Phong cách ngôn ngữ khoa học (tiết 13-14)

Trường THPT Tam quan
Ngày soạn:11-9-2008 Tiếng Việt :
Tiết:13-14
I. MỤCTIÊU
1. Về kiến thức: Giúp học sinh :
- Nắm vững các khái niệm văn bản khoa học và các đặc trưng của phong cách ấy.
2. Về kó năng
- Có kỹ năng phân biệt phong cách ngơn ngữ khoa học với các phong cách ngơn ngữ
khác và biết sử dụng ngơn ngữ khoa học trong các trường hợp cần thiết.
3. Về thái độ:
Có thái độ u mến tiếng Việt, sử dụng đúng phong cách.
II. CHUẨN BỊ
1.Chuẩn bò của giáo viên:
- Đồ dùng dạy học : Tài liệu tham khảo: Sách giáo viên, Thiết kế bài giảng Ngữ
văn 12.
- Phương án tổ chức lớp học : Phát vấn, diễn giảng, gợi mở, thảo luận.
2. Chuẩn bò của học sinh : Đọc sách giáo khoa, soạn bài theo hướng dẫn sách
giáo khoa
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1. Ổn đònh tình hình lớp : (1phút) Kiểm tra nề nếp, só số, tác phong học sinh.
2. Kiểm tra bài cũ : (5 phút)
Bài nghị luận về một hiện tượng đời sống thường có các nội dung nào ?
3. Giảng bài mới:
- Giới thiệu bài : (2 phút)
Trong nhà trường, sách giáo khoa, sách tham khảo, lời giảng, lời học sinh, bài làm,
bài thi. Trong các cơ quan khoa học, các công trình khoa học các luận án… là phong
cách ngôn ngữ khoa học. Bài học hôm nay giúp chúng ta hiểu thêm về đặc điểm cơ
bản của phong cách ngôn ngữ khoa học.
- Tiến trình bài dạy:
THỜI
GIAN

HOẠT ĐỘNG CỦA
GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG
CỦA HỌC SINH
NỘI DUNG KIẾN THỨC
10’
Hoạt động 1 :
Giáo viên hướng dẫn
cho học sinh tìm
hiểu bài
Phong cách ngơn ngữ
khoa học là gì? Cho ví
dụ
- Đọc văn bản a.
Phân loại ?

- Đọc văn bản b. Phân
Hoạt động 1:
(Học sinh ®äc sách
giáo khoa vµ tr¶ lêi
c©u hái trªn)
a.Văn bản khoa học
chun sâu.
b.Văn bản khoa học
giáo khoa
1 / Khái niệm :
Phong cách ngơn ngữ khoa học
là ngơn ngữ dùng trong phạm vi
giao tiếp thuộc lĩnh vực khoa học,
tiêu biểu là trong các văn bản

khoa học .
I. Văn bản khoa học :
Gồm 3 loại
- Các văn bản khoa học chun
sâu : mang tính chun ngành
dung để giao tiếp giữa những
người làm cơng tác nghiên cứu
trong các ngành khoa học.
Ngữ văn 12 Cơ bản - 1 - GV: Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan
5’
18’
4’
loại ?

- Đọc văn bản c. Phân
loại ?

Căn cứ vào Sách giáo
khoa, trình bày khái
niệm Ngơn ngữ khoa
học ?
Phong cách ngơn ngữ
khoa học có mấy đặc
trưng ?
Tính khái qt, trừu
tượng biểu hiện ở
những phương diện
nào ?
Tính lí trí, lơgic biểu

hiện ở những phương
diện nào ?
Tính khách quan, phi
cá thể biểu hiện ở
những phương diện
nào ?
H oạt động 2:
Cho học sinh chép
phần ghi nhớ .
c.Văn bản khoa học
phổ cập
H oạt động 2:
Học sinh chép phần
ghi nhớ .
- Các văn bản khoa học giáo
khoa : cần có thêm tính sư
phạm
- Các văn bản khoa học phổ
cập, viết dễ hiểu nhằm phổ biến
rộng rãi kiến thức khoa học.
II. Ngơn ngữ khoa học :
Là ngơn ngữ được dùng trong
giao tiếp thuộc lĩnh vực khoa
học.
+ Dạng viết : sử dụng từ ngữ
khoa học và các kí hiệu, cơng
thức, sơ đồ…
+ Dạng nói : u cầu cao về
phát âm, diễn đạt trên cơ sở
một đề cương

