LUẬN văn THẠC sĩ QUẢN lý HOẠT ĐỘNG dạy học ở TRƯỜNG TRUNG cấp y hà nội

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết đầy đủ
Cán bộ quản lý
Đội ngũ giáo viên
Hoạt động dạy học
Phương pháp dạy học
Quản lý giáo dục
Trung cấp chuyên nghiệp
Tổ trưởng chuyên môn

Chữ viết tắt
CBQL
ĐNGV
HĐDH
PPDH
QLGD
TCCN
TTCM


MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU
Chương 1:

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY

3

HỌC Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN

1.1.
1.2.

NGHIỆP
Các khái niệm cơ bản
Nội dung quản lý hoạt động dạy học ở trường Trung cấp
chuyên nghiệp

1.3.

13
13
24

Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học ở
trường Trung cấp chuyên nghiệp
CƠ SỞ THỰC TIỄN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY

35

HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG CẤP Y HÀ NỘI
2.1. Khái quát chung về Trường Trung cấp Y Hà Nội
2.2. Thực trạng hoạt động dạy học ở Trường Trung cấp Y Hà Nội
2.3. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở Trường Trung cấp Y

43
43

Hà Nội
BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở

54

TRƯỜNG TRUNG CẤP Y HÀ NỘI HIỆN NAY
3.1. Hệ thống biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở Trường

71

Chương 2:

Chương 3:

Trung cấp Y Hà Nội
3.2. Khảo nghiệm sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

71
92
98
100
103


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Sự phát triển khoa học và công nghệ đã và đang tác động làm thay đổi
sâu sắc đời sống xã hội; hợp tác và hội nhập quốc tế giữa các quốc gia trở
thành xu thế chung của thời đại. Trong quá trình hội nhập chúng ta hướng đến

phát triển nền kinh tế tri thức, phát triển giáo dục và đào tạo. Tại điều 2 - Luật
giáo dục năm 2005 sửa đổi và bổ sung 2009 đã qui định rõ mục tiêu của giáo
dục và đào tạo là: “Đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo
đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mĩ và nghề nghiệp… đáp ứng yêu cầu của sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”[25]. Trọng tâm của công cuộc đổi mới
giáo dục và đào tạo ở nước ta hiện nay là nâng cao chất lượng đào tạo nguồn
nhân lực đáp ứng yêu cầu của đất nước, thời kỳ hội nhập. Chất lượng giáo dục
và đào tạo phản ánh sự phát triển mỗi nhà trường, mỗi cơ sở giáo dục, đó cũng là
đòi hỏi cần thiết của xã hội đối với sản phẩm giáo dục - đào tạo. Để chất lượng và
hiệu quả giáo dục và đào tạo đạt được như mong muốn phụ thuộc nhiều vào đội
ngũ giáo viên và quản lý các hoạt động của họ trong đó hoạt động dạy học là hoạt
động chủ yếu của nhà trường.
Trường Trung cấp Y Hà Nội là một trong các trường đào tạo nhiều
ngành nghề bao gồm: Y sĩ , Dược sĩ, Điều dưỡng... Với chức năng đào tạo,
bồi dưỡng chuyên môn cho đội ngũ người học có bằng TCCN ngành Y, nhà
trường đã chú trọng xây dựng mục tiêu đào tạo cho từng ngành học, bậc học
đáp ứng nhu cầu sử dụng nhân lực y tế của xã hội; đề cao thực hành nghề
nghiệp trong quá trình đào tạo học sinh để người học sau khi ra trường được
trang bị kiến thức, kỹ năng thuần thục về ngành nghề đào tạo; chú trọng chất
lượng giảng dạy của giáo viên, bồi dưỡng nâng cao trình độ giáo viên bằng
nhiều hình thức khác nhau…
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt được, thực tiễn hoạt động
dạy học và quản lý hoạt động dạy học trong nhà trường vẫn còn bộc lộ những
3


hạn chế như: Nội dung kiến thức trong các chương trình đào tạo còn dàn trải,
chưa theo kịp với thực tiễn, nặng về lý thuyết. Một số nội dung còn trùng lặp,
tính thực tiễn chưa cao và chưa có sự phân định rõ ràng kiến thức giữa các
bậc học, ngành học. Học sinh tiếp cận với kiến thức thực tiễn để thực hiện

nguyên lý học đi đôi với hành còn hạn chế. Ngoài thời gian thực tập tốt
nghiệp cuối khóa, thời gian tổ chức cho các học sinh tiếp cận với thực tiễn
còn ít, kỹ năng thực hành cho học sinh trong thời gian học tại trường và tại
bệnh viện vẫn còn hạn chế và chưa thực sự đạt hiệu quả cao. Hệ thống giáo
trình, tài liệu dạy học tuy được chú trọng song còn chậm đổi mới, chưa được
cập nhật thường xuyên. Việc quản lý hệ thống hồ sơ bài giảng đối với giáo
viên chưa chặt chẽ và thường xuyên, việc đổi mới phương pháp giảng dạy
nhiều khi còn mang tính hình thức. Công tác xây dựng và bồi dưỡng đội ngũ
cán bộ, giáo viên chưa theo kịp yêu cầu mở rộng quy mô và nâng cao chất
lượng đào tạo.
Do quy mô đào tạo tăng mạnh trong những năm gần đây nên tạm thời
chưa đáp ứng nhu cầu học tập và sinh hoạt tập trung của toàn bộ học sinh,
phương tiện phục vụ đổi mới công tác đào tạo tuy được trang bị tương đối
hiện đại, song chưa thực sự đáp ứng đầy đủ yêu cầu đổi mới; thư viện còn quá
chật hẹp so với quy mô đào tạo và so với nhu cầu của học sinh trong toàn
trường; một bộ phận học sinh vẫn hạn chế về khả năng tự học, chưa tích cực
phấn đấu vươn lên trong học tập; việc kiểm tra, đánh giá học sinh vẫn chưa sát
với chất lượng thực tế, chất lượng kiểm tra, giám sát hoạt động dạy học còn
hạn chế…
Từ những tồn tại trong quản lý hoạt động dạy học ở Trường Trung cấp Y
Hà Nội và những yêu cầu cần thiết của công cuộc đổi mới căn bản, toàn diện
giáo dục và đào tạo ở nước ta giai đoạn hiện nay đòi hỏi nhà trường phải đổi
mới quản lý hoạt động dạy học để nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo đáp

4


ứng nhu cầu sử dụng nhân lực trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và
hội nhập quốc tế.
Từ những lý do trên chúng tôi chọn đề tài: “Quản lý hoạt động dạy học

