TÌM HIỂU THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP GIẢM TỔN THẤT ĐIỆN NĂNG TẠI ĐIỆN LỰC VỤ BẢN

Tìm hiểu thực trạng và đề xuất giải pháp giảm tổn thất điện năng tại Điện lực Vụ Bản
TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐIỆN LỰC
KHOA QUẢN LÝ NĂNG LƯỢNG

ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP
ĐỀ TÀI: TÌM HIỂU THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT
GIẢI PHÁP GIẢM TỔN THẤT ĐIỆN NĂNG
TẠI ĐIỆN LỰC VỤ BẢN

Giáo viên hướng dẫn: TS. Đàm Khánh Linh
Sinh viên thực hiện:

Ngô Thị Hương Lan

Chuyên ngành:

Quản lý năng lượng

Lớp:

D7-QLNL1

Khoa:

Quản lý năng lượng

Hà Nội, 26/12/2016
Ngô Thị Hương Lan D7-QLNL1

1

Tìm hiểu thực trạng và đề xuất giải pháp giảm tổn thất điện năng tại Điện lực Vụ Bản

Ngô Thị Hương Lan D7-QLNL1

2


Tìm hiểu thực trạng và đề xuất giải pháp giảm tổn thất điện năng tại Điện lực Vụ Bản
TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐIỆN LỰC

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Khoa Quản lý Năng lượng

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

PHIẾU THEO DÕI QUÁ TRÌNH LÀM ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP SINH VIÊN
Họ tên sinh viên: Ngô Thị Hương Lan
Lớp: D7-QLNL1
Giảng viên hướng dẫn: TS. Đàm Khánh Linh
Tên đề tài: Tìm hiểu thực trạng và đề xuất giải pháp giảm tổn thất điện năng tại
Điện lực Vụ Bản
TT

Ngày tháng

Nội dung công việc

Xác nhận của

người hướng dẫn

1
2
3
4
5

Đánh giá chung của giảng viên hướng dẫn:………………………………………
…………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………
Hà Nội, ngày 26 tháng 12 năm 2016

Ngô Thị Hương Lan D7-QLNL1

3


Tìm hiểu thực trạng và đề xuất giải pháp giảm tổn thất điện năng tại Điện lực Vụ Bản
TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐIỆN LỰC

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Khoa Quản lý Năng lượng

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN
Giảng viên hướng dẫn: TS. Đàm Khánh Linh
Họ tên sinh viên: Ngô Thị Hương Lan

Tên đề tài: Tìm hiểu thực trạng và đề xuất giải pháp giảm tổn thất điện năng tại
Điện lực Vụ Bản
Tính chất đề tài:
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
I. NỘI DUNG VÀ NHẬN XÉT
1. Tiến trình thực hiện đồ án:
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
2. Nội dung cơ sở của đồ án:
a. Cơ sở lý thuyết:
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
b. Các số liệu thực tế:
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
c. Phương pháp và mức độ giải quyết các vấn đề:
……………………………………………………………………………………
Ngô Thị Hương Lan D7-QLNL1

4


Tìm hiểu thực trạng và đề xuất giải pháp giảm tổn thất điện năng tại Điện lực Vụ Bản

……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
3. Hình thức đồ án:

a. Hình thức trình bày:
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
b. Kết cấu đồ án:
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
4. Những nhận xét khác:
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………

II. ĐÁNH GIÁ VÀ CHO ĐIỂM:
Tổng cộng: ……………… (Điểm:…………….)

Hà Nội, ngày 26 tháng 12 năm 2016
GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN

Ngô Thị Hương Lan D7-QLNL1

5


Tìm hiểu thực trạng và đề xuất giải pháp giảm tổn thất điện năng tại Điện lực Vụ Bản
TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐIỆN LỰC

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Khoa Quản lý Năng lượng

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN PHẢN BIỆN
Giảng viên hướng dẫn: TS. Đàm Khánh Linh
Họ tên sinh viên: Ngô Thị Hương Lan
Tên đề tài: Tìm hiểu thực trạng và đề xuất giải pháp giảm tổn thất điện năng tại
Điện lực Vụ Bản
Tính chất đề tài:
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
I. NỘI DUNG VÀ NHẬN XÉT
1. Nội dung đồ án:
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
2. Hình thức đồ án:
a. Hình thức trình bày:
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
b. Kết cấu đồ án:
Ngô Thị Hương Lan D7-QLNL1

6

Tìm hiểu thực trạng và đề xuất giải pháp giảm tổn thất điện năng tại Điện lực Vụ Bản

……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
3. Những nhận xét khác:
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………

