TIỂU LUẬN xây DỰNG ĐẢNG sự PHÁT TRIỂN lý LUẬN về bản CHẤT ĐẢNG của đại hội x ý NGHĨA đối với VIỆC TĂNG CƯỜNG bản CHẤT ĐẢNG HIỆN NAY

SỰ PHÁT TRIỂN LÝ LUẬN VỀ BẢN CHẤT ĐẢNG CỦA ĐẠI HỘI X
VÀ VIỆC TĂNG CƯỜNG BẢN CHẤT ĐẢNG HIỆN NAY
Mở đầu
Đảng Cộng sản Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, giáo dục
và rèn luyện. Từ khi ra đời đến nay, Đảng ta luôn kiên trì, vận dụng đúng đắn,
sáng tạo những nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ CHí Minh,
xây dựng Đảng vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức Đảng, thực sự là
đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của nhân
dân lao động và của dân tộc Việt Nam; sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng là
nhân tố hàng đầu quyết định thắng lợi của cách mạng Việt Nam.
Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X đã tổng kết công tác xây dựng Đảng
và những bài học kinh nghiệm qua 20 năm đổi mới, tiếp tục khẳng định, phát
triển những nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về
Đảng và xây dựng Đảng trong điều kiện Đảng cầm quyền lãnh đạo sự nghiệp
đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá theo định hướng xã hội chủ
nghĩa, mở cửa hội nhập quốc tế, tình hình trong nước, quốc tế diễn biến nhanh
chóng, phức tạp. Hai vấn đề được coi là mới nhất được Đại hội X nêu lên
trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, đó là: làm sáng tỏ bản chất của
Đảng và đưa ra cách diễn đạt mới về Đảng, và cho phép đảng viên làm kinh tế
tư nhân (bao gồm cả tư bản tư nhân). Tuy nhiên, trong phạm vi bài Tiểu luận
của mình, tôi xin làm rõ nội dung: Sự phát triển của Đại hội X về bản chất
Đảng và cách diễn đạt về Đảng, trên cơ sở đó rút ra ý nghĩa đối với công tác
xây dựng, chỉnh đốn Đảng ta trong giai đoạn hiện nay.
1. Sự phát triển của Đại hội X về bản chất Đảng và cách diễn đạt về
Đảng Cộng sản Việt Nam.
1.1. Quan niệm của chủ nghĩa Mác - Lênin và Chủ tịch Hồ Chí Minh
về Đảng và bản chất của Đảng.


Theo quan điểm của C.Mác, Ph.Ăngghen, V.L.Lênin: Đảng cộng sản là
đảng của giai cấp vô sản, đấu tranh đòi quyền lợi cho giai cấp vô sản nước

mình và toàn bộ giai cấp vô sản thế giới. Đảng là lãnh tụ chính trị, là đội tiên
phong, bộ tham mưu chiến đấu của giai cấp, là những người ưu tú nhất, giác
ngộ cách mạng nhất của giai cấp. Đảng tiên phong cả về chính trị, tư tưởng và
tổ chức, cả về lý luận và thực tiễn, cả về tư tưởng và hành động. Trong Tuyên
ngôn của Đảng Cộng sản, C.Mác và Ph.Ăngghen viết: Về mặt lý luận,
"Những người cộng sản là bộ phận kiên quyết nhất trong các đảng công nhân
ở tất cả các nước, họ là bộ phận luôn thúc đẩy phong trào tiến lên, họ hơn bộ
phận khác của giai cấp vô sản ở chỗ họ hiểu rõ những điều kiện, tiến trình và
kết quả của phong trào vô sản”(1). Đảng là đội tiên phong của giai cấp, được
trang bị lý luận tiên tiến, có trình độ giác ngộ cao, trong thực tiễn Đảng là
người kiên quyết nhất và biết lôi cuốn quần chúng hành động: “Về mặt thực
tiễn, những người cộng sản là bộ phận kiên quyết nhất trong các Đảng công
nhân ở tất cả các nước, là bộ phận luôn thúc đẩy phong trào công nhân tiến
lên”(2). Vai trò tiên phong của Đảng bảo đảm cho Đảng tập hợp được giai cấp
vô sản và quần chúng nhân dân lao động. Sự lãnh đạo của Đảng là điều kiện
tiên quyết cho giai cấp vô sản hoàn thành sứ mệnh lịch sử của mình.
C.Mác và Ph.Ăngghen cho rằng, Đảng Cộng sản là một bộ phận không
tách rời giai cấp vô sản, Đảng cộng sản phải thể hiện tính vô sản rõ rệt, là
Đảng mang bản chất giai cấp vô sản, Đảng luôn đứng vững trên lập trường
của giai cấp vô sản để xem xét giải quyết mọi vấn đề. Cương lĩnh, đường lối,
chiến lược, sách lược của Đảng phải luôn xuất phát từ lợi ích của giai cấp
công nhân và nhân dân lao động. “Họ tuyệt nhiên không có một lợi ích nào
tách khỏi lợi ích của toàn thể giai cấp vô sản” (3). Do vậy, Đảng Cộng sản là
Đảng của giai cấp công nhân nhưng lợi ích của những người Cộng sản không
chỉ gắn bó chặt chẽ với giai cấp công nhân mà còn không thể tách rời lợi ích
của dân tộc. Chủ nghĩa Mác-Lênin cũng đòi hỏi giai cấp vô sản mỗi nước
1

Tuyên ngôn của Đảng cộng sản, C.Mác-Ph.Ăngghen, toàn tập, Nxb CTQG, sự thật, H,1995, tập.4, tr.614,615
Tuyên ngôn của Đảng cộng sản, C.Mác - Ph.Ăngghen, toàn tập, Nxb CTQG, sự thật, H,1995, tập.4, tr.615

3
Tuyên ngôn của Đảng cộng sản, C.Mác - Ph.Ăngghen, toàn tập, Nxb CTQG, sự thật, H,1995, tập.4, tr.614
2


trước hết phải giành lấy chính quyền, phải tự vươn lên thành giai cấp trong
dân tộc, phải tự mình trở thành dân tộc. V.I.Lênin nhấn mạnh: Những người
cộng sản chỉ hoàn thành vai trò người chiến sĩ tiên phong đấu tranh cho tự do
"khi không một lúc nào quên vai trò đặc biệt của họ trong xã hội hiện nay,
không lãng quên những nhiệm vụ đặc biệt, có tính chất lịch sử toàn thế giới
của họ là giải phóng nhân loại khỏi ách đô hộ về kinh tế, đồng thời giương
cao ngọn cờ của toàn dân đấu tranh cho tự do"4.
Từ các quan điểm trên đây của chủ nghĩa Mác - Lênin, vận dụng vào
thực tiễn Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã bổ sung, phát triển sáng tạo
những quan điểm mới về bản chất và cách diễn đạt về Đảng, thể hiện trong
mối quan hệ giữa Đảng Cộng sản với giai cấp công nhân, nhân dân lao động
và dân tộc Việt Nam. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh "cách mệnh trước hết phải
có Đảng cách mệnh" là để đáp ứng đòi hỏi giải phóng cả dân tộc Việt Nam.
Sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam (1930) không chỉ vì lợi ích của giai
cấp công nhân hay những người cộng sản mà trước hết là để cứu lấy con Lạc,
cháu Hồng, con Rồng, cháu Tiên, con dân nước Việt. Đây là một quan điểm
mới mẻ, sáng tạo của Hồ Chí Minh về tính tất yếu phải có Đảng Cộng sản ở
một nước thuộc địa. Hồ Chí Minh cho rằng, quyền lợi của giai cấp công nhân,
nhân dân lao động và của dân tộc là thống nhất, ngoài mục đích phục vụ lợi
ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và cả dân tộc, Đảng Cộng sản
Việt Nam không có mục đích nào khác. Sự ra đời, tồn tại và phát triển của
Đảng vì lợi ích của giai cấp công nhân mà cũng vì lợi ích của nhân dân lao
động và cả dân tộc Việt Nam .
Theo Người, đảng viên của Đảng Cộng sản Việt Nam không chỉ xuất
thân từ giai cấp công nhân mà được lựa chọn từ tất cả những người ưu tú, tiên

