Công tác xã hội đối với học viên trong các trường trung cấp nghề từ thực tiễn tỉnh khánh hòa (tt)

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

VĂN ĐÌNH TRI

CÔNG TÁC XÃ HỘI ĐỐI VỚI HỌC VIÊN
TRONG CÁC TRƢỜNG TRUNG CẤP NGHỀ
TỪ THỰC TIỄN TỈNH KHÁNH HÒA

Chuyên ngành : Công tác xã hội
Mã số: 60.90.01.01

TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SỸ CÔNG TÁC XÃ HỘI

HÀ NỘI, 2017


Công trình được hoàn thành tại Học viện Khoa học Xã hội
Việt Nam

Người hướng dẫn khoa học:
PGS.TS. ĐỖ HẠNH NGA

Phản biện 1: TS. Lê Hải Thanh
Phản biện 2: PGS.TS. Nguyễn Thị Vân Hạnh

Luận văn đã được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ họp tại:
Học viện Khoa học xã hội, hồi ...... ,ngày .... tháng..... năm 2017

Có thể tìm hiểu luận văn tại:

Thư viện Học viện Khoa học xã hội


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Mục tiêu phát triển con người luôn là vấn đề quan trọng trong sự
phát triển của mỗi dân tộc, mỗi quốc gia. Trong các lĩnh vực giáo dục nói
chung thì giáo dục hình thành nhân cách cho học sinh để thực hiện tốt các
chức năng xã hội có ý nghĩa rất quan trọng. Dù ở giai đoạn lịch sử nào thì
nét chung của nhân cách là hướng tới cái thiện, hướng tới các mối quan hệ
tốt đẹp giữa con người với con người, với tự nhiên và xã hội. Nhân cách
của mỗi cá nhân là kết quả giáo dục của gia đình, nhà trường và xã hội,
đồng thời cũng là sự nỗ lực tự tu dưỡng rèn luyện, tự học tập và phát huy
những năng lực của chính cá nhân ấy.
Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 Hội nghị Trung ương 8
khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo với mục tiêu:
“Tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả giáo dục, đào
tạo; đáp ứng ngày càng tốt hơn công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và nhu
cầu học tập của nhân dân. Giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn
diện và phát huy tốt nhất tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân;
yêu gia đình, yêu Tổ quốc, yêu đồng bào; sống tốt và làm việc hiệu quả.”
Trong các nhiệm vụ trọng tâm của Nghị quyết Đại hội lần thứ XII
của Đảng đã chỉ rõ, cần phải “Phát huy nhân tố con người trong mọi lĩnh
vực của đời sống xã hội; tập trung xây dựng con người về đạo đức, nhân
cách, lối sống, trí tuệ và năng lực làm việc; Xây dựng môi trường văn hóa
lành mạnh”. Để thực hiện điều đó, đòi hỏi nhà trường cần nâng cao nhận
thức, năng lực tư duy, sáng tạo, quan tâm giáo dục, bồi dưỡng lý tưởng cách
mạng, truyền thống đạo đức và kỹ năng sống cho người học, với phương
châm “Dạy người, dạy chữ, dạy nghề”, trong đó đặc biệt quan tâm đến mục
tiêu “dạy người”.

