LUẬN văn THẠC sĩ QUẢN lý HOẠT ĐỘNG GIẢNG dạy các môn lí LUẬN CHÍNH TRỊ ở TRƯỜNG đại học LAO ĐỘNG xã hội

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Việc nghiên cứu, giảng dạy, học tập các môn LLCT đang được Đảng
và Nhà nước quan tâm sâu sắc, gắn liền với nhu cầu xã hội về sự thống nhất,
đồng thuận tư tưởng, ổn định chính trị, bảo vệ và phát triển lý luận khoa học,
cách mạng của Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm,
đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Trong thời gian qua, quán triệt chủ trương của Đảng, công tác nghiên
cứu và giảng dạy các môn LLCT nhằm vận dụng sáng tạo và phát triển những
luận điểm nền tảng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh vào
điều kiện lịch sử cụ thể Việt Nam. Điều đó đã góp phần đáng kể vào việc hình
thành bản sắc Việt Nam về tư duy lý luận thông qua kế thừa có chọn lọc tinh
hoa trí tuệ của dân tộc và sức mạnh của thời đại; là sự phổ biến phương pháp
luận, thế giới quan, nhân sinh quan tiên tiến và quan điểm, đường lối khoa
học, cách mạng của Đảng đến toàn xã hội, đặc biệt đến sinh viên trong các
trường đại học, cao đẳng trong cả nước.
Việc học tập các môn LLCT trong các trường đại học; cao đẳng bước
đầu có những chuyển biến tích cực; người học không còn thụ động tiếp thu
bài giảng mà đã có sự tham gia vào quá trình tương tác tích cực với giảng
viên; thể hiện tư duy phê phán, sáng tạo trong việc tiếp nhận và xử lý thông
tin; đồng thời, bày tỏ sự quan tâm thường xuyên đến những biến đổi của
thực tiễn xã hội, qua đó, góp phần nâng cao trách nhiệm công dân của mình.
Bên cạnh những thành quả đáng khích lệ, thực tiễn cho thấy, công tác
giảng dạy các môn LLCT còn nhiều bất cập: chất lượng giảng dạy và học tập
các môn LLCT trong các trường đại học, cao đẳng đang có dấu hiệu suy
giảm; công tác định hướng, tổ chức, quản lý chưa đáp ứng tốt những đòi hỏi
của sự nghiệp đổi mới; chưa thực sự tạo sự kết nối giữa người giảng và người
học, giữa những nội dung trong sách với cuộc sống, giữa lý luận và thực tiễn;
đội ngũ cán bộ giảng viên chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn đặt ra…
1

Trong bối cảnh chung của hệ thống các trường đại học, cao đẳng của cả
nước, thời gian qua, mặc dù, Trường Đại học Lao động - Xã hội đã thường
xuyên chú trọng đến công tác quản lý hoạt động dạy học các môn lý luận chính
trị; tuy nhiên, trong giảng dạy các môn khoa học LLCT của nhà trường hiện
nay vẫn còn một số hạn chế, khiếm khuyết: một bộ phận giảng viên chưa thực
sự đáp ứng được yêu cầu của chuyên môn; hoạt động nghiên cứu khoa học
còn hạn chế; hoạt động dạy trên lớp còn nhiều bất cập,… điều này đã ảnh
hưởng không nhỏ đến chất lượng đào tạo của nhà trường.
Chính vì vậy, vấn đề đặt ra hiện nay là cần sớm tìm ra biện pháp để
tổ chức và quản lý khoa học, chặt chẽ hoạt động dạy học các môn LLCT ở
Nhà trường.
Xuất phát từ những lý do trên, học viên lựa chọn vấn đề: “Quản lý
hoạt động dạy học các môn lý luận chính trị ở Trường Đại học Lao động Xã hội” làm đề tài tốt nghiệp luận văn thạc sĩ chuyên ngành quản lý giáo dục,
với mong muốn tìm ra lời giải cho bài toán thực tiễn trên.
2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Vấn đề nâng cao chất lượng hoạt động dạy học trong các nhà trường nói
chung, hoạt động dạy học các môn lý luận chính trị nói riêng đã thu hút được
sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu.
Tác giả Trần Bá Hoành cũng đã đề cập đến việc đổi mới phương pháp
dạy học “lấy học sinh làm trung tâm, tăng cường phương pháp tự học, phát
triển các phương pháp dạy học tích cực...”.
Tác giả Nguyễn Văn Việt ( 2009), với công trình:“Phương pháp dạy
học tích cực trong quá trình dạy học môn giáo dục học ở Trường Cao đẳng
sư phạm Ngô Gia Tự - Bắc Giang”, Luận văn thạc sĩ, Đại học Sư phạm - Đại
học Thái Nguyên. Luận văn tập trung làm rõ các khái niệm, từ đó, khảo sát
thực trạng việc sử dụng các phương pháp dạy học tích cực và đề xuất vận

2

dụng vào giảng dạy môn Giáo dục học ở Trường Cao đẳng sư phạm Ngô Gia
Tự - Bắc Giang.
Tác giả Trần Thị Anh Đào (chủ nhiệm đề tài, 2009): Giáo dục lý luận
chính trị cho sinh viên Việt Nam hiện nay. Công trình nghiên cứu đã làm rõ
được những khái niệm lý luận chính trị, phân tích được vai trò của giáo dục
lý luận chính trị đối với sinh viên; tác giả đã nắm vững tâm sinh lý của sinh
viên, kết hợp lý luận và thực tiễn khảo sát đưa ra phân tích có cơ sở, cần thiết
và thuyết phục; nhìn thẳng vào bức tranh thực tế: mặt tốt - xấu của sinh viên
để có những đánh giá và đưa ra những giải pháp, định hướng nâng cao giáo
dục lý luận chính trị cho sinh viên đúng đắn và mang tính khả thi cao.
Tác giả Vũ Ngọc Am với cuốn sách: Đổi mới công tác giáo dục lý luận
chính trị - tư tưởng cho cán bộ, đảng viên ở cơ sở, Nxb Chính trị quốc gia, Hà
Nội, 2003 đã trình bày công tác giáo dục chính trị tư tưởng với việc nâng cao
tính tự giác cách mạng cho cán bộ, đảng viên.
Tác giả Lê Hanh Thông (2003), với đề tài: Đổi mới giáo dục lý luận
chính trị cho cán bộ chủ chốt trong hệ thống chính trị cấp xã các tỉnh khu
vực Nam Bộ, Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. Luận án đã trình
bày khái quát các vấn đề lý luận về giáo dục lý luận chính trị, tiến hành
khảo sát thực trạng giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ chủ chốt trong hệ
thống chính trị cấp xã khu vực Nam Bộ, từ đó đưa ra hệ thống các giải
pháp thiết thực, cụ thể nhằm đổi mới, nâng cao chất lượng công tác giáo
dục lý luận chính trị cho cán bộ chủ chốt trong hệ thống chính trị cấp xã
khu vực Nam Bộ [63].
Tác giả Nguyễn Duy Bắc, trong cuốn sách (chủ biên, 2004): Một số vấn
đề lý luận và thực tiễn về dạy và học môn Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh
trong trường đại học, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Các nhà khoa học thống
nhất cho rằng nội dung, chương trình, phương pháp giảng dạy các môn Mác Lênin và chất lượng học tập các môn học này làm nên bức tranh tổng thể chất
lượng đào tạo các môn lý luận chính trị cho sinh viên nước ta hiện nay.
3