ở Trường Trung cấp Y Hà Nội” làm luận văn tốt nghiệp cao học với mong
muốn góp phần nâng cao chất lượng giáo dục – đào tạo ở Trường Trung cấp
Y Hà Nội hiện nay.
2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
* Nghiên cứu trên thế giới
Từ nhiều thế kỷ trước, hoạt động dạy học đã trở thành đề tài nghiên cứu
của nhiều nhà triết học đồng thời cũng là nhà giáo dục ở thời đại đó với những tư
tưởng tiến bộ cụ thể như:
Ở phương Tây, có Xôcrat (469-339 trước CN) Ông cho rằng để nâng
cao hiệu quả dạy học cần có phương pháp giúp thế hệ trẻ từng bước tự khẳng
định, tự phát hiện tri thức mới mẻ, phù hợp với chân lý.
Ở phương Đông, có đức Khổng Tử (551 – 479 TCN), một triết gia,
một nhà giáo dục nổi tiếng đã cho rằng: Giáo dục là cần thiết cho mọi người
“hữu giáo vô loại” (việc giáo dục không phân biệt đẳng cấp). Quan niệm về
phương pháp dạy học của ông là dùng cách gợi mở, đi từ gần đến xa, từ đơn
giản đến phức tạp, nhưng vẫn đòi hỏi người học phải tích cực suy nghĩ, phải
hình thành nền nếp, thói quen trong học tập. Ông cũng coi trọng việc tự học,
tự rèn, tu thân phát huy mặt tích cực, học đi đôi với hành, dạy học thì phải sát
đối tượng, phát triển ý chí của người học.
J.A.Cômenxki (1592 - 1670) là nhà giáo dục vĩ đại của dân tộc Séc và
của thế giới. Nhiều vấn đề do ông xây dựng có giá trị mở đường để giáo dục
tiến tới sự hoàn thiện. Ông đã để lại trên 250 công trình có giá trị về văn hóa,
khoa học, văn chương... nhưng nổi bật nhất vẫn là lĩnh vực giáo dục, trong đó
ông đã đưa ra các nguyên tắc dạy học như sau: nguyên tắc trực quan, nguyên
tắc đảm bảo tính khoa học và tính hệ thống, nguyên tắc nhất quán; đồng thời
5


đã khẳng định hiệu quả dạy học có liên quan đến chất lượng người dạy thông
qua việc vận dụng có hiệu quả nguyên tắc dạy học.

Các nhà nghiên cứu giáo dục Xô Viết thì khẳng định rằng: Kết quả của
hoạt động quản lý phụ thuộc vào việc tổ chức đúng đắn và hợp lý các hoạt
động dạy học của ĐNGV.
Tác giả P.V.Zimin, M.I.Kođakốp, N.I.Saxerđôlốp nhận định: “Công tác
quản lý hoạt động giảng dạy, giáo dục trong nhà trường là khâu then chốt
trong hoạt động quản lý trường học.” [40]. Nhận định trên cho thấy quản lý
hoạt động giảng dạy trong nhà trường không chỉ chú trọng đến việc quản lý
phương pháp giảng dạy, quản lý nội dung chương trình mà còn phải chú trọng
đến nhiều yếu tố khác, vì chúng có mối liên hệ tương hỗ.
Tác giả V.A.Xukhomlinxki cho rằng việc xây dựng và bồi dưỡng đội ngũ
giáo viên là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, vì vậy phải biết chọn lựa giáo viên
bằng nhiều nguồn khác nhau và bồi dưỡng họ trở thành giáo viên tốt theo tiêu
chuẩn nhất định, bằng những biện pháp khác nhau. Thực tế cho thấy với đội ngũ
giáo viên có năng lực chuyên môn vững vàng, thường xuyên được nâng cao tay
nghề thì hoạt động dạy học của nhà trường sẽ đạt hiệu quả cao.
Qua đó cho thấy ở các nước trên thế giới từ những nước chậm phát triển,
nước đang phát triển và nước phát triển thì công tác quản lý hoạt động dạy học
của người dạy và người học trong nhà trường được đặc biệt quan tâm.
* Nghiên cứu ở Việt Nam
Đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề quản lý giáo dục nói
chung và vấn đề quản lý hoạt động dạy học nói riêng. Trong đó, có thể kể đến
như: “Những khái niệm cơ bản về quản lý giáo dục” của tác giả Nguyễn Ngọc
Quang; “Quản lý, quản lý giáo dục tiếp cận từ những mô hình” của tác giả
Đặng Quốc Bảo; “Quản lý quá trình giáo dục đào tạo”, “Quản lý giáo dục,
một số khái niệm và luận đề” của tác giả Nguyễn Đức Trí; “Tổ chức quản lý
quá trình giáo dục đào tạo” của tác giả Nguyễn Minh Đường … Những công
6


trình nghiên cứu về quản lý nhà trường nói chung và quản lý hoạt động giảng

dạy nói riêng đã xây dựng những cơ sở lý luận cơ bản về quản lý nói chung
và quản lý giáo dục nói riêng, tạo nền móng cho những nghiên cứu tiếp theo
về quản lý giáo dục nhằm đóng góp cho sự nghiệp phát triển giáo dục.
Tác giả Nguyễn Phúc Châu, trong cuốn sách Quản lý nhà trường, đã
dành hẳn một chương bàn về quản lý HĐDH. Trong chương 4, tác giả đã làm rõ
những kiến thức chung về hoạt động dạy học và những vấn đề về quản lý
HĐDH. Khi đề cập đến quản lý HĐDH tác giả đã làm rõ khái niệm quản lý
HĐDH; bản chất của việc triển khai quản lý HĐDH; những nội dung cơ bản của
quản lý HĐDH; mối quan hệ giữa dạy học và quản lý HĐDH. Đây là một công
trình nghiên cứu đề cập đến những vấn đề cơ bản trong quản lý HĐDH ở các
nhà trường.
Tác giả Thái Duy Tuyên trong cuốn sách “Phương pháp dạy học truyền
thống và đổi mới” đã đề cập đến nhiều vấn đề về đổi mới phương pháp dạy học
trong các nhà trường hiện nay, đề cập đến vấn đề tái hiện và sáng tạo trong dạy
học, tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh,… Đặc biệt, ở chương 16,
tác giả đã đi sâu nghiên cứu làm rõ vai trò của Hiệu trưởng về đổi mới PPDH ở
các nhà trường. Cụ thể, tác giả đã làm rõ sự cần thiết phải quản lý hoạt động
đổi mới PPDH trong các trường; bản chất, nội dung quản lý đổi mới PPDH
trong nhà trường và vai trò của Hiệu trưởng trong quản lý đổi mới PPDH trong
các nhà trường.
Đặc biệt là các các nhà khoa học như: Nguyễn Cảnh Toàn, Trần Kiểm,
Hồ Ngọc Đại, Hà Thế Ngữ, Đặng Vũ Hoạt, Đặng Quốc Bảo, Bùi Minh Hiền,
Nguyễn Ngọc Bảo, Phạm Viết Vượng, Đặng Thành Hưng, v.v... trong các
nghiên cứu của mình đã ít nhiều đề cập đến hoạt động dạy học và quản lý
hoạt động dạy học.
Cùng với các công trình khoa học, những năm gần đây, vấn đề quản lý hoạt
động dạy học trong các nhà trường đã thu hút nhiều đề tài nghiên cứu của các luận
7

