Đổi Mới Sinh Hoạt Chuyên Môn Theo Nghiên Cứu Bài Học

ĐỔI MỚI SINH HOẠT
CHUYÊN MÔNTHEO
NGHIÊN CỨU BÀI HỌC


•
•
•
•

NGHIÊN CỨU BÀI HỌC
Chuẩn bị BHMH
Thực hiện BHMH và dự giờ
Suy ngẫm và thảo luận về BHMH
Tiến trình tổ chức suy ngẫm, thảo luận
về BHMH


TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC BUỔI SUY NGẪM, THẢO
LUẬN VỀ BÀI HỌC MINH HỌA

Gồm 2 phần chính:
A. Giáo viên dạy minh họa chia sẻ ý định bài học và
cảm nhận sau bài học
1. Trước khi tiến hành tiết học
- Các mục tiêu trong bài học là gì
- Các ý định của Gv dạy minh họa nhằm đạt được
những mục tiêu (các ý định về nội dung hoặc phương
pháp để tiến hành bài học) giải thích lý do tại sao lại
lên lớp theo ý tưởng đó?
2. Sau khi tiến hành tiết học

- Về những điểm tiến hành thành công
- Những điểm còn cảm thấy khó khăn, băn khoăn


B.Chia sẻ ý kiến giữa các Gv dự giờ
Chia sẻ dựa trên cơ sở suy ngẫm và trên cơ sở:
• Những điều học tập qua suy ngẫm về bài học này.
• Mô tả những gì quan sát được từ thực tế việc học
của học sinh.
• Tập trung chú ý vào các nhóm HS và từng em HS.
• Quan sát thái độ và hành vi của học sinh.
• Suy ngẫm xem HS đang suy nghĩ gì, đang cảm thấy
gì?
• Tìm lại lý do tại sao thực tế đó xảy ra?
• Tìm những biện pháp giải quyết (nếu thấy cần
thiết).


Các bước trên là gợi ý:
Chi tiết hơn, người dự cần tập trung thảo luận một số
hoặc tất cả các câu hỏi sau đây:
a)
-

Về kết cấu và tiến trình bài học:
Bài học có gì mới, sáng tạo?
Bài học có bao nhiêu hoạt động chính, đó là những
hoạt động nào?
Số lượng và thứ tự các hoạt động đó có phù hợp với
việc học của HS không?

Kết cấu bài học có phù hợp với thực tế HS không?
Có mối quan hệ nào giữa kết cấu bài học và việc học
của HS. Việc học của học sinh có phù hợp, có ý nghĩa
khi thực thi ý định mới của GV không?
Tiến trình bài học có gúp học sinh hứng thú, hiểu bài
và học tập thực sự có ý nghĩa không?
Học sinh có theo kịp tiến độ bài học không?


b)
-

Về việc học của học sinh.( Kết quả, khó khăn của HS)
Cần xem xét cụ thể từng học sinh, trong từng thời
điểm cụ thể.
Sự tham gia của từng học sinh vào bài học như thế
nào, trong lúc nào, vì sao?
Hoạt động cá nhân của HS được thể hiện như thế
nào, vì sao?
Lời nói, các diễn đạt trình bày và sản phẩm học tập
của HS được thể hiện như thế nào, điều đó cho ta biết
cái gì? Tại sao?
Khi nào HS bị gặp khó khăn, tại sao như vậy? Làm thế
nào để giải quyết khó khăn đó?
Học sinhh thàh công hay thất bại trong học tập như
thế nào? (hành động, thái độ, lời nói , cử chỉ, nét mặt
bài làm…..)


c)