Tác giả Trần Thị Anh Đào (chủ biên, 2010) trong cuốn Công tác giáo
dục lý luận chính trị cho sinh viên Việt Nam hiện nay, Nxb Chính trị quốc gia,
Hà Nội. Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn các tác giả đã tìm ra
những giải pháp khả thi để góp phần hữu hiệu vào việc nâng cao chất lượng
giáo dục lý luận chính trị cho sinh viên, nhằm đáp ứng nhu cầu càng tốt hơn
yêu cầu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong sự nghiệp công nghiệp
hóa, hiện đại hóa.
Tác giả Nguyễn Quốc Bảo (2008), với bài Nâng cao phẩm chất
chính trị và năng lực chuyên môn của đội ngũ giáo viên lý luận, Tạp chí
Tuyên giáo, số 7. Tác giả đề xuất những biện pháp cơ bản nhằm nâng cao
phẩm chất chính trị và năng lực chuyên môn của đội ngũ giáo viên làm
công tác giảng dạy lý luận chính trị.
Công trình khoa học: “Sư phạm thực hành quân sự” (2010) của tập
thể các nhà khoa học do Trần Đình Tuấn chủ biên đã đề cập đến quy trình,
kỹ năng tiến hành một số hình thức dạy học cơ bản mà giảng viên và sinh
viên sư phạm cần nắm vững.
Đề tài: “Nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo đại học ở Học viện
Chính trị quân sự hiện nay” (2005), do tác giả Trương Thành Trung làm chủ
nhiệm đề tài, tiếp cận dưới góc độ lý luận giáo dục, đã khái quát những vấn
đề cơ bản về lý luận chất lượng và đánh giá chất lượng Giáo dục - đào tạo,
trong quá trình phân tích làm sáng tỏ cấu trúc của chất lượng Giáo dục - đào
tạo. Đề tài đã chỉ ra mối quan hệ biện chứng của chất lượng giảng dạy, chất
lượng giáo dục và chất lượng hoạt động học của người học và cho rằng:
“chất lượng quá trình dạy học phụ thuộc vào chất lượng hoạt động dạy và
hoạt động học”, đồng thời đề xuất những giải pháp nâng cao chất lượng giáo
dục - đào tạo trong đó có giảng dạy của giảng viên.
Thời gian qua nhiều hội thảo khoa học, hội nghị chuyên đề được tổ chức
để bàn về các giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục, chất lượng dạy học bộ

4


môn,... Qua các đề tài nghiên cứu, các bài tham luận ở các hội thảo, hội nghị,
các tác giả đều đã làm rõ vai trò của người hiệu trưởng trong quản lý hoạt
động dạy học để nâng cao chất lượng dạy học. Trong đó nhấn mạnh khả năng
tổ chức các hoạt động về chuyên môn như: bồi dưỡng GV, bồi dưỡng HS
giỏi, chuẩn hóa đội ngũ, tổ chức các hội thảo về PPDH hiệu quả.
Về quản lý hoạt động giáo dục, dạy học, các nhà khoa học tiêu biểu
như: Trần Kiểm, Thái Duy Tuyên, Trần Văn Kim, Vũ Như Thành, Lê Minh
Đức, Bùi Minh Hiền, Vũ Ngọc Hải, Đặng Quốc Bảo…đã làm sáng tỏ các khái
niệm về quản lý, quản lý nhà trường, quản lý giáo dục, dạy học và các hoạt
động có liên quan.
Tác giả Trần Kiểm trong “Những vấn đề cơ bản của khoa học quản lý
giáo dục” đã nói rõ “…hoạt động quản lý nhà trường bao gồm nhiều loại,
như quản lý các hoạt động giáo dục: hoạt động dạy học, hoạt động giáo
dục, hoạt động xã hội, hoạt động văn thể, hoạt động lao động, hoạt động
ngoại khóa, hoạt động giáo dục hướng nghiêp…; quản lý các đối tượng
khác nhau: quản lý giáo viên, học sinh, tài chính, cơ sở vật chất…; quản lý
nhiều khách thể khác nhau: quản lý thực hiện xã hội hóa giáo dục, điều tiết
và điều chỉnh ảnh hưởng từ bên ngoài nhà trường, phối hợp với Ban Đại
diện cha mẹ học sinh…”.
Trong “Những bài giảng về quản lý trường học”, tác giả Hà Sĩ Hồ đã nêu
rõ mục tiêu quản lý, nội dung và giải pháp quản lý nhà trường phổ thông. Tác
giả cho rằng “trong việc thực hiện mục tiêu đào tạo, việc quản lý dạy và học
(theo nghĩa rộng) là nhiệm vụ trung tâm của nhà trường”.
Về quản lý hoạt động dạy học, có thể nêu một số luận văn thạc sĩ
như: “Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng trường
THCS trên địa bàn thành phố Huế" của tác giả Lê Mạnh Dũng (2001); “Biện pháp quản lý
hoạt động dạy học của hiệu trưởng các trường THCS thực hiện chương

trình sách giáo khoa mới tại huyện Thuận Thành tỉnh Bắc Ninh ” của tác giả Nguyễn
5


Kim Phụng (2005); “

Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng

trường THCS thực hiện đổi mới chương trình sách giáo khoa ở huyện
Vĩnh Bảo thành phố Hải Phòng” của tác giả Phạm Xuân Hưng (2006).
Tác giả Trần Văn Sọi (2010), với đề tài Luận văn thạc sĩ Quản lý giáo
dục: “Biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát huy tính tích cực
học tập của học viên tại trung tâm hướng nghiệp và giáo dục thường xuyên
tỉnh Quảng Ninh”, Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên. Luận văn đã
trình bày và phân tích một cách đầy đủ các khái niệm về dạy học và quản lý
hoạt động dạy học. Khái niệm này là công cụ để tác giả đánh giá thực trạng
quản lý hoạt động dạy học và đề ra những biện pháp nhằm phát huy tính tích
cực học tập của học viên tại trung tâm hướng nghiệp và giáo dục thường
xuyên tỉnh Quảng Ninh.
Luận văn thạc sĩ chuyên ngành quản lý giáo dục của Lê Thị Thanh Hà
(2011): “Quản lý hoạt động dạy học ở trường Cao đẳng Sư phạm Lào Cai đáp
ứng yêu cầu đào tạo theo học chế tín chỉ”, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. Đề
tài đã trình bày và phân tích cơ sở lý luận, thực trạng và một số biện pháp quản
lý hoạt động dạy học theo học chế tín chỉ ở trường Cao đẳng Sư phạm Lào Cai.
Luận văn thạc sĩ chuyên ngành quản lý giáo dục của tác giả Đỗ Thị
Duyên (2012): “Biện pháp quản lý hoạt động dạy học tại Trường Đại học
Lao động - Xã hội”, Học viện Quản lý giáo dục, Hà Nội. Luận văn tập
trung nghiên cứu lý luận về quản lý hoạt động dạy học; khảo sát, đánh giá
thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học; đồng thời, đề xuất một số
biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng hoạt động dạy học tại Trường

