Sáng Kiên Kinh nghiệm

Phòng Giáo Dục TP. Rạch Giá Trường THCS Lê Quý Đôn

PHÒNG GIÁO DỤC THÀNH PHỐ RẠCH GIÁ
TRƯỜNG THCS LÊ QUÝ ĐÔN
Sáng kiến kinh nghiệm
Tên đề tài :

(Năm Học 2007-2008)
Người thể hiện
:
Ngô Thò Thùy Mến.
Chức vụ
:
Giáo viên

Nhiệm vụ được giao
:
Dạy Đòa lí
7
, Lòch sử
7,
Chủ
nhiệm
7
3

Giáo viên thực hiện : Ngô Thò Thuỳ Mến

Trang : 1/19

Sáng kiến kinh

nghiệm
Phòng Giáo Dục TP. Rạch Giá Trường THCS Lê Quý Đôn
A.
A.
ĐẶT VẤN ĐỀ .
ĐẶT VẤN ĐỀ .
1./ Đặc trưng của bộ môn Đòa Lý :
Hiện nay, chương trình đổi mới sách giáo khoa nói chung, sách giáo khoa
Đòa Lý nói riêng rất cần thiết trong nhiệm vụ đào tạo thế hệ trẻ Việt Nam –
những người lao động phục vụ đắc lực cho sự nghiệp công nghiệp hóa , hiện đại
hóa đất nước trong hai thập kỷ đầu của thế kỷ XXI, với đặc trưng riêng của
mình, môn Đòa Lý trong nhà trường THCS, giúp học sinh có được những kiến
thức phổ thông cơ bản, cần thiết về Trái Đất – môi trường sống của con người
và những hoạt động của loài người trên bình diệân quốc tế và dân tộc. Đây là
môn khoa học có khả năng làm cơ sở bước đầu cho việc hình thành thế giới
quan khoa học, giáo dục tư tưởng tình cảm đúng đắn, đồng thời tạo cho học sinh
bước đầu có thể vận dụng những kiến thức đòa lý để ứng xử phù hợp với môi
trường tự nhiên, xã hội xung quanh, phù hợp với yêu cầu của đất nước và xu thế
của thời đại .
Vì vậy, trong dạy học Đòa Lý, người giáo viên trong thiết kế bài dạy
ngoài việc sử dụng các phương pháp dạy học cho phù hợp cộng với cách thức
truyền thụ tri thức hợp lý cho học sinh thì theo tôi trong đó rất cần phải biết
cách chọn lọc và sử dụng các phương tiện dạy học (thiết bò dạy học) một cách
tối ưu để học sinh dựa trên cơ sở làm việc với các thiết bò này có thể lónh hội
kiến thức, rèn luyện kỹ năng và đặc biệt đó cũng là một trong những yếu tố
Giáo viên thực hiện : Ngô Thò Thuỳ Mến

Trang : 2/19

Sáng kiến kinh

nghiệm
Phòng Giáo Dục TP. Rạch Giá Trường THCS Lê Quý Đôn
làm tăng hứng thú học tập, khắc sâu kiến thức cho các em và làm cho giờ học
trở nên sinh động, sôi nổi hơn.
Trước vấn đề trên tôi đã mạnh dạn chọn đề tài "Sử dụng đồ dùng trong
dạy học Đòa lý lớp 7- minh họa bằng một bài giảng " để đưa ra những ý tưởng
và việc làm cụ thể mà tôi đã áp dụng trong qúa trình giảng dạy. Đây chỉ là ý
kiến của riêng tôi được trình bày trong phạm vi giới hạn bài viết nhỏ này. Rất
mong được sự đóng góp ý kiến của các đồng nghiệp và các cấp lãnh đạo
chuyên môn.
2./ Đặc điểm tình hình :
a.Thuận lợi:
Việc giảng dạy đòa lý ở trường tôi có những thuận lợi nhất đònh:
-Đội ngũ giáo viên trẻ, khỏe, tâm huyết với nghề.
-Được sự giúp đỡ của các cấp lãnh đạo nên chúng tôi thường được tham
gia các buổi tập huấn thay sách, trao đổi, thực hiện chuyên đề, hội giảng… Để
nâng cao trình độ chuyên môn.
- Cùng với sự phát triển của công nghệ thông tin, đã hỗ trợ tôi rất nhiều
trong công việc soạn giảng, đặc biệt trong khâu tìm kiếm hình ảnh, thông tin.
b.Khó khăn:
Bên cạnh những mặt thuận lợi kể trên, thì việc giảng dạy nói chung và
giảng dạy Đòa Lý nói riêng cũng gặp những khó khăn không nhỏ:
-Phòng thiết bò có nhưng đồ dùng nhìn chung chưa đủ, nhiều khi phản ánh
chưa hợp lí, chưa đúng với thực tế.
-Học sinh và một số các bậc phụ huynh xem nhẹ bộ môn, cho rằng đây là
môn phụ nên chưa có thái độ học tập đúng đắn.
-Một số học sinh diện khu phố nên ý thức học tập chưa tốt, đặc biệt trong
khâu sử dụng đồ dùng, các dụng cụ trực quan còn nhiều hạn chế.
Trên đây là những khó khăn rất thực tế đáng trăn trở vì vậy Ban giám
hiệu nhà trường, người giáo viên đứng lớp phải làm như thế nào cho học sinh