tiến trong giai cấp công nhân, nhân dân lao động và cả dân tộc. Điều lệ vắn
tắt của Đảng do Hồ Chí Minh soạn thảo và được Hội nghị hợp nhất các tổ
chức cộng sản thông qua đã viết: Ai tin theo chủ nghĩa Cộng sản, chương
trình Đảng và Quốc tế Cộng sản, hăng hái tranh đấu và dám hy sinh phục tùng
4

V.I.Lênin: Toàn tập, Nxb Tiến bộ, M 1975, t.5. tr. 411-412.


mệnh lệnh của Đảng, đóng đảng phí và chịu phấn đấu trong một bộ phận
Đảng thì được vào Đảng. Điều lệ vắn tắt cũng quy định những điều kiện cần
thiết để công nhân, thợ thủ công, dân cày, học sinh, các giai cấp khác, các
đảng phái khác có thể gia nhập Đảng Cộng sản Việt Nam.
Tư tưởng trên đây được Hồ Chí Minh quán triệt trong nhiều tác phẩm,
bài nói, bài viết sau đó. Nói chuyện với công nhân mỏ Quảng Ninh, Hồ Chí
Minh vạch rõ: Đảng là tổ chức tiên phong của nhân dân lao động mà trước hết
là giai cấp công nhân.
Tuy nhiên, từ sau Cách mạng Tháng Tám 1945, quan điểm của Hồ Chí
Minh về mối quan hệ giữa Đảng với giai cấp công nhân, nhân dân lao động và
dân tộc có bước phát triển. Cách mạng Tháng Tám mới thành công, Nhà nước
non trẻ dân chủ cộng hòa lại bị đặt trước tình thế "ngàn cân treo sợi tóc". Các
thế lực xâm lược từ phương bắc, phương đông, phương Tây tràn vào Việt
Nam. Mục tiêu hàng đầu của chúng là "tiêu diệt Đảng ta". Trước tình hình đó,
Hồ Chí Minh vạch rõ: "Đảng không thể do dự, phải dùng mọi cách để sống
còn, phải quyết đoán mau chóng, phải dùng những phương pháp đau đớn để
cứu vãn tình thế"5. Giải pháp đúng đến ứng phó được Hồ Chí Minh và Đảng
ta đưa ra là: ngày 11-11-1945, Đảng Cộng sản Đông Dương tuyên bố tự giải
tán. Đảng rút vào hoạt động bí mật tiếp tục giữ vững vai trò lãnh đạo công
cuộc kháng chiến, kiến quốc. Lý do chính thức được Đảng giải thích là: "Để
tỏ rằng, những đảng viên cộng sản là những chiến sĩ tiên phong của dân tộc,

bao giò cũng hy sinh tận tụy vì sự nghiệp giải phóng của toàn dân, sẵn sàng
đặt quyền lợi quốc dân lên trên quyền lợi của giai cấp, hy sinh quyền lợi riêng
của đảng phái cho quyền lợi chung của dân tộc" 6. Tiếp tục phát triển tư tưởng
Đảng của dân tộc, tháng 1-1946, khi trả lời các nhà báo nước ngoài, Hồ Chí
Minh nói: "vì hoàn cảnh và trách nhiệm, tôi phải đứng ra ngoài mọi đảng
phái... Nếu cần có đảng thì sẽ là Đảng dân tộc Việt Nam. Đảng đó sẽ chỉ có
một mục đích làm cho dân tộc hoàn toàn độc lập"7.
5

Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc Gia, H.2002. t.6, tr.161.
Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng Toàn tập, Nxb.Chính trị quốc gia, H.2000, t.8, tr.19.
7
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb.Chính trị quốc gia, H.2002, t.4, tr.161.
6


Tư tưởng Đảng là đội tiên phong của giai cấp công nhân, của nhân dân
lao động và cả dân tộc, tiếp tục được Hồ Chí Minh phát triển những năm 50.
Trong tác phẩm Thường thức chính trị (1953), Hồ Chí Minh viết: Đảng ta có
hàng chục vạn đảng viên, Đảng có mối liên hệ chặt chẽ với quần chúng như
chân tay ruột thịt. Các đảng viên của Đảng đều quyết tâm, một lòng, một chí
phụng sự giai cấp và nhân dân. Tháng 10-1957, Hồ Chí Minh nói: "Đảng là
đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời cũng là đội tiên phong của
dân tộc"8. Trong những năm 60 của thế kỷ XX, Hồ Chí Minh nhiều lần thể
hiện quan điểm của mình về mối quan hệ giữa Đảng Cộng sản với giai cấp
công nhân, nhân dân lao động và toàn dân tộc. Phát biểu trước những người
tham dự Hội nghị bồi dưỡng chỉnh huấn Trung ương (l-1965), Hồ Chí Minh
khẳng định: "Đảng ta xứng đáng là đội tiên phong, là bộ tham mưu của giai
cấp vô sản, của nhân dân lao động và của cả dân tộc"9.
Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, sức mạnh của Đảng, thắng lợi của sự

nghiệp cách mạng bắt nguồn từ việc Đảng đã giải quyết hài hòa lợi ích và kết
hợp chặt chẽ vấn đề giai cấp với dân tộc. Sự gắn kết máu thịt giữa Đảng với
giai cấp và dân tộc được thể hiện ngay từ nguồn gốc, quy luật ra đời của Đảng
ta. Đây là đặc thù của Việt nam, là sáng tạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nhiều
lần Hồ Chí Minh đã khẳng định Đảng là đội tiền phong của giai cấp công
nhân, đồng thời cũng là đội tiền phong của dân tộc.
Như vậy, từ quy luật hình thành và phát triển đảng, Hồ Chí Minh đã đi
đến luận điểm Đảng Cộng sản Việt Nam là Đảng của giai cấp công nhân đồng
thời là Đảng của cả dân tộc Việt Nam. Đảng là đội tiền phong của đạo quân
vô sản, Đảng tập hợp vào hàng ngũ của mình những người “tin theo chủ nghĩa
cộng sản, chương trình Đảng và quốc tế cộng sản… dám hy sinh phục tùng
mệnh lệnh Đảng và đóng kinh phí, chịu phấn đấu trong một bộ phận của
Đảng”. Cách diễn đạt của Hồ Chí Minh về bản chất giai cấp công nhân của

8
9

Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb.Chính trị quốc gia H 2002. t.6, tr. 175.
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc Gia, H.2002. t.6, tr.161.