-

-

Các mối quan hệ và ứng xử của giáo viên:
Mối quan hệ giưa GV với học sinh, giữa HS và HS,
giữa sách giáo khoa, thiết bị dạy học và học sinh như
thế nào?
Mối quan hệ giữa học sinh với các câu hỏi, bài tập của
GV đưa ra như thế nào?
HS có thái độ phản ứng, đáp ứng như thế nào trước
GV, bạn học, đồ dùng, sách giáo khoa, nội dung bài
học, câu hỏi hoăc bài tập của GV đưa ra?
GV cảm nhận hoặc biết gì về tình hình của học sinh
không? Tại sao? GV có thể nhanh chóng đưa ra quyết
định để đáp lại các hành động đó của HS không? Vì
sao? GV đã làm gì để giúp HS vượt qua những khó
khăn đó?
GV đã xử lý các tình huống luôn thay đổi, xảy ra với
HS trong giờ học như thế nào?


d) Tính cô đọng và tính ý nghĩa của bài học:
- Nội dung học tập nào có ý nghiã hoặc không
có ý nghĩa với học sinh? Vì sao?
- Áp dụng cách làm mới, sáng tạo có thể làm
cho bài học bị kéo dài. Điều gì, việc gì có thể
bỏ qua hoăc lược bớt để tiết học đó trở nên
ngắn gọn, trọng tâm và phù hợp với HS? Vì
sao?

- Hoạt động nào trong bài học không có ý nghĩa
hoặc không cần thiết có thể cắt bỏ? Vì sao?
- Hoạt động nào cần thêm hoặc bớt thời gian để
phù hợp việc học của HS? Vì sao?


e) Những khoảng cách và khác biệt:
- Có những khoảng cách và khác biệt nào giữa
HS và HS, GV và HS, HS và mục tiêu bài
học hoặc giữa ý định của GV và ý định của
HS?
- GV khai thác hoặc khắc phục những khác
biệt này như thế nào?


SINH HOẠT CHUYÊN MÔN DỰA TRÊN
NGHIÊN CỨU BÀI HỌC

a) Chuẩn bị BHMH
b) Thực hiện BHMH và dự giờ
c) Tổ chức suy ngẫm và thảo luận về BHMH
d) Áp dụng vào bài học hàng ngày


•
•

•
•
•

So sánh
Quan sát giáo viên chuyển sang quan sát học sinh
Đánh giá theo tiêu chuẩn (đánh giá theo các mục
trong phiếu dự giờ) chuyển sang suy ngẫm và phán
đoán.
Trọng tâm là người học không phải là người dạy.
Giờ dạy không phải của giáo viên mà là giờ học của
học sinh.
Nâng cao chất lượng học của học sinh.


Đổi mới trong BHMH
• Được chuẩn bị bởi một nhóm giáo viên trong
đó có sự kết hợp giữa kinh nghiệm và chưa
kinh nghiệm ( soạn BHMH chung cả tổ).
• Thể hiện được tính sáng tạo của tập thể và cá
nhân.
• Không bị can thiệp bởi giáo viên (do soạn tập
thể).


Điểm mới của dự giờ
• Giáo viên được lựa chọn để thực hiện tiết dạy,
không nhất thiết là giáo viên dạy giỏi, cần lựa
chọn luân phiên (dạy mẫu).
• Số người dự không nên quá đông.
• Tập trung quan sát và suy ngẫm về hoạt động
học tập của học sinh.

•
•
•
•

Điểm mới của thảo luận đanh giá:
Suy ngẫm không đánh giá.
Không tập trung vào người dạy mà tập trung
vào nhận xét hoạt động của học sinh.
Ban đầu nhận định tích cực của bài dạy.
Chỉ ra những biểu hiện cụ thể, kết luận về học
sinh và đề xuất.