án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ, nhiều kiến nghị có liên quan đến công tác quản lý của
Hiệu trưởng đối với hoạt động dạy học. Tiêu biểu có các công trình như:
Luận văn thạc sĩ quản lý giáo dục của tác giả Lưu Hoài Nam (2012) về
đề tài “Biện pháp quản lý hoạt động dạy học của Hiệu trưởng các trường
trung học phổ thông huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam” đã làm rõ cơ sở lý
luận quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học phổ thông; đánh giá thực
trạng công tác quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng các trường trung
học phổ thông và đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học ở
các trường trung học phổ thông huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam.
Tác giả Vũ Ngọc Vĩnh (2013) với luận án tiến sĩ về đề tài “Quản lý
chất lượng dạy học ở các trường trung học phổ thông theo cách tiếp cận chất
lượng tổng thể” đã làm rõ cơ sở lý luận về quản lý chất lượng dạy học ở
trường trung học phổ thông theo cách tiếp cận tổng thể; thực trạng quản lý
chất lượng dạy học ở trường trung học phổ thông. Trên cơ sở lý luận và thực
trạng quản lý chất lượng dạy học ở các trường phổ thông, tác giả đã đề xuất
các biện pháp quản lý chất lượng dạy học ở các trường trung học phổ thông
theo cách tiếp cận tổng thể.
Các công trình nghiên cứu của các tác giả đã tập trung luận giải các vấn
đề, nội dung cơ bản như: Vai trò của quản lý, quản lý giáo dục; khái niệm về
quản lý, quản lý trường học; bản chất, chức năng, nguyên tắc và phương pháp
quản lý giáo dục; thông tin trong quản lý, công cụ quản lý giáo dục; hệ thống
giáo dục quốc dân; quản lý nhà nước về giáo dục; quản lý nhà trường; quản lý
tài chính, quản lý cơ sở vật chất kỹ thuật trong giáo dục và trường học; quản lý
chất lượng giáo dục; xây dựng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục;
xây dựng văn hóa trong quản lý giáo dục; đổi mới quản lý giáo dục; các mô
hình quản lý giáo dục; phân cấp trong quản lý giáo dục; thực trạng trong công
tác quản lý nhà nước về giáo dục; một số kinh nghiệm quốc tế về quản lý giáo
dục; quản lí giáo dục trong xu thế hội nhập và toàn cầu hóa.
8

Đề tài: "Biện pháp quản lý hoạt động dạy và học nhằm nâng cao chất
lượng giáo dục học sinh trung cấp nghề tỉnh Gia Lai" của Trần Ngọc Chi
(2007). Đề tài: “Các biện pháp quản lý hoạt động đào tạo của Hiệu trưởng
trường Trung cấp chuyên nghiệp” của Đinh Thị Tuyết Mai (2009)... đã đi sâu
nghiên cứu lý luận quản lý của Hiệu trưởng trường Trung cấp chuyên nghiệp,
luận văn đã khảo sát, đánh giá thực trạng hoạt động đào tạo nghề và đề xuất
một số biện pháp quản lý đào tạo ở trường Trung cấp chuyên nghiệp. Song các tác
giả chưa gắn các biện pháp đề xuất với chủ thể thực hiện, chưa chỉ rõ các biện pháp
làm gì và làm như thế nào để nâng cao hoạt động đào tạo nghề và quản lý hoạt
động đào tạo nghề ở Trường Trung cấp chuyên nghiệp.
Luận văn thạc sĩ “Nâng cao chất lượng đào tạo của trường Trung cấp
nghề số 17/Bộ Quốc phòng” của tác giả: Lê Công Quang (2009). Đề tài đã đề
cập đến chất lượng đào tạo nghề nói chung và chất lượng đào tạo nghề của
trường Trung cấp nghề số 17 - Bộ Quốc phòng nói riêng. Tác giả đã đi sâu
vào phân tích thực trạng, đề xuất các biện pháp nâng cao chất lượng đào tạo
của nhà trường.
Các công trình nghiên cứu trên với quy mô, cách tiếp cận và giá trị
khác nhau đã đưa ra những giải pháp quản lý phù hợp với yêu cầu, điều kiện,
hoàn cảnh cụ thể của từng trường nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy của
người giáo viên góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo.
Các nghiên cứu này đã tập trung nghiên cứu quản lý quá trình giảng
dạy, hoạt động giảng dạy nói chung và ở bậc đào tạo trung học phổ thông,
trung cấp nghề, trung cấp chuyên nghiệp ở những ngành nghề khác nhau. Tuy
nhiên, chưa có tác giả nào nghiên cứu về vấn đề quản lý hoạt động dạy học ở
Trường Trung cấp Y Hà Nội một cách có hệ thống. Từ những vấn đề lý luận
và thực tiễn, chúng tôi lựa chọn nghiên cứu đề tài “Quản lý hoạt động dạy học ở
Trường Trung cấp Y Hà Nội ” làm đề tài luận văn tốt nghiệp chuyên ngành
Quản lý giáo dục của mình.
9

3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở lý luận, làm sáng tỏ thực tiễn của việc quản lý hoạt động dạy
học ở Trường Trung cấp Y Hà Nội, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động
dạy học góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường, đáp ứng yêu
cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo hiện nay.
* Nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở lý luận của việc quản lý hoạt động dạy học ở trường
trung cấp chuyên nghiệp.
Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở Trường
Trung cấp Y Hà Nội.
Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở Trường Trung cấp Y
Hà Nội nhằm nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường.
4. Khách thể nghiên cứu
* Khách thể nghiên cứu
Hoạt động giáo dục và đào tạo ở Trường Trung cấp
* Đối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động dạy học ở Trường Trung cấp Y Hà Nội
* Giới hạn phạm vi nghiên cứu
Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý hoạt động dạy
học ở Trường Trung cấp Y Hà Nội, đề xuất hệ thống các biện pháp quản lý hoạt
động dạy học ở Trường Trung cấp Y Hà Nội.
Đối tượng khảo sát: cán bộ quản lý, đội ngũ giáo viên, học sinh Trường
Trung cấp Y Hà Nội.
Các số liệu, tài liệu sử dụng trong luận văn từ 2011 đến năm 2015.
5. Giả thuyết khoa học
Chất lượng đào tạo phụ thuộc phần lớn vào hoạt động dạy học và quản
lý hoạt động dạy học. Hoạt động dạy học ở trường Trung cấp Y Hà Nội bên