Đảng xét về mặt ngôn từ có chỗ khác nhau nhưng thực chất Người luôn
khẳng định tính chất giai cấp công nhân của Đảng Cộng sản Việt Nam.
1.2. Bản chất của Đảng và cách diễn đạt về Đảng Cộng sản Việt Nam từ khi
thành lập đến Đại hội IX của Đảng.
Bản chất Đảng và và cách diễn đạt về Đảng Cộng sản Việt Nam đã được
Cương lĩnh đầu tiên của Đảng (tháng 2 năm 1930) xác định: "Đảng là đội tiền
phong của vô sản giai cấp phải thu phục cho được đại bộ phận giai cấp mình,
phải làm cho giai cấp mình lãnh đạo được dân chúng"10. Về thực chất, chính
Đảng cách mạng được thành lập ở Việt Nam từ năm 1930 luôn là chính Đảng

mang bản chất giai cấp công nhân. Đến Đại hội toàn quốc lần thứ II (1951),
trong Báo cáo chính trị tại Đại hội do Chủ tịch Hồ Chí Minh trình bày đã vạch
rõ: "Đảng Lao động Việt Nam là Đảng của giai cấp công nhân và nhân dân
lao động, cho nên nó phải là Đảng của dân tộc Việt Nam" 11, và trong Luận
cương cách mạng Việt Nam do Tổng Bí thư Trường Chinh trình bày tại Đại
hội cũng chỉ rõ: "Đảng Lao động Việt Nam không phải chỉ là đội tiền phong
và bộ tham mưu cửa giai cấp công nhân mà thôi. Nó cũng là đội tiên phong,
bộ tham mưu chung của nhân dân lao động, mà chính vì thế, nó là đội tiên
phong và bộ tham mưu của dân tộc Việt Nam nữa" 12. Tại Đại hội nay, Đảng ta
đã khẳng định: một Đảng lấy chủ nghĩa Mác-Lênin làm nền tảng tư tưởng, lấy
dân chủ tập trung làm nguyên tắc tổ chức, lấy tự phê bình và phê bình làm
quy luật phát triển. Một đảng có những điều kiện cốt yếu về nền tảng tư
tưởng, nguyên tắc tổ chức và quy luật phát triển Đảng như trên thì thực tế là
chính Đảng cách mạng kiểu mẫu của giai cấp công nhân, là Đảng mácxít
lêninnít.
Điều lệ Đảng (do Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng thông
qua) diễn đạt về Đảng: “Đảng lao động Việt Nam là Đảng của giai cấp công
nhân Việt Nam, là đội tiền phong có tổ chức và là tổ chức cao nhất của giai cấp
công nhân. Đảng gồm những người giác ngộ tiên tiến, gương mẫu, dũng cảm
10

Văn kiện Đảng Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, 1998, t.2, từ tr. 6.
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb.Chính trị quốc gia H 2002. t.6, tr. 175.
12
Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng Toàn tập, Nxb.Chính trị quốc gia, H.2000, t.12, tr.160.
11


và hy sinh nhất trong giai cấp công nhân, trong nông dân lao động, trí thức
cách mạng và các tầng lớp nhân dân lao động khác, tự nguyện đứng trong hàng

ngũ Đảng mà phấn đấu...”. Đến Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IV của
Đảng, đã khẳng định: “Đảng cộng sản Việt Nam là đảng của giai cấp công
nhân Việt Nam, là đội tiên phong, bộ tham mưu chiến đấu có tổ chức và là tổ
chức cao nhất của giai cấp công nhân Việt Nam. Đảng đại biểu trung thành lợi
ích của giai cấp công nhân, của nhân dân lao động và của cả dân tộc; đồng thời
Đảng làm tròn nghĩa vụ của mình đối với phong trào cộng sản quốc tế.
Đảng gồm những người ưu tú nhất, có giác ngộ cộng sản chủ nghĩa,
gương mẫu, dũng cảm và hy sinh nhất trong giai cấp công nhân, giai cấp nông
dân tập thể, tầng lớp trí thức xã hội chủ nghĩa và các tầng lớp lao động khác,
tự nguyện đứng trong hàng ngũ Đảng để phấn đấu cho mục đích và lý tưởng
của Đảng”. (Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam do Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ IV của Đảng thông qua, đã được Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ V
và VI của Đảng bổ sung).
Như vậy, cách diễn đạt về Đảng Cộng sản Việt Nam được thông qua tại Đại
hội đại biểu toàn quốc lần thứ III, IV, V và VI của Đảng đã không diễn đạt hết
bản chất của Đảng, đặc biệt là trong điều kiện Đảng cầm quyền. Bởi cách diễn
đạt: “Đảng cộng sản Việt Nam là đảng của giai cấp công nhân Việt Nam, là
đội tiên phong, bộ tham mưu chiến đấu có tổ chức và là tổ chức cao nhất của
giai cấp công nhân Việt Nam..” mới chỉ là sự tiên phong của Đảng về mặt tổ
chức, chứ chưa phải là tiên phong cả về chính trị, tư tưởng và tổ chức. Mặt
khác, diễn đạt như thế còn hiểu về địa vị của mình là cao nhất, Đảng đứng
trên cả Nhà nước, dẫn đến việc Đảng bao biện, làm thay công việc của Nhà
nước...
Trong quá trình chuẩn bị cho Đại hội VII, nhiều ý kiến của cán bộ,
đảng viên cho rằng hiện nay Đảng ta là Đảng cầm quyền, Đảng không những
chăm lo lợi ích của giai cấp công nhân mà còn phải chịu trách nhiệm trước lợi
ích và vận mệnh của toàn dân tộc. Đảng phải là Đảng của toàn dân tộc. Nói


Đảng của giai cấp công nhân là rơi vào chủ nghĩa biệt phái, tách Đảng khỏi

dân tộc. Cần khẳng định rõ, giai cấp công nhân, tính tiên phong, tính đại biểu
lợi ích của Đảng. Đại hội VII thảo luận kỹ vấn đề này và sửa đổi cách diễn đạt
về bản chất của Đảng. Điều đó khẳng định sự phát triển tư duy về Đảng và
công tác xây dựng Đảng.
Theo đó, Điều lệ Đại hội VII; Đại hội VIII; Đại hội IX phát triển, hoàn
thiện và diễn đạt: “Đảng là đội tiên phong của giai cấp công nhân Việt Nam,
đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của
cả dân tộc”.
Tuy nhiên, trong điều kiện mới, Đảng ta đang lãnh đạo và xây dựng
nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, ... đòi hỏi càng phải chăm
lo giữ vững, tăng cường bản chất giai cấp công nhân của Đảng; nếu không
nhận thức sâu sắc bản chất giai cấp công nhân thì rất dễ mơ hồ, dẫn đến phai
nhạt lý tưởng, làm biến chất Đảng. Bản chất giai cấp công nhân của Đảng
được thể hiện ở mục tiêu lý tưởng; nền tảng tư tưởng; nguyên tắc tổ chức và
sinh hoạt của Đảng; quan điểm, đường lối, nguyên tắc xây dựng đội ngũ cán
bộ, đảng viên; mối lên hệ giữa Đảng với quần chúng; quan điểm, nguyên tắc
quan hệ quốc tế của Đảng,... Mặt khác, cần thể hiện rõ hơn mối quan hệ giữa
Đảng với giai cấp và dân tộc theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Do vậy, có nhiều ý
kiến đề nghị cần thể hiện đầy đủ hơn, phản ánh sát thực hơn bản chất vốn có
của Đảng Cộng sản Việt Nam - một Đảng ra đời từ phong trào công nhân và
phong trào yêu nước.
1.3. Sự phát triển lý luận về bản chất của Đảng và cách diễn đạt về Đảng
Cộng sản Việt Nam theo Đại hội X của Đảng.
Từ sự phân tích sâu sắc bản chất giai cấp công nhân và mối quan hệ
hữu cơ giữa giai cấp và dân tộc, những ý kiến diễn đạt về Đảng mà Chủ tịch
Hồ Chí Minh từng đề ra, đồng thời xuất phát từ thực tiễn xây dựng Đảng của
Đảng ta, Đại hội X đã khẳng định: “Đảng Cộng sản Việt Nam là đội tiên
phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của nhân dân lao