1


Trong những năm gần đây, nền giáo dục nước ta đang phải đương
đầu với những vấn đề phức tạp diễn ra trong trường học như: Tình trạng
học sinh bỏ học, bạo lực trong học đường, vi phạm pháp luật, những tổn
thương trong mối quan hệ gia đình - học đường, định hướng nghề nghiệp,
đào tạo kỹ năng, việc làm sau khi tốt nghiệp... Để giải quyết những vấn đề
trên cần sự nỗ lực lớn của ngành giáo dục, đào tạo và toàn xã hội, trong đó
có vai trò, trách nhiệm trực tiếp của CTXH học đường.
Thực trạng các trường Trung cấp nghề trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa
trong những năm qua cũng đã diễn ra những vấn đề phức tạp như trên, đó là
tình trạng học sinh bỏ học nhiều, học sinh nghiện game, vi phạm luật giao
thông, bạo lực học đường, vấn đề giới tính, tình cảm, mâu thuẫn nảy sinh
giữa HV với HV, giữa HV với GV hay giữa gia đình với HV và nhà
trường... Đây là những vấn đề “thời sự”, nó đã và đang được các nhà trường
đặc biệt quan tâm. Hơn thế nữa, đối với các trường trung cấp nghề thì cần
phát triển công tác định hướng nghề nghiệp, giáo dục đạo đức tác phong, kỷ
luật lao động, khơi dạy sự sáng tạo cho người học, tư vấn, giới thiệu, giải
quyết việc làm cho học sinh sau tốt nghiệp, kết nối các chính sách và nguồn
lực xã hội ...
Để giải quyết những vấn đề trên cần phải có nhiều giải pháp đồng
bộ nhằm bảo vệ và hỗ trợ HV thoát khỏi những khủng hoảng và tổn thương
mà CTXH trường học là một phương thức của ngành CTXH áp dụng trong
bối cảnh thân chủ là HV , phụ huynh , GV cũng như cộng đồng . Mô hình
này trên thế giới áp dụng đã khá lâu, đem lại những kết quả tích cực góp
phần giảm thiểu những tác động xấu của các vấn đề xã hội nảy sinh trong
trường học.
Trong nhiều năm, làm công tác quản lý tại trường trung cấp nghề,
cho thấy sự cần thiết của hoạt động CTXH trong trường học. Việc đổi mới

cách nhìn và phát triển CTXH trong các trường trung cấp nghề sẽ góp phần
2


giải quyết những vấn đề bức xúc như tình trạng học sinh bỏ học, nghiện
game, mâu thuẫn giữa HV với nhau, định hướng nghề nghiệp, đào tạo kỹ
năng mềm, giáo dục đạo đức nghề nghiệp; tư vấn, giải quyết việc làm sau
khi tốt nghiệp...
Ở Khánh hòa đã có một số đề tài nghiên cứu về lĩnh vực này nhưng
chủ yếu là tiếp cận bằng tâm lý học hay quản lý giáo dục, chưa có đề tài nào
tiếp cận vấn đề bằng phương pháp CTXH học đường. Xuất phát từ những lý
do trên, tôi rất tâm đắc và chọn đề tài “Công tác xã hội đối với học viên
trong các trƣờng Trung cấp nghề từ thực tiễn tỉnh Khánh Hòa” làm đề
tài nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng CTXH trường học đang được thực
hiện tại các trường dạy nghề và đề xuất những khuyến nghị, biện pháp cụ
thể nhằm hỗ trợ các dịch vụ xã hội cho HV .
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
2.1. Trên thế giới
Hiện nay, công trình viết về CTXH trong trường học tuy đã có
nhưng chưa được nhiều. Cuốn sách School Social Work: Skills and
Interventions for Effective Practice (tác giả David R.Dupper, 2002) đã xác
định các vai trò trên bình diện rộng và những nhiệm vụ của các NVXH học
đường, thúc đẩy sự ứng dụng của những nghiên cứu dựa trên thực hành và
những nỗ lực làm cầu nối giữa nghiên cứu và thực hành CTXH học đường.
Những nghiên cứu gần đây cũng đưa ra được nhiều thông tin quan trọng
liên quan đến những hình thức can thiệp thực hiện ở trường học, hầu hết
những nội dung của tài liệu này được trình bày từ các luận điểm của các nhà
giáo dục và nhà tâm lý học. Dĩ nhiên, cũng có một số nội dung liên quan
đến những hình thức can thiệp hiệu quả cũng được đưa ra đối với các
NVXH, tài liệu này cũng chưa được tập hợp hay có được những vấn đề hàm

ý cần được đánh giá dành cho các NVXH học đường hay cả với những nhà
thực hành CTXH.
3


