LUẬN văn THẠC sĩ QUẢN lý HOẠT ĐỘNG GIẢNG dạy của GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG cấp NGHỀ số 1 hà nội

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG

Trang
3

GIẢNG DẠY CỦA GIÁO VIÊN Ở TRƯỜNG
TRUNG CẤP NGHỀ
1.1. Các khái niệm cơ bản
1.2. Nội dung quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên
ở trường trung cấp nghề
1.3. Những nhân tố tác động đến quản lý hoạt động
giảng dạy của giáo viên ở trường trung cấp nghề
Chương 2. CƠ SỞ THỰC TIỄN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG

12
12
24
32

GIẢNG DẠY CỦA GIÁO VIÊN Ở TRƯỜNG TRUNG
CẤP NGHỀ SỐ 1 HÀ NỘI

2.1. Khái quát về Trường Trung cấp Nghề số 1 Hà Nội
2.2. Thực trạng hoạt động giảng dạy của giáo viên ở
Trường Trung cấp Nghề số 1 Hà Nội
2.3. Thực trạng quản lý và nguyên nhân thực trạng quản
lý hoạt động giảng dạy của giáo viên ở Trường
Trung cấp Nghề số 1 Hà Nội
Chương 3. BIỆN PHÁP VÀ KHẢO NGHIỆM BIỆN PHÁP

38
38
43

49

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIẢNG DẠY CỦA
GIÁO VIÊN Ở TRƯỜNG TRUNG CẤP NGHỀ
SỐ 1 HÀ NỘI
3.1. Biện pháp quản lý hoạt động giảng dạy của giáo
viên ở Trường Trung cấp nghề số 1 Hà Nội
3.3. Khảo nghiệm sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

62
62
83
91
94
96


MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng đã xác định:
“Giáo dục là quốc sách hàng đầu. Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, đồng bộ các yếu

tố cơ bản của giáo dục, đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất,
năng lực của người học. Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị
kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học... Đổi
mới căn bản công tác quản lý giáo dục, đào tạo,... Phát triển đội ngũ nhà giáo
và cán bộ quản lý giáo dục" [8, tr.27].
Giảng dạy là hoạt động trọng tâm trong các nhà trường nói chung và
các trường dạy nghề nói riêng. Hoạt động giảng dạy là nhiệm vụ chính của
giáo viên, mọi hoạt động giáo dục đều xoay quanh hoạt động giảng dạy. Vì
vậy, quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên là một nội dung quan trọng
trong quản lý đội ngũ giáo viên ở các trường dạy nghề. Để nâng cao chất
lượng giảng dạy, bên cạnh việc xây dựng mục tiêu, nội dung, đổi mới phương
pháp và hình thức dạy học thì việc quản lý hoạt động giảng dạy là cần thiết và
có ý nghĩa hết sức quan trọng.
Trong các trường dạy nghề, đội ngũ giáo viên là một trong những
yếu tố đóng vai trò quyết định trong việc đảm bảo chất lượng đào tạo.
Giáo viên là người kích thích hứng thú, hình thành động cơ và mục đích
học; tổ chức và điều khiển hoạt động học tập, tu dưỡng, rèn luyện kỹ năng
tay nghề của người học. Để làm được những nhiệm vụ trên, người giáo
viên dạy nghề, trước hết phải yêu nghề; phải có trình độ chuyên môn và
tay nghề giỏi, có năng khiếu về sư phạm, biết ngoại ngữ và sử dụng thành
thạo các trang thiết bị dạy nghề và phương tiện hỗ trợ dạy học.
Trong suốt quá trình phát triển giáo dục nói chung và dạy nghề nói
riêng, người thầy luôn được khẳng định có vai trò then chốt đối với chất
lượng đào tạo. Song thực tế đội ngũ giáo viên dạy nghề còn một số hạn
chế như: Phương pháp giảng dạy chưa kích thích hứng thú học tập của

3


học sinh, kinh nghiệm thực tế sản xuất, trình độ ngoại ngữ, trình độ kỹ

năng nghề…
Trong những năm qua, công tác quản lý giáo dục ở Trường trung cấp
nghề số 1 Hà Nội nói chung và quản lý hoạt động giảng dạy của đội ngũ giáo
viên ở nhà trường nói riêng rất được quan tâm. Nhà trường đã triển khai nhiều
giải pháp như: Xây dựng quy trình quản lý; Phân cấp mạnh mẽ hơn trong
quản lý; Thực hiện tự kiểm định chất lượng đào tạo nghề... Tuy nhiên, thực
tiễn công tác quản lý vẫn còn bộc lộ những hạn chế nhất định cần nghiên cứu
và cải tiến như: Kế hoạch giảng dạy đôi khi chưa hợp lý dẫn đến tình trạng
quá tải ở một số khoa, bộ môn, giáo viên không còn đủ thời gian nghiên cứu;
một số giáo viên còn chưa chủ động, tích trong bồi dưỡng, tự bồi dưỡng
chuyên môn; đổi mới phương pháp chưa đều khắp, chưa thành quy định trong
tổ chức giảng dạy; Cơ sở vật chất của nhà trường vẫn chưa thực sự đáp ứng
tốt yêu cầu đào tạo nghề...
Thực tế trên đòi hỏi các nhà quản lý cần có những biện pháp hữu hiệu
để quản lý giáo dục nói chung, quản lý hoạt động giảng dạy của đội ngũ giáo
viên của nhà trường nói riêng, có như vậy mới nâng cao được chất lượng đào
tạo nghề, đáp ứng yêu cầu của xã hội.
Tuy nhiên, đến nay chưa có công trình nào nghiên cứu một cách cơ
bản, chuyên sâu vấn đề này.
Xuất phát từ những lý do trên, tác giả lựa chọn vấn đề “Quản lý hoạt
động giảng dạy của giáo viên ở Trường Trung cấp Nghề số 1 Hà Nội” làm
đề tài luận văn cao học chuyên ngành Quản lý giáo dục với mong muốn tìm
lời giả cho bài toán thực tiễn trên.
2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Vấn đề giảng dạy, quản lý hoạt động giảng dạy là một trong những vấn
đề luôn thu hút sự quan tâm, nghiên cứu của các nhà khoa học, nhà quản lý,
nhà giáo trong nước và nước ngoài ở nhiều góc độ khác nhau.