10


cạnh những ưu điểm còn tồn tại nhiều bất cập cần giải quyết. Nếu các chủ thể
quản lý tiến hành đồng bộ, chặt chẽ các biện pháp: Tổ chức nâng cao nhận
thức cho các chủ thể quản lý về sự cần thiết của hoạt động dạy học; Tích cực
tổ chức bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên; Thường
xuyên đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên; Quản lý tốt hoạt động
kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh; Quản lý đầu tư xây dựng cơ
sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho hoạt động dạy học thì sẽ quản lý chặt
chẽ và hiệu quả hoạt động dạy học, góp phần thiết thực nâng cao chất lượng
giáo dục - đào tạo của nhà trường hiện nay.
6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
* Phương pháp luận
Đề tài được nghiên cứu dựa trên quan điểm của Chủ nghĩa Mác – Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh và cơ sở lý luận theo đường lối, quan điểm của Đảng
Cộng sản Việt Nam; Nghị quyết, Chỉ thị, Hướng dẫn của các cấp về giáo dục và
đào tạo và quản lý giáo dục đào tạo.
Để đạt được mục đích nghiên cứu và luận giải các nhiệm vụ của đề tài, chúng
tôi sử dụng các quan điểm tiếp cận hệ thống - cấu trúc; lịch sử - lôgíc; quan điểm thực
tiễn để xem xét, phân tích những vấn đề lý luận và thực tiễn của quản lý hoạt động
dạy học của giáo viên.
* Phương pháp nghiên cứu
- Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Thu thập thông tin, phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, mô hình hóa, khái
quát hóa các nguồn tài liệu, các văn bản nghị quyết có liên quan đến đề tài.
- Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Phương pháp điều tra viết bằng bảng hỏi: Xây dựng hệ thống câu hỏi
điều tra với mục đích chủ yếu là thu thập các số liệu nhằm xác định thực trạng
các biện pháp quản lý hoạt động dạy học hiện có, phân tích các ưu điểm và

hạn chế của thực trạng này.
11


Phương pháp quan sát: Thu nhập thông tin qua việc kiểm tra hồ sơ giáo
viên, quan sát các hoạt động dạy học của đội ngũ giáo viên bằng việc: Dự giờ sau
đó cùng Hiệu trưởng, TTBM và giáo viên có kinh nghiệm giảng dạy để phân tích
giờ dạy, dựa trên quy chế về chuyên môn, chương trình dạy học của bộ môn
v.v….quan sát hoạt động quản lý, đặc biệt quản lý hoạt động dạy học của cán bộ
quản lý giáo dục nhà trường.
Nhóm phương pháp thống kê toán học: Bằng một số thuật toán của
toán học thống kê áp dụng trong nghiên cứu giáo dục, phương pháp này được
sử dụng với mục đích xử lý các kết quả điều tra, phân tích kết quả nghiên cứu,
đồng thời để đánh giá mức độ tin cậy của phương pháp điều tra.
7. Ý nghĩa của đề tài
Luận văn góp phần bổ sung lý luận, đánh giá thực trạng dạy học và
quản lý hoạt động dạy học ở Trường Trung cấp Y Hà Nội.
Luận văn bảo vệ thành công là cơ sở khoa học giúp Hiệu trưởng cũng
như cán bộ quản lý giáo dục nhà trường quản lý tốt hoạt động dạy học của
giáo viên và học sinh ở nhà trường.
8. Kết cấu của đề tài
Luận văn bao gồm: Phần mở đầu, 3 chương (8 tiết), kết luận, kiến nghị,
danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục.

12


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở CÁC
TRƯỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP

1.1. Các khái niệm cơ bản
1.1.1. Hoạt động dạy học
Nhiều nhà khoa học đã tiếp cận khái niệm dạy học từ cơ sở của lý luận
của quá trình giáo dục tổng thể. Mặt khác, xét quan hệ giữa các thành tố cấu
trúc của hoạt động, một số tác giả đã luận giải về nội hàm của khái niệm dạy
học từ những góc độ khoa học khác nhau như: giáo dục học, tâm lý học, ngôn
ngữ học, điều khiển học… dưới đây:
Theo Hà Thế Ngữ, Đặng Vũ Hoạt: "Quá trình dạy học là một quá trình sư
phạm bộ phận, một phương tiện để trau dồi học vấn, phát triển giáo dục và giáo
dục phẩm chất, nhân cách thông qua sự tác động qua lại giữa người dạy và người
học nhằm truyền thụ và lĩnh hội một cách có hệ thống những tri thức khoa học,
những kỹ năng, kỹ xảo, nhận thức và thực hành" [29, tr.25]
Theo Đỗ Ngọc Đạt: “Dạy học là quá trình cộng tác giữa thầy và trò
nhằm điều khiển – truyền đạt và tự điều khiển – lĩnh hội trí thức nhân loại
nhằm thực hiện mục đích giáo dục” [14, tr.51]
Từ những khái niệm trên, có thể hiểu rằng: Hoạt động dạy học là hoạt
động nhận thức của học sinh dưới sự tổ chức, điều khiển của giáo viên nhằm
đạt được mục tiêu đề ra.
Dạy học là sự tổ chức điều khiển tối ưu quá trình người học lĩnh hội tri
thức hình thành và phát triển nhân cách người học. Vai trò chủ đạo của hoạt
động dạy với nghĩa là tổ chức và điều khiển sự học tập của người học, giúp
người học nắm kiến thức, hình thành kỹ năng, thái độ. Dạy có chức năng kép
là truyền đạt và điều khiển.
Học là quá trình tự giác tích cực, tự lực chiếm lĩnh khái niệm khoa học
của người học, biến nó từ kho tàng văn hóa xã hội của nhân loại thành kiến
13


thức riêng của mình, người học sẽ hình thành cho mình một thái độ mới trong
việc đánh giá các giá trị tinh thần, vật chất của thế giới khách quan, một phẩm

chất đạo đức mới, dưới sự điều khiển sư phạm của giáo viên. Đó là quá trình
tự điều khiển tối ưu, sự chiếm lĩnh khái niệm khoa học, bằng cách đó hình
thành cấu trúc tâm lý mới, phát triển nhân cách toàn diện. Hoạt động học của
học sinh là quá trình lĩnh hội tri thức, hình thành hệ thống những kỹ năng, kỹ
xảo, vận dụng kiến thức vào thực tiễn và hoàn thiện nhân cách của bản thân.
Dạy học bao gồm hai hoạt động, đó là hoạt động dạy của thầy và hoạt
động học của học sinh. Hai hoạt động này luôn gắn bó mật thiết với nhau, tồn
tại cho nhau và vì nhau.
- Hoạt động dạy của giáo viên:
Mục đích của hoạt động dạy học là sự tổ chức, điều khiển tối ưu quá
trình học sinh lĩnh hội tri thức, hình thành và phát triển nhân cách người học.
Vai trò chủ đạo của hoạt động dạy với ý nghĩa là tổ chức và điều khiển quá
trình học tập của người học, giúp cho họ nắm được kiến thức, hình thành kỹ
năng, thái độ. Nội dung dạy học được thực hiện trong một môi trường thuận
lợi, chính là nhà trường, ở đó được thực hiện một nội dung chương trình quy
định, phù hợp với từng trình độ.
“Dạy học” là thuật ngữ nói chung chỉ hoạt động mang tính đặc trưng
trong các nhà trường hiện nay. Hoạt động dạy học là hoạt động phối hợp của hai
chủ thể trong quá trình dạy - học đó là người dạy và người học mà cụ thể là giáo
viên và học sinh. Giáo viên giữ vai trò là người thiết kế và học sinh là người thi
công, nghĩa là giáo viên là người thực hiện việc tổ chức và điều khiển, hướng
dẫn tổ chức hoạt động nhận thức – học tập của học sinh nhằm giúp học sinh lĩnh
hội tri thức, kỹ năng, kỹ xảo, văn hóa – xã hội, tạo ra sự phát triển tâm lý, hình
thành và phát triển nhân cách. Học sinh là chủ thể, hoạt động tự giác, tích cực,
chủ động khám phá, chiếm lĩnh tri thức hình thành kỹ năng, kỹ xảo và thái độ
nhằm đáp ứng các yêu cầu bản thân người học và xã hội. Nói một cách khác,
14