2.2. Tại Việt Nam
Ở Việt Nam, lĩnh vực CTXH trường học đang được xây dựng và áp
dụng vào giảng dạy trong các trường đại học có đào tạo CTXH, cụ thể: các
trường Đại học Khoa học Xã hội nhân văn TP. Hồ Chí Minh, Đại học Mở
TP. Hồ Chí Minh là những trường đang đưa học phần công tác xã hội học
đường vào đào tạo trình độ cử nhân công tác xã hội.
Từ 1999 - 2001, nhằm thúc đẩy việc đưa hoạt động CTXH vào
trường học, Khoa Xã hội học - Đại học Mở TP. Hồ Chí Minh với sự tài trợ
của Tổ chức Cứu trợ Thụy Điển (SCS - Save the children Sweden) và sự
đồng ý của Sở Giáo dục và Đào tạo TP. Hồ Chí Minh đã triển khai dự án thí
điểm CTXH học đường ở 2 trường Chu Văn An (Quận 1) và Hưng Phú
(Quận 8). Tại mỗi trường có một NVXH làm việc thường xuyên với học
sinh. Khi học sinh gặp bất kỳ vấn đề gì về học hành, tình cảm, tâm sinh lý,
mâu thuẫn bạn bè, mối quan hệ thầy cô, vấn đề gia đình... đều có thể gặp
nhân viên CTXH để bộc lộ nhằm được giúp đỡ. Nhân viên CTXH học
đường đã áp dụng các phương pháp chuyên ngành của CTXH cá nhân,
CTXH nhóm, tham vấn ... để giải quyết vấn đề của học sinh có hiệu quả.
Hiện nay ở Việt Nam, vấn đề hỗ trợ HSSV đã được một số trường
đại học, cao đẳng, trung cấp quan tâm chú ý như xây dựng Trung tâm hỗ trợ
HSSV với nhiều chức năng: Tuyển sinh, hướng nghiệp, tham vấn học
đường, kỹ năng mềm, học bổng, hỗ trợ cho HV có hoàn cảnh khó khăn, tư
vấn giới thiệu việc làm sau khi tốt nghiệp,...
Như vậy, có thể thấy rằng CTXH trong trường học đóng vai trò quan
trọng trong chuyên ngành CTXH nói chung và trong lĩnh vực trường học nói
riêng. Phát triển các hoạt động CTXH trong trường học là một hướng đi cần

thiết và tất yếu trong xu thế cạnh tranh và hội nhập hiện nay. Nó góp phần
nâng cao hiệu quả và chất lượng đào tạo nguồn nhân lực cho đất nước. Các

4


trường trung cấp nghề trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa cũng cần đặc biệt quan
tâm đến vấn đề này.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Tìm hiểu CTXH đối với HV trong các trường Trung cấp nghề từ
thực tiễn tỉnh Khánh Hòa. Từ đó đề xuất một số biện pháp áp dụng vào thực
hành CTXH trong các trường học, góp phần nâng cao chất lượng và hiệu
quả đào tạo của các trường dạy nghề.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Với mục đích nghiên cứu nêu trên, nhiệm vụ nghiên cứu của luận
văn được đặt ra như sau:
- Một số lý luận về CTXH, trường học, trường trung cấp nghề,
CTXH trong trường trung cấp nghề.
- Thực trạng CTXH đối với HV trong các trường Trung cấp nghề
trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa.
- Đề xuất một số biện pháp áp dụng vào thực hành CTXH trong các
trường học, các kỹ năng và can thiệp sớm cho hiệu quả trong thực hành CTXH
nhằm phát triển CTXH đối với HV trong các trường trung cấp nghề trên địa
bàn tỉnh Khánh Hòa.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các biện pháp CTXH đối với
HV trong các trường Trung cấp nghề trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa.
4.2. Phạm vi nghiên cứu

4.2.1. Phạm vi đối tượng
Nghiên cứu lý luận và thực trạng về CTXH trong trường học, trong
các trường trung cấp nghề trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa.
4.2.2. Phạm vi về khách thể
5