động và của dân tộc Việt Nam; đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công
nhân, của nhân dân lao động và dân tộc” 13. Đây là vấn đề cơ bản, then chốt,
thể hiện khái quát nhất bản chất giai cấp công nhân, tính tiên phong của Đảng
trên hai mối quan hệ cơ bản: Đảng với giai cấp công nhân, Đảng với nhân dân
lao động và dân tộc Việt Nam.
Quan điểm trên đây đã tạo được sự đồng thuận cao tại hội nghị đại hội
đảng các cấp tại Đại hội X. Tại Ban Chấp hành Trung ương khóa IX, có
78,7% số ủy viên tán thành. Tại Đại hội đảng cấp tỉnh, thành phố trực thuộc
Trung ương số đại biểu tán thành là 72%. Tại Đại hội đảng toàn quốc lần thứ
X, số dại biểu tán thành đạt tỉ lệ 76,83%"14.
Từ cách diễn đạt mới cho thấy: Đảng Cộng sản Việt Nam mang bản
chất giai cấp công nhân Việt Nam, Đảng chỉ mang bản chất của một giai cấp
đó là giai cấp công nhân. Xét về bản chất, Đảng chỉ mang bản chất giai cấp
công nhân, Đảng không phi giai cấp, siêu giai cấp, đứng trên giai cấp, đứng
ngoài giai cấp, mang bản chất của nhiều giai cấp, mà Đảng chỉ mang bản chất
của một giai cấp đó là giai cấp công nhân. Giai cấp công nhân luôn gắn bó
chặt chẽ, là một bộ phận không tách rời của nhân dân lao động và dân tộc.
Tính nhân dân, tính dân tộc là thuộc tính bản chất của giai cấp công nhân, vì
vậy, Đảng Cộng sản Việt Nam mang bản chất giai cấp công nhân, tính nhân
dân và tính dân tộc sâu sắc; tính nhân dân, tính dân tộc là bản chất giai cấp
công nhân của Đảng. Đảng mang bản chất giai cấp công nhân, nhưng Đảng
không phải là toàn bộ giai cấp công nhân, nhân dân lao động và toàn dân tộc,
mà Đảng là một bộ phận ưu tú nhất, là đội tiên phong, lãnh tụ chính trị của
giai cấp công nhân, nhân dân lao động và toàn dân tộc.
* Cơ sở lý luận, thực tiễn khẳng định bản chất Đảng theo Đại hội
Đảng X
Sự khẳng định bản chất giai cấp công nhân, tính nhân dân, tính dân tộc
của Đảng xuất phát từ vấn đề giai cấp và quy luật đấu tranh giai cấp; quy luật
13

Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb.CTQG, H.2006, tr.52.
Ban Tư tưởng Văn hóa Trung ương: Chuyên đề nghiên cứu Nghị quyết Đại hội X của Đảng (dùng cho cán
bộ chủ chốt và báo cáo viên), Nxb.Chính trị quốc gia, H.2006, tr.268
14


ra i ca ng Cng sn Vit Nam; vai trũ v s mnh ca giai cp cụng
nhõn Vit Nam - giai cp tiờn tin nht, i biu cho phng thc sn xut
tin b, cho xu th phỏt trin ca thi i v nhng truyn thng tt p ca
dõn tc Vit Nam.
Trong sut quỏ trỡnh xõy dng v hot ng, ng ta luụn khng nh:
ng Cng sn Vit Nam mang bn cht giai cp cụng nhõn, l i tiờn
phong ca giai cp cụng nhõn ng thi l lónh t chớnh tr, i tiờn phong
chin u ca nhõn dõn lao ng v ca c dõn tc Vit Nam. Bn cht vn cú
ca ng Cng sn Vit Nam - mt ng ra i t phong tro cụng nhõn,
phong tro yờu nc ca dõn tc, kiờn trỡ u tranh bo v quyn li ca giai
cp cụng nhõn, ca nhõn dõn lao ng, ca dõn tc. i hi X khng nh
ng l i tiờn phong ca giai cp cụng nhõn ng thi l i tiờn phong ca
nhõn dõn lao ng v ton dõn tc, Din t nh th va núi lờn c bn
cht giai cp cụng nhõn ca ng theo ch ngha Mỏc - Lờnin, va núi lờn
c nột c thự ca ng ta theo s phỏt trin sỏng to ca t tng H Chớ
Minh, phự hp vi thc t Vit Nam v ỏp ng c nguyn vng, tỡnh cm
ca nhõn dõn.
Din t nh th hon ton khụng phi l h thp bn cht giai cp
cụng nhõn ca ng, trt sang quan im ng ton dõn m chớnh l hiu
bn cht giai cp cụng nhõn ca ng mt cỏch sõu sc hn, nhun nhuyn
hn 15. iu ú ũi hi ng ta khụng nhng phi trung thnh vi giai cp
cụng nhõn, nõng cao lp trng, t tng ca giai cp cụng nhõn m cũn phi
hc tp, k tha, phỏt huy truyn thng dõn tc, tng cng on kt, tp hp
nhõn dõn, phn u vỡ li ớch ca giai cp v dõn tc, nht l trong iu kin

ng ta tr thnh ng cm quyn lónh o c dõn tc, c ton dõn tha
nhn l i tiờn phong lónh o ca nhõn dõn. ng khụng ch l lónh t
chớnh tr v chm lo cho li ớch ca giai cp cụng nhõn m cũn l lónh t
chớnh tr v chm lo li ớch ca nhõn dõn lao ng, chu trỏch nhim trc vn
mnh ca ton dõn tc.
15

Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb CTQG, H. 2006, tr 355.