4

Trong công tác quản lý giáo dục, quản lý hoạt động giảng dạy luôn có
nhiều khó khăn thách thức. Nâng cao chất lượng giảng dạy luôn là mục tiêu
hướng tới của việc quản lý giảng dạy.
Ở một số nước trên thế giới, các nhà nghiên cứu giáo dục Xô Viết trước
đây thì khẳng định: Kết quả toàn bộ hoạt động quản lý của nhà trường phụ
thuộc rất nhiều vào việc tổ chức đúng đắn và hợp lý hoạt động giảng dạy của
đội ngũ giáo viên.
Ở Việt Nam, đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề quản lý
giáo dục nói chung và vấn đề quản lý hoạt động giảng dạy nói riêng. Trong
đó, có thể kể đến như:
“Một số hình thức tổ chức dạy học ở đại học” của tác giả Đặng Bá Lãm
(1987); “Công tác quản lý giáo dục trong các trường đại học trên quan điểm
tiếp cận hiện đại” của tác giả Phạm Văn Kha (1998); “Một số khái niệm về
quản lý giáo dục” của tác giả Đặng Quốc Bảo (1997); “Tiếp cận hiện đại hoạt
động dạy học” của tác giả Đỗ Ngọc Đạt(1997); “Quản lý giáo dục, một số
khái niệm và luận đề” của tác giả Đặng Quốc Bảo (1995); “Quản lý quá trình
giáo dục đào tạo” của tác giả Nguyễn Đức Trí (1999); “Tổ chức quản lý quá
trình giáo dục đào tạo” của tác giả Nguyễn Minh Đường (1996)…
Những công trình nghiên cứu về quản lý nhà trường nói chung và quản
lý hoạt động giảng dạy nói riêng đã xây dựng những cơ sở lý luận cơ bản về
quản lý nói chung và quản lý giáo dục nói riêng, tạo nền móng cho những
nghiên cứu tiếp theo về quản lý giáo dục nhằm đóng góp cho sự nghiệp phát
triển giáo dục.
Đề tài: “Nghiên cứu sự thay đổi diện đào tạo và cơ cấu ngành đào tạo
Trung học chuyên nghiệp ở nước ta trong thời gian tới” của tác giả Nguyễn
Đức Trí, năm 1998 đã xác định qua các thời kỳ sự thay đổi các ngành nghề
cũng như xu thế phát triển của diện đào tạo và cơ cấu ngành nghề đào tạo

5

trung cấp chuyên nghiệp và những định hướng xây dựng mục tiêu, nội dung
chương trình đào tạo trung cấp chuyên nghiệp.
Luận án Tiến sĩ “Nâng cao chất lượng, hiệu quả bài giảng các môn khoa
học xã hội và nhân văn ở các trường đại học quân sự” của tác giả PGS, TS Trần
Đình Tuấn (2001), đã luận giải chất lượng hiệu quả bài giảng khoa học xã hội và
nhân văn ở đại học quân sự.
Đề tài: “Đổi mới phương pháp dạy học trong các trường Trung học
chuyên nghiệp” do tác giả Nguyễn Thị Hải làm chủ nhiệm năm 2003, đã
nghiên cứu thực trạng các phương pháp dạy học truyền thống đang sử dụng,
các phương pháp dạy học kỹ thuật nghề nghiệp tiên tiến trên thế giới, trên cơ
sở đó đề xuất tăng cường vận dụng một số phương pháp dạy học hiện đại vào
Việt Nam: Phương pháp dạy học nêu vấn đề, phương pháp học nhóm, phương
pháp hợp tác...
Nghiên cứu về các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục
được các nhà nghiên cứu quan tâm. Trong đó, chương trình nghiên cứu
khoa học của Bộ Giáo dục và Đào tạo với 9 đề tài nhánh trong giai đoạn
2004 - 2006, đã đưa ra những giải pháp cơ bản nâng cao chất lượng giáo
dục - đào tạo, trong đó có giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đại học.
Đây là cơ sở để các trường đại học vận dụng linh hoạt cho phù hợp với đặc
điểm của trường mình.
Đề tài: “Nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo đại học ở Học viện
Chính trị quân sự hiện nay” (2005), do tác giả Trương Thành Trung làm chủ
nhiệm đề tài, tiếp cận dưới góc độ lý luận giáo dục, đã khái quát những vấn đề
cơ bản về lý luận chất lượng và đánh giá chất lượng giáo dục - đào tạo, trong
quá trình phân tích làm sáng tỏ cấu trúc của chất lượng giáo dục - đào tạo. Đề
tài đã chỉ ra mối quan hệ biện chứng của chất lượng giảng dạy, chất lượng
giáo dục và chất lượng hoạt động học của người học và cho rằng: “chất lượng
quá trình dạy học phụ thuộc vào chất lượng hoạt động dạy và hoạt động

6


học”, đồng thời đề xuất những giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục - đào
tạo trong đó có giảng dạy của giảng viên.
Công trình khoa học: “Sư phạm thực hành quân sự” (2010) do PGS,
TS Trần Đình Tuấn đã đề cập đến quy trình, kỹ năng tiến hành một số hình
thức dạy học cơ bản mà giảng viên và sinh viên sư phạm cần nắm vững.
Đề tài: “Đổi mới phương thức quản lý của Hiệu trưởng các trường
Trung học chuyên nghiệp đáp ứng sự thực hiện chiến lược Giáo dục - Đào
tạo giai đoạn 2001 - 2010” mã số B2002-49-32 của tác giả Nguyễn Viết
Sự, năm 2004, đã nêu lên cơ sở lý luận các ưu điểm của phương thức quản
lý của Hiệu trưởng, thực trạng công tác quản lý trong các trường trung cấp
chuyên nghiệp, tồn tại và nguyên nhân. Trên cơ sở đó đề xuất phương thức
quản lý mới giúp Hiệu trưởng điều hành hiệu quả và thông qua việc áp
dụng công nghệ thông tin, các mô hình quản lý trên thế giới. Đề tài:
“Nghiên cứu đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo của các
trường Trung học chuyên nghiệp Hà Nội” do tác giả Vũ Đình Cường làm
chủ nhiệm, năm 2004.
Đề tài dựa trên cơ sở nghiên cứu chất lượng đào tạo của 20 trường
trung học chuyên nghiệp và Sở Giáo dục và đào tạo Hà Nội trên mọi lĩnh vực
ngành nghề, đề xuất một số giải pháp để nâng cao chất lượng đào tạo hệ thống
các trường trung cấp chuyên nghiệp.
Các công trình nghiên cứu trên với quy mô, cách tiếp cận và giá trị
khác nhau đã đưa ra những giải pháp quản lý phù hợp với yêu cầu, điều kiện,
hoàn cảnh cụ thể của từng trường nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy của
giảng viên, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo.
Các nghiên cứu này chủ yếu tập trung nghiên cứu quản lý quá trình
giảng dạy, hoạt động giảng dạy nói chung và ở các trường đại học, cao đẳng.

Tuy nhiên, chưa có tác giả nào nghiên cứu, xem xét, giải quyết vấn đề về Quản
lý hoạt động giảng dạy của giáo viên Trường Trung cấp nghề số 1 Hà Nội.