II. ĐÁNH GIÁ VÀ CHO ĐIỂM:
Tổng cộng: ……………… (Điểm:…………….)

Hà Nội, ngày …. tháng …. năm…..
GIẢNG VIÊN PHẢN BIỆN

Ngô Thị Hương Lan D7-QLNL1

7

Tìm hiểu thực trạng và đề xuất giải pháp giảm tổn thất điện năng tại Điện lực Vụ Bản

LỜI CẢM ƠN
Trước tiên, em muốn được bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới cô giáo,
Tiến sĩ Đàm Khánh Linh, người đã tận tình chỉ bảo cho em trong suốt quá trình thực
tập tốt nghiệp và thực hiện đồ án này.
Qua đây cũng cho em gửi lời cám ơn chân thành đến toàn thế cán bộ công nhân
viên của Điện lực Vụ Bản đã giúp đỡ tạo điều kiện tốt nhất cho em trong thời gian thực
tập và tra cứu tài liệu tại Điện lực. Đặc biệt là sự giúp đỡ của chị Nguyễn Thị Phươngnhân viên phòng kinh doanh và anh Nguyễn Văn Đạt – nhân viên phòng kĩ thuật trong
quá trình thực tập và thoàn thiện đồ án.
Em xin bày tỏ lời cám ơn chân thành tới các thầy cô giáo trong trường Đại học
Điện lực đã giảng dạy em trong suốt 5 năm qua. Những kiến thức và kinh nghiệm quý
báu mà thầy cô truyền đạt sẽ là hành trang vững chắc cho em trong bước đường tương
lai.
Em cũng muốn gửi lời cám ơn đến Khoa Quản lí năng lượng, trường Đại học
Điện lực đã cho phép và tạo điều kiện thuận lợi giúp em thực tập tốt nghiệp. Các thầy
cô trong Khoa đã trang bị kiến thức nền tảng để em tìm hiểu thực hiện đồ án này.
Em xin chân thành cảm ơn!

Hà Nội, tháng 12 năm 2016

Ngô Thị Hương Lan
Lớp: D7-QLNL1
Khoa: Quản lý năng lượng

Ngô Thị Hương Lan D7-QLNL1

8

Tìm hiểu thực trạng và đề xuất giải pháp giảm tổn thất điện năng tại Điện lực Vụ Bản

Trường: Đại học Điện Lực

Ngô Thị Hương Lan D7-QLNL1

9


Tìm hiểu thực trạng và đề xuất giải pháp giảm tổn thất điện năng tại Điện lực Vụ Bản

MỤC LỤC

Ngô Thị Hương Lan D7-QLNL1

10


Tìm hiểu thực trạng và đề xuất giải pháp giảm tổn thất điện năng tại Điện lực Vụ Bản

DANH SÁCH CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT

Ngô Thị Hương Lan D7-QLNL1

11


Tìm hiểu thực trạng và đề xuất giải pháp giảm tổn thất điện năng tại Điện lực Vụ Bản

DANH SÁCH BẢNG

Ngô Thị Hương Lan D7-QLNL1

12


Tìm hiểu thực trạng và đề xuất giải pháp giảm tổn thất điện năng tại Điện lực Vụ Bản

DANH SÁCH HÌNH

Ngô Thị Hương Lan D7-QLNL1

13


Tìm hiểu thực trạng và đề xuất giải pháp giảm tổn thất điện năng tại Điện lực Vụ Bản

LỜI NÓI ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Các dạng năng lượng đóng vai trò hết sức quan trọng trong phát triển kinh tế- xã
hội, đặc biệt là điện năng. Tuy nhiên với đặc thù là dạng năng lượng không thể dự trữ,
việc sản xuất điện luôn đi song song với tiêu thụ điện. Nhưng trong quá trình truyền tải
và phân phối lại phát sinh tổn thất lớn: tổn thất kĩ thuật và tổn thất phi kĩ thuật. Đây là
những thành phần cấu thành chi phí cho ngành điện. Bên cạnh đó sự phát triển mạnh
mẽ của nền kinh tế cũng đồng nghĩa áp lực ngày càng lớn cho ngành điện để đáp ứng
đủ nhu cầu điện năng. Nhận thấy tầm quan trọng của việc giảm tổn thất điện em đã lựa
chọn đề tài: Tìm hiểu thực trạng và đề xuất giải pháp giảm tổn thất điện năng tại
điện lực Vụ Bản.
2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