Đại học Lao động - Xã hội.
Luận án tiến sĩ Khoa học Chính trị của Lương Ngọc Vĩnh: Hiệu quả
công tác giáo dục chính trị - tư tưởng trong học viên các học viện quân sự ở
nước ta hiện nay, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Hà Nội, 2012. Trên cơ
sở khảo sát thực trạng sự tương quan giữa kết quả với mục đích và sử dụng
6


nguồn lực công tác giáo dục chính trị - tư tưởng trong học viên các Học viện
Quân sự, khái quát được các mâu thuẫn cần giải quyết để nâng cao hiệu quả
công tác giáo dục chính trị - tư tưởng.
Tác giả Hồ Thanh Hải (2012), trong bài: Đổi mới phương pháp giảng
dạy lý luận chính trị phải xuất phát từ nhu cầu “tự thân” mỗi giáo viên, Tạp
chí Tuyên giáo, số 3, đã đề cập đến tính tất yếu phải đổi mới phương pháp
giảng dạy các môn lý luận chính trị trong bối cảnh mới (giảm tải dung lượng
các môn lý luận chính trị; gộp 3 môn Triết học Mác - Lênin, Kinh tế chính trị
học Mác - Lênin, Chủ nghĩa xã hội khoa học thành môn Những nguyên lý cơ
bản của chủ nghĩa Mác - Lênin). Từ đó, tác giả đã đưa ra các phương pháp
giảng dạy lý luận chính trị hiệu quả, sát đối tượng.
Tác giả Bùi Ngọc Phước Hảo (2013 ): “Khảo sát mức độ hài lòng
của sinh viên về bài giảng có ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt
động dạy học tại trường Cao đẳng Nông nghiệp Nam Bộ”, Luận văn thạc
sĩ, Viện Đảm bảo chất lượng - Đại học Quốc gia Hà Nội. Tác giả đã trình
bày một hệ thống cơ sở lý luận về hoạt động dạy học và dạy học ứng dụng
công nghệ thông tin để đánh giá mức độ hài lòng của sinh viên, từ đó luận
văn đề ra hệ thống các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng các bài giảng
có ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động dạy học tại trường Cao
đẳng Nông nghiệp Nam Bộ.
Tác giả Hồ Sỹ Anh, với bài viết: “Tìm hiểu về kiểm tra đánh giá học
sinh và đổi mới kiểm tra đánh giá theo hướng tiếp cận năng lực”, đăng trên

Tạp chí Khoa học - Trường Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh, số 50,
tháng 9/2013 đã làm rõ các hình thức kiểm tra, đánh giá hiện đại đã và đang
được áp dụng ở các nước có nền giáo dục tiến bộ trên thế giới. Qua đó, bài
viết đánh giá những ưu, khuyết điểm và định hướng một số nội dung có thể
vận dụng trong thực tiễn hoạt động dạy học, kiểm tra, đánh giá giáo dục ở
Việt Nam theo hướng tiếp cận năng lực người học.
7


Tác giả Võ Ngọc Vĩnh ( 2013), với đề tài: “Quản lý chất lượng dạy
học ở trường trung học phổ thông theo tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể”,
Luận án tiến sĩ Quản lý giáo dục của Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà
Nội. Luận án đã xây dựng cơ sở lý luận về quản lý chất lượng dạy học ở
trường trung học phổ thông theo tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể; khảo
sát, đánh giá thực trạng quản lý chất lượng dạy học ở trường trung học phổ
thông; đề xuất các biện pháp quản lý chất lượng dạy học ở trường trung học
phổ thông theo tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể.
Luận văn thạc sĩ chuyên ngành quản lý giáo dục của Nguyễn Phương
Thủy (2013), với đề tài: “Biện pháp quản lý hoạt động đào tạo tại trường
Địa học Thủy Lợi theo hệ thống tín chỉ”, Ngoài việc phân tích các khái niệm
công cụ liên quan như: dạy học, hoạt động dạy học, quản lý hoạt động dạy
học, dạy học theo học chế tín chỉ... luận văn đã nêu lên cơ sở lý luận, thực
trạng công tác quản lý hoạt động đào tạo theo học chế tín chỉ tại Trường Đại
học Thủy Lợi.
Nhìn chung, các tác giả đã nêu lên nguyên tắc chung của công tác
quản lý chuyên môn, quản lý hoạt động dạy học của người giáo viên như:
Đảm bảo lao động theo định mức nhà nước quy định đối với mỗi giáo viên.
Xác định trách nhiệm của mỗi giáo viên bộ môn theo điều lệ nhà trường và
chịu trách nhiệm trước hiệu trưởng nói riêng và nhà nước nói chung về chất
lượng giảng dạy, chất lượng giáo dục đối với mỗi học sinh lớp mình phụ

trách. Khẳng định nhiệm vụ, trách nhiệm của giáo viên chủ nhiệm trước
nhà nước, trước hiệu trưởng về việc thực hiện nhiệm vụ được ghi trong
điều lệ nhà trường.
Các công trình trên đã tập trung nghiên cứu các vấn đề lý luận về: Lý
luận, lý luận chính trị, giáo dục lý luận chính trị nói chung và giáo dục lý
luận chính trị cho cán bộ, đảng viên, nhân dân, thanh niên, sinh viên… nói
riêng. Một số công trình đã tập trung nghiên cứu các khía cạnh khác nhau
8


của giáo dục lý luận chính trị cho sinh viên Việt Nam hiện nay, thực trạng
những vấn đề đặt ra và từ đó đã đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao chất
lượng giáo dục lý luận chính trị hiện nay. Tuy nhiên, tác chưa thấy có công
trình nào đi sâu nghiên cứu vấn đề “Quản lý hoạt động dạy học các môn lý
luận chính trị ở Trường ĐHLĐXH”; vì vậy, tác giả chọn vấn đề này làm đề
tài nghiên cứu của mình.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn, luận văn đề
xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học các môn LLCT ở Trường
ĐHLĐXH nhằm nâng cao chất lượng dạy học các môn lý LLCT, đáp ứng
mục tiêu đào tạo của nhà trường.
* Nhiệm vụ nghiên cứu
Làm rõ cơ sở lý luận quản lý hoạt động dạy học các môn LLCT ở
trường đại học.
Tiến hành khảo sát, phân tích, đánh giá đúng thực trạng quản lý hoạt
động dạy học các môn LLCT ở Trường ĐHLĐXH.
Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học các môn LLCT ở
Trường ĐHLĐXH hiện nay.
4. Khách thể, đối tượng và phạm vi nghiên cứu

* Khách thể nghiên cứu
Quản lý hoạt động dạy học ở Trường ĐHLĐXH.
* Đối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động dạy học các môn LLCT ở Trường ĐHLĐXH.
* Phạm vi nghiên cứu
- Nội dung nghiên cứu:
Đề tài tập trung nghiên cứu quản lý hoạt động dạy các môn LLCT dưới
góc độ khoa học quản lý giáo dục.
9