có hứng thú để học tập. Riêng bản thân tôi – với bộ môn Đòa Lý của mình, tôi
đã cố gắng tìm tòi đưa ra những phương pháp giảng dạy phù hợp với từng lớp,
từng khối và đặc biệt là rất quan tâm đến vấn đề chọn lọc và sử dụng các
phương tiện dạy học trong mỗi bài dạy của mình để tạo hứng thú, niềm hăng
say học tập cho học sinh. Với đề tài này tôi xin trình bày trong phạm vi Đòa Lý
lớp 7 -khối lớp tôi đang trực tiếp giảng dạy trong năm học (2007-2008).
B.
B.
NỘI DUNG:
NỘI DUNG:
1./ Cơ sở lý luận:
Giáo viên thực hiện : Ngô Thò Thuỳ Mến

Trang : 3/19

Sáng kiến kinh
nghiệm
Phòng Giáo Dục TP. Rạch Giá Trường THCS Lê Quý Đôn
Phương tiện dạy học là một nhân tố trong quá trình dạy học, nó cùng với
những nhân tố khác : mục đích, nhiệm vụ, nội dung dạy học, hoạt động của
giáo viên học sinh tạo thành một thể hoàn chỉnh và có quan hệ biện chứng
thúc đẩy quá trình dạy học đạt đến mục đích nhất đònh .Vì vậy, việc vận dụng
và tiến hành các phương pháp dạy học không thể tách rời việc sử dụng các
phương tiện dạy học.
Phương tiện dạy học là môït tập hợp những đối tượng vật chất được giáo
viên sử dụng với tư cách là những phương tiện điều khiển hoạt động nhận thức
của học sinh và đối với học sinh, phương tiện còn là một nguồn tri thức phong
phú để lónh hội tri thức, rèn luyện kỹ năng.
Thông qua việc sử dụng các phương tiện dạy học, giáo viên còn giúp học
sinh đào sâu những tri thức đã lónh hội được và kích thích hứng thú nhận thức,

năng lực quan sát, năng lực phân tích, tổng hợp để rút ra được những kết luận
cần thiết có độ tin cậy.
Bên cạnh đó cũng giúp cho giáo viên có thêm những điều kiện thuận lợi
để trình bày bài giảng một cách tinh giản, đầy đủ, sâu sắc … Điều khiển hoạt
động nhận thức của học sinh cũng như kiểm tra, đánh giá kết quả học tập được
thuận lợi hơn, có hiệu quả hơn.
Trong việc đổi mới phương pháp dạy học – phương tiện dạy học là đối
tượng để học sinh chủ động, tự lực (đến mức tối đa) khai thức tri thức đòa lí
dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Qua sử dụng các phương tiện dạy học, học
sinh có điều kiện phát triển năng lực tư duy.
Đặc biệt, khi sử dụng các phương tiện dạy học, học sinh sẽ luyện được kỹ
năng, kỹ xảo đòa lý và hình thành ở các em những phẩm chất : kiên trì , tự giác,
tích cực, óc thẩm mỹ … Đây là những đức tính cần cho các em khi bước vào
cuộc sống .
Như vậy , có thể nói rằng các phương tiện Đòa Lý nếu được sử dụng đúng
đắn sẽ góp phần tích cực vào việc nâng cao giờ giảng và hoàn thiện thái độ
học tập của học sinh .
2./ Cơ sở thực tiễn:
Trên thực tế nhiều giáo viên Đòa Lý đã tích cực nghiên cứu và sử dụng
có hiệu quả các phương tiện kết hợp với đồ dùng dạy học tự tạo. Nhưng cũng
có nhiều giáo viên còn coi nhẹ việc sử dụng phương tiện dạy học và phương
pháp trực quan trong giờ lên lớp. Trong nhiều giờ dạy Đòa Lý hầu như không
có các bản đồ cần thiết… Một số khác chỉ vẽ sơ đồ trên bảng, rất mất thời gian
và điều quan trọng hơn là không đảm bảo tính khoa học. Có giáo viên sử dụng
các phương tiện như : bản đồ, biểu đồ , bảng số liệu, tranh ảnh … chỉ dừng ở
chức năng trực quan chứ chưa khai thác được nội dung.
Giáo viên thực hiện : Ngô Thò Thuỳ Mến