7


Do vậy, việc lựa chọn vấn đề nghiên cứu này có ý nghĩa lý luận, thực
tiễn và không trùng với các công trình nghiên cứu khác.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn, đề xuất các biện
pháp quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên ở Trường Trung cấp Nghề số
1 Hà Nội, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nghề đáp ứng nhu cầu phát
triển kinh tế - xã hội của Thủ đô và đất nước.
* Nhiệm vụ nghiên cứu
Làm rõ cơ sở lý luận quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên ở
trường trung cấp nghề.
Phân tích đánh giá thực trạng quản lý hoạt động giảng dạy của giáo
viên ở Trường Trung cấp Nghề số 1 Hà Nội.
Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên ở
Trường Trung cấp Nghề số 1 Hà Nội.
4. Khách thể, đối tượng, phạm vi nghiên cứu của đề tài
* Khách thể nghiên cứu
Quản lý quá trình đào tạo ở ở Trường Trung cấp Nghề số 1 Hà Nội.
* Đối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên ở Trường Trung cấp nghề
số 1 Hà Nội.
* Phạm vi nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu biện pháp quản lý hoạt động giảng dạy của
giáo viên ở Trường Trung cấp Nghề số 1 Hà Nội. Các số liệu điều tra, khảo

sát tính từ năm 2013 đến nay.
5. Giả thuyết khoa học
Quản lý giáo dục nói chung, quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên
Trường Trung cấp nghề số 1 Hà Nội nói riêng là chức năng, nhiệm vụ chính

8


của các cán bộ quản lý, đứng đầu là hiệu trưởng. Nếu các chủ thể quản lý thực
hiện khoa học, chặt chẽ các biện pháp, như: Tổ chức giáo dục nâng cao nhận
thức và trách nhiệm cho các lực lượng sư phạm trong Nhà trường; kế hoạch
hoá hoạt động giảng dạy của giáo viên; chỉ đạo thực hiện đúng chương trình,
nội dung, kế hoạch giảng dạy; chỉ đạo giáo viên thực hiện kế hoạch và tích
cực đổi mới phương pháp giảng dạy; thực hiện tốt công tác kiểm tra, đánh giá
kết quả hoạt động giảng dạy của giáo viên,... thì sẽ quản lý được tốt hơn nữa
hoạt động giảng dạy của giáo viên ở Trường Trung cấp nghề số 1 Hà Nội, góp
phần trực tiếp vào nâng cao chất lượng giảng dạy nói riêng, chất lượng giáo
dục, đào tạo nói chung ở nhà trường trong tình hình mới.
6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
* Phương pháp luận
Đề tài nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng
và nhận thức luận mác-xít; Quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về giáo
dục, quản lý giáo dục. Đồng thời tác giả vận dụng các quan điểm hệ thống cấu trúc, lôgíc - lịch sử và quan điểm thực tiễn để phân tích, đánh giá, xem xét
các vấn đề nghiên cứu.
* Phương pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng kết hợp các phương pháp nghiên cứu của khoa học
chuyên ngành và liên ngành, bao gồm các phương pháp chính sau:
* Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá, khái quát hoá các tài liệu lý luận về
dạy học - giáo dục, quản lý giáo dục, các công trình nghiên cứu về vấn đề

quản lý hoạt động dạy học - giáo dục của các tác giả trong và ngoài nước có
liên quan để xây dựng cơ sở lý thuyết cho việc nghiên cứu đề tài.
Khảo cứu các chỉ thị, nghị quyết của Đảng Cộng sản Việt Nam (Nghị
quyết Đại hội đại biểu toàn quốc, Nghị quyết Hội nghị Ban Chấp hành
Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư,...), các văn bản, chỉ thị hướng dẫn

9


của Bộ Giáo dục & Đào tạo, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, của
Thành uỷ, Uỷ ban nhân dân, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội Hà
Nội,... các sách chuyên khảo, các bài viết, bài báo có liên quan đến hoạt
động giảng dạy của giáo viên ở các trường dạy nghề. Qua đó rút ra nhận
định trong việc đánh giá các sự kiện và luận giải các quan điểm, tư tưởng
có liên quan đến luận văn.
* Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Phương pháp trưng cầu ý kiến.
Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Điều tra, khảo sát bằng phiếu
hỏi (70 người) nhằm đánh giá đúng thực trạng quản lý hoạt động giảng dạy
của giáo viên ở Trường Trung cấp Nghề số 1 Hà Nội.
Phương pháp quan sát sư phạm.
Bằng phương pháp này đã tiến hành dự giờ một số buổi lên lớp lý
thuyết, thực hành hoặc tích hợp một số buổi sinh hoạt chuyên môn, hoạt động
ngoại khoá để thu thập thông tin phục vụ cho việc đánh giá thực trạng quản lý
hoạt động giảng dạy của giáo viên.
Phương pháp phân tích tổng kết kinh nghiệm quản lý.
Tiến hành nghiên cứu các bản đề án đổi mới giáo dục - đào tạo, tổng
kết công tác đào tạo nghề và quản lý giáo dục đào tạo nghề của ngành.
Phương pháp chuyên gia.
Tiến hành trực tiếp trao đổi và xin ý kiến của các chuyên gia (là các nhà

quản lý giáo dục, các nhà sư phạm có uy tín và kinh nghiệm trong tổ chức các
hoạt động dạy học...) để lấy ý kiến tư vấn, góp ý trong việc xây dựng đề
cương nghiên cứu, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giảng dạy của
giáo viên ở Trường Trung cấp Nghề số 1 Hà Nội.
Phương pháp khảo nghiệm.
Tổ chức khảo nghiệm nhằm mục đích kiểm chứng tính đúng đắn, tính
khoa học, tính khả thi và hiệu quả của các biện pháp hiệu trưởng quản lý hoạt

10


động giảng dạy của giáo viên. Qua đó khẳng định tính đúng đắn của giả
thuyết khoa học đã nêu.
Phương pháp thống kê toán học.
Sử dụng toán học thống kê để xử lý số liệu về kết quả điều tra, khảo
sát. Qua đó rút ra những kết luận chính xác về kết quả thu được.
7. Ý nghĩa của đề tài
Góp phần làm sáng tỏ thêm lý luận quản lý giáo dục, nhất là quản lý
đào tạo nghề từ thực tiễn quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên ở Trường
Trung cấp Nghề số 1 Hà Nội.
Góp phần cung cấp những luận cứ khoa học giúp cho các cấp quản lý,
nhất là Ban giám hiệu Nhà trường, vận dụng đề ra các biện pháp quản lý hoạt
động giảng dạy đối với giáo viên ở nhà trường.
8. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, danh mục tài liệu tham khảo
và phụ lục, nội dung chính của luận văn gồm 3 chương (7 tiết).