III. Đặc trưng của phong
cách ngơn ngữ khoa học :
1. Tính khái qt, trừu tượng :
Biểu hiện khơng chỉ ở nội dung
mà cònở các phương tiện ngơn
ngữ như thuật ngữ khoa học và
kết cấu của văn bản.
2. Tính lí trí, lơgic :
Thể hiện ở trong nội dung và ở
tất cả các phương tiện ngơn ngữ
như từ ngữ, câu văn, đoạn văn,
văn bản.
3. Tính khách quan, phi cá thể :
Hạn chế sử dụng những biểu
đạt có tính chất cá nhân, ít biểu
lộ sắc thái cảm xúc.
GHI NHỚ :
* Văn bản khoa học gồm ba
loại chính: các văn bản khoa
học chuyên sâu, các văn bản
khoa học giáo khoa, các văn
bản khoa học phổ cập.
* Ngôn ngữ khoa học là ngôn
ngữ được dùng trong giao tiếp
thuộc lònh vực khoa học, tiêu
biểu là trong các văn bản
khoa học.
* Phong cách ngôn ngữ khoa
học có ba đặc trưng cơ bản:
tính khái quát, trừu tượng; tính

lí trí, lôgíc; tính khách quan,
phi cá thể. Các đặc trưng đó
Ngữ văn 12 Cơ bản - 2 - GV: Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan
T2
45’
H oạt động 3:
- Nội dung thơng tin
là gì ?
- Thuộc loại văn bản
nào ?
- Tìm các thuật ngữ
khoa học được sử
dụng trong văn bản ?
Gv cho ví dụ về đoạn
thẳng
Chia nhóm, thảo luận
các từ còn lại, trình
bày trước lớp.
Cho học sinh chép
câu hỏi gợi ý về nhà
làm bài tập số 3
- Đoạn văn đã dùng
các thuật ngữ khoa
học nào ?
- Lập luận của đoạn
văn như thế nào ?
Diễn dịch hay quy
nạp ?
H oạt động 3:

1 / Bài tập 1/ trang 76
a/ Văn bản đó trình
bày nội dung :
Nội dung thông tin là
những kiến thức khoa
học (khoa học văn
học), một chuyên
ngành trong khoa học
văn học .
b/ Phương pháp
nghiên cứu : sử dụng
luận chứng ( sự phát
triển của xã hội từ
Cách mạng thang
Tám đến hết thế kỉ
XX)
c/ Văn bản này thuộc
văn bản khoa học giáo
khoa, dùng giảng dạy
trong nhà trường, có
đối tượng là học sinh
phổ thông nên phải có
tính sư phạm , nghóa
là kiến thức phải
chính xác , phù hợp
trình độ nhận thức của
học sinh .
d/ Ngôn ngữ khoa học
được sử dụng trong
văn bản có không ít

thuật ngữ ngữ văn :
chủ đề , hình ảnh , tác
phẩm...
Bài tập 2/ trang 76
Muốn GT và phân
biệt thuật ngữ khoa
học với từ ngữ thông
thể hiện ở phương tiện ngôn
ngữ như từ ngữ, câu, đoạn
văn, văn bản.
IV. Luyện tập :
Bài tập 1 :
- Những kiến thức khoa học
Lịch sử văn học
- Thuộc văn bản khoa học giáo
khoa
- Chủ đề, hình ảnh, tác phẩm,
phản ánh hiện thực, đại chúng
hố, chất suy tưởng, nguồn cảm
hứng sáng tạo.
Bài tập 2 :
- Đoạn thẳng : đoạn khơng cong
queo, gãy khúc, khơng lệch về
một bên / đoạn ngắn nhất nối
hai điểm với nhau.
Bài tập 3/ trang 76
Đọan văn dùng nhiều thuật
ngữ khoa học : khảo cổ , người
vượn , hạch đá , mảnh tước ,
rìu tay , di chỉ , công cụ đá...

Bài tập 4/ trang 76
Muốn viết đoạn văn phổ
biến khoa học , cần có kiến
thức KH thông thường , dồng
thời cần viết đúng phong cách
ngôn ngũ khoa học .
Ví dụ : Nước rất cần thiết
cho cuộc sống của con người ,
các loại động vật và cây cố.
Nhưng cần có nguồn nước
sạch thì cơ thể con người,
động vật và cây cối mới có
thể tạo thành chất dinh
dưỡng .Nếu nguồn nước bò ô
nhiễm thì tác hại đối với con
ngừoi và muôn loại động vật,
cây cối sẽ không lường hết.
Cần bảo vệ nguồn nước khỏi
các chất độc hại như hóa chất,
các chất thải từ nhà máy,
bệnh viện ...chẳng hạn, các
nhà máy, bệnh viện cần phải
Ngữ văn 12 Cơ bản - 3 - GV: Nguyễn Văn Mạnh