Mục tiêu nghiên cứu của đồ án nhằm xác định được mức độ và tầm ảnh hưởng của
tổn thất điện năng tới hoạt động kinh doanh tại Điện lực, để từ đó các Công ty điện lực
có thể đánh giá được thực trạng tổn thất của đơn vị mình quản lý và đưa ra được những
kế hoạch cụ thể cho công tác giảm tổn thất điện năng trong những năm tiếp theo được
tốt hơn.
3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU

+) Đối tượng nghiên cứu: Tổn thất điện năng, một yếu tố tác động trực tiếp ảnh
hưởng đến công tác sản xuất kinh doanh điện năng của ngành Điện lực.
+) Phạm vi nghiên cứu: Trong bài đồ án này em đã nêu tất cả những vấn đề liên
quan đến tổn thất điện năng bao gồm: định nghĩa, đặc điểm, nguyên nhân, ý nghĩa, yếu
tố tác động, công tác quản lý, thực trạng tổn thất và cách xác định… Tính tổn thất điện
năng của lộ đường dây 475 E3.15 và đề xuất giải pháp giảm tổn thất cho đường dây
này cũng như toàn điện lực.

Ngô Thị Hương Lan D7-QLNL1

14


Tìm hiểu thực trạng và đề xuất giải pháp giảm tổn thất điện năng tại Điện lực Vụ Bản

4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Từ những số liệu thực tế tại Điện lực Vụ Bản cung cấp cùng với kết quả tính toán
tổn thất điện năng có được. Em đã có những so sánh phân tích để từ đó có những định
hướng đưa ra những đề xuất cụ thể nhằm giảm tổn thất điện năng cho công ty.
5. NHỮNG ĐÓNG GÓP CỦA ĐỒ ÁN

Bài đồ án tốt nghiệp này sẽ giúp chúng ta có cái nhìn toàn cảnh và chính xác hơn về
tổn thất điện năng, giúp cho các Điện lực hiểu và có trách nhiệm hơn trong công việc
giảm tổn thất điện năng tại đơn vị mình quản lý, bởi vì trong các biện pháp nhằm giảm
giá thành điện, thì việc giảm tổn thất điện năng là một biện pháp quan trọng mang lại
hiệu quả kinh tế cao không chỉ đối với ngành điện mà còn đối với toàn xã hội, góp
phần nâng cao chất lượng điện năng với giá thành hợp lý.
6. KẾT CẤU ĐỒ ÁN

Nội dung đồ án bao gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý thuyết về kinh doanh điện năng và tổn thất điện năng
Chương 2: Phân tích thực trạng tổn thất điện năng tại Điện lực Vụ Bản
Chương 3: Tính toán tổn thất và đề xuất giải pháp giảm tổn thất điện năng tại Điện
lực Vụ Bản
Do thời gian tìm hiểu cũng như kiến thức còn hạn chế nên bài đồ án của em còn
nhiều thiếu sót. Em kính mong sẽ nhận được sự góp ý , chỉ bảo và giúp đỡ của các thầy
cô giáo trong khoa để bài đồ án của em được hoàn thiện tốt hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!

Ngô Thị Hương Lan D7-QLNL1

15


Tìm hiểu thực trạng và đề xuất giải pháp giảm tổn thất điện năng tại Điện lực Vụ Bản

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ KINH DOANH ĐIỆN NĂNG VÀ
TỔN THẤT ĐIỆN NĂNG

1.1.

Cơ sở lý thuyết về điện năng và kinh doanh điện năng

1.1.1. Tổng quan về điện năng
1.1.1.1.

Khái niệm điện năng

Điện năng là năng lượng của dòng điện. Nó là công cơ học thực hiện bởi điện
trường lên các điện tích di chuyển trong nó. Điện năng được tạo ra từ các nguồn như
nhà máy Thủy điện, nhà máy Nhiệt điện, nhà máy Điện nguyên tử…,có thể chuyển hóa
thành các dạng năng lượng khác một cách dễ dàng như nhiệt năng, cơ năng, quang
năng. Điện năng vừa là năng lượng sơ cấp vừa là năng lượng thứ cấp.
1.1.1.2.