Đề tài chỉ đi sâu nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy và học các môn
LLCT ở Trường ĐHLĐXH.
- Không gian nghiên cứu: Trường ĐHLĐXH (cơ sở I).
- Thời gian nghiên cứu: Từ năm 2011 đến năm 2015.
5. Giả thuyết khoa học
Chất lượng hoạt động dạy học các môn LLCT ở Trường Trường Đại
học Lao động - Xã hội phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó yếu tố quản lý
giữ vai trò rất quan trọng. Nếu thực hiện quản lý hoạt động dạy học một
cách khoa học, chặt chẽ như: Tổ chức giáo dục nâng cao nhận thức và
trách nhiệm dạy học các môn LLCT cho các lực lượng sư phạm; kế hoạch
hóa hoạt động dạy học; tổ chức bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho
giảng viên; chỉ đạo hoạt động đổi mới nội dung, phương pháp dạy học;
quan tâm đầu tư và sử dụng có hiệu quả cơ sở vật chất, trang thiết bị phục
vụ dạy học; thực hiện tốt việc kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học các
môn LLCT,... thì sẽ nâng cao chất lượng dạy học các môn LLCT ở Trường
Đại học Lao động - Xã hội, đáp ứng mục tiêu đào tạo của nhà trường.
6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
* Phương pháp luận
Luận văn được nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ

nghĩa Mác - Lênin, quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối quan điểm
của Đảng Cộng sản Việt Nam về giáo dục và quản lý giáo dục; đồng thời, tiếp
cận nội dung nghiên cứu theo quan điểm hệ thống - cấu trúc, quan điểm lịch
sử - lôgic và quan điểm thực tiễn.
* Phương pháp nghiên cứu
- Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Các phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa các tài liệu, văn
bản pháp quy của Nhà nước, của ngành; các văn kiện, nghị quyết, chỉ thị về
dạy học và quản lý hoạt động dạy học các môn LLCT.
Nghiên cứu các đề tài khoa học, tài liệu, sách báo, tạp chí, các báo cáo,
văn bản tổng kết… về quản lý hoạt động dạy học các môn LLCT.
10


- Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
+ Sử dụng phương pháp quan sát: quan sát hoạt động hoạt động dạy
học về dạy học và quản lý hoạt động dạy học các môn LLCT.
+ Sử dụng phương pháp điều tra: xây dựng bảng hỏi, phát phiếu khảo sát
về hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học các môn LLCT ở Trường
ĐHLĐXH. Cụ thể, tác giả đã tiến hành khảo sát 250 phiếu đối với cán bộ quản
lý, giảng viên và sinh viên của Nhà trường.
- Nhóm các phương pháp bổ trợ khác
+ Sử dụng phương pháp toán học thống kê, phần mềm tin học để xử lý,
phân tích các dữ liệu, thông tin được điều tra thu thập.
+ Sử dụng phương pháp chuyên gia: xin ý kiến của các nhà giáo, nhà khoa
học giáo dục, cán bộ quản lý giáo dục về một số vấn đề lý luận và thực tiễn liên
quan đến hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học các môn LLCT.
7. Ý nghĩa của đề tài
- Hệ thống hóa và làm rõ cơ sở lý luận hoạt động quản lý dạy học nói
chung và hoạt động quản lý dạy học các môn LLCT nói riêng.

- Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động dạy học các môn LLCT ở
Trường ĐHLĐXH. Kết quả của luận văn có thể góp phần vào việc vận dụng
trong quản lý hoạt động dạy các môn LLCT ở một số học viện, trường đại
học, cao đẳng trên địa bàn thành phố Hà Nội và cả nước.
8. Kết cấu của đề tài
Luận văn kết cấu gồm: phần mở đầu, 3 chương (9 tiết ), kết luận, danh
mục tài liệu tham khảo và phụ lục.

11


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CÁC MÔN
LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC
1.1. Các khái niệm cơ bản
1.1.1. Các môn lý luận chính trị
* Lý luận chính trị
Lý luận theo nghĩa chung nhất là các khái niệm, phạm trù, quy luật
được khái quát từ nghiên cứu khoa học và hoạt động thực tiễn của con người
trong quá trình lịch sử. Lý luận là kết quả nhận thức chủ quan của con người
về các sự kiện, hiện tượng trong thế giới khách quan.
Lý luận chính trị là từ ghép của lý luận và chính trị, trong đó lý luận
được giới hạn ở lĩnh vực chính trị. Với ý nghĩa chính trị là mối quan hệ giữa
các giai cấp của xã hội có giai cấp về vấn đề quyền lực nhà nước, LLCT được
hiểu là những vấn đề lý luận gắn liền với cuộc đấu tranh giữa các giai cấp
trong xã hội có giai cấp, xung quanh vấn đề giành, giữ và thực thi quyền lực
chính trị, tức quyền lực chính trị nhà nước.
Như vậy, có thể hiểu: LLCT là hệ thống tri thức về lĩnh vực chính trị,
thể hiện thái độ và lợi ích của một giai cấp đối với quyền lực nhà nước trong
xã hội có giai cấp, được khái quát hóa từ nghiên cứu khoa học và thực tiễn

hoạt động chính trị.
LLCT ở Việt Nam là lý luận khoa học, cách mạng mang bản chất
giai cấp công nhân và là lý luận tiên phong do Đảng Cộng sản Việt Nam và
Chủ tịch Hồ Chí Minh xây dựng, phát triển một cách nhất quán, sáng tạo
dựa trên thế giới quan, ý thức hệ và phương pháp luận của chủ nghĩa Mác Lênin, bắt nguồn sâu sa từ thực tiễn cách mạng Việt Nam. LLCT Việt Nam
hiện đại và đương đại không chỉ thể hiện nhận thức, vận dụng và phát triển
sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh mà còn kế thừa có
chọn lọc những giá trị tư tưởng của dân tộc Việt Nam và tri thức lý luận
trong lịch sử văn hóa chính trị thế giới và kho tàng văn hóa nhân loại.
12


* Các môn lý luận chính trị:
Theo Quyết định số 52/2008/QĐ-BGDĐT, ngày 18/9/2008 của Bộ
trưởng Bộ GD&ĐT về việc “Ban hành chương trình các môn LLCT trình độ
đại học, cao đẳng dùng cho sinh viên khối không chuyên ngành Mác Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh”, các môn LLCTị bao gồm 3 môn học:
Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin; Tư tưởng Hồ Chí
Minh; Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Như vậy, có thể hiểu: Các môn LLCT là các môn học, trong đó bao
gồm một hệ thống kiến thức lý luận về nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh và Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản
Việt Nam; các môn học này là cơ sở để xây dựng cho người học thế giới
quan, phương pháp luận khoa học, niềm tin lý tưởng cộng sản, góp phần hình
thành phẩm chất nhân cách toàn diện cho người học.
Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin (thuộc các lĩnh vực:
Triết học Mác - Lênin, Kinh tế chính trị học Mác - Lênin và Chủ nghĩa xã hội
khoa học), cùng với Tư tưởng Hồ Chí Minh và Đường lối cách mạng của Đảng
Cộng sản Việt Nam tạo thành một chỉnh thể, tác động, bổ sung cho nhau.
Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin xác lập cơ sở lý
luận cơ bản nhất để từ đó có thể tiếp cận được nội dung môn học Tư tưởng
Hồ Chí Minh và Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam, bởi lẽ,

đường lối cách mạng của Đảng và hệ thống những quan điểm của Hồ Chí
Minh được định hình từ nội dung triết học, kinh tế chính trị học và chủ nghĩa
xã hội khoa học của chủ nghĩa Mác - Lênin.
Để nghiên cứu tốt, giảng dạy và học tập tốt tư tưởng Hồ Chí Minh cần
phải nắm vững kiến thức về những nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin. Bên
cạnh đó, tư tưởng Hồ Chí Minh là một bộ phận tư tưởng của Đảng, nhưng với
tư cách là bộ phận nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam hành động của Đảng, là cơ
sở khoa học cùng với chủ nghĩa Mác - Lênin để xây dựng đường lối, chiến
lược, sách lược cách mạng đúng đắn.
13