- Đề tài chỉ nghiên cứu CTXH đối với HV tại 07 trường trung cấp
nghề trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa.
- Tổng số khách thể tham gia nghiên cứu gồm:
+ 350 HV đang theo học tại các trường trung cấp nghề trên địa bàn
tỉnh Khánh Hòa.
+ 05 phụ huynh có con em đang theo học tại các trường trung cấp
nghề.
+ 30 CBQL, GV tại các trường trung cấp nghề.
4.2.3. Phạm vi về địa bàn
Nghiên cứu được thực hiện tại các trường Trung cấp nghề trên địa
bàn tỉnh Khánh Hòa.
4.2.4. Phạm vi về thời gian
Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 9/2016 đến tháng 3/2017.
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận
Phương pháp luận sẽ cho chúng ta biết cách thức tiếp cận một vấn
đề xã hội cụ thể. Đó là hệ thống lý luận về phương pháp nghiên cứu,
phương pháp nhận thức và cải tạo hiện thực. Phương pháp luận sẽ định
hướng cho nghiên cứu, quyết định hướng tiếp cận vấn đề của nghiên cứu.
Vì thế nó có vai trò quan trọng, quyết định sự thành công của một nghiên
cứu khoa học.
Nghiên cứu này sử dụng phương pháp nghiên cứu khoa học nền
tảng là phương pháp duy vật biện chứng và phương pháp duy vật lịch sử.

- Nghiên cứu trên cơ sở duy vật biện chứng: Từ những đánh giá
thực trạng CTXH đối với HV trong các trường Trung cấp nghề trên địa bàn
tỉnh Khánh Hòa, rút ra được những lý luận và đưa ra được những biện pháp
để nâng cao hiệu quả các hoạt động CTXH đối với HV trong các trường
trung cấp nghề trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa.
6


- Nghiên cứu trên cơ sở duy vật lịch sử: Đối tượng được nghiên cứu,
đánh giá theo một trục thời gian nhất định và mang tính lịch sử rõ nét; những
vấn đề liên quan trong đề tài nghiên cứu có sự so sánh đối chiếu theo lịch sử,
đảm bảo tính sát thực và toàn vẹn trong trình bày kết quả nghiên cứu.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
5.2.1. Địa bàn nghiên cứu
5.2.2. Các phương pháp nghiên cứu:
a) Phương pháp nghiên cứu văn bản, tài liệu
Phương pháp nghiên cứu văn bản, tài liệu là phương pháp sử dụng
các kỹ thuật chuyên môn nhằm thu thập thông tin, số liệu, tài liệu từ các
nguồn tài liệu đã được công bố hoặc rút ra từ các nguồn tài liệu những
thông tin cần thiết phục vụ cho quá trình nghiên cứu.
Trong quá trình nghiên cứu, tác giả sử dụng phương pháp nghiên
cứu tài liệu để phân tích những công trình nghiên cứu liên quan đến hoạt
động CTXH đối với HV tại các trường dạy nghề trong nước và thế giới.
- Nghiên cứu các tài liệu về báo cáo, thống kê, văn bản của các cơ
quan, tổ chức có liên quan đến vấn đề CTXH đối với HV tại các trường
trung cấp nghề.
- Nghiên cứu một số công trình của các tác giả trong và ngoài nước
về các loại hình dịch vụ CTXH cung cấp cho người học nghề.
b) Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi
Điều tra bằng bảng hỏi là phương pháp điều tra xã hội học nhằm

thu thập thông tin bằng cách lập bảng hỏi cho các nhóm đối tượng cần
nghiên cứu trong một không gian, thời gian nhất định, với mục đích tìm
hiểu các vấn đề: CTXH học đường; Nhu cầu về nội dung các hoạt động trợ
giúp (biểu hiện, mức độ); Nhu cầu về hình thức và mong đợi của HV về
hoạt động trợ giúp; Nghiên cứu một số yếu tố chủ quan, khách quan ảnh
hưởng đến hoạt động trợ giúp này.
7