Đặc điểm của điện năng

Tính chất đặc biệt đầu tiên của điện năng đó là không tích trữ được. Các sản phẩm
hàng hóa khác khi sản xuất xong chúng có thể lưu trong kho hay vận chuyển đến nơi
khác để lưu trữ, người sản xuất có thể sản xuất ra với số lượng lớn trong một thời điểm
và bán chúng vào thời điểm khác. Cũng là một sản phẩm hàng hóa, khi điện năng lưu
thông trên thị trường và bán cho người sử dụng nhưng điện năng có tính chất không
lưu trữ được, phải sử dụng ngay, chính vì thế quá trình sản xuất và tiêu thụ điện năng
phải diễn ra đồng thời, sản xuất bao nhiêu thì phải tiêu thụ bấy nhiêu và sản lượng sản
xuất ra phải cân bằng với nhu cầu tiêu thụ.
Đặc điểm thứ hai của điện năng đó là khả năng đáp ứng nhu cầu nhanh chóng tại
mọi thời điểm. Đối với những hàng hóa thông thường, khi nhu cầu tăng cao kể cả khi
lượng sản phẩm có sẵn để đáp ứng nhu cầu thì sản phẩm sản xuất vẫn cần có một thời
gian để đến tay người tiêu dùng thông qua quá trình vận chuyển bằng các phương tiện
giao thông hoặc khi nhu cầu tăng đột biến tại một thời điểm thì lượng sản phẩm làm ra
không đủ nhu cầu. Điện năng lại khác, nó có thể đáp ứng mọi nhu cầu sử dụng tại mọi

thời điểm tức thì.

Ngô Thị Hương Lan D7-QLNL1

16


Tìm hiểu thực trạng và đề xuất giải pháp giảm tổn thất điện năng tại Điện lực Vụ Bản

Một đặc điểm nữa của điện năng đó là điện năng là đầu vào của hầu hết các ngành
kinh tế trong xã hội. vì trong các ngành kinh tế không thể không sử dụng chiếu sáng,
động cơ, hay các thiết bị tiêu thụ điện khác…
1.1.1.3.

Vai trò của điện năng

Điện năng đóng vai trò quan trọng, có ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển kinh tế
xã hội.
Trong lĩnh vực công nghiệp sản xuất, điện năng là nguồn năng lượng rẻ, linh động
và hiệu quả nhất trong các nguồn năng lượng hiện có. Đặc trưng của nền sản xuất công
nghiệp hiện đại là tự động hóa, các động cơ, máy móc, thiết bị đều sử dụng điện để vận
hành.
Trong lĩnh vực nông-lâm-ngư nghiệp điện năng giúp cho việc tưới tiêu, thủy lợi,
sản xuất nông nghiệp đảm bảo.
Trong lĩnh vực kinh doanh- dịch vụ, điện năng là thành phần không thể thiếu để đẩy
mạnh loại hoạt động này: các chương trình quảng cáo giới thiệu sản phẩm tới khách
hàng…
Ngoài ra điện năng cũng là nhu cầu không thể thiếu trong đời sống sinh hoạt hằng
ngày. Điện năng phục vụ cho các công trình công cộng, phục vụ chiếu sáng, phục vụ
công nghệ truyền thông thông tin - cung cấp tin tức, nâng cao dân trí, góp phầm giảm

bớt tệ nạn xã hội, giúp người dân tiếp cận hơn với tiến bộ khoa học kỹ thuật trên thế
giới.
Như vậy, ta thấy được rằng điện năng có vị trí quan trọng trong nền kinh tế quốc
dân, góp phần tích cực vào sự nghiệp công nghiệp hóa- hiện đại hóa đất nước, nâng cao
đời sống văn hóa, tinh thần của người dân trong cả nước nói chung và người dân các
vùng xa, biên giới, hải đảo nói riêng. Việc phát triển ngành điện luôn phải đi trước một
bước so với nền kinh tế hiện đại và đã được nhà nước ta rất quan tâm chú trọng. Do đó
ngành điện phải nâng cao hiệu quả hoạt động bằng cách đầu tư thiết bị kỹ thuật thích
hợp nhằm đáp ứng nhu cầu phụ tải gia tăng mạnh mẽ như hiện nay.
Ngô Thị Hương Lan D7-QLNL1

17


Tìm hiểu thực trạng và đề xuất giải pháp giảm tổn thất điện năng tại Điện lực Vụ Bản

1.1.2. Tổng quan về kinh doanh điện năng
Hoạt động sản xuất kinh doanh điện năng bao gồm tổ hợp nhiều hoạt động nhỏ từ
khâu sản xuất (phát điện) tại các nhà máy điện đến khâu phân phối điện năng tới các hộ
sử dụng điện.
Quy trình kinh doanh điện năng bao gồm các khâu:

Hình 1.1: Quy trình kinh doanh điện năng
Ngô Thị Hương Lan D7-QLNL1

18


Tìm hiểu thực trạng và đề xuất giải pháp giảm tổn thất điện năng tại Điện lực Vụ Bản