HOẠT ĐỘNG TỔ
CHUYÊN MÔN
Tổ chuyên môn phải được duy trì họp 2
lần/tháng theo qui định của Điều lệ nhà
trường. Ngoài thảo luận các vấn đề phục vụ
dạy học, quản lý HS, bồi dưỡng chuyên môn,
nghiệp vụ nói chung, phần lớn thời gian còn
lại là hoạt động SHCM dựa trên NCBH. Cụ
thể như sau:


* Thay đổi nhận thức của GV về SHCM
SHCM là một quá trình các GV tham gia vào các khâu từ
chuẩn bị, thiết kế bài học sáng tạo, dạy thể nghiệm, dự giờ, suy
ngẫm và chia sẻ các ý kiến sâu sắc về những gì đã diễn ra

trong việc học của HS. Đây là hoạt động học tập lẫn nhau, học
tập trong thực tế, là nơi thử nghiệm và trải nghiệm những cái
mới, là nơi kết nối lý thuyết với thực hành, giữa ý định và thực
tế. Trong quá trình học tập đó, GV sẽ học được nhiều điều để
phát triển năng lực chuyên môn mới. Để đảm bảo SHCM hiệu
quả, trước hết hiệu trưởng trường TH cần coi SHCM là trụ cột,
là chính sách quan trọng nhất để đổi mới nhà trường, nâng cao
chất lượng việc học của HS. Từ đó giúp GV hiểu rõ ý nghĩa,
tầm quan trọng của SHCM và cùng nhau nhất trí quyết tâm
thực hiện SHCM mới. Hiểu rõ SHCM theo hướng tiếp cận mới
là trụ cột, là chính sách quan trọng nhất để đổi mới nhà trường.


CBQL và GV phải có quyết tâm cao trong việc đổi
mới nhà trường thông qua kiên trì thực hiện SHCM
mới. Cần tránh để GV có suy nghĩ coi đó chỉ là việc
SHCM thông thường mà họ đã và đang thực hiện từ
trước đến nay và không học tập được nhiều. Cần tạo
cho họ có động lực tham gia SHCM theo hướng tiếp
cận mới để học tập lẫn nhau, nâng cao năng lực
chuyên môn. Cần cho GV thấy được SHCM theo
hướng tiếp cận mới có mục đích chính là nâng cao
chất lượng các bài học của HS. Mục đích đó sẽ đạt
được khi các GV biết:
+ Học cách quan sát tinh tế, nhạy cảm việc học của HS.
Hình thành khả năng quan sát, phán đoán và phản
ứng trước thông tin thu được từ HS - đây là một năng
lực mới đặc biệt quan trọng đối với GV.

+ Đào sâu hiểu biết về công việc của mỗi GV, làm cho họ hiểu
sâu, rộng hơn về HS, về đồng nghiệp, về bản thân trước các
yêu cầu luôn thay đổi trong hoạt động dạy học. Hình thành sự
chấp nhận lẫn nhau giữa GV với GV và giữa GV với HS.
+ Cùng nhau xây dựng và tạo nên văn hóa nhà trường: cộng tác
giải quyết các vấn đề đặt ra giữa các GV; xây dựng tình đồng
nghiệp, mối quan hệ nhà trường thân thiện, học tập lẫn nhau.
Tạo ra động lực lao động sư phạm tích cực, sự quan tâm, niềm
say mê chuyên môn của tất cả các GV.
+ Tạo cơ hội cho CBQL, GV hiểu về mối quan hệ giữa các quy
định, chính sách của ngành và công việc hàng ngày của mỗi cá
nhân
+ Tích lũy các kinh nghiệm, nâng cao năng lực chuyên môn và
năng lực đổi mới PPDH, KTĐG theo hướng dạy học tích cực,
lấy HS làm trung tâm của bất cứ ai tham gia SHCM theo
hướng tiếp cận mới, làm cho từng bài học có chất lượng hơn,
từ đó làm thay đổi mỗi thành viên trong trường, tiến tới đổi
mới nhà trường.