11

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIẢNG DẠY
CỦA GIÁO VIÊN Ở TRƯỜNG TRUNG CẤP NGHỀ

1.1. Các khái niệm cơ bản
1.1.1. Giáo viên và hoạt động giảng dạy của giáo
viên ở trường trung cấp nghề
* Giáo viên trường trung cấp nghề
Giáo viên là chức danh nghề nghiệp của nhà giáo làm công tác giảng
dạy ở các trường trung cấp và trường dạy nghề. Trên thế giới, nhà giáo ở
các trường đại học, cao đẳng, trung cấp và dạy nghề thường gắn với một
chức vụ khoa bảng hoặc do các trường đề bạt hoặc do Chính phủ bổ nhiệm.
Ở Việt Nam, theo quy định tại khoản 3 Điều 70 Luật sửa đổi, bổ sung một
số điều của Luật Giáo dục, năm 2009 nêu rõ: “Nhà giáo giảng dạy ở cơ sở
giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục nghề nghiệp, trung cấp
nghề, trung cấp chuyên nghiệp gọi là giáo viên. Nhà giáo giảng dạy ở các
cơ sở giáo dục đại học, trường cao đẳng nghề gọi là giảng viên.”.
Như vậy, giáo viên là lực lượng chủ yếu tham gia vào hoạt động
giảng dạy, giáo dục học sinh, sinh viên, là người có vai trò quyết định trực
tiếp đến quy mô, chất lượng, hiệu quả đào tạo của trường trung cấp và
trường dạy nghề. Thông qua hoạt động giảng dạy, nghiên cứu khoa học, lao
động sản xuất dịch vụ, đội ngũ giáo viên sẽ là người thực hiện mục tiêu đào
tạo đội ngũ cán bộ có kiến thức khoa học có kỹ năng nghề nghiệp cần thiết,
đáp ứng yêu cầu sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
Trong quá trình hội nhập với nền văn hoá các nước trong khu vực và
thế giới, vai trò của giáo viên là xây dựng, bảo tồn và phát triển văn hoá Việt
Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc văn hoá dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hoá của
nhân loại. Là một bộ phận của trí thức dân tộc - những trí thức có trình độ học
vấn và vốn hiểu biết xã hội sâu rộng, có óc phân tích, phê bình sâu sắc, giáo

12


viên có cơ sở để đảm nhận tốt vai trò này. Trong bối cảnh hội nhập toàn cầu
hiện nay, khi mà các luồng văn hoá tốt, xấu đan xen nhau thì vai trò này càng
tỏ rõ tầm quan trọng.
Luật Dạy nghề năm 2006 (Điều 58) đã nêu: “Giáo viên dạy nghề là
người dạy lý thuyết, dạy thực hành hoặc vừa dạy lý thuyết vừa dạy thực hành
(dạy tích hợp) trong các cơ sở dạy nghề”
Tiêu chuẩn của giáo viên trường trung cấp nghề: Phẩm chất, đạo đức,
tư tưởng tốt, lý lịch bản thân rõ ràng.
Trình độ chuẩn của giáo viên trường trung cấp nghề:
Giáo viên dạy sơ cấp nghề phải có bằng tốt nghiệp trung cấp nghề trở
lên hoặc là nghệ nhân, người có tay nghề cao;
Giáo viên dạy lý thuyết trình độ trung cấp nghề phải có bằng tốt
nghiệp đại học sư phạm kỹ thuật hoặc đại học chuyên ngành; giáo viên dạy
thực hành phải lả người có bằng tốt nghiệp cao đẳng trở lên hoặc là nghệ
nhân, người có tay nghề cao;
Nhiệm vụ của giáo viên trường trung cấp nghề:
Giảng dạy theo đúng nội dung, chương trình và kế hoạch được giao;
Gương mẫu thực hiện nghĩa vụ công dân, các quy định của pháp luật,
chấp hành quy chế nội quy của trường; tham gia các hoạt động chung trong
nhà trường và với địa phương nơi trường đặt trụ sở;
Thường xuyên học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn,
nghiệp vụ; rèn luyện phẩm chất đạo đức, giữ gìn uy tín, danh dự của nhà giáo;
Tôn trọng nhân cách và đối xử công bằng với người học nghề; bảo vệ
các quyền lợi chính đáng của người học nghề;
Chịu sự giám sát của nhà trường về nội dung, chất lượng phương pháp
giảng dạy và nghiên cứu khoa học;
Hoàn thành các công việc khác được nhà trường, khoa hoặc bộ môn

phân công, các nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật;

13


Quyền của giáo viên trường trung cấp nghề:
Được bố trí giảng dạy theo chuyên ngành được đào tạo và kế hoạch
được giao. Được lựa chọn phương pháp, phương tiện giảng dạy nhằm phát
huy năng lực cá nhân, nâng cao chất lượng và hiệu quả của đào tạo;
Được sử dụng giáo trình, tài liệu, học liệu dạy nghề, cơ sở vật chất kỹ
thuật của trường để thực hiện nhiệm vụ giảng dạy.Được đào tạo, bồi dưỡng
nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ theo quy định của pháp luật;
Được tôn trọng danh dự, nhân phẩm. Được tham gia bàn bạc, thảo luận,
góp ý về chương trình, nội dung, phương pháp dạy nghề. Được thảo luận, góp
ý về các chủ trương, kế hoạch phát triển dạy nghề, tổ chức quản lý của trường
và các vấn đề liên quan đến quyền lợi của nhà giáo;
Được nghỉ hè, nghỉ tết âm lịch, nghỉ lễ và các ngày nghỉ khác theo quy
định của pháp luật;
Được hợp đồng thỉnh giảng và thực nghiệm khoa học tại các cơ sở dạy
nghề, cơ sở giáo dục khác, nhưng phải đảm bảo hoàn thành nhiệm vụ quy
định tại Điều 29 của Điều lệ Trường trung cấp nghề;
Được hưởng các chính sách quy định tại điều 80, 81 và 82 của Luật
Giáo dục. Được hưởng các quyền khác theo quy định của pháp luật .
Vai trò của giáo viên: Giáo viên ở các trường trung cấp nghề là bộ
phận quan trọng của đội ngũ cán bộ, viên chức. Đó là lực lượng lao động
trực tiếp tham gia vào quá trình đào tạo nguồn lực chất lượng cao, tạo ra
lực lượng lao động mới, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của xã hội. Chất
lượng giảng dạy của giáo viên là một trong những nhân tố quyết định đến
chất lượng của học sinh, sinh viên ra trường - những kiến thức và kỹ năng
về nghề nghiệp mà học sinh, sinh viên theo học.

Vai trò của giáo viên còn được thể hiện ở sự góp phần nâng cao dân trí,
phát triển nhân tài cho đất nước, tạo ra lớp những trí thức tài năng thông qua
việc truyền đạt những kiến thức tiên tiến của văn minh nhân loại.

14


Giáo viên có vai trò nâng cao tiềm lực khoa học - công nghệ quốc gia
thông qua hoạt động nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu triển khai. Đảm nhận vai
trò này, giáo viên đã, đang và sẽ góp phần nâng cao năng lực khoa học - công
nghệ của quốc gia. Đây cũng chính là một nội dung quan trọng trong nhiệm
vụ của giáo viên.
Trong quá trình hội nhập với nền văn hoá các nước trong khu vực và
thế giới, vai trò của giáo viên các trường trung cấp nghề là xây dựng, bảo tồn
và phát triển văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc văn hoá dân tộc, tiếp
thu tinh hoa văn hoá của nhân loại. Là một bộ phận của trí thức dân tộc những trí thức có trình độ học vấn và vốn hiểu biết xã hội sâu rộng, có óc
phân tích, phê bình sâu sắc,... giáo viên có cơ sở để đảm nhận tốt vai trò này.
Trong bối cảnh hội nhập toàn cầu hiện nay, khi mà các luồng văn hoá tốt, xấu
đan xen nhau thì vai trò này càng tỏ rõ tầm quan trọng.
Giáo viên các trường trung cấp nghề còn có vai trò tham gia phát triển
kinh tế đất nước. Theo nghĩa đơn giản nhất, mỗi giáo viên là một công dân
hoạt động đóng góp vào quá trình phát triển kinh tế quốc gia. Hơn thế nữa,
mỗi giáo viên có trách nhiệm phát huy lượng kiến thức của mình bằng việc
xây dựng, đề xuất các mô hình phát triển kinh tế, tham gia tư vấn cho Chính
phủ về các vấn đề kinh tế - xã hội khác nhau.
Giáo viên ở trường trung cấp nghề là người trực tiếp tham gia vào
quá trình đào tạo bậc trung cấp và dạy nghề, chuẩn bị nguồn nhân lực có
trình độ và tay nghề, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự phát triển kinh
tế và xã hội. Quá trình đào tạo ở trường trung cấp nghề có sự tham gia của
rất nhiều chủ thể, trong đó, giáo viên và học sinh, sinh viên là hai chủ thể

trực tiếp. Giáo viên là người truyền đạt, hướng dẫn; còn học sinh, sinh viên
là người tiếp thu, chủ động học tập, rèn luyện các kiến thức, kỹ năng của
một nghề nào đó.