Khác với các loại hình kinh doanh khác thì kinh doanh điện năng có đặc điểm là
hàng hóa điện năng được bán cho người sử dụng, sau khi người sử dụng đã sử dụng
xong thì mới lập hóa đơn thanh toán. Còn các loại hàng hóa khác thì phải thanh toán
trả tiền để mua sản phẩm sau đó mới được sử dụng.
Không phải hiển nhiên việc tổ chức sản xuất kinh doanh và sử dụng điện năng được
gọi là “ hệ thống điện”. Giữa các khâu từ sản xuất, truyền tải và phân phối có sự liên
kết không thể phân tách về mặt vật lý, bất kể tổ chức thị trường điện là độc quyền liên
kết dọc hay thị trường cạnh tranh ở các cấp độ khác nhau. Ngoài ra, đặc trưng về cung
cầu của ngành điện cũng hết sức khác biệt so với các loại hàng hóa, dịch vụ khác khi
lượng cung về điện luôn bằng lượng cầu tại mọi thời điểm. Điện năng hầu như không
có khả năng dự trữ và không có sản phẩm dở dang, đặc biệt chi phí cung ứng điện vào
các thời điểm khác nhau là hoàn toàn khác nhau. Những đặc điểm này của điện năng và
của hoạt động sản xuất kinh doanh điện năng đã ảnh hưởng không nhỏ tới công tác xây
dựng, triển khai áp dụng các hệ thống giá điện, giá từ nhà máy vào hệ thống và các
biểu giá điện năng cho các hộ tiêu thụ cuối cùng.
Hệ thống điện bao gồm các đơn vị sản xuất truyền tải và phân phối có mối liên hệ
chặt chẽ với nhau, ứng với mỗi cấp độ là một mức giá thành khác nhau. Cụ thể các đơn
vị của hệ thống điện bao gồm:
•

Các nhà máy sản xuất điện: Nhà máy nhiệt điện than, nhiệt điện dầu, khí, thủy điện,
điện nguyên tử, nhà máy điện sử dụng năng lượng mới- năng lượng tái tạo. Cơ sở
định giá bán điện tại các nhà máy điện chính là chi phí nguyên liệu, hay các yếu tố

đầu vào để sản xuất điện.
• Lưới điện: bao gồm lưới điện truyền tải và lưới điện phân phối làm nhiệm vụ đưa
điện từ các nhà máy điện tới các hộ tiêu thụ điện. Giá thành truyền tải và phân phối
điện chính là một trong những cơ sở định giá bán điện từ các công ty truyền tải cho
các công ty phân phối và từ các công ty phân phối tới các hộ tiêu thụ điện.
• Hộ tiêu thụ điện: Khác với rất nhiều sản phẩm thông thường khác, người mua điện

phải mua điện tại điểm phân phối như trạm biến áp phân phối và giá mua điện tại
đây đã bao gồm tất cả chi phí sản xuất, truyền tải và phân phối điện.
Ngô Thị Hương Lan D7-QLNL1

19


Tìm hiểu thực trạng và đề xuất giải pháp giảm tổn thất điện năng tại Điện lực Vụ Bản

Về mặt vật lý các phần tử của hệ thống điện hoàn toàn kết nối từ nơi sản xuất đến
nơi tiêu thụ, nên hoạt động sản xuất và tiêu dùng điện phải có tính đồng bộ. Với đặc
trưng như vậy, khi có bất kỳ sự cố xảy ra ở khu vực nào thì hoạt động cung ứng và sử
dụng điện cũng bị gián đoạn.
Khi nhu cầu tăng cao, năng lực phát điện hoàn toàn có thể đáp ứng nhu cầu, nhưng
nếu hệ thống truyền tải và phân phối đã đầy tải thì nhu cầu cũng chỉ đáp ứng ở mức độ
đó bất kể giá cung ứng hay giá người mua sẵn sang chi trả là bao nhiêu. Khi cấu trúc
thị trường là độc quyền liên kết dọc và hạch toán giữa các đơn vị của hệ thống là phụ
thuộc thì bài toán về giá thành, giá bán điện là khá đơn giản. Tuy nhiên khi thị trường
là cạnh tranh, bài toán giá điện trở nên phức tạp hơn kha nhiều khi các bộ phận của hệ
thống mặc dù liên kết là tuyệt đối nhưng việc tính toán chi phí, giá thành, giá cung ứng
lại có sự phân tách, chi phí sản xuất của nhà máy điện, phí truyền tải, phí phân phối.
Việc quản lý quá trình truyền tải và phân phối điện năng phải đạt được một số yêu
cầu cơ bản sau:
•