Như vậy, môn học Tư tưởng Hồ Chí Minh gắn bó chặt chẽ với môn học
Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam. Nghiên cứu, giảng dạy,
học tập tư tưởng Hồ Chí Minh nhằm trang bị cơ sở thế giới quan, phương
pháp luận khoa học để nắm vững kiến thức về đường lối cách mạng của Đảng
Cộng sản Việt Nam.
Hệ thống lý luận này phản ánh tính quy luật của các quan hệ kinh tế chính trị - xã hội, thể hiện lợi ích và thái độ của giai cấp công nhân và nhân dân
lao động đối với việc xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN, là công cụ quan
trọng cho việc bảo vệ và xây dựng Tổ quốc Việt Nam XHCN.
Việc kết hợp 3 môn học như một chỉnh thể, nhằm nhằm xây dựng cho
người học thế giới quan, nhân sinh quan khoa học, cách mạng để củng cố
niềm tin vào lý tưởng cộng sản, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối lãnh đạo
đúng đắn của Đảng và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.
1.1.2. Hoạt động dạy học các môn lý luận chính trị ở trường đại học
* Hoạt động dạy học
Hoạt động dạy học là một bộ phận của quá trình sư phạm tổng thể, là
một trong những con đường để thực hiện mục đích giáo dục. Theo cách tiếp
cận của Giáo dục học thì: Dạy học - một trong các bộ phận của quá trình tổng
thể giáo dục nhân cách toàn vẹn - là quá trình tác động qua lại giữa giáo viên

và học sinh nhằm truyền thụ và lĩnh hội tri thức khoa học, những kỹ năng
hoạt động thực tiễn, để trên cơ sở đó hình thành thế giới quan, phát triển năng
lực sáng tạo và xây dựng, phát triển các phẩm chất của nhân cách người học
theo mục đích giáo dục.
Thực chất của hoạt động dạy học là sự thống nhất biện chứng của hoạt
động dạy và hoạt động học. Đây là mối quan hệ sinh thành hoạt động dạy
học, quy định sự vận động, phát triển quá trình này.
Hoạt động dạy: Là quá trình hoạt động sư phạm của người dạy làm
nhiệm vụ truyền thụ tri thức, tổ chức, điều khiển hoạt động nhận thức của
14


người học, giúp người học nắm được kiến thức, hình thành kỹ năng và thái
độ. Hoạt động dạy học có chức năng kép là truyền đạt và điều khiển nội dung
dạy học theo chương trình dạy học của nhà trường.
Hoạt động học: Là quá trình lĩnh hội tri thức, hình thành hệ thống
những kỹ năng, kỹ xảo, vận dụng kiến thức vào thực tiễn hoàn thiện nhân
cách bản thân. Hoạt động học cũng có chức năng kép là lĩnh hội và tự điều
khiển quá trình chiếm hữu tri thức một cách tự giác, tích cực.
* Hoạt động dạy học các môn lý luận chính trị ở trường đại học
Từ cách tiếp cận “hoạt động dạy học” nêu trên, tác giả đưa ra khái niệm
về hoạt động dạy học các môn LLCT ở trường đại học như sau:
Hoạt động dạy học các môn LLCT ở trường đại học là những tác động
có mục đích, có tổ chức, phối hợp thống nhất giữa người dạy và người học,
tạo điều kiện để người học lĩnh hội kiến thức, kỹ năng, phát triển tư duy lý
luận, hình thành thế giới quan, phương pháp luận khoa học và niềm tin lý
tưởng, nhằm xây dựng phẩm chất nhân cách toàn diện cho sinh viên, góp
phần đáp ứng mục tiêu đào tạo của nhà trường và yêu cầu của xã hội.
Từ khái niệm trên có thể thấy, hoạt động dạy học các môn LLCT ở
trường đại học thể hiện ở một số vấn đề cơ bản sau:

Thực chất của hoạt động dạy học các môn LLCT ở trường đại học: Đó
là sự thống nhất biện chứng giữa hoạt động dạy (của giảng viên) và hoạt động
học (của sinh viên). Thông qua việc truyền thụ, tổ chức sư phạm của người
dạy, sự lĩnh hội kiến thức, rèn luyện kỹ năng, phát triển tư duy, năng lực lý
luận, hình thành thái độ và hành vi chính trị đúng đắn của sinh viên, nhằm
xây dựng nhân cách toàn diện cho sinh viên, góp phần đáp ứng mục tiêu đào
tạo của nhà trường và yêu cầu của xã hội.
Chủ thể của hoạt động dạy học là giảng viên và sinh viên. Giảng viên
là chủ thể trong hoạt động truyền thụ, trong tổ chức sư phạm, tạo điều kiện
thuận lợi cho hoạt động lĩnh hội, nghiên cứu, khám phá của sinh viên. Song
15


sinh viên cũng là chủ thể trong hoạt động nhận thức, tự học tập, tự nghiên cứu
dưới sự chỉ đạo của giảng viên.
Khách thể của hoạt động dạy học là sinh viên. Sinh viên là người học,
là khách thể tiếp nhận sự tác động sư phạm từ giảng viên. Tuy nhiên, sinh
viên cũng là chủ thể trong hoạt động nhận thức, trong thực hành, nghiên cứu
khám phá, sáng tạo, hướng vào việc phát triển năng lực của chính bản thân
trong quá trình học tập.
Về phương pháp dạy học: Sử dụng tổng hợp các phương pháp dạy học;
song phải tăng cường vận dụng các phương pháp dạy học tiên tiến, tích cực, phát
huy cao độ vai trò chủ thể của người học, hướng vào kích thích tư duy sáng tạo,
phát triển tư duy lý luận, tư duy phê phán, phát triển năng lực của sinh viên trong
việc phân tích và giải quyết các vấn đề mà lý luận và thực tiễn đặt ra.
- Dạy học các môn LLCT nhằm hình thành thế giới quan, phương pháp
luận khoa học cho sinh viên, trang bị cho sinh viên hệ thống các luận điểm, tư
tưởng; qua đó giúp cho sinh viên có năng lực xem xét và giải quyết các vấn
đề lý luận, thực tiễn đặt ra. Trên cơ sở đó xây dựng cho sinh viên lập trường
chính trị vững vàng, luôn thống nhất ý chí và hành động, thực hiện tốt chủ

trương, đường lối của Đảng.
- Thông qua dạy học các môn LLCT, một mặt giúp sinh viên lĩnh hội
kiến thức, kỹ năng, phát triển tư duy lý luận, mặt khác phải hình thành ở họ thế
giới quan duy vật biện chứng, duy vật lịch sử, phương pháp luận khoa học,
xem xét các vấn đề thực tiễn hoạt động xã hội luôn bảo đảm tính khách quan,
toàn diện, lịch sử, cụ thể và phát triển. Trên cơ sở trang bị kiến thức của các
môn LLCT giúp sinh viên vận dụng một cách sáng tạo hệ thống kiến thức đó
vào thực tiễn cuộc sống và nghề nghiệp, đồng thời có phương pháp xem xét và
đấu tranh chống các quan điểm sai trái trên bình diện chính trị - tư tưởng. Dạy
học các môn LLCT luôn phản ánh rõ tính tư tưởng và định hướng chính trị;
trong quá trình dạy học các môn LLCT luôn đòi hỏi phải quán triệt và thực
16