giáo viên là người giúp học sinh tự đánh giá bản thân, tự hoàn thiện và phát triển

nhân cách của mình trong quá trình học tập.
Trong hoạt động dạy học, dạy và học được thực hiện đồng thời cùng
nội dung và hướng tới cùng một mục đích. Người dạy luôn giữ vai trò chủ
đạo, là người xây dựng và thực thi kế hoạch giảng dạy, tổ chức cho người học
thực hiện hoạt động học tập với những hình thức khác nhau trong những
không gian và thời gian khác nhau. Họ chính là người điều khiển những hoạt
động trí tuệ của người học, người chỉ dẫn, giúp đỡ người học học tập, rèn
luyện, đồng thời kiểm tra, giáo dục người học trong mọi phương diện.
Để đạt được mục đích, người dạy và người học đều phải phát huy các yếu
tố chủ quan của cá nhân: phẩm chất, năng lực, nhu cầu… để xác định nội dung,
lựa chọn phương pháp, hình thức, tìm kiếm phương tiện dạy và học cho phù hợp.
- Hoạt động học của học sinh:
Theo Lâm Quang Thiệp thì hoạt động học giúp cho người học tự mình
chiếm lĩnh những kiến thức, kỹ năng và hình thành hoặc biến đổi tình cảm,
thái độ.
Là hoạt động đặc thù của con người được điều khiển bởi mục đích tự
giác là lĩnh hội những tri thức, kỹ năng, kỹ xảo, những hình thức hành vi và
những hoạt động nhất định.
Sự tiếp thu tri thức, kỹ xảo trong hoạt động học là sự tiếp thu có tính tự
giác cao. Hoạt động học là những hoạt động hướng vào làm thay đổi nhận
thức của bản thân, không chỉ hướng mình vào việc tiếp thu tri thức của nhân
loại mà còn phải biết cách tiếp nhận các phương pháp để lĩnh hội tri thức một
cách hiệu quả và thành công nhất.
Hoạt động học của người học bao gồm: Chủ động học tập, tiếp thu kiến
thức mới, phối hợp hoạt động với giáo viên trên lớp. Ngoài kiến thức trên lớp
người học cần đọc thêm tài liệu, nghiên cứu chiều sâu để làm rõ các ý, các
phương pháp đã được học trên lớp.
15

Học là quá trình tự giác, tích cực, tự lực chiếm lĩnh tri thức khoa học dưới
sự điều khiển sư phạm của người thầy. Hoạt động học là hoạt động có đối tượng,
trong đó người học là chủ thể, tri thức khoa học là đối tượng để chiếm lĩnh.
Có thể nói, về bản chất hoạt động học là thực hiện hai chức năng: lĩnh
hội (tiếp thu thông tin của người dạy) và tự điều khiển quá trình chiếm lĩnh hệ
thống tri thức, kỹ năng, kỹ xảo phát triển năng lực hình thành nhân cách theo
mục tiêu giáo dục một cách tự giác, tích cực, chủ động.
Nội dung của hoạt động học bao gồm toàn bộ hệ thống khái niệm của
môn học, phương pháp đặc trưng của môn học, của khoa học đó với ngôn ngữ
của khoa học và biết vận dụng những hiểu biết đó vào việc tiếp tục học tập và
lao động.
Hoạt động học có 2 chức năng thống nhất với nhau: lĩnh hội thông tin
và tự điều khiển quá trình chiếm lĩnh khái niệm một cách tự giác, tích cực và
tự lực. Quá trình học là quá trình người học biến kinh nghiệm xã hội lịch sử
loài người thành kiến thức, kinh nghiệm của bản thân, từ đó mà hình thành và
phát triển nhân cách.
Hoạt động dạy học là hoạt động xã hội, một hoạt động sư phạm đặc
thù. Nó tồn tại như một hệ toàn vẹn, chúng có mối quan hệ chặt chẽ với nhau,
nó tồn tại song song và phát triển trong cùng một quá trình thống nhất, chúng
bổ sung cho nhau, kết quả hoạt động học của học sinh không thể tách rời kết
quả hoạt động dạy của thầy và kết quả hoạt động dạy của thầy không thể tách
rời kết quả học tập của học sinh. Sự tương tác giữa dạy và học mang tính chất
cộng tác trong đó dạy học giữ vai trò chủ đạo.
Hoạt động dạy học là một hoạt động xã hội: dạy học là một hoạt động
tương tác giữa người với người với xã hội, bao gồm tổ, nhóm, lớp, tập thể sư
phạm...thông qua các hoạt động dạy và học chính khóa và ngoại khóa trong
và ngoài trường. Mục đích của dạy học là do xã hội đặt ra và người dạy chính
là người đại diện cho xã hội, được xã hội phân công nhiệm vụ giáo dục, đào
16