Điện năng phải được cung cấp liên tục, mất điện sản xuất sẽ bị đình trệ sinh hoạt
sản xuất, mất điện đột ngột thiết bị sản xuất và sản phẩm có thể bị hư hỏng. Điện

cung cấp cho các hộ tiêu thụ với yêu cầu đảm bảo về lượng, chất và thời gian.
• Đảm bảo tính an toàn cho sản xuất và tiêu thụ đối với thiết bị tiêu thụ điện: điện áp

cung cấp ổn định, tần số dòng điện phải ổn định.
• Đảm bảo công tác quản lý trong quá trình truyền tải và phân phối điện năng, giảm
thiểu lượng tổn thất điện năng trong quá trình kinh doanh điện năng.
Nếu khâu quản lý tốt sẽ giảm được chi phí đầu vào của quá trình sản xuất kinh
doanh, góp phần hạ giá thành của điện năng, dẫn đến giảm giá bán điện, tạo điều kiện
cho việc giảm chi phí đầu vào cho các ngành sản xuất cũng như các hộ tiêu thụ điện
sinh hoạt, góp phần thúc đẩy nền sản xuất phát triển và nâng cao đời sống của nhân
dân.

Ngô Thị Hương Lan D7-QLNL1

20


Tìm hiểu thực trạng và đề xuất giải pháp giảm tổn thất điện năng tại Điện lực Vụ Bản

1.2.

Tổn thất điện năng

1.2.1. Khái niệm tổn thất điện năng
Theo Ban Kỹ thuật – Sản xuất EVN, tổn thất điện năng trên lưới điện được định
nghĩa là lượng điện năng tiêu hao cho quá trình truyền tải và phân phối điện khi tải
điện từ ranh giới giao nhận với các nhà máy phát điện qua lưới điện truyền tải, lưới
điện phân phối đến các hộ tiêu thụ điện. Tổn thất đện năng còn được gọi là điện năng
dùng để truyền tải và phân phối điện.
1.2.2. Phân loại tổn thất điện năng
Trong quá trình sản xuất, tổn thất điện năng được chia ra thành 3 quá trình:
•
•

•

Tổn thất trong quá trình phát điện
Tổn thất trong quá trình truyền tải và phân phối điện năng
Tổn thất trong quá trình tiêu thụ điện năng
Và trong mỗi quá trình đó tồn tại 2 dang tổn thất: tổn thất kỹ thuật và tổn thất

thương mại.

Hình 1.2: Phân loại tổn thất điện năng
•

Tổn thất trong quá trình phát điện: là lượng điện năng tiêu hao ngay tại nhà máy
điện, phục vụ cho quá trình sản xuất. Được xác định bởi lượng chênh lệch điện
năng phát ra từ nhà máy phát điện với điện năng đưa lên lưới truyền tải.

Ngô Thị Hương Lan D7-QLNL1

21


Tìm hiểu thực trạng và đề xuất giải pháp giảm tổn thất điện năng tại Điện lực Vụ Bản
•

Tổn thất điện năng trong quá trình truyền tải và phân phối điện năng: là lượng điện
năng tiêu hao trong quá trình truyền tải điện nnawng từ nơi sản xuất tới hộ tiêu thụ
điện. Đây là do nguyên nhân khách quan (các yếu tố tự nhiên, môi trường, kỹ thuật
và công nghệ…) và nguyên nhân chủ quan (công tác quản lý vận hành hệ thống

điện) gây ra.

• Tổn thất điện năng trong quá trình tiêu thụ điện năng: do tổn thất không tải của trạm
biến áp công cộng trong giờ thấp điểm, các vi phạm trong sử dụng điện của người
tiêu dùng…Vấn đề này phụ thuộc vào mức độ hiện đại, tiên tiến của thiết bị điện,
trình độ và ý thức sử dụng điện của người tiêu dùng.
1.2.2.1.

Tổn thất trong quá trình phát điện

a. Tổn thất kỹ thuật

Trong quá trình phát điện tổn thất trong các máy biến áp, trong hệ thống đường dây
trong trạm phân phối điện, trong các thiết bị đo đếm điện và trong một số thiết bị khác
của nhà máy. Để giảm tổn thất kỹ thuật trong khâu phát điện cần chú trọng giảm tổn
thất trong các máy biến áp. Trong máy biến áp tất nhiên cần có một lượng điện năng
nhất định hao hụt nhằm phục vụ quá trình công nghệ của máy. Nhưng với mỗi công
nghệ, mỗi đầu ra, đầu vào của máy biến áp mà ta cần dùng máy cho hợp lý cũng như
cần thực hiện các công tác duy tu bảo dưỡng theo đúng yêu cầu kỹ thuật để đảm bảo
vận hành tốt cũng như giảm tổn thất đến mức tối thiểu.
b. Tổn thất thương mại

Ngoài việc tổn thất trong khâu phát điện là do các yếu tố kỹ thuật thì bên cạnh đó
cũng bao gồm các yếu tố phi kỹ thuật như: hệ thống máy móc không đồng bộ, sự sai
lệch của các thiết bị đo đếm cũng như ảnh hưởng của thời tiết, của con người cũng tác
động làm hao hụt điện năng.