hiện tốt nguyên tắc thống nhất giữa tính Đảng (Đảng Cộng sản) và tính khoa
học. Dạy học các môn LLCT luôn đòi hỏi phải gắn lý luận với thực tiễn, đó là
vấn đề có tính nguyên tắc. Chỉ có trên cơ sở gắn lý luận với thực tiễn mới thực
sự có ý nghĩa, tác dụng đối với người học; cũng thông qua đó để kích thích tính
tích cực, tư duy sáng tạo của sinh viên, đồng thời từng bước hình thành thế giới
quan, phương pháp luận khoa học và niềm tin lý tưởng cho sinh viên.
- Dạy học các môn LLCT là một vấn đề khó khăn, phức tạp đặt ra cho
cả người dạy và người học, nhất là trong tình hình hiện nay. Một phần do
nội dung lý luận mang tính trừu tượng, đòi hỏi phải đọc nhiều, nghiên cứu
sâu các tài liệu, kể cả các tác phẩm tiêu biểu của các nhà kinh điển của chủ
nghĩa Mác - Lênin, các văn bản nghị quyết, đồng thời đòi hỏi có sự liên hệ
sâu sắc với thực tiễn; trong khi đó trên các phương tiện truyền thông hiện
nay đang xuất hiện nhiều thông tin nhiễu loạn; các thế lực thù địch có nhiều
thủ đoạn tinh vi chống phá cách mạng Việt Nam trên lĩnh vực chính trị, tư
tưởng. Do đó, trong dạy học các môn LLCT phải hết sức chú trọng đến việc
tác động đến nhận thức, tư tưởng, tình cảm, ý chí và hành vi của người học.

Trong quá trình dạy học các môn LLCT, yêu cầu đặt ra đối với người
giảng viên là: luôn có lập trường tư tưởng kiên định, bản lĩnh chính trị vững
vàng, có trình độ lý luận, kỹ năng sư phạm và sự trải nghiệm thực tiễn cần
thiết; tích cực đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học nhằm đạt chất
lượng tốt, hiệu quả cao.
Trong quá trình dạy học các môn LLCT, yêu cầu đặt ra đối với sinh
viên là: phải chủ động, tích cực lĩnh hội kiến thức, tiếp thu nội dung bài
giảng, coi trọng việc đọc, nghiên cứu tài liệu, mạnh dạn trong trao đổi, thảo
luận, có lập trường tư tưởng, có chính kiến rõ ràng. Đặc biệt, trên cơ sở nắm
vững kiến thức, kỹ năng, biết vận dụng một cách sáng tạo để giải quyết các
vấn đề, các tình huống thực tiễn đặt ra.

17


1.1.3. Quản lý hoạt động dạy học các môn lý luận chính trị ở trường
đại học
* Quản lý
Quản lý là một trong những loại hình lao động quan trọng và lâu đời
nhất của con người. Nó phát triển không ngừng theo sự phát triển của xã
hội. Quản lý là một hoạt động cần thiết cho tất cả các lĩnh vực của đời sống
con người và là một nhân tố của sự phát triển xã hội. Do vai trò đặc biệt
quan trọng của quản lý đối với sự phát triển kinh tế, từ những năm 1950 trở
lại đây đã xuất hiện rất nhiều công trình nghiên cứu về lý thuyết và thực
hành quản lý với nhiều cách tiếp cận khác nhau. Hiện nay có nhiều cách
hiểu khác nhau về quản lý tùy theo quan điểm và cách tiếp cận. Có người
cho rằng quản lý là sự chỉ huy, lãnh đạo, sự cai quản, sự điều khiển, điều
chỉnh… Tuy nhiên, có thể nêu lên một số quan điểm có tính chất cốt lõi
của một số tác giả như sau:
Theo C. Mác, tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung

nào tiến hành trên quy mô tương đối lớn thì ít nhiều cũng cần đến một sự chỉ
đạo để điều hòa những hoạt động cá nhân và thực hiện những chức năng chung
phát sinh từ sự vận động của toàn bộ cơ thể sản xuất khác với sự vận động của
những khí quan độc lập của nó. Một người độc tấu vĩ cầm tự điều khiển lấy
mình, còn một dàn nhạc thì cần phải có một nhạc trưởng.
Theo Đặng Vũ Hoạt và Hà Thế Ngữ, quản lý là một quá trình định hướng,
quá trình có mục tiêu, quản lý có hệ thống; là quá trình tác động đến hệ thống
nhằm đạt được những mục tiêu nhất định. Những mục tiêu này đặc trưng cho
trạng thái mới của của hệ thống mà người quản lý mong muốn.
Theo các tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc thì hoạt động
quản lý là “tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý (người quản
lý) đến khách thể quản lý (người bị quản lý) - trong một tổ chức - nhằm làm cho
tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức” [15, tr.45].
18


* Quản lý hoạt động dạy học
Quản lý hoạt động dạy học là nội dung quan trọng trong quản lý giáo
dục và quản lý nhà trường. Nghiên cứu về nội dung này với tư cách là một
khoa học độc lập đã được nhiều học giả, nhiều nhà nghiên cứu trong và ngoài
nước đề cập đến, đó là:
Nghiên cứu của Võ Ngọc Vĩnh chỉ ra rằng: “Quản lý dạy học là sự
tương tác giữa chủ thể quản lý và đối tượng quản lý trong quá trình dạy học
nhằm đạt được những mục tiêu giáo dục đặt ra”.
Đồng quan điểm này, Lê Thị Thanh Hà cho rằng: “Quản lý dạy học là
một hệ thống các tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể
quản lý tới khách thể quản lý trong quá trình dạy học nhằm đạt được mục tiêu
đề ra” [24, tr.18].
Luận văn thạc sĩ của Đỗ Thị Duyên đã đi sâu phân tích khái niệm và
các yếu tố của hoạt động quản lý dạy học, theo đó:

Quản lý dạy học là lĩnh vực tương đối rộng, từ việc quản lý các điều
kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện phục vụ giảng dạy đến quản lý
hoạt động dạy và học của thầy và trò. Mục đích của việc quản lý này nhằm
thực hiện đầy đủ các mục tiêu, kế hoạch, chương trình giảng dạy theo đúng
tiến độ và thời gian quy định, đồng thời, hướng đến sự phát triển toàn diện
của người học .
Từ những quan niệm nêu trên, có thể hiểu: Quản lý hoạt động dạy học
là những tác động của chủ thể quản lý đến toàn bộ hoạt động dạy học, nhằm
góp phần hình thành và phát triển toàn diện nhân cách người học theo mục
tiêu xác định.
Quản lý hoạt động dạy học bao gồm: chủ thể quản lý và đối tượng
quản lý. Giống như quản lý nói chung, quản lý dạy học là hoạt động có ý
thức của con người nhằm theo đuổi những mục đích của mình. Quản lý dạy
học bao gồm hai cấp độ chủ yếu: vĩ mô và vi mô. Quản lý vĩ mô tương ứng
19