tạo thế hệ trẻ thông qua việc tổ chức điều khiển, chỉ đạo quá trình dạy học
trong nhà trường. Nội dung dạy học trong nhà trường chính là hệ thống các
kinh nghiệm xã hội mà loài người đã tích lũy được qua nhiều thế hệ.
Hoạt động dạy học là sự thống nhất biện chứng của dạy và học, là hoạt
động tác động qua lại giữa người dạy và người học nhằm giúp cho người học
lĩnh hội được những tri thức khoa học, kỹ năng hoạt động nhận thức và thực
tiễn, phát triển các năng lực hoạt động sáng tạo. Trên cơ sở đó hình thành thế
giới khách quan và các phẩm chất nhân cách của người học theo mục đích
giáo dục.
Hoạt động dạy học là hoạt động mà trong đó dưới sự tổ chức, điều
khiển, lãnh đạo của người dạy làm cho người học tự giác, tích cực, chủ động
tự tổ chức, tự điều khiển hoạt động nhận thức – học tập của mình nhằm thực
hiện những nhiệm vụ dạy học đặt ra. Trong quá trình dạy, nhà giáo đóng vai
trò lãnh đạo, tổ chức, điều khiển hoạt động nhận thức của người học để giúp
họ tự khám phá tri thức, tích lũy tri thức biến thành khả năng thực tiễn của
mình. Ngoài ra, nhà giáo cũng có chức năng truyền thụ tri thức, rút ngắn thời
gian người học phải mò mẫm, nhà giáo phải suy nghĩ để giúp người học sử
dụng những tri thức, những kinh nghiệm đã có của mình, những tri thức mà
họ thu thập được qua các phương tiện thông tin đại chúng, qua cuộc sống để
tạo nên sự hiểu biết của mình. Phối hợp với hoạt động đó của nhà giáo, người
học tự giác, tích cực chủ động, tự tổ chức, điều khiển hoạt động nhận thức –
học tập của mình nhằm nắm vững tri thức, hình thành kỹ năng, kỹ xảo, phát
triển năng lực nhận thức, đặc biệt là tư duy sáng tạo, hình thàn cơ sở thế giới
quan khoa học và những phẩm chất tốt đẹp của con người mới.
1.1.2. Hoạt động dạy học ở các trường trung cấp chuyên nghiệp
Hoạt động dạy học ở các trường TCCN là chất lượng dạy học toàn diện
cho người học với các tiêu chuẩn về chính trị, tư tưởng, đạo đức, văn hóa,
khoa học kỹ thuật, thể chất được quy định trong mục tiêu giáo dục. Hiểu một
17

cách chung nhất, mục tiêu hoạt động dạy học nhằm: Bảo đảm thực hiện các
mục tiêu, kế hoạch đào tạo, nội dung chương trình giảng dạy theo đúng tiến
độ, thời gian quy định; bảo đảm hoạt động dạy học đạt chất lượng và hiệu
quả cao.
Hoạt động dạy học được hiểu là hệ thống những tác động có mục đích, có
kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý tới đối tượng dạy học nhằm làm cho
hoạt động dạy học vận hành từ trạng thái ban đầu đến mục tiêu xác định.
Hoạt động dạy học trong nhà trường là chính là hoạt động của 2 nhân tố
trung tâm bao gồm hoạt động dạy của người thầy và hoạt động học của trò.
Hoạt động dạy của thầy là toàn bộ việc giảng dạy, giáo dục của nhà
giáo, việc thực hiện nội dung chương trình, việc soạn bài và chuẩn bị lên lớp
của người dạy, việc thực hiện quy chế giảng dạy, việc bồi dưỡng, tự bồi
dưỡng của người dạy...
Hoạt động học của trò là học tập và rèn luyện theo nội dung giáo dục
toàn diện nhằm thực hiện mục tiêu và đường lối giáo dục của Đảng; giáo dục
phương pháp học tập cho trò; nền nếp, thái độ học tập của trò; việc học tập,
vui chơi giải trí; phối hợp với các lực lượng trong hoạt động học.
Đối tượng của hoạt động dạy học: Là một hệ thống bao gồm các thành
tố: bao gồm quan điểm, chủ trương, chính sách, chế độ...; con người đó chính
là người dạy và người học; quá trình dạy học; vật chất chính là hệ thống cơ sở
vật chất, trang thiết bị phục vụ quá trình dạy học.
Từ phân tích hoạt động dạy học ở trên tác giả quan niệm dạy học ở
trường TCCN như sau:
Dạy học ở Trường TCCN là hoạt động có tổ chức, có mục
đích của giáo viên và đội ngũ giáo viên (ĐNGV) nhằm truyền đạt
kiến thức, rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo, khơi gợi những ý tưởng
mới, phát huy tính sáng tạo của học sinh. Bên cạnh đó còn bồi
dưỡng về giá trị tư tưởng, đạo đức, phẩm chất lối sống cũng như

18


các giá trị nhân văn khác.
1.1.3. Quản lý hoạt động dạy học ở các trường Trung cấp chuyên nghiệp
Trung cấp chuyên nghiệp là một cấp học quan trọng nhằm đào tạo người
lao động có kiến thức, kỹ năng thực hành cơ bản của một nghề, có khả năng làm
việc độc lập và có tính sáng tạo, ứng dụng công nghệ vào công việc [25].
* Đặc điểm của trường trung cấp chuyên nghiệp:
Trường TCCN chịu sự quản lý nhà nước về giáo dục của Bộ Giáo dục và
Đào tạo. Trường TCCN trực thuộc Bộ, ngành chịu sự quản lý của Bộ, ngành có
trường và chịu sự quản lý hành chính của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh nơi trường đặt
trụ sở. Trường TCCN thuộc tỉnh là đơn vị trực thuộc Sở Giáo dục và Đào tạo và
chịu sự quản lý hành chính của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.
Trường TCCN tổ chức thực hiện các chương trình giáo dục chính quy và
giáo dục thường xuyên theo quy chế đào tạo TCCN của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Hoạt động đào tạo trong trường TCCN bao gồm: giảng dạy lý thuyết và thực hành
trên lớp; tổ chức thực tập, thực nghiệm, nghiên cứu khoa học, lao động sản xuất
và các hoạt động dịch vụ phụ hợp với ngành nghề đào tạo; tổ chức các hoạt động
ngoại khóa như tham quan học tập, sinh hoạt câu lạc bộ, tìm hiểu chuyên ngành
và các hoạt động khác. Như vậy, hoạt động giảng dạy ở trường TCCN phải quán
triệt nguyên lý: học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, nhà
trường gắn liền với xã hội. Hoạt động đào tạo có nội dung phải giáo dục toàn diện,
chính trị, đạo đức văn hóa và khoa học kỹ thuật.
* Mục tiêu đào tạo của trường trung cấp chuyên nghiệp:
Là đào tạo người lao động có kiến thức, kỹ năng thực hành cơ bản của một
nghề ở trình độ trung cấp, có đạo đức, lương tâm nghề nghiệp, có ý thức kỷ luật,
tác phong công nghiệp, có khả năng làm việc độc lập và có tính sáng tạo, ứng
dụng công nghệ vào công việc, có sức khỏe nhằm tạo điều kiện cho người lao
động có khả năng tìm việc làm, tự tạo việc làm hoặc tiếp tục học tập nâng cao

trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, củng
19


cố quốc phòng, an ninh [25].
* Quản lý hoạt động dạy học ở các trường Trung cấp chuyên nghiệp:
Quản lý hoạt động dạy học là nội dung vô cùng quan trọng trong quản
lý nhà trường hiện nay vì dạy học thực hiện cả chức năng giáo dục và chức
năng phát triển. Giáo viên không chỉ là chủ thể của mọi hoạt động dạy học mà
còn là người điều khiển quá trình học tập của học sinh. Nhiệm vụ chính của
giáo viên là hoạt động giảng dạy, đó là việc truyền đạt kiến thức, kỹ năng, kỹ
xảo và những giá trị về tư tưởng, văn hóa, đạo đức, phẩm chất cần trang bị
cho học sinh. Đồng thời, giáo viên có nhiệm vụ phải thường xuyên học tập, rèn
luyện, bồi dưỡng, tu dưỡng để nâng cao trình độ về mọi mặt nhằm nâng cao chất
lượng, hiệu quả hoạt động giảng dạy của mình. Do đó, quản lý hoạt động dạy học,
thực chất là quản lý việc thực hiện các nhiệm vụ giảng dạy của đội ngũ giáo viên
và của từng giáo viên.
Hoạt động dạy học là hoạt động trọng tâm của nhà trường. Vì vậy, quản
lý tốt hoạt động dạy và học trong nhà trường có ý nghĩa đặc biệt quan trọng,
quyết định chất lượng sản phẩm đào tạo.
Từ những quan niệm trên tác giả cho rằng:
Quản lý hoạt động dạy học ở trường TCCN là sự tác động có mục đích,
có kế hoạch của các chủ thể quản lý đến quá trình tổ chức thực hiện các hoạt
động giảng dạy của giáo viên và hoạt động học tập của học sinh, nhằm bảo
đảm cho hoạt động dạy học đạt được mục tiêu xác định.
Hoạt động quản lý đối với hoạt động dạy của giáo viên ở các trường
TCCN được thực hiện dựa trên việc quản lý mục tiêu chương trình, kế hoạch
dạy học, quản lý giờ lên lớp của giáo viên, quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn,
quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên, quản lý việc kiểm tra, đánh giá kết quả
học tập của học sinh…

Quản lý hoạt động dạy và học phải đồng thời quản lý hoạt động dạy
của giáo viên và quản lý học của học sinh. Yêu cầu của quản lý hoạt động dạy
20


học là phải quản lý các thành tố của quá trình dạy học nhằm phát huy tác
dụng thông qua quy trình hoạt động của người dạy một cách đồng bộ, hài hòa,
hợp quy luật, đúng nguyên tắc dạy học. Quy trình đó có tính tuần hoàn từ
khâu soạn bài, giảng bài và tạm thời kết thúc ở khâu đánh giá kết quả học tập
của học sinh. Cho nên, quản lý hoạt động dạy và học thực chất là quản lý một
số thành tố của quá trình dạy học, bao gồm: Mục đích và nhiệm vụ dạy học,
nội dung dạy học, phương pháp dạy học và phương tiện dạy học, thầy với
hoạt động dạy, trò với hoạt động học tập, kết quả dạy học.
Quản lý hoạt động dạy học ở trường TCCN là một bộ phận hữu cơ
trong hệ thống quản lý giáo dục – đào tạo của các trường TCCN, có sự tham
gia của các nhân tố sau:
Một là: Chủ thể quản lý hoạt động dạy học trong nhà trường là Sở Giáo
dục và Đào tạo, Hiệu trưởng, Ban giám hiệu nhà trường, các Khoa – Bộ môn,
TTCM, Phòng quản lý học sinh, Giáo viên và học sinh. Trong đó, Hiệu
trưởng là chủ thể quản lý chính vì Hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm cao
nhất trước cấp ủy, Ban giám hiệu, ngành giáo dục và xã hội về chất lượng
giáo dục nói chung và chất lượng dạy học của nhà trường nói riêng.
Hai là: Đối tượng quản lý hoạt động dạy học chịu sự tác động, điều
khiển của chủ thể quản lý là nội dung các môn học được quy định trong
chương trình khung do Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định, các Khoa – Bộ
môn, TTCM, đội ngũ giáo viên và học sinh.
Ba là: Mục đích quản lý hoạt động dạy học là nhằm bảo đảm cho hoạt
động dạy và học của giáo viên và học sinh đạt kết quả ngày càng cao, góp phần
thực hiện tốt mục tiêu quản lý và nhiệm vụ giáo dục – đào tạo của nhà trường.
Bốn là: Nội dung quản lý hoạt động dạy học chính là quản lý việc thực

hiện các thành tố của quá trình giảng dạy, các nhiệm vụ quyết định đến chất
lượng dạy và học của giáo viên và học sinh, bao gồm: mục đích, nhiệm vụ
dạy học, nội dung dạy học, phương pháp dạy học, phương tiện dạy học nhằm
21


nâng cao chất lượng dạy và học đạt được mục đích quản lý của nhà trường;
quản lý phát triển đội ngũ giáo viên; quản lý hoạt động học tập của học sinh;
quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động dạy và học của giáo
viên và học sinh; quản lý các điều kiện đảm bảo cho hoạt động dạy học.
Năm là: Phương pháp, hình thức quản lý hoạt động dạy học là toàn bộ
những cách thức, biện pháp tác động, điểu khiển của chủ thể quản lý đến đối
tượng quản lý bằng các công cụ, phương tiện nhằm đạt được mục tiêu quản lý
đã xác định. Có rất nhiều phương pháp quản lý khác nhau nhưng chủ đạo, phổ
biến được các nhà quản lý sử dụng, đó là phương pháp quản lý – hành chính,
phương pháp giáo dục – tâm lý, phương pháp kích thích.
* Đặc điểm quản lý hoạt động dạy học ở Trường Trung cấp
chuyên nghiệp
Quản lý hoạt động dạy học của giáo viên vừa phải phù hợp với quản lý giáo
dục nói chung, vừa phải mang tính đặc thù trong quản lý hoạt động dạy của giáo viên
ở Trường TCCN. Xuất phát từ nhiệm vụ trên của trường TCCN, quản lý hoạt động
dạy học có những đặc điểm đó là: quản lý hoạt động dạy học của giáo viên mang
tính chất quản lý hành chính sư phạm, đặc điểm này thể hiện ở chỗ: quản lý theo
pháp luật, theo những nội qui, qui chế, quyết định có tính bắt buộc đối với giáo
viên, các lực lượng sư phạm của nhà trường.
Quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên ở Trường TCCN mang tính
đặc trưng của khoa học quản lý, bởi vì quản lý hoạt động dạy học của giáo
viên chính là quản lý quá trình lên lớp và các hình thức sau giờ lên lớp mà
giáo viên đảm nhiệm, như hoạt động tổ chức cho học sinh ngoài giờ, đi tham
quan, du lịch. Vì vậy, quá trình quản lý đó rất đa dạng và phức tạp, đòi hỏi

tính kế hoạch hóa trong quản lý và phải vận dụng tốt các chức năng để quản
lý hiệu quả hoạt động này. quản lý hoạt động dạy học của giáo viên có tính xã
hội hóa cao do chịu sự chi phối trực tiếp của các điều kiện kinh tế - xã hội và
có mối quan hệ tương tác thường xuyên với đời sống xã hội.
22