Ngô Thị Hương Lan D7-QLNL1

22

Tìm hiểu thực trạng và đề xuất giải pháp giảm tổn thất điện năng tại Điện lực Vụ Bản
1.2.2.2.

Tổn thất trong quá trình truyền tải và phân phối điện năng

a. Tổn thất kỹ thuật

Tổn thất kỹ thuật là số lượng điện năng bị mất mát, hao hụt trên đường dây trong
quá trình truyền tải và phân phối điện năng từ nguồn đến nơi tiêu thụ, bao gồm tổn thất
trên đường dây, trong máy biến áp, trong các công tơ điện.
Trong quá trình truyền tải và phân phối điện năng từ các nhà máy điện đến các hộ
tiêu thụ điện, đã diễn ra một quá trình vật lý là dòng điện khi đi qua máy biến áp, dây
dẫn và các thiết bị trên hệ thống lưới điện đã làm nóng máy biến áp, đường dây và các
thiết bị điện dẫn đến làm tiêu hao điện năng.
Đường dây dẫn điện cao áp từ 110kV trở lên có tổn thất vầng quang. Dòng điện qua
cáp ngầm, tụ điện còn có tổn thất do điện môi, đường dây dẫn điện đi song song với
đường dây khác nhau như dây chống sét, dây thông tin,… có tổn thất tiêu hao điện
năng do hỗ cảm.
Tổn thất kỹ thuật nhiều hay ít phụ thuộc vào công nghệ sản xuất truyền tải điện.
Thực tế trong lĩnh vực sản xuất kinh doanh, những cơ sở sản xuất kinh doanh nếu có
trình độ quản lý tốt sẽ tránh được tình trạng hao phí thất thoát. Nhưng trong lĩnh vực
quản lý kinh doanh điện năng thì đây là một phần tổn thất tất yếu phải có, không thể
tránh khỏi vì phải có một lượng điện năng phục vụ cho việc truyền tải điện. Chúng ta
có thể giảm lượng tổn thất này bằng cách đầu tư công nghệ, kỹ thuật tiên tiến hơn, cao
hơn nhưng không thể giảm tới 0. Ở mỗi trình độ kỹ thuật nhất định, lượng tổn thất có
thể giảm tới một lượng tối thiểu để đảm bảo công nghệ truyền tải. Thông thường, trong
tổng lượng điện năng tiêu thụ trong truyền tải gồm khoảng 65% tổn thất trên đường
dây, 30% trong máy biến áp, 5% nằm trong các phần tử còn lại của mạng (cuộn điện
kháng, thiết bị bù, thiết bị đo lường…)
b. Tổn thất thương mại

Tổn thất điện năng phi kỹ thuật là do tình trạng vi phạm khi sử dụng điện như: lấy
cắp điện dưới nhiều hình thức (câu móc điện trực tiếp, tác động làm sai lệch mạch đo
đếm điện năng, gây hư hỏng, chết cháy công tơ, các thiết bị mạch đo lường…). Do chủ
Ngô Thị Hương Lan D7-QLNL1

23


Tìm hiểu thực trạng và đề xuất giải pháp giảm tổn thất điện năng tại Điện lực Vụ Bản

quan của người quản lý khu TU, TI mất pha, công tơ chết cháy không xử lý thay thế
kịp thời, bỏ sót hoặc ghi sai chỉ số; do không thực hiện đúng chu kỳ kiểm định và thay
thế công tơ định kỳ; đấu nhầm, đấu sai sơ đồ đấu dây… dẫn đến điện năng bán cho
khách hàng đo được qua hệ thống đo đếm thấp hơn lượng điện năng khách hàng sử
dụng.
1.2.2.3.