* Phương pháp SHCM theo hướng tiếp cận
mới
SHCM theo hướng tiếp cận mới cần được thực
hiện theo chu trình 4 bước sau đây:


Tiến hành
BHMH và dự
giờ

Thảo luận
chia sẻ các
suy ngẫm

Chuẩn bị
BHMH

Áp dụng vào
các BH hàng
ngày


Trong chu trình đó, mỗi buổi SHCM
phải thực hiện đầy đủ 4 bước:
• Chuẩn bị BHMH; Tiến hành BHMH
và dự giờ; Thảo luận chia sẻ
• các suy ngẫm về bài học; Áp dụng
vào các bài học hàng ngày. Bước 4 là
khâu cuối cùng


Bước 1: Chuẩn bị BHMH
•
Khuyến khích GV tự nguyện đăng ký tự chọn
môn, bài học để dạy minh họa làm cho người tham dự
sẽ học tập được nhiều hơn. Nếu không có GV tự
nguyện, hiệu trưởng lựa chọn GV, môn, bài học và
lớp dạy minh họa. Các GV trong trường cần được cử
quay vòng, để lần lượt ai cũng được dạy minh họa.
•

Nhất thiết hiệu trưởng phải yêu cầu để tất cả các
GV được tham gia vào SHCM và cùng phối hợp với
nhau khi soạn bài và thực hiện BHMH. Đặc biệt, đối
với những GV còn tự ti, càng nên được giúp đỡ, hỗ
trợ trực tiếp. Nhóm, tổ chuyên môn cũng có thể chọn
môn, chọn bài dạy, chọn GV thực hiện BHMH và
cùng trao đổi về kế hoạch bài học.


• BHMH cần phải thể hiện tính sáng tạo, áp dụng các
PPDH và KTDH mới để cùng nghiên cứu thông qua
dự giờ, suy ngẫm, chia sẻ. Ví dụ như điều chỉnh mục
tiêu bài học; chọn nội dung thú vị cho bài học; thiết
kế các hoạt động theo tiến trình linh hoạt; bố trí chỗ
ngồi của HS. GV sáng tạo; đặt câu hỏi hay, đào sâu
suy nghĩ của HS, để HS hứng thú, phát huy tính tích
cực của HS...
•
Nên tôn trọng và khuyến khích sự tự chủ, sáng
tạo của GV khi soạn bài với ý tưởng mới. Mục tiêu,
nội dung và phương pháp của giờ học do GV dạy
minh họa chủ động lựa chọn. Do đó, GV dạy minh
họa cần tự quyết định mục tiêu bài học, lựa chọn nội
dung, TBDH, kết cấu và tiến trình bài học.


• Để SHCM đạt chất lượng cao, hiệu trưởng cần
khuyến khích sự chủ động tìm tòi, sáng tạo của tất cả
các GV khi chuẩn bị BHMH và áp dụng vào việc dạy
học hàng ngày. GV phải tích cực, chủ động tự đọc, tự

học, nghiên cứu tài liệu mới; nghiên cứu và thử
nghiệm các bài dạy với thiết kế bài học sáng tạo, mới
mẻ khi chuẩn bị BHMH hoặc trong khi tiến hành bài
học hàng ngày. Điều quan trọng là xem xét sự sáng
tạo đó có phù hợp việc học của HS không và đem lại
hiệu quả như thế nào. GV nên thảo luận kế hoạch bài
học với các đồng nghiệp dạy cùng khối và thậm chí là
khác khối nữa


• . Điều quan trọng trong SHCM cũng như trong dạy học hàng
ngày là GV không bám vào mô hình lý tưởng nhất định mà
phải biết đưa ra tiến trình dạy học thay đổi từ trạng thái này
sang trạng thái khác phù hợp với tình huống học thực tế của
HS. Một BHMH tốt là một bài học có sự sáng tạo, thể hiện
một hay các khía cạnh sau:
•
- Bài học đặt ra các mục tiêu mới có ý nghĩa hơn với HS,
có thể khác với các sách hướng dẫn chung hiện nay;
•
- Bài học có điều chỉnh nội dung bài dạy trong sách giáo
khoa cho phù hợp và có ý nghĩa đối với HS;
•
- Có ý định sáng tạo về hình thức và kĩ thuật tổ chức hoạt
động học tập để nâng cao chất lượng bài học;