Đặc điểm quản lý hoạt động dạy học của giáo viên gắn chặt với quản lý
hoạt động học tập của học sinh đó là: Lứa tuổi học sinh TCCN là lứa tuổi thanh
niên đã bước đầu hình thành những nét tính cách của người lớn. Điều đó có liên
quan đến việc xây dựng lại một cách cơ bản các quá trình, các hoạt động tâm lý
của học sinh. Vì vậy, đòi hỏi phải có những biến đổi mang tính chất quyết định đối
với các hình thức quan hệ qua lại trong cách tổ chức hoạt động, trong sự lãnh đạo
mọi mặt của người lớn, đặc biệt là giáo viên. Do đó, nếu vẫn áp dụng những hình
thức và phương pháp quản lý như bậc tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ
thông cho bậc học này sẽ dẫn đến chất lượng và hiệu quả quản lý không cao.
Phương thức quản lý hoạt động học tập của học sinh có những nét khác
biệt so với học sinh phổ thông. Ở trường TCCN hoạt động học tập diễn ra theo
phương thức học và hành, học – hành gắn bó chặt chẽ với nhau qua đó để hình
thành các kỹ năng cần thiết. Nội dung học tập được mở rộng và chuyên sâu hơn.
Khác với những ngành nghề khác trong xã hội, nghề thầy giáo là nghề
mà đối tượng trực tiếp là con người. Hoạt động của người thầy là tổ chức và
điều khiển người học lĩnh hội những tri thức, kinh nghiệm và tinh hoa mà loài
người đã tích lũy được và biến nó thành những nét nhân cách của mình từ đó
hình thành nhân cách người trò.
Lao động giảng dạy của người giáo viên trong nhà trường không chỉ đơn
thuần là hoạt động giảng dạy những gì có sẵn mà nó là quá trình nỗ lực phấn đấu
không ngừng nghỉ của cá nhân mỗi giáo viên để tự khẳng định mình trong học tập,
bồi dưỡng, rèn luyện bản thân về đạo đức, tư tưởng, chuyên môn và phương pháp
giảng dạy.

Từ những đặc điểm nghề nghiệp của giáo viên ở Trường TCCN, đòi
hỏi các nhà quản lý trong hoạt động quản lý của mình phải nắm được tính đặc
thù nghề nghiệp. Giáo viên ở Trường TCCN là những người trí thức, lao động
sáng tạo theo thiên hướng cá nhân. Nó là nghề đặc biệt, bởi lẽ sản phẩm trí
tuệ của họ không phải lúc nào cũng trở thành hàng hóa có thể hạch toán kinh
23


tế được, mà nó tạo ra thứ hàng hóa đặc biệt đó là kỹ năng nghề nghiệp và
nhân cách người học trong quá trình học tập tại trường và sau này ra công tác.
Vì vậy, các nhà quản lý phải khéo léo xử lý tốt mối quan hệ giữa quản lý và
tự do sáng tạo cá nhân của giáo viên.
1.2. Nội dung quản lý hoạt động dạy học ở trường
Trung cấp chuyên nghiệp
1.2.1. Quản lý mục tiêu, kế hoạch, chương trình dạy học
Quản lý mục tiêu, chương trình dạy học trên cơ sở kế hoạch năm học đã
được xác lập bởi giáo viên, tổ trưởng chuyên môn và nhà trường. Chương trình
dạy học là văn bản mang tính pháp lý của nhà nước do Bộ Giáo dục và Đào tạo
ban hành, quy định nội dung số tiết, thời gian cho từng môn học. Hiệu trưởng,
TTCM phải nắm vững chương trình dạy học để điều khiển hoạt động dạy và học
theo đúng nội dung và tiến độ đã đề ra.
Để có thể quản lý được chương trình dạy học TTCM phải sử dụng các
phương tiện: thời khóa biểu, sổ lên lớp, sổ theo dõi của Ban thanh tra học đường,
qua sổ sinh hoạt tổ bộ môn.
TTCM có những buổi họp, trao đổi công khai với các tổ bộ môn để đôn
đốc và rút ra những bài học kinh nghiệm trong quá trình giảng dạy từ những học
kỳ trước phù hợp với tình hình mới hiện nay.
Dựa trên kế hoạch đã được xây dựng, giáo viên có trách nhiệm thực hiện
các bước chuẩn bị bài như giáo án, giáo trình, tài liệu tham khảo, đối tượng học
sinh, trình độ học sinh, học tập trao đổi lẫn nhau về phương pháp giảng dạy hiệu

quả thu hút học sinh. Đối với các buổi học thực hành, phải kiểm tra trước các
trang thiết bị máy móc, dụng cụ thực hành có liên quan đến buổi học…
Việc xây dựng kế hoạch của giáo viên và Tổ bộ môn là việc làm cần
thiết và tất yếu. Trên cơ sở chung của công tác giáo dục và yêu cầu riêng của
từng bộ môn, căn cứ vào hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học của các cấp
quản lý và tình hình cụ thể của nhà trường và bộ môn mà mỗi người giáo viên
24


và tổ bộ môn phải xây dựng kế hoạch phù hợp.
Hiệu trưởng triển khai, TTCM phải là người hướng dẫn giáo viên quy
trình lập kế hoạch, xác định được mục tiêu đề ra và tìm ra các biện pháp để
thực hiện các mục tiêu ấy.
Nắm rõ các chỉ thị, nhiệm vụ năm học, quy trình hướng dẫn giảng dạy
của tổ bộ môn, số giờ được giao trong học kỳ, tìm hiểu trình độ, chất lượng
học tập cũng như tâm lý của các lớp được phân công giảng dạy, các trang
thiết bị, phương tiện dạy học phục vụ cho việc dạy học.
Tích cực tìm hiểu, học hỏi từ nhiều nguồn tài liệu khác nhau, mang tính
chuyên sâu và chuyên môn, nâng cao chất lượng bài giảng.
Các bài giảng phải được phân chia một cách logic và hợp lý từ bài đầu
đến bài cuối theo từng tháng, tuần và buổi học.
Thường xuyên đổi mới phương pháp dạy học đáp ứng nhu cầu học tập
của học sinh.
Dựa trên kế hoạch năm học của toàn trường mà khoa, bộ môn có những
kế hoạch cụ thể đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh.
Lập kế hoạch môn học theo năm, học kỳ, theo chuyên ngành đào tạo.
Từ đó xác định những thuận lợi và khó khăn trong việc soạn giáo án. Phân
công đúng chuyên môn cho giáo viên, không phân chéo ngành, gây khó khăn
trong việc quản lý giảng dạy.
Thường xuyên cập nhật các phương pháp giảng dạy mới trong giai đoạn

hiện nay để chia sẻ kinh nghiệm và bồi dưỡng cho đội ngũ giáo viên của bộ môn.
Để chất lượng dạy học luôn đảm bảo, tổ bộ môn phải ý thức được mục
tiêu đã đề ra và CBQL phải luôn sát sao trong việc đôn đốc, kiểm tra giám sát,
đánh giá, tạo điều kiện để các tổ bộ môn yên tâm hoàn thành mục tiêu kế
hoạch đã đề ra.
1.2.2. Quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên
Hoạt động dạy học của giáo viên trong nhà trường, nội dung quản lý
hoạt động dạy học rất phong phú có thể chỉ ra các nội dung cụ thể như sau:
25