Tổn thất trong quá trình tiêu thụ điện

a. Tổn thất kỹ thuật

Trong quá trình tiêu thụ điện năng thì tổn thất điện năng do một số nguyên nhân: sử
dụng non tải thiết bị điện, sử dụng dây dẫn không đạt yêu cầu (dây dẫn có tiết diện
không đủ lớn), tai các mối nối dây không đảm bảo kỹ thuật hay cách điện không đảm
bảo trên các dây dẫn cũng dẫn đến tổn thất. Ngoài ra, phụ tải cách xa nguồn cũng gây
ra tổn thất đáng kể trên dây dẫn.
b. Tổn thất thương mại

Mức độ tổn thất trong quá trình tiêu thụ phụ thuộc vào khả năng sử dụng, điều kiện

trang thiết bị sử dụng điện ở các hộ tiêu thụ điện. Nguyên nhân gây ra tổn thất thương
mại ở khâu này là do việc sử dụng điện không hợp lý của các đối tượng sử dụng điện.
Ăn cắp điện của một số đối tượng cũng như việc cố tình làm sai lệch công tơ đo đếm.
Tất cả mọi tổn thất đều diễn ra sau công tơ điện, nên các hộ tiêu thụ điện cần biết rõ
nguyên nhân để giảm tổn thất bằng cách chọn phương thức sử dụng hợp lý, tiết kiệm
nhưng lại có hiệu quả nhất, trước tiên phải nắm được nguyên nhân gây tổn thất, xác
định được vị trí, khâu nào thất thoát, từ đó có được phương pháp xử lý hiệu quả nhất.
Ngoài ra cũng cần phải nâng cao ý thức sử dụng điện cho người dân.
1.2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến tổn thất điện năng
1.2.3.1.

Yếu tố khách quan

a. Các yếu tố tự nhiên: khí hậu, thời tiết, địa hình

Hệ thống điện của nước ta phần lớn là nằm ở ngoài trời, do đó tất yếu sẽ chịu ảnh
rất lớn của điều kiện tự nhiên. Nước ta nằm ở vùng nhiệt đới gió mùa, nên độ ẩm tương
Ngô Thị Hương Lan D7-QLNL1

24


Tìm hiểu thực trạng và đề xuất giải pháp giảm tổn thất điện năng tại Điện lực Vụ Bản

đối cao, nắng lắm mưa nhiều đã gây không ít khó khăn cho việc bảo dưỡng thiết bị và
vận hành lưới điện. Các đường dây tải điện và máy biến áp đều được cấu thành từ kim
loại nên độ ẩm cao làm cho kim loại nhanh bị ôxi hoá và như vậy dẫ đến hiện tượng
máy biến áp và dây tải điện sử dụng không hiệu quả nữa, lượng điện bị hao tổn.
Mạng lưới truyền tải điện phải đi qua nhiều khu vực, điạ hình phức tạp. Địa hình
phức tạp làm cho công tác quản lý hệ thống điện, kiểm tra sửa chữa, xử lý sự cố gặp

không ít khó khăn, nhất là vào mùa mưa bão, gây ra một lượng tổn hao không nhỏ.
Thiên tai do thiên nhiên gây ra: gió, bão, lụt, sét,… làm đổ cột điện, đứt dây truyền
tải, các trạm biến áp và đường dây tải điện bị ngập lụt trong nước, làm cho nhiều phụ
tải lưới điện phân phối bị sa thải do mạng điện hạ áp bị hư hỏng, ảnh hưởng đến sản
lượng truyền tải điện. Nhiệt độ môi trường cao làm cho dây tải điện nóng hơn so với
bình thường nên sản lượng điện truyền tải không đạt chất lượng, bị hao hụt do toả điện
ra bên ngoài.
Thiên tai do thiên nhiên gây nên tổn thất lớn đối với nền kinh tế nói chung và ngành
điện nói riêng.
b. Công nghệ trình độ kỹ thuật của máy móc thiết bị trong hệ thống truyền tải và phân

phối điện năng
Thiết bị hệ thống điện mới, hiện đại thì sự cố xảy ra ít, có thể tự ngắt khi sự cố
xảy ra, thời gian vận hành ít đi, tốn ít năng lượng nên lượng điện hảo tổn giảm
đi. Ngược lại, hệ thống thiết bị cũ kĩ không đáp ứng được nhu cầu dung điện hiện nay,
xuất hiện tình trạng các máy biến áp chạy quá tải hoặc non tải, dây dẫn không có tiết
diện đủ lớn để truyền tải dẫn đến tình trạng quá tải đường dây, công tơ cũ, lạc hậu
không hiển thị rõ chỉ số, cấu tạo đơn giản làm cho người sử dụng dễ lấy cắp điện.
Cùng với sự phát triển kỹ thuật hiện đại như ngày nay thì các thiết bị dung điện
cũng càng trở nên hiện đại hơn để đáp ứng được nhu cầu dùng điện của người sử dụng
nên lượng điện tổn hao càng tăng thêm.

Ngô Thị Hương Lan D7-QLNL1

25