Mt khỏc, ng ta ra i mt nc thuc a, na phong kin, nụng
nghip lc hu, giai cp cụng nhõn cũn nh bộ. ng khụng ch l sn phm
ca s kt hp ch ngha Mỏc- Lờnin vi phong tro cụng nhõn m cũn vi
phong tro yờu nc. õy l c thự Vit Nam, l sỏng to ca Ch tch H
Chớ Minh. S gn kt mỏu tht gia ng vi giai cp v dõn tc c th
hin ngay t ngun gc ra i ca ng. Ch tch H Chớ Minh ó nhiu ln
núi rng ng ta khụng ch l ng ca giai cp cụng nhõn m cũn l ng
ca nhõn dõn lao ng v ca dõn tc Vit Nam. Trong bỏo cỏo chớnh tr ti
i hi II ca ng (thỏng 2. 1951) Ch tch H Chớ Minh ch rừ: ng lao
ng Vit Nam phi l ngi lónh o sỏng sut, kiờn quyt, trung thnh ca
giai cp cụng nhõn v nhõn dõn lao ng, ca nhõn dõn Vit Nam chớnh vỡ
ng lao ng Vit Nam l ng ca giai cp cụng nhõn v nhõn dõn lao ng,
cho nờn nú phi l ng ca dõn tc Vit Nam16. Cú lỳc Ngi cũn núi: ng
ta l con nũi ca dõn tc. ng ta ra i, tn ti v phỏt trin l vỡ li ớch khụng
ch ca giai cp cụng nhõn m cũn vỡ li ớch ca nhõn dõn lao ng, ca ton
dõn tc. Chớnh vỡ vy m ng ta c nhõn dõn thng yờu, ựm bc, giỳp
, tha nhn l ng ca chớnh mỡnh, trỡu mn gi ng l ng ta. ú l
vinh d, l nim t ho ln, khụng phi ng no trờn th gii cng cú c.
Ch tch H Chớ Minh khụng ch l lónh t ca ng m cũn l lónh t
v i ca nhõn dõn, ca dõn tc. Ngi ó gii quyt rt sỏng to, thnh cụng,

nhun nhuyn vn giai cp v vn dõn tc; ó ging cao ngn c dõn
tc v giai cp a cỏch mng tin lờn. Ngi l mt chin s cng sn
kiờn cng, mu mc, ng thi l mt nh yờu nc nhit thnh, anh hựng
gii phúng dõn tc, danh nhõn vn hoỏ kit xut. S kt hp cht ch vn
giai cp vi vn dõn tc trong t tng H Chớ Minh c th hin bn
cht ca ng Cng sn Vit Nam.
Nh thng xuyờn gi vng, tng cng bn cht giai cp cụng nhõn,
tớnh tiờn phong, luụn ng vng trờn lp trng ca giai cp cụng nhõn, nhõn
16

Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng, Toàn tập, Nxb CTQG, H. 2001, tập 12, tr 37- 38.


dân lao động và toàn dân tộc mà Đảng ta luôn xác định đường lối và phương
pháp cách mạng đúng đắn, lãnh đạo sự nghiệp cách mạng nước ta liên tục
giành thắng lợi.
Hiện nay Đảng ta là Đảng cầm quyền, là lực lượng lãnh đạo toàn xã
hội. Bản chất giai cấp công nhân của Đảng có ý nghĩa quyết định đối với bản
chất của chế độ kinh tế - xã hội, bản chất của hệ thống chính trị ở nước ta.
Đặc biệt là Đảng ta đang lãnh đạo xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng
xã hội chủ nghĩa, chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, vì vậy càng phải chăm
lo, giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp công nhân của Đảng. Nếu không
nhận thức sâu sắc điều này thì rất dễ mơ hồ, dẫn đến phai nhạt lý tưởng, làm
biến chất Đảng.
Thực tế lịch sử Đảng ta trong những năm qua đã chứng minh dù tên gọi
thế nào (Đảng cộng sản hay Đảng Lao động) thì Đảng ta luôn luôn mang bản
chất giai cấp công nhân, tính nhân dân và tính dân tộc Việt Nam.
* Biểu hiện bản chất giai cấp công nhân, tính tiên phong của Đảng
Cộng sản Việt Nam
Theo quan điểm của Đại hội X, bản chất giai cấp công nhân của Đảng

Cộng sản Việt Nam thể hiện trên những nội dung cơ bản sau đây:
Thứ nhất, Bản chất của Đảng thể hiện ở mục tiêu lý tưởng, lập trường
quan điểm, lợi ích của Đảng là của giai cấp công nhân, đó là Độc lập dân tộc
gắn liền với chủ nghĩa xã hội và thể hiện ở mục đích của Đảng là xây dựng
nước Việt Nam độc lập, dân chủ, giàu mạnh, xã hội công bằng, văn minh,
không còn người bóc lột người, thực hiện thành công chủ nghĩa xã hội và cuối
cùng là chủ nghĩa cộng sản.
Đảng ta không có mục đích nào khác ngoài mục đích phục vụ lợi ích
của nhân dân và của dân tộc. Đảng đại biểu trung thành và chăm lo cho lợi ích
của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của toàn dân tộc. Trong cách
mạng dân tộc, dân chủ, Đảng ta nêu khẩu hiệu và thực hiện, bảo vệ lợi ích
“Độc lập dân tộc” và “Người cày có ruộng”. Trong điều kiện Đảng cầm


quyền, Đảng lãnh đạo phát huy sức mạnh của toàn dân tộc để xây dựng chủ
nghĩa xã hội và bảo vệ tổ quốc thì Đảng càng phải chịu trách nhiệm, chăm lo
cho lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và toàn dân tộc. Trong
giai đoạn hiện nay Đảng đề ra mục tiêu: Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, xã
hội công bằng, văn minh. Đó là sự thống nhất lợi ích giữa giai cấp công nhân,
nhân dân lao động và của toàn dân tộc.
Thứ hai, Bản chất của Đảng thể hiện ở hệ tư tưởng của Đảng: Đảng lấy
chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim
chỉ nam cho hành động, phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu
tinh hoa trí tuệ của nhân loại, nắm vững quy luật khách quan, xu thế thời đại
và thực tiễn của đất nước để đề ra Cương lĩnh chính trị, đường lối cách mạng
đúng đắn, phù hợp với nguyện vọng của nhân dân. Như vậy, bản chất giai cấp
công nhân của Đảng thể hiện ngay trong nền tảng tư tưởng của Đảng.
Thứ ba, Bản chất của Đảng thể hiện trong xây dựng và hoạt động theo
nguyên lý, nguyên tắc về chính đảng cách mạng của giai cấp công nhân: Đảng
lấy tập trung dân chủ làm nguyên tắc tổ chức cơ bản, thực hiện tập thể lãnh

đạo, cá nhân phụ trách, thương yêu đồng chí, kỷ luật nghiêm minh, đồng thời
thực hiện các nguyên tắc: tự phê bình và phê bình, đoàn kết trên cơ sở Cương
lĩnh chính trị và Điều lệ Đảng, gắn bó mật thiết với nhân dân, Đảng hoạt động
trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật.
Thứ tư, Bản chất của Đảng thể hiện ở mối quan hệ với nhân dân: Đảng
Cộng sản Việt Nam gắn bó mật thiết với nhân dân, chăm lo lợi ích của nhân
dân, tôn trọng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân, chịu sự giám sát của
nhân dân; dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng; đoàn kết và lãnh đạo nhân
dân tiến hành sự nghiệp cách mạng.
Thứ năm, Bản chất của Đảng thể hiện ở việc Đảng luôn đứng vững trên
lập trường, quan điểm chính trị của giai cấp công nhân để xem xét và giải
quyết đúng đắn mọi vấn đề như: định ra đường lối, phương pháp, tác phong
công tác... và ở đường lối, quan điểm, nguyên tắc xây dựng đội ngũ cán bộ,