với khái niệm quản lý quá trình dạy học của thầy và trò. Ở cấp độ vi mô, quản
lý hoạt động dạy học là những tác động có hệ thống, có kế hoạch, có ý thức
và định hướng của chủ thể quản lý ở các cấp khác nhau đến tất cả các mắt
xích của hệ thống nhằm đạt mục đích quản lý nhất định; Các thành tố chính
chịu sự tác động của quá trình quản lý dạy học bao gồm: Mục tiêu dạy học,
nội dung dạy học, phương pháp dạy học, người dạy và người học, điều kiện
dạy học và các công cụ quản lý. Các thành tố này không tách rời mà nằm
trong mối quan hệ tương hỗ nhau và chịu sự chi phối bởi chủ thể quản lý.
* Quản lý hoạt động dạy học các môn lý luận chính trị:
Từ các khái niệm “quản lý” và “quản lý hoạt động dạy học” nêu trên, có
thể hiểu “quản lý hoạt động dạy học các môn LLCT ở trường đại học” như sau:
Quản lý hoạt động dạy học các môn LLCT ở trường đại học là những
tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến toàn bộ hoạt động

dạy học các môn LLCT, nhằm nâng cao chất lượng của hoạt động này, góp
phần thực hiện tốt mục tiêu đào tạo của nhà trường và yêu cầu của xã hội.
Từ khái niệm trên có thể hiểu, hoạt động quản lý hoạt động dạy học các
môn LLCT ở trường đại học là quá trình diễn ra hệ thống nối tiếp nhau của chủ
thể quản lý đến đối tượng quản lý, bao gồm các nhân tố cơ bản sau:
Mục tiêu quản lý: là đảm bảo cho toàn bộ quá trình dạy học các môn
LLCT tại nhà trường được thực hiện theo kế hoạch, đạt chất lượng, hiệu quả
tốt nhất, đảm bảo hoàn thành nhiệm vụ đào tạo của nhà trường.
Chủ thể quản lý: bao gồm: chủ thể lãnh đạo (Đảng ủy, Ban Giám
hiệu); chủ thể hướng dẫn, điều hành (lãnh đạo Khoa Lý luận chính trị và các
bộ môn trực thuộc); chủ thể trực tiếp quản lý (đội ngũ cán bộ, giảng viên
chuyên trách). Các chủ thể quản lý có sự phối hợp và quan hệ chặt chẽ với
nhau, tạo thành hệ thống tổ chức bộ máy lãnh đạo để thực hiện việc quản lý
có chất lượng.

20


Đối tượng quản lý: là sinh viên chịu sự tác động, điều khiển của các
chủ thể quản lý trong quản lý hoạt động dạy học các môn LLCT. Sinh viên
vừa là khách thể quản lý, vừa là chủ thể tự quản lý, tự tổ chức thực hiện việc
học tập các môn LLCT theo mục tiêu đã đề ra.
Phương thức và phương pháp quản lý: quản lý trực tiếp, gián tiếp
và quản lý kết hợp. Để thực hiện mục tiêu quản lý đã được xác định, chủ
thể quản lý sử dụng các phương pháp tác động đến đối tượng quản lý,
như: phương pháp hành chính - tổ chức; phương pháp giáo dục - tâm lý;
phương pháp kích thích; phương pháp kiểm tra; phương pháp quản lý theo
mục tiêu.
1.2. Nội dung quản lý hoạt động dạy học các môn lý luận chính trị
ở trường đại học

1.2.1. Xác định và thực hiện mục tiêu, kế hoạch dạy học các môn lý
luận chính trị
Mục tiêu dạy học được hiểu là kết quả, là sản phẩm mong đợi của quá
trình dạy học. Mục tiêu dạy học hay sản phẩm đào tạo chính là sinh viên tốt
nghiệp với nhân cách đã được phát triển, hoàn thiện thông qua quá trình dạy học.
Kế hoạch dạy học là những nội dung được xây dựng dựa trên chương
trình khung của Bộ GD&ĐT nhưng phù hợp với từng ngành học và chuyên
ngành của nhà trường đào tạo, giúp người học lĩnh hội một hệ thống kiến thức
liên quan đến ngành và chuyên ngành đào tạo.
Quản lý mục tiêu, kế hoạch đào tạo nhằm đảm bảo mục tiêu, kế hoạch
đào tạo được xây dựng hợp lý và được thực hiện trọn vẹn. Việc quản lý mục
tiêu và kế hoạch dạy học các môn LLCT được xác định ngay từ đầu mỗi năm
học dựa trên cơ sở các văn bản quy định và kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng cán
bộ, giảng viên hàng năm do Ban Giám hiệu trường quy định. Mục tiêu dạy
học các môn LLCT mà Đảng đề ra nhằm hình thành nhân cách, bản lĩnh chính
trị cho sinh viên bao gồm ba yêu cầu cơ bản: nâng cao nhận thức lý luận và
21


đường lối chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; bồi dưỡng tư tưởng,
tình cảm cách mạng; rèn luyện, tu dưỡng đạo đức cách mạng và hoạt động
thực tiễn. Mục tiêu dạy học có nhiều cấp độ, được xác định và biểu hiện ở nội
dung dạy học cụ thể cho từng đối tượng. Có mục tiêu chung cho cả khóa học,
có mục tiêu cụ thể cho từng môn học, bài học, từng nội dung và hình thức
dạy. Quản lý mục tiêu dạy học không đơn thuần là quản lý khâu xác lập mục
tiêu, quản lý mô hình dự kiến hay quản lý sản phẩm cuối cùng của quá trình
đào tạo mà phải quản lý cả quá trình thực hiện mục tiêu. Vì vậy, quản lý quá
trình xây dựng và triển khai thực hiện kế hoạch, chương trình dạy học là khâu
quan trọng nhất của quản lý mục tiêu dạy học.
Kế hoạch dạy học bao gồm việc xác định mục tiêu, chương trình, nội

dung dạy học, giảng viên thực hiện nội dung dạy học, hình thức tổ chức dạy
học, phương pháp, điều kiện, phương tiện đảm bảo cho quá trình dạy học, đối
tượng học. Quản lý việc xây dựng và thực hiện kế hoạch dạy học là việc làm
trọng yếu của chủ thể quản lý nhằm đạt tới các mục tiêu của hoạt động quản
lý quá trình dạy học. Mục tiêu, kế hoạch dạy học phải thường xuyên rà soát,
bổ sung, điều chỉnh và được triển khai thực hiện. Phải xây dựng kế hoạch
định kỳ so sánh, đối chiếu mục tiêu với kết quả đạt được để đánh giá mọt cách
toàn diện hoạt động dạy học, tìm ra mặt mạnh, mặt yếu để có biện pháp nâng
cao chất lượng giảng dạy.
1.2.2. Quản lý hoạt động giảng dạy các môn lý luận chính trị của
giảng viên
Trong hoạt động đào tạo ở trường đại học, giảng viên là chủ thể, giữ
vai trò chủ đạo. Thông qua hoạt động giảng dạy, giảng viên tổ chức, điều
khiển, lãnh đạo hoạt động học tập của sinh viên, đảm bảo cho sinh viên thực
hiện đầy đủ và có chất lượng cao những yêu cầu đã được quy định phù hợp
với mục tiêu đào tạo của nhà trường. Hoạt động giảng dạy các môn LLCT của
22


giảng viên là hoạt động phức tạp, đa dạng, tác động có mục đích và tích cực
vào toàn bộ quá trình tâm lý nhận thức của sinh viên, làm cho sinh viên không
chỉ tiếp thu thông tin tri thức LLCT, kinh nghiệm thực tiễn, mà còn tạo ra cho
sinh viên cảm xúc, tình cảm, thái độ tích cực đối với các vấn đề LLCT; đồng
thời, nâng cao khả năng tư duy lý luận, rèn luyện và nâng cao bản lĩnh, niềm
tin và các phẩm chất đạo đức khác cần thiết cho hoạt động thực tiễn và hoàn
thành nhiệm vụ học tập, rèn luyện của họ.
Quản lý hoạt động dạy học các môn LLCT của giảng viên thực chất là
quản lý việc thực hiện nhiệm vụ dạy học, từ các khâu, các bước tiến hành và
tổ chức thực hiện nhiệm vụ dạy học, cụ thể là: quản lý việc phân công giảng
dạy, quản lý việc lập kế hoạch dạy học của giảng viên; quản lý việc thực hiện