15


Giáo viên trường trung cấp nghề vừa là nhà giáo vừa là nhà khoa học.
Họ hội tụ đủ cả năng lực, phẩm chất của nhà giáo và nhà khoa học. Họ vừa
giảng dạy, vừa tham gia nghiên cứu khoa học. Đó là lý do mà giáo viên được
gọi là “bộ phận đặc thù của trí thức Việt Nam”.
Tóm lại, giáo viên có vai trò rất quan trọng đối với hoạt động của các
trường trung cấp nghề nói riêng và đất nước nói chung.
* Hoạt động giảng dạy của giáo viên ở trường trung cấp nghề
Theo từ điển tiếng Việt hoạt động là: “Tiến hành những việc làm
có quan hệ với nhau chặt chẽ nhằm một mục đích nhất định trong đời
sống xã hội”.
Hoạt động giảng dạy của giáo viên theo nghĩa rộng là sự tác động có
ý thức của giáo viên đối với những người khác nhằm mục đích tạo ra ở họ
một sự thay đổi về nhận thức và hành vi; theo nghĩa hẹp là xác định nội
dung giảng dạy, vận dụng các phương pháp hoặc chiến lược giảng dạy phù
hợp và có hiệu quả, đặc biệt thông qua giờ học ở Nhà trường, đạt được mục
đích giáo dục...
Ở trường trung cấp nghề, hoạt động giảng dạy của giáo viên là hoạt động
trung tâm, trong đó giáo viên giữ vai trò chủ thể, điều khiển mọi hoạt động
giảng dạy và hoạt động nhận thức của người học, được tạo nên bởi các thành tố
cấu trúc như: mục đích, nội dung, đối tượng, phương pháp, phương tiện giảng
dạy và kiểm tra đánh giá kết quả giảng dạy, rút kinh nghiệm, cải tiến, đổi mới
phương pháp giảng dạy để phù hợp với từng đối tượng. Đó là con đường quan
trọng bậc nhất giúp cho mỗi giáo viên không ngừng tự hoàn thiện phẩm chất

nghề nghiệp của mình; đồng thời giúp người học phát triển một cách có hệ
thống năng lực hoạt động trí tuệ nói chung, đặc biệt là năng lực tư duy sáng
tạo, rèn luyện, hình thành kỹ xảo, kỹ năng và các phẩm chất cần thiết, đáp ứng
với mục tiêu giáo dục và giảng dạy ở từng trường.
Vì vậy, hoạt động giảng dạy của giáo viên trường trung cấp nghề có vị trí

16


đặc biệt quan trọng để thực hiện mục tiêu giáo dục và đào tạo đã xác định, được
diễn ra trong môi trường hoạt động đa dạng, chịu sự tác động của nhiều yếu tố,
vừa thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của người giáo viên, vừa là chủ thể của
hoạt động giảng dạy..., tạo nên chất lượng giáo dục của nhà trường. Do đó, chất
lượng giáo dục, đào tạo của Nhà trường muốn đạt hiệu quả cao, cần phải thực
hiện tốt hoạt động giảng dạy của giáo viên và phải được tổ chức hết sức chặt
chẽ, thống nhất về mọi mặt, là điều hết sức cần thiết nhằm mục đích thực hiện
tốt mục tiêu, yêu cầu giáo dục và đào tạo của nhà trường.
Từ cách tiếp cận trên có thể rút ra: Hoạt động giảng dạy của giáo viên
trường trung cấp nghề là tổng hợp các tác động có mục đích, có tổ chức, có
kế hoạch của giáo viên nhằm truyền thụ tri thức, kỹ năng, kỹ xảo, phát triển
tư duy và giáo dục những phẩm chất nhân cách cho người học, qua đó thực
hiện tốt mục tiêu, yêu cầu đào tạo của Nhà trường đã xác định.
Thực chất, hoạt động giảng dạy của giáo viên trường trung cấp nghề
là toàn bộ những tác động có mục đích, có tổ chức của người giáo viên,
theo một chương trình, nội dung, kế hoạch, thời gian cụ thể, thống nhất
cao, cùng với việc xác định nội dung, lựa chọn phương pháp, hình thức
giảng dạy phù hợp, tuân theo sự quản lý, điều hành của cơ quan cấp trên,
có sự tổ chức và được kiểm tra - đánh giá. Qua đó, nhằm đạt được các yêu
cầu về trang bị các kiến thức kỹ xảo, kỹ năng nghề nghiệp chuyên môn,
phát triển trình độ lý luận, tư duy khoa học, rèn luyện phẩm chất nhân cách

cho người học đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục và đào tạo
của nhà trường và của xã hội.
Mục đích hoạt động giảng dạy của giáo viên nhằm nâng cao chất
lượng, hiệu quả giảng dạy của giáo viên, góp phần nâng cao chất lượng đào
tạo của nhà trường.
Chủ thể hoạt động giảng dạy: Là các khoa giáo viên; đội ngũ giáo viên
(kể cả số giáo viên kiêm nhiệm, thỉnh giảng).

17


Đối tượng hoạt động giảng dạy: Học sinh, sinh viên, tập thể học sinh,
sinh viên và hoạt động học tập của họ chịu sự tác động, điều khiển, quản lý
của giáo viên trong suốt quá trình giảng dạy. Bên cạnh đó, điều kiện đảm bảo
cho hoạt động giảng dạy là toàn bộ chương trình, nội dung kế hoạch, thời gian
giảng dạy các đối tượng, cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật phục vụ cho
nhiệm vụ giảng dạy đến kiểm tra đánh giá kết quả giảng dạy của giáo viên.
Nội dung hoạt động giảng dạy của giáo viên bao gồm các hoạt động
chính sau:
Hoạt động lên lớp. Đây là hình thức tổ chức hoạt động cơ bản đầu
tiên trong hoạt động giảng dạy, thể hiện tài nghệ sư phạm của giáo viên
trong truyền đạt tri thức và tổ chức điều khiển mọi hoạt động nhận thức của
người học. Đòi hỏi giáo viên phải có khả năng hiểu biết sâu, rộng kiến thức
các môn khoa học cơ bản, cơ sở ngành, chuyên ngành..., các lĩnh vực xã
hội, làm tốt công tác chuẩn bị và thực hiện đúng quy trình các bước trong
một bài giảng. Đồng thời phát huy cao nhất năng lực sư phạm, kết hợp sử
dụng tổng hợp các phương pháp, hình thức giảng dạy tích cực, phù hợp,
giúp người học tiếp thu kiến thức giảng dạy một cách có hiệu quả, là cơ sở
để họ lĩnh hội tri thức nền tảng của môn học, rèn luyện phương pháp tư duy
khoa học, kỹ năng hoạt động trí tuệ và góp phần xây dựng những phẩm