đảng viên của Đảng, đó là Đảng quán triệt quan điểm của giai cấp công nhân,
phát huy truyền thống yêu nước và đoàn kết dân tộc trong tiến hành công tác
cán bộ, đảng viên và xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên; Đảng trực tiếp,
thống nhất lãnh đạo công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ theo nguyên
tắc tập trung dân chủ...
Thứ sáu, Bản chất của Đảng thể hiện ở quan điểm nhiệm vụ quốc tế của
Đảng: Đảng kết hợp chặt chẽ chủ nghĩa yêu nước chân chính với chủ nghĩa
quốc tế trong sáng của giai cấp công nhân, góp phần tích cực vào sự nghiệp
hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội của nhân dân thế giới.
Thứ bảy, Bản chất của Đảng thể hiện ở tính tiên phong của Đảng: Tính
tiên phong của Đảng được thể hiện toàn diện về chính trị, tư tưởng, tổ chức; về
bản lĩnh chính trị, đạo đức cách mạng; về trí tuệ; về phương thức lãnh đạo; về
mối quan hệ gắn bó với nhân dân, phát huy sức mạnh toàn dân tộc. Đội ngũ
cán bộ, đảng viên của Đảng phải tiên phong, gương mẫu về phẩm chất, năng
lực, tư tưởng và hành động, lý luận và thực tiễn; đòi hỏi mọi đảng viên phải

nêu cao vai trò tiền phong gương mẫu, có lao động, có đạo đức lối sống lành
mạnh, gắn bó mật thiết với nhân dân, có ý thức tổ chức kỷ luật. Đảng chỉ kết
nạp vào hàng ngũ của Đảng những người ưu tú nhất, có giác ngộ cộng sản chủ
nghĩa, gương mẫu, dũng cảm nhất trong giai cấp công nhân và các tầng lớp
nhân dân lao động. Bản chất giai cấp công nhân, tính tiên phong của Đảng đòi
hỏi mọi cấp uỷ, tổ chức đảng, mọi cán bộ, đảng viên phải thường xuyên xây
dựng, tu dưỡng, rèn luyện theo lập trường, quan điểm của giai cấp công nhân,
phấn đấu vì mục tiêu, lý tưởng độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội.
Tóm lại, cách diễn đạt như Văn kiện Đại hội X là sự khẳng định bản
chất giai cấp công nhân của Đảng, phù hợp với quan điểm chủ nghĩa MácLênin, vừa nêu được nét đặc thù của Đảng, phù hợp với sự phát triển sảng tạo
của Hồ Chí Minh, vừa đáp ứng nguyện vọng, tình cảm của nhân dân. Cách
diễn đạt ấy hoàn toàn không phải là sự hạ thấp bản chất giai cấp công nhân
của Đảng mà chính là để hiểu bản chất ấy một cách sâu sắc, nhuần nhuyễn


hơn. Cách diễn đạt của Đại hội X, đòi hỏi Đảng chẳng những phải ngày càng
nâng cao lập trường, tư tưởng phục vụ lợi ích giai cấp công nhân mà còn phải
học tập, kế thừa. phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tăng cường sự
đồng thuận xã hội, đoàn kết, tập hợp toàn dân tộc, phấn đấu cho lợi ích của
nhân dân lao động và cả dân tộc.
2. Một số nội dung, giải pháp giữ vững và tăng cường bản chất giai
cấp công nhân, tính tiên phong của Đảng trong giai đoạn mới.
Một là, Kiên định mục tiêu lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã
hội. Hiện nay, Đảng ta đang lãnh đạo công cuộc đổi mới, phát triển kinh tế thị
trường, chủ động hội nhập quốc tế lại càng đòi hỏi Đảng phải kiên định mục
tiêu lý tưởng. Dù trong bất kỳ tình huống khó khăn, phức tạp nào, Đảng cũng
như mọi cấp uỷ, tổ chức đảng, mọi cán bộ, đảng viên càng không được hoài
nghi, dao động, xa rời mục tiêu, lý tưởng đó.
Hai là, Kiên định, nắm vững bản chất cách mạng và khoa học, vận
dụng đúng đắn, sáng tạo chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, phát

huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh hoa trí tuệ của nhân loại,
nắm vững quy luật khách quan, xu thế thời đại và thực tiễn đất nước để đề ra
đường lối cách mạng đúng đắn, phù hợp với nguyện vọng của giai cấp công
nhân, nhân dân lao động và toàn dân tộc.
Lấy chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư
tưởng, kim chỉ nam cho hành động là vấn đề có tính nguyên tắc, thể hiện bản
chất giai cấp công nhân, tính nhân dân, tính dân tộc của Đảng, thể hiện lập
trường kiên định của Đảng trước những diễn biến nhanh chóng, phức tạp của
tình hình, đồng thời là tiêu chuẩn cơ bản phân biệt Đảng Cộng sản với các
đảng phải khác.
Nhờ nắm vững chủ nghĩa Mác- Lênin mà Đảng ta luôn đủ năng lực trí
tuệ xây dựng đường lối đúng đắn và lãnh đạo sự nghiệp cách mạng nước ta
liên tục giành thắng lợi. Thực tiễn cũng chỉ rõ, nếu Đảng Cộng sản xa rời chủ
nghĩa Mác- Lênin, không nắm vững hoặc vận dụng chủ nghĩa Mác- Lênin


máy móc, giáo điều thì sự nghiệp cách mạng xã hội chủ nghĩa bị khủng
hoảng, thậm chí thất bại.
Cùng với chủ nghĩa Mác- Lênin, Đảng ta khẳng định tư tưởng Hồ Chí
Minh là một bộ phận cấu thành nền tảng tư tưởng của Đảng. Đó là một hệ
thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng
Việt Nam, là kết quả của sự vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa MácLênin vào điều kiện cụ thể của nước ta, kế thừa và phát triển các giá trị truyền
thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại. Bản chất cách
mạng và khoa học của tư tưởng Hồ Chí Minh thể hiện ở những quan điểm giải
phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người; về độc lập dân tộc
gắn liền với chủ nghĩa xã hội, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại;
về sức mạnh của nhân dân, của khối đại đoàn kết dân tộc; về quyền làm chủ
của nhân dân, xây dựng nhà nước thực sự của dân, do dân, vì dân; về quốc
phòng toàn dân, xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân; về phát triển kinh tế và
văn hoá, không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân; về

đạo đức cách mạng, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; về chăm lo bồi
dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau; về xây dựng Đảng trong sạch, vững
mạnh, cán bộ, đảng viên vừa là người lãnh đạo, vừa là người đầy tớ trung thành
của nhân dân. Tư tưởng Hồ Chí Minh là tài sản tinh thần quý báu của Đảng và
của dân tộc ta. Lấy chủ nghĩa Mác- Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền
tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho mọi hành động của Đảng là phù hợp với thực
tiễn cách mạng nước ta, với tình cảm, nguyện vọng của Đảng và nhân dân
Ba là, Giữ vững và thực hiện nghiêm túc nguyên tắc tập trung dân chủ,
tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách. Nâng cao chất lượng tự phê bình và phê
bình. Củng cố, tăng cường sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng.
Nguyên tắc tập trung dân chủ mang bản chất tổ chức của giai cấp công
nhân, chỉ đạo toàn bộ, xuyên suốt quá trình xây dựng tổ chức, sinh hoạt và
hoạt động lãnh đạo của Đảng. Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần
thứ 6 (lần 2) khoá VIII đã xác định chủ trương, biện pháp cơ bản, cấp thiết để


giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ trong đổi mới, chỉnh đốn Đảng: Tăng
cường giáo dục cho cán bộ, đảng viên nhận thức đúng đắn và thống nhất về
vai trò, nội dung, bản chất của nguyên tắc tập trung dân chủ trên cơ sở đó đề
cao trách nhiệm, tự giác thực hiện nghiêm túc nguyên tắc. Từng bước hoàn
thiên và cụ thể hoá cơ chế thực hiện nội dung của nguyên tắc. Nâng cao chất
lượng tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, mở rộng sinh hoạt dân chủ. Các
chủ trương quan trọng đều phải được bàn bạc và quyết định bằng tập thể.
Nâng cao chất lượng sinh hoạt của các cấp uỷ đảng. Các cấp uỷ viên phải
được cung cấp kịp thời và chính xác những thông tin cần thiết, có điều kiện
đóng góp vào quá trình ra các quyết định. Tiếp tục cải tiến việc tổ chức và
điều hành hội nghị để đảm bảo thảo luận dân chủ, thẳng thắn và có kết luận rõ
ràng. Mọi người đều phải nghiêm chỉnh thực hiện nghị quyết, không ai được
tuyên truyền và thực hiện ý kiến riêng đã bị đa số bác bỏ. Thiểu số phục tùng
đa số, cá nhân phục tùng tổ chức, cấp dưới phục tùng cấp trên, các tổ chức

trong toàn Đảng phục tùng Ban Chấp hành Trung ương và Đại hội Đảng toàn
quốc. Sửa đổi phong cách làm việc, đi sâu, đi sát thực tế. Cán bộ, đảng viên
phải rèn luyện tính tổ chức, tính kỷ luật, tự giác đặt mình trong sự quản lý của
chi bộ, tham gia đầy đủ sinh hoạt chi bộ, tuân thủ kỷ luật Đảng. Mọi hoạt
động vô tổ chức, vô kỷ luật, không chấp hành chỉ thị, nghị quyết, gây chia rẽ,
bè phái đều phải bị xử lý nghiêm minh. Tăng cường công tác kiểm tra chấp
hành nghị quyết, điều lệ và các nguyên tắc tổ chức sinh hoạt Đảng. Thực hiện
nghiêm túc nguyên tắc tập trung dân chủ gồm nhiều khâu, nhiều mặt với
những nội dung, biện pháp cụ thể, gắn liền với đổi mới, chỉnh đốn Đảng. Kiên
quyết đấu tranh khắc phục bệnh quan liêu, độc đoán, dân chủ hình thức cũng
như mọi biểu hiện phân tán cục bộ, bản vị, địa phương chủ nghĩa, vô tổ chức,
vô kỷ luật.
Tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách là biểu hiện cụ thể nội dung, yêu
cầu của nguyên tắc tập trung dân chủ trong phương pháp tác phong lãnh đạo
của Đảng. Nguyên tắc tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách đòi hỏi sự lãnh đạo của


Đảng đối với xã hội là thuộc về tập thể, không thuộc về cá nhân. Mọi cơ quan lãnh
đạo của Đảng từ Trung ương đến cơ sở đều là những tập thể do dân chủ bầu ra, tiêu
biểu cho trí tuệ và sức mạnh của các tổ chức đảng. Mọi vấn đề thuộc về đường lối,
chủ trương lãnh đạo đều phải do tập thể các cơ quan lãnh đạo hoặc tổ chức đảng
dân chủ bàn bạc và quyết định theo đa số. Cá nhân không được tự quyết định
những vấn đề thuộc chức năng, quyền hạn của các cơ quan lãnh đạo tập thể.
Mặt khác, phải thường xuyên thực hiện tốt các nguyên tắc: tự phê bình
và phê bình; đoàn kết, gắn bó mật thiết với nhân dân và Đảng hoạt động trong
khuôn khổ pháp luật.
Bốn là, Thường xuyên giáo dục, bồi dưỡng lập trường, quan điểm, ý
thức tổ chức của giai cấp công nhân, xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên theo
quan điểm, đường lối giai cấp công nhân.
Giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp công nhân là vấn đề thuộc

bản chất của một Đảng kiểu mới, phải được quán triệt trong toàn bộ công tác
xây dựng đảng, trước hết là trong xây dựng đội ngũ cán bộ.
Quan điểm giai cấp công nhân của Đảng ta hoàn toàn thống nhất với lợi
ích, với truyền thống yêu nước và đoàn kết của dân tộc ta. Song, truyền thống
yêu nước và đoàn kết đó phải được phát huy theo quan điểm giai cấp công
nhân của Đảng mới tạo nên sức mạnh to lớn của cách mạng. Do vậy, xây
dựng đội ngũ cán bộ trong quân đội phải thường xuyên chăm lo giáo dục, bồi
dưỡng giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp công nhân cho đội ngũ cán
bộ quân đội, phát huy truyền thống dựng nước và giữ nước của dân tộc,
truyền thống quyết chiến, quyết thắng của quân đội để thu hút, phát hiện và
trọng dụng nhân tài. Kế thừa bản chất tốt đẹp “Bộ đội cụ Hồ”, sự đoàn kết
thống nhất, gắn bó cán binh, đoàn kết quân dân, làm lực lượng nòng cốt tuyên
truyền vận động quần chúng nhân dân thực hiện đường lối, chủ trương, chính
sách của Đảng và pháp luật Nhà nước.
Năm là, Củng cố mối quan hệ gắn bó mật thiết với nhân dân, tăng
cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Chăm lo đời sống, đại diện và bảo vệ


li ớch ca nhõn dõn. Phỏt huy quyn lm ch ca nhõn dõn trong xõy dng
ng, xõy dng v bo v T quc xó hi ch ngha.
Gn bú mt thit vi nhõn dõn l th hin bn cht giai cp cụng nhõn,
l ngun sc mnh, l vn cú ý ngha sng cũn ca ng, l tiờu chun ca
mt ng Mỏc-xớt v l mt trong nhng vn c bn, cp bỏch ca cụng
tỏc xõy dng, chnh n ng hin nay. Do võy, Phi quỏn trit v thc hin
t tng ca Ch tch H Chớ Minh v nhng quan im ca ng v mi
quan h gia ng vi nhõn dõn: Thc hin i on kt dõn tc trờn nn tng
liờn minh giai cp cụng nhõn vi giai cp nụng dõn v i ng trớ thc; phỏt
huy quyn lm ch ca nhõn dõn, da vo nhõn dõn xõy dng ng; ng
lónh o v Nh nc qun lý l bo m quyn lm ch ca nhõn dõn. Cỏn
b, ng viờn va l ngi lónh o, va l cụng bc ca nhõn dõn. Hot ng

ca ng v Nh nc phi chu s giỏm sỏt ca nhõn dõn. S tin tng, ng
h, giỳp ca nhõn dõn l ci ngun ca sc mnh, l cỏi gc ca thng li,
ti sn quý bỏu ca ng17.
Ni dung c bn ca mi quan h gia ng vi nhõn dõn hin nay l
ng phi bo m, chm lo cho li ớch ca nhõn dõn, phỏt huy quyn lm
ch thc s ca nhõn dõn. y mnh ton din cụng cuc i mi, hon thin
ng li, ch trng, chớnh sỏch ca ng cho phự hp vi yờu cu phỏt
trin ca t nc; Kt hp hi ho phỏt trin kinh t vi bo m s tin b v
cụng bng xó hi. Chm lo thc hin chớnh sỏch i on kt ton dõn tc, x
lý ỳng n, kp thi cỏc mõu thun trong ni b nhõn dõn. iu ho hp lý li
ớch xó hi ca cỏc tng lp dõn c, cỏc vựng, min, lnh vc; chm lo i sng
vt cht v tinh thn ca nhõn dõn. Hon thin nhng thit ch thc hin dõn
ch hoỏ i sng xó hi, bo m v phỏt huy quyn lm ch ca nhõn dõn.
Thc hin cú hiu qu dõn ch c s; tip tc i mi, hon thin ch dõn
ch trc tip v dõn ch i din.
Mi hot ng ca ng chu s giỏm sỏt ca nhõn dõn, da vo nhõn
dõn xõy dng ng. Cỏn b, ng viờn phi cú phm cht, nng lc, va l
17

Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb CTQG, H.2006, tr 303- 304.


ngi lónh o, va l ngi y t tht trung thnh ca nhõn dõn. Tng
cng i mi, chnh n ng, nõng cao nng lc lónh o, sc chin u
ca ng, khc phc t tham nhng, bnh quan liờu, tỡnh trng vi phm dõn
ch, dõn ch hỡnh thc, dõn ch cc oan.
Sỏu l, Trung thnh vi ch ngha quc t ca giai cp cụng nhõn. Kt
hp ch ngha yờu nc chõn chớnh vi ch ngha quc t trong sỏng ca giai
cp cụng nhõn. Kt hp sc mnh dõn tc vi sc mnh thi i.
Trong giai on hin nay, lónh o thnh cụng s nghip i mi,

y mnh cụng nghip hoỏ, hin i hoỏ t nc ng va chm lo cng c
on kt giai cp, on kt dõn tc, va khụng ngng vun p tỡnh hu ngh
gia cỏc dõn tc, bo v, phỏt trin phong tro cng sn v cụng nhõn quc t.
Vỡ vy, cn Thc hin nht quỏn ng li i ngoi c lp t ch, ho
bỡnh, hp tỏc v phỏt trin; chớnh sỏch i ngoi rng m, a phng hoỏ, a
dng hoỏ cỏc quan h quc t. Ch ng v tớch cc hi nhp kinh t quc t,
ng thi m rng hp tỏc quc t trờn cỏc lnh vc khỏc. Vit Nam l bn,
i tỏc tin cy ca cỏc nc trong cng ng quc t, tham gia tớch cc vo
tin trỡnh hp tỏc quc t v khu vc Phỏt trin quan h vi tt c cỏc nc,
cỏc vựng lónh th trờn th gii v cỏc t chc quc t theo cỏc nguyờn tc: tụn
trng c lp, ch quyn v ton vn lónh th, khụng can thip vo cụng vic
ni b ca nhau; khụng dựng v lc hoc e do dựng v lc; gii quyt cỏc
bt ng v tranh chp thụng qua thng lng ho bỡnh; tụn trng ln nhau,
bỡnh ng v cựng cú li.
Cng c v tng cng quan h vi cỏc ng cng sn, cụng nhõn,
ng cỏnh t, cỏc phong tro c lp dõn tc, cỏch mng v tin b trờn th
gii. Tip tc m rng quan h vi cỏc ng cm quyn18.
Kt lun
S phỏt trin lý lun v bn cht ng v cỏch din t v ng Cng
sn Vit Nam l s kiờn trỡ, vn dng ỳng n, sỏng to hc thuyt Mỏc18

Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb CTQG, H.2006, tr 112- 113.


Lênin, tư tưỏng Hồ Chí Minh về Đảng của giai cấp công nhân vào điều kiện
cụ thể của cách mạng Việt Nam. Đó là vấn đề có ý nghĩa lý luận và thực tiễn
sâu sắc về bản chất Đảng và cách diễn đạt về Đảng.
Cách diễn đạt về bản chất của Đảng theo quan điểm của Đại hội Đảng
X là đúng đắn, phù hợp. Nó vừa thể hiện được bản chất giai cấp công nhân
của Đảng theo chủ nghĩa Mác - Lê-nin, vừa thể hiện được nét đặc thù của

Đảng ta theo sự phát triển sáng tạo của tư tưởng Hồ Chí Minh, phù hợp với
thực tế Việt Nam và đáp ứng được tình cảm, nguyện vọng của nhân dân. Bản
chất giai cấp công nhân của Đảng thể hiện ở chỗ: mục tiêu, lý tưởng của Đảng
là chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản; nền tảng tư tưởng của Đảng là chủ
nghĩa Mác - Lê-nin và tư tưởng Hồ Chí Minh; nguyên tắc tổ chức cơ bản của
Đảng là tập trung dân chủ; Đảng liên hệ mật thiết với quần chúng; lấy tự phê
bình và phê bình làm quy luật phát triển...
Hiện nay Đảng ta là Đảng cầm quyền, là lực lượng lãnh đạo duy nhất
đối với sự nghiệp cách mạng nước ta, Đảng là lực lượng lãnh đạo toàn xã hội.
Để Đảng thực sự là đội tiên phong, lãnh tụ chính trị của giai cấp công nhân,
nhân dân lao động và của dân tộc thì công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng luôn
là nhiệm vụ then chốt. Do đó, mọi cấp uỷ, tổ chức đảng, mọi cán bộ, đảng
viên phải thường xuyên quán triệt và triển khai thực hiện tốt phương hướng,
mục tiêu xây dựng Đảng do Đại hội X xác định, đó là: Tiếp tục tự đổi mới, tự
chỉnh đốn Đảng, tăng cường bản chất giai cấp công nhân và tính tiên phong,
nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng; xây dựng Đảng thực
sự trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức có bản lĩnh chính trị
vững vàng, có đạo đức cách mạng trong sáng, có tầm trí tuệ cao, có phương
thức lãnh đạo khoa học, luôn gắn với nhân dân. Đồng thời thực hiện có hiệu
quả các Nghị quyết về xây dựng, chỉnh đốn Đảng hiện nay, như Nghị quyết
Trung ương 3 (khóa VII), Nghị quyết Trung ương 6 (lần 2) khóa VIII, Nghị
quyết Trung ương 9 (khóa IX, X), Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI).v.v.
xây dựng Đảng ta thật sự trong sạch, vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng và


tổ chức, đoàn kết nhất trí cao, gắn bó mật thiết với nhân dân, có phương thức
lãnh đạo khoa học, có đội ngũ cán bộ, đảng viên đủ phẩm chất và năng lực
đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trước yêu cầu mới.
Mỗi cán bộ, đảng viên, từng tổ chức và cấp ủy nói chung phải có ý chí
vươn lên hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao; thường xuyên rèn luyện

phẩm chất đạo đức; không nể nang, né tránh, "dĩ hòa vi quý", kiên quyết đấu
tranh với những luận điệu và hành động tiêu cực, tham nhũng, suy thoái ở
ngay trong bản thân mỗi đảng viên, ở trong tổ chức đảng, cơ quan nơi mình
sinh hoạt, công tác, ở trong Đảng và trong xã hội; dũng cảm đấu tranh chống
các tư tưởng, quan điểm và hành động sai trái, thù địch ... thì Đảng mới thể
hiện được vai trò là đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội
tiên phong của nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam; đại biểu trung
thành lợi ích của giai cấp công nhân, của nhân dân lao động và dân tộc./.