đổi mới phương pháp dạy học; quản lý hồ sơ chuyên môn của giảng viên;
quản lý bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn cho đội ngũ giảng viên;
quản lý việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của sinh viên. Trong quản lý
hoạt động giảng dạy, cần chú ý đến việc kiểm tra, đánh giá năng lực của giảng
viên. Kết quả kiểm tra, đánh giá giúp giảng viên và nhà trường xác định mục
tiêu đào tạo có phù hợp hay không, việc giảng dạy của giảng viên có đạt mục
đích hay không và hoạt động học tập của sinh viên có hiệu quả hay không.
Vì vậy, kiểm tra, đánh giá không chỉ là công cụ để kiểm định chất
lượng đào tạo, phân loại sinh viên mà còn là động lực để thúc đẩy giảng viên
dạy tốt hơn và sinh viên học tốt hơn. Để kiểm tra, đánh giá có thể hoàn thành
tốt vai trò và chức năng của mình, cần phải xây dựng hệ thống công cụ và quy
trình kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của sinh viên cũng như kết quả hoạt
động đào tạo của nhà trường một cách toàn diện, chính xác và khách quan.
1.2.3. Quản lý hoạt động học tập các môn lý luận chính trị của sinh viên
Hoạt động học các môn LLCT của sinh viên thực chất là sự tự điều
khiển tối ưu hóa quá trình chiếm lĩnh tri thức khoa học và các quan điểm, kinh
nghiệm thực tiễn... trên cơ sở đó nâng cao kiến thức, kỹ năng thực tiễn để hoàn
23


thành nhiệm vụ học tập của sinh viên, đồng thời hình thành, phát triển phẩm
chất, nhân cách. Hoạt động học của sinh viên là quá trình nhận thức có tính
chất nghiên cứu trên cơ sở khả năng tư duy độc lập của người đã trưởng thành,
động cơ, nhu cầu nhận thức đã được xác định một cách tự giác.
Như vậy, quản lý hoạt động học các môn LLCT của sinh viên phải
đảm bảo sao cho sinh viên không chỉ là khách thể của hoạt động dạy mà
phải biến thành chủ thể hoạt động tích cực, độc lập, đặc biệt là năng lực tư
duy sáng tạo, khả năng khái quát hóa, tổng hợp hóa của họ trong quá trình
lĩnh hội kiến thức.
Những nội dung quản lý học tập các môn LLCT của sinh viên bao

gồm: đảm bảo sinh viên thực hiện đầy đủ, chính xác quy chế học tập và rèn
luyện; đổi mới phương pháp học tập môn LLCT; xây dựng phương pháp tự
kiểm tra, tự đánh giá phù hợp; hướng dẫn sinh viên xây dựng mục tiêu và kế
hoạch học tập cá nhân. Trong đó, đổi mới phương pháp học tập, nghiên cứu
của sinh viên là nội dung then chốt. Việc này bắt đầu từ việc giảng viên đổi
mới phương pháp dạy học, phương pháp kiểm tra, đánh giá. Giảng viên giảng
dạy các môn LLCT có nhiệm vụ bồi dưỡng cho sinh viên phương pháp và kỹ
năng tự học thông qua việc tạo điều kiện cho sinh viên bộc lộ khả năng diễn
đạt, phân tích, tổng hợp, khái quát, trừu tượng hóa vấn đề, bồi dưỡng cho sinh
viên phương pháp đọc sách, truy cập tài liệu, tóm tắt, hệ thống hóa tài liệu.
Quá trình quản lý hoạt động học tập của sinh viên phải thực hiện theo
yêu cầu: tính mục đích, tính kế hoạch, tính thực tiễn, trung thực, khách quan.
Quản lý kết quả dạy học các môn LLCT là việc làm có ý nghĩa quan trọng đối
với quản lý quá trình dạy học các môn LLCT. Thông qua quản lý kết quả,
người quản lý có cái nhìn bao quát, đánh giá toàn bộ quá trình tổ chức chỉ
đạo, tổ chức, kiểm tra hoạt động dạy học và hoạt động học, từ đó đúc rút kinh
nghiệm cho công tác quản lý.

24


1.2.4. Quản lý nội dung, hình thức tổ chức và phương pháp dạy học
các môn lý luận chính trị
Nội dung dạy học các môn LLCT bao gồm toàn bộ hệ thống kiến thức
LLCT, lý tưởng chính trị, các giá trị chuẩn mực đạo đức, kỹ năng, kỹ xảo cần
trang bị cho sinh viên để góp phần hình thành thế giới quan, phương pháp luận
khoa học, biện chứng và các phẩm chất, nhân cách, năng lực thực tiễn cho sinh
viên. Quản lý nội dung dạy học phải đặc biệt chú ý quản lý chất lượng, số lượng
thông tin trong quản lý dạy học. Nội dung dạy học các môn LLCT phải đảm bảo
trang bị kiến thức lý luận cơ bản, đồng thời nâng cao nhận thức và kỹ năng vận

dụng lý luận của sinh viên vào thực tiễn đời sống của họ.
Quản lý hình thức dạy học là theo dõi, kiểm tra, đánh giá, điều chỉnh
việc sử dụng các hình thức dạy học các môn LLCT nhằm đạt hiệu quả và mục
đích dạy học. Quản lý phương pháp dạy học là việc quản lý cách thức làm
việc của thầy và trò trong việc chuyển tải nội dung và hình thức dạy học.
Công tác quản lý ở đây là quản lý việc giáo viên và sinh viên sử dụng những
phương pháp dạy học nào để đem lại hiệu quả cao nhất trong việc dạy và học
các môn LLCT. Trong đó, quản lý phương pháp dạy học của giảng viên bao
gồm: quản lý việc soạn bài, quản lý giờ lên lớp, quản lý việc dự giờ và đánh
giá giờ dạy, quản lý việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của sinh viên theo
hướng đổi mới phương pháp dạy học. Quản lý phương pháp học tập của sinh
viên, chính là tạo điều kiện để hình thành khả năng tư duy, khả năng thuyết
trình, vấn đáp, thực hành cùng các phương pháp tự học, tự nghiên cứu, tự đọc
sách, tìm kiếm tài liệu, khơi dậy lòng say mê học tập, làm bộc lộ và phát triển
năng lực tiềm tàng trong mỗi sinh viên.
Hình thức và phương pháp dạy học có mối quan hệ chặt chẽ với các nhân
tố trong quá trình dạy học, đồng thời, hình thức và phương pháp chịu sự chi phối
của mục tiêu và nội dung dạy học các môn LLCT. Việc sử dụng phù hợp cùng
với quản lý tốt phương pháp dạy học có tác động lớn đến chất lượng, hiệu quả
25