chất nhân cách cần thiết cho người học.
Chỉ đạo tự học. Là một hình thức cơ bản, quyết định không ngừng
đến việc nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập. Hoạt động của giáo
viên tập trung tổ chức tốt các loại hình tự học cơ bản, bám sát mục đích,
yêu cầu bài giảng đề ra, hướng dẫn nội dung, bồi dưỡng phương pháp, xây
dựng động cơ, thái độ, trách nhiệm tự học, tự nghiên cứu và tạo môi
trường, điều kiện thuận lợi để người học khám phá, chiếm lĩnh tri thức,
phát triển tư duy khoa học, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ giảng dạy và mục
tiêu đào tạo của Nhà trường.

18


Tổ chức điều khiển xêmina (thảo luận). Là một hình thức tổ chức dạy
học mang tính tập thể hoặc cá nhân, có tác dụng kiểm tra và tự kiểm tra kết
quả giảng dạy của giáo viên, đòi hỏi phải có sự nỗ lực, cố gắng cao của giáo
viên và người học. Hoạt động của giáo viên là người trực tiếp tổ chức hướng
dẫn, điều khiển và kết thúc vấn đề, nên phải tập trung xây dựng kế hoạch,
chuẩn bị nội dung công phu, tỉ mỉ, tổ chức điều khiển một cách linh hoạt,
khéo léo, phù hợp, giúp người học có phương pháp khám phá, lĩnh hội tiếp
thu, xử lý, giải quyết các vấn đề giảng dạy đặt ra một cách khoa học, có hiệu
quả, thực sự là chủ thể, trung tâm của quá trình giảng dạy đối với mỗi nội
dung bài giảng và môn học.
Chỉ đạo thực hành, thực tập. Đây vừa là một hình thức, vừa là con
đường, biện pháp truyền thụ và lĩnh hội kiến thức trong giảng dạy của giáo
viên. Đây là hoạt động khó khăn, phức tạp, bởi lẽ phần lớn các môn học ở
trường trung cấp và trường dạy nghề luôn gắn với những vấn đề thực tiễn lao
động, sản xuất,... của xã hội; hoạt động thực hành, thực tập diễn ra ở những
điều kiện thời gian, không gian khác nhau. Hoạt động giảng dạy của giáo viên
cần tập trung phát huy cao độ lao động trí tuệ, sức khỏe và kinh nghiệm thực

tiễn phong phú của mình, hướng dẫn và tổ chức thực hiện các bước thực
hành, thực tập theo kế hoạch một cách chính xác, khoa học, có tính khả thi.
Qua đó giúp người học vận dụng tổng hợp kiến thức đã học vào giải quyết
những vấn đề thực tế nghề nghiệp đặt ra có hiệu quả.
Tổ chức hoạt động bổ trợ. Đây là hình thức tổ chức rất cần thiết để nâng
cao chất lượng giảng dạy của giáo viên đối với người học. Căn cứ vào tính chất,
nhiệm vụ giảng dạy, xây dựng kế hoạch cụ thể, tổ chức triển khai thực hiện tốt
các hoạt động bổ trợ sát với nội dung môn học, bài giảng và mục tiêu đào tạo ở
từng đối tượng, là cơ sở giúp người học mở rộng hiểu biết sâu, củng cố vững
chắc kiến thức bài giảng.

19


Tổ chức ôn tập, chuẩn bị, kiểm tra đánh giá kết quả. Là hình thức quan
trọng để đánh giá, cung cấp thông tin phản hồi về thực trạng, nguyên nhân, kết
quả đạt được trong quá trình giảng dạy của giáo viên. Đây là hoạt động, giáo
viên chuẩn bị tốt nội dung, tổ chức hướng dẫn, chỉ đạo ôn tập và kiểm tra đánh
giá kết giảng dạy đúng kế hoạch, chặt chẽ, khách quan, phản ánh đúng thực
chất kết quả giảng dạy của giáo viên đối với học sinh, sinh viên. Qua đó, giúp
nhà trường và mỗi giáo viên phát hiện, giải quyết kịp thời những vướng mắc,
bất cập nảy sinh trong giảng dạy, điều chỉnh, bổ sung kịp thời nội dung,
phương pháp, hình thức tổ chức giảng dạy cho phù hợp với từng bài giảng,
môn học, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy của giáo viên ở nhà trường.
Mối quan hệ giữa các hoạt động của giáo viên trong giảng dạy, cùng với
các nhân tố của quá trình giảng dạy như mục tiêu, chương trình, kế hoạch giảng
dạy, các điều kiện đảm bảo cho giảng dạy của giáo viên là mối quan hệ biện
chứng, không thể tách rời với quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên, tạo nên
một chỉnh thể thống nhất trong quá trình giảng dạy, nhằm đạt được mục đích
giảng dạy ở trường trung cấp và trường dạy nghề.

1.1.2. Quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên
ở trường trung cấp nghề
Trong đời sống xã hội mọi hoạt động đều cần phải quản lý. Quản lý gắn
liền với cuộc sống, với hoạt động của con người, nó gắn liền với quá trình kinh
tế - xã hội. Trên thực tế, đã nảy sinh nhiều quan điểm khác nhau về quản lý.
Những quan niệm này có từng giai đoạn lịch sử ra đời khác nhau và gắn với
mỗi tổ chức hoạt động trong một lĩnh vực, thậm chí với mỗi quá trình trong
từng tổ chức.
Theo “Đại bách khoa toàn thư”(Liên Xô cũ): “Quản lý là chức năng
của những hệ thống có tổ chức với những bản chất khác nhau, nó bảo toàn
cấu trúc xác định của chúng, duy trì chế độ hoạt động, thực hiện những
chương trình, mục đích hoạt động”…