Trang : 4/19

Sáng kiến kinh
nghiệm
Phòng Giáo Dục TP. Rạch Giá Trường THCS Lê Quý Đôn
Việc hướng dẫn học sinh rèn luyện kỹ năng dựa vào các phương tiện trực
quan hầu như ít được chú ý… Việc sử dụng sách giáo khoa và các tài liệu thống
kê chưa đúng mục đích, các phương tiện kỹ thuật ( băng video, máy vi tính ,
phim đèn chiếu…) hầu như không có…
Chính vì vậy dẫn đến tình trạng không thích học môn Đòa Lý và chất
lượng giảng dạy – học tập có phần giảm sút .
Trong việc dạy học bộ môn Đòa Lý 7, để sử dụng phương tiện dạy học có
hiệu quả , bản thân tôi xin đưa ra một số biện pháp thực hòên trong quá trình
dạy học ở trừơng THCS Lê Quý Đôn.
3./ Biện pháp thực hiện chung :
Các phương tiện dạy học Đòa lí chủ yếu ở lớp 7 gồm các bản đồ, lược đồ,biểu
đồ, sơ đồ, tranh ảnh, các sự vật, hiện tượng liên quan đến bài giảng- chủ yếu là
đòa lý các châu luc trên thế giới. Vì vậy, theo tôi:
a.Khi sử dụng các phương tiện, giáo viên cần tập trung vào việc sử dụng
các đồ dùng dạy học như một nguồn kiến thức và hạn chế dùng các phương tiện
dạy học thông thường là chỉ để minh họa.
Ví dụ: khi dạy bài Ôâ nhiễm môi trường ở đới ôn hòa trong phần 1: Ôâ nhiễm
không khí. Giáo viên nên cho học sinh quan sát một số bức tranh sau đây:

Đốt rừng làm rẫy Khu công nghiệp dầu mỏ
Giáo viên thực hiện : Ngô Thò Thuỳ Mến

Trang : 5/19

Sáng kiến kinh
nghiệm
Phòng Giáo Dục TP. Rạch Giá Trường THCS Lê Quý Đôn

Đô thò giờ cao điểm Giải quyết hậu qủa chất phóng xạ
Giáo viên nêu câu hỏi: Hãy nêu những nguyên nhân gây ô nhiễm không
khí ở đới ôn hòa?
->Học sinh sẽ không khó để trả lời:
+ Do khí thải công nghiệp.
+ Ý thức con người.
+ Nhiên liệu từ phương tiện giao thông.
+ Sự bất cẩn khi sử dụng chất phóng xạ nguyên tử.
b.Trong giờ học giáo viên cần phải chú ý dành thời gian cho học sinh làm
việc với các thiết bò dạy học, trên cơ sở đó lónh hội kiến thức rèn luyện kó năng
hình thành phương pháp học tập bộ môn.
Ví dụ:Trước khi vào bài 52: Thiên nhiên Châu Âu(tiếp theo), ở phần kiểm
tra bài cũ, giáo viên yêu cầu học sinh phải xác đònh vò trí đòa lí và đòa hình châu
Âu bằng bản đồ treo tường tự nhiên châu âu.
Giáo viên thực hiện : Ngô Thò Thuỳ Mến

Trang : 6/19

Sáng kiến kinh
nghiệm
Phòng Giáo Dục TP. Rạch Giá Trường THCS Lê Quý Đôn
Như vậy với sự tiếp thu bài học ở tiết trước, học sinh sẽ dựa vào các kí hiệu,
màu sắc để lên bảng
xác đònh trên bản đồ:
- Vò trí :
+ Nằm từ 36
0
B
đến 71

0
B, nằm phía tây
của lục đòa Á- Âu.
+ Các điểm cực
Bắc, Nam, Tây, Đông.
+ Tiếp giáp với
những châu lục và đại
dương nào?
+ Nhận xét đường
bờ biển…
- Đòa hình : gồm 3
khu vực đòa hình: đồng
bằng, núi già, núi trẻ.
b. Đối với các biểu đồ, đặc biệt với biểu đồ nhiệt độ lượng mưa ta
thường gặp ở Đòa lí 7 thì giáo viên cần giúp học sinh nắm được trình tự các bước
làm việc với biểu đồ để phân tích từ đó rút ra kết luận dựa trên kết qủa làm
việc của chính các em.
Ví dụ: Khi dạy bài 21:
Môi trường đới lạnh, ở phần 1-
đặc điểm môi trường, giáo viên
cho học sinh quan sát biểu đồ
nhiệt độ và lượng mưa ở Hon-
man (Canada).
 Dựa vào biểu đồ khí
hậu Hon-man em hãy nêu diễn
biến nhiệt độ và lượng mưa
trong năm ở đới lạnh? Từ đó rút
ra kết luận đặc điểm khí hậu ở
môi trường đới lạnh?
d.Trong thực tế giảng dạy, tôi nhận thấy không phải bất kì một tiết học

nào khi cần thì phòng thiết bò của nhà trường cũng có đầy đủ các đồ dùng dạy
học đáp ứng cho bài. Vì vậy theo tôi, là một người giáo viên thì đứng trước
Giáo viên thực hiện : Ngô Thò Thuỳ Mến

Trang : 7/19

Sáng kiến kinh
nghiệm