20


Trong các giáo trình tài liệu về quản lý, khi trình bày khái niệm quản
lý, ngoài việc trích dẫn những tư tưởng của các tác giả kinh điển của lý luận
chủ nghĩa Mác - Lênin, các tác giả thường dẫn ra quan điểm của một số tác
giả nước ngoài như:
Tác giả Henri Fayol đại diện cho thuyết quản lý hiện đại người đặt nền
móng cho lý luận tổ chức cổ điển: “Quản lý tức là lập kế hoạch, tổ chức, chỉ
huy, phối hợp và kiểm tra”.
Theo tác giả Taylor F.W, nhà quản lý người Mỹ đại diện cho thuyết
“Quản lý theo khoa học” coi: “Quản lý là biết được chính xác điều bạn muốn
người khác làm và sau đó thấy được rằng họ đã hoàn thành công việc một
cách tốt và rẻ nhất.
Khi xem xét quản lý với tư cách là một hoạt động, một lao động tất yếu
trong các tổ chức của con người thì “Quản lý là sự tác động liên tục, có tổ
chức, có định hướng của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý về các mặt

chính trị, văn hóa, xã hội, kinh tế… bằng một hệ thống các luật lệ, các chính
sách, các nguyên tắc, các phườ pháp, biện pháp cụ thể, nhằm tạo ra môi
trường và điều kiện cho sự phát triển đối tượng”.
Trong các diễn đạt trên đều cho thấy những điểm chung như sau: Quản lý
là cách thức tổ chức - điều khiển (cách thức tác động) của chủ thể quản lý đến
khách thể quản lý nhằm thực hiện có hiệu quả mục tiêu mà tổ chức đã đề ra.
Từ đó, có thể thấy được bản chất của hoạt động quản lý là sự tác động
có mục đích của người quản lý (chủ thể quản lý) đến người bị quản lý
(khách thể quản lý) nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra. Theo khái niệm về
quản lý, quá trình quản lý chỉ diễn ra khi có hai yếu tố: chủ thể quản lý và
đối tượng quản lý.
Chủ thể quản lý là người quản lý, còn đối tượng quản lý bao gồm các
nguồn lực, nội dung quản lý, mục tiêu, kế hoạch, điều kiện và phương tiện
quản lý. Các nguồn lực quản lý trong trường học, bao gồm: nguồn nhân lực

21


(giáo viên, nhân viên, các nhà quản lý); nguồn tài lực (các nguồn đầu tư của
Nhà nước, thu nhập để lại); nguồn vật lực (tài sản cố định, thiết bị, bằng phát
minh sang chế….); nguồn thông tin (các báo cáo nghiên cứu khoa học, hệ
thống giáo trình). Trong các nguồn lực trên, nguồn nhân lực con người là yếu
tố quan trọng quyết định sự thành bại của một nhà trường.
Quá trình quản lý bao gồm các khâu: dự báo, lập kế hoạch, thực hiện, điều
phối, chỉ đạo điều hành và kiểm tra đánh giá. Trong quá trình quản lý thì chủ thể
quản lý là tác nhân tạo ra các tác động quản lý nhằm dẫn dắt đối tượng quản lý
đi đến mục tiêu. Chủ thể có thể là một người, một bộ máy quản lý gồm nhiều
người. Đối tượng quản lý tiếp nhận các tác động của chủ thể quản lý.
Trong trường trung cấp nghề, quản lý chính là sự tác động của các nhà
quản lý giáo dục đến các đối tượng quản lý như: giáo viên, nhân viên…. Và

các tác nhân xã hội khác nhằm đạt mục tiêu đào tạo của trường và ngành đề
ra. Thông qua các chức năng quản lý để phối hợp nỗ lực của các thành viên
trong nhà trường. Như vậy, mọi công việc hoạt động quản lý thực chất đều là
sự quản lý con người, cách quản lý con người có hiệu quả nhằm tại điều kiện
thúc đẩy họ phát huy khả năng của mình vì mục tiêu chung của tổ chức.
Chức năng quản lý là một dạng hoạt động quản lý đặc biệt thông qua
đó chủ thể quản lý tác động vào khách thể quản lý nhằm đạt được một mục
tiêu nhất định. Có bốn chức năng: Chức năng kế hoạch hóa: chức năng tổ
chức; chức năng chỉ đạo; chức năng kiểm tra.
Hoạt động giảng dạy là hoạt động mang tính đặc trưng của tất cả các
loại hình nhà trường. Theo đó, mọi hoạt động khác của nhà trường đều phải
hỗ trợ đắc lực cho hoạt động giảng dạy. Quản lý hoạt động giảng dạy trong
trường trung cấp nghề là quản lý trực tiếp các hoạt động giáo dục diễn ra ở
nhà trường nhằm thực hiện mục tiêu đào tạo. Hoạt động giảng dạy chiếm hầu
hết thời gian trong các hoạt động giáo dục, đồng thời chi phối các hoạt động
khác trong nhà trường. Bởi thế, quản lý hoạt động giảng dạy chính là quản lý

22


quá trình dạy học, là sự tác động có quy luật của nhà quản lý đến giáo viên
bằng các giải pháp quản lý nhằm đạt được mục đích giảng dạy.
Quản lý hoạt động giảng dạy là nội dung vô cùng quan trọng trong quản
lý trường trung cấp nghề hiện nay, vì giáo dục thực hiện cả chức năng giáo dục
và chức năng phát triển. Giáo viên không chỉ là chủ thể của mọi hoạt động
giảng dạy mà còn là người điều khiển quá trình học tập của sinh viên. Nhiệm
vụ chính của giáo viên là hoạt động giảng dạy, đó là việc truyền đạt kiến thức,
kỹ năng, kỹ xảo và những giá trị về tư tưởng, văn hoá, đạo đức, phẩm chất cần
trang bị cho học sinh, sinh viên. Đồng thời, giáo viên có nhiệm vụ phải thường
xuyên học tập, rèn luyện, bồi dưỡng, tu dưỡng để nâng cao trình độ về mọi mặt

nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động giảng dạy của mình.
Từ cách tiếp cận trên, chúng tôi cho rằng: Quản lý hoạt động giảng dạy
của giáo viên ở trường trung cấp nghề là những tác động có mục đích, có kế
hoạch của các chủ thể quản lý đến quá trình tổ chức thực hiện các hoạt động
giảng dạy của giáo viên, nhằm bảo đảm cho hoạt động này đạt được mục
đích đã xác định.
Quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên là một bộ phận hữu cơ trong hệ
thống quản lý giáo dục của trường trung cấp nghề, có sự tham gia của các nhân tố:
Một là: chủ thể quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên trường trung
cấp nghề là: Ban Giám hiệu nhà trường, phòng Đào tạo, một số phòng khác,
trực tiếp là các khoa chuyên môn và chính bản thân đội ngũ giáo viên.
Hai là, đối tượng quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên là giáo viên
và các khoa chuyên môn chịu sự tác động, điều khiển của chủ thể quản lý. Như
vậy, giáo viên vừa là chủ thể vừa là khách thể trong hệ thống quản lý.
Ba là, mục đích quản lý hoạt động giảng dạy, nhằm bảo đảm cho hoạt
động giảng dạy của giáo viên đạt kết quả ngày càng cao, góp phần thực hiện tốt
mục tiêu quản lý và nhiệm vụ giáo dục - đào tạo của nhà trường.
Bốn là, nội dung quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên trường

23


trung cấp nghề thực chất là quản lý việc thực hiện tốt các thành tố của quá
trình giảng dạy, các nhiệm vụ quyết định đến chất lượng giảng dạy của giáo
viên nhà trường, đó là việc cụ thể hoá mục tiêu đào tạo, thông qua: quản lý
thực hiện tốt chương trình, nội dung, kế hoạch giảng dạy; quản lý các hoạt
động giảng dạy của giáo viên theo đúng quy chế, các quy định giáo dục - đào
tạo của nhà trường; công tác quản lý phát triển đội ngũ giáo viên. Đồng thời
quản lý tốt hoạt động kiểm tra, đánh kết quả hoạt động giảng dạy của giáo
viên, hoạt động học tập của học sinh, sinh viên. Quản lý cơ sở vật chất kỹ

thuật phục vụ cho hoạt động giảng dạy... góp phần nâng cao chất lượng giảng
dạy, đạt được mục đích quản lý của nhà trường.
Năm là, phương pháp quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên
trường trung cấp nghề rất phong phú, đa dạng, bao gồm toàn bộ những
cách thức, biện pháp tác động, điều khiển của chủ thể quản lý đến đối
tượng quản lý bằng hệ thống công cụ, phương tiện nhằm đạt được mục tiêu
quản lý đã xác định. Việc xác định phương pháp quản lý hoạt động giảng
dạy phải bảo đảm tính khoa học, thống nhất, khả thi, phù hợp với chức
năng, nhiệm vụ của giáo viên, tăng cường hiệu quả quản lý nhằm tạo ra sức
mạnh tổng hợp, trong đó phương pháp giáo dục - tâm lý, phương pháp kích
thích là những phương pháp chủ đạo, được sử dụng phổ biến. Hoạt động
giảng dạy là hoạt động trí tuệ, hết sức căng thẳng, do đó cần lựa chọn và sử
dụng các phương pháp quản lý phù hợp với đối tượng quản lý là con người
mới mang lại tác dụng, hiệu quả cao.
1.2. Nội dung quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên ở trường
trung cấp nghề
Quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên ở trường trung cấp nghề
thực chất là quản lý việc thực hiện các nhiệm vụ của đội ngũ giáo.
Hoạt động giảng dạy là hoạt động trọng tâm của trường trung cấp nghề,
đồng thời là hoạt động chuyên môn quan trọng nhất do đội ngũ giáo viên thực

24


hiện. Hoạt động giảng dạy đòi hỏi phải đầu tư phần lớn thời gian, sức lực của
giáo viên. Quản lý hoạt động giảng dạy nhằm đảm bảo cho giáo viên thực
hiện đúng quy chế, đúng kế hoạch và nội dung chương trình, đảm bảo chất
lượng giảng dạy của giáo viên. Công tác giảng dạy chính là tổ chức quá trình
nhận thức của học sinh vì vậy chất lượng giảng dạy là yếu tố quyết định chất
lượng nhận thức của học sinh, tức là quyết định chất lượng đào tạo.

Trong quản lý hoạt động giảng dạy, giáo viên vừa là khách thể quản lý
nhưng cũng vừa là chủ thể quản lý của quá trình đó, gồm các nội dung:
1.2.1. Xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện kế hoạch giảng dạy
của giáo viên
Kế hoạch giảng dạy là việc làm rất quan trọng của nhà quản lý giáo dục
ở các trường trung cấp nghề nhằm đạt tới các mục tiêu của hoạt động quản lý
giáo dục nói chung và quản lý hoạt động giảng dạy nói riêng. Đồng thời, còn
là cơ sở cho các cấp, các khoa chuyên môn kịp thời điều chỉnh thời lượng sau
giảng dạy ở từng môn học, bài giảng, ở từng đối tượng, chống tình trạng quá
tải, dồn ép chương trình dẫn đến hiệu quả giảng dạy không cao.
Quản lý kế hoạch giảng dạy, bao gồm từ việc xây dựng kế hoạch tổng
thể từng đối tượng (kế hoạch khoá học, năm học, từng chu kỳ, học vụ, kế
hoạch giảng dạy từng môn học, khối lớp) đến xác định mục tiêu, chỉ tiêu, nội
dung công tác giảng dạy của mỗi giáo viên; thời gian, hình thức tổ chức,
phương pháp giảng bài, điều kiện phương tiện bảo đảm cho quá trình giảng
dạy; kế hoạch thi, kiểm tra hết môn, các hoạt động thanh tra, kiểm tra giảng
dạy... Quá trình này, chủ thể quản lý cần tính đến các nguồn lực, điều kiện
hiện có của nhà trường để lựa chọn, xây dựng và ban hành các loại kế hoạch
cho phù hợp; tổ chức bố trí, sử dụng và phát huy vai trò của các lực lượng sư
phạm, các công cụ quản lý, phương pháp, phương tiện quản lý để đạt được
hiệu quả tối ưu trong tổ chức thực hiện kế hoạch quản lý hoạt động giảng dạy
của giáo viên.

25


Kế hoạch giảng dạy của một trường trung cấp nghề là một văn bản
được xây dựng trên cơ sở hoàn cảnh thực tế của nhà trường phù hợp với mục
tiêu chung của ngành giáo dục như: chỉ tiêu tuyển sinh, thực trạng đội ngũ
giáo viên, điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy nghề... Từ đó, nhà

trường sẽ có kế hoạch, nhiệm vụ cụ thể cho phù hợp từng giai đoạn phát triển.
Trên cơ sở kế hoạch chung của nhà trường, mỗi khoa, bộ môn và mỗi
giáo viên phải xây dựng kế hoạch giảng dạy của mình trước khi bước vào
năm học, đó là yêu cầu bắt buộc đối với từng giáo viên. Tuy nhiên, trong quá
trình lập kế hoạch, các khoa, bộ môn, giáo viên cùng cần có sự theo dõi và
điều phối chung để tạo khả năng phối hợp có hiệu quả cao giữa các cơ quan
trong nhà trường.
Trên cơ sở kế hoạch giảng dạy, nhà trường phân công nhiệm vụ cho
khoa chuyên môn, phòng, ban chức năng. Căn cứ vào nhiệm vụ, khả năng,
trình độ chuyên môn và định mức của từng giáo viên để trưởng khoa, trưởng
bộ môn phân công nhiệm vụ cho từng giáo viên. Kế hoạch cụ thể của từng
giáo viên phải thể hiện rõ nội dung công việc, thời gian thực hiện và kết quả
công việc đạt được. Kế hoạch này cần phải được thông qua bộ môn, lãnh đạo
khoa để mọi người biết và có sự quan tâm chia sẻ lẫn nhau.
Căn cứ vào kế hoạch đã đăng ký của từng giáo viên để đôn đốc, động
viên, tạo điều kiện cho giáo viên hoàn thành nhiệm vụ và đạt được kết quả.
Cuối mỗi kỳ có tổng kết, đánh giá xếp loại giáo viên theo các tiêu chí quy
định, coi việc giáo viên thực hiện tốt kế hoạch giảng dạy là quan trọng nhất
bảo đảm chất lượng đào tạo.
Việc quản lý giáo viên dựa theo kế hoạch giảng dạy là thể hiện sự đề
cao, tôn trọng tính chủ động của giáo viên, thể hiện sự quản lý nghiêm túc của
cán bộ quản lý. Tuy nhiên, trong bản kế hoạch cũng cần có sự điều chỉnh linh
hoạt khi hoàn cảnh thực tế thay đổi ảnh hưởng đến việc hoàn thành kế hoạch.

26