Đề tài sẽ điều tra bằng bảng hỏi 350 khách thể là HV, 30 CBQL và
GV trong các trường trung cấp nghề trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa để tìm
hiểu về thực trạng CTXH trong các trường trung cấp nghề, nhu cầu của HV
và đánh giá của họ đối với các dịch vụ CTXH trong trường học.
c) Phương pháp quan sát
Quan sát là phương pháp thông qua hoạt động nghe, nhìn để thu
thập các thông tin từ thực tế nhằm đáp ứng các mục tiêu nghiên cứu của để
tài. Quá trình quan sát được thực hiện các trường trung cấp nghề trên địa
bàn tỉnh Khánh Hòa.
- Quan sát về môi trường sống, sinh hoạt hằng ngày của HV;
- Quan sát về thể chất, thái độ giao tiếp của họ với người xung
quanh;
- Quan sát thực tế dịch vụ CTXH cung cấp cho người học.
5.2.4. Phương pháp phỏng vấn sâu
Phỏng vấn sâu là một phương pháp thu thâp thông tin thông qua
những cuộc đối thoại được lặp đi lặp lại giữa nhà nghiên cứu và người cung
cấp thông tin nhằm tìm hiểu thực trạng, những nguyện vọng, kinh nghiệm
và nhận thức của người cung cấp thông tin thông qua chính ngôn ngữ, thái
độ của người được phỏng vấn.
Luận văn sử dụng phương pháp này để làm rõ những vấn đề khó
khăn của HV thường gặp phải, tìm hiểu nhu cầu cần trợ giúp, hỗ trợ HV khi

gặp khó khăn, nguyên nhân dẫn đến nhu cầu đó, lý giải nguyên nhân, đề
xuất những biện pháp tăng cường các hoạt động trợ giúp cho HV trong quá
trình học tập tại trường.
Phương pháp tiến hành phỏng vấn sâu 20 đối tượng khách thể trong
đó gồm 07 HV, 08 CBQL, GV và 05 phụ huynh học sinh.
d) Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia

8


Lấy ý kiến của các nhà khoa học, các cán bộ giảng dạy có thâm
niên và kinh nghiệm trong lĩnh vực CTXH học đường về các vấn đề: Các
khái niệm khoa học, những luận cứ khoa học, thực trạng CTXH trong
trường học, cách tổ chức thực hiện khoa học và xây dựng hệ thống câu hỏi
phỏng vấn.
e) Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động
Nghiên cứu kết quả của các hoạt động CTXH đối với HV trong các
trường trung cấp nghề trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa, trên cơ sở đó đánh giá
thực trạng và đề ra các biện pháp phát triển CTXH trong các trường trung
cấp nghề.
g) Phương pháp thống kê toán học
Dùng các phương pháp thống kê toán học để phân tích các số liệu
điều tra. Cụ thể nghiên cứu sẽ sử dụng chương trình SPSS để xử lý số liệu.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Góp phần làm phong phú một số vấn đề lý luận về CTXH đối với
HV về nội dung, hình thức trợ giúp HV trong quá trình sinh hoạt, học tập và
mong đợi của HV đối với nhà trường. Phân tích và làm rõ các yếu tố chủ
quan và khách quan tác động đến các hoạt động CTXH đối với HV trong
các cơ sở giáo dục nghề nghiệp.

6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Đề tài có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các cơ quan
quản lý nghiên cứu hoạch định chính sách và chỉ đạo thực tiễn về CTXH
đối với HV tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp nhằm giải quyết những vấn
đề HV trong trường học hiện nay bằng các phương pháp chuyên nghiệp của
CTXH cá nhân, CTXH nhóm, tham vấn... đem lại những kết quả tích cực
góp phần giảm thiểu những tác động xấu của các vấn đề xã hội nảy sinh
trong nhà trường.
9


7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và các
phụ lục, nội dung đề tài luận văn gồm 03 chương sau:
Chương 1: Lý luận về CTXH đối với HV trong các trường trung
cấp nghề từ thực tiễn tỉnh Khánh Hòa.
Chương 2: Thực trạng về CTXH đối với HV tại các trường trung
cấp nghề trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa.
Chương 3: Biện pháp nâng cao hiệu quả CTXH tại các trường trung
cấp nghề trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa.

10


Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC XÃ HỘI
TRONG TRƢỜNG HỌC
1.1 Các khái niệm chính
1.1.1 Khái niệm công tác xã hội
1.1.2 Khái niệm trƣờng học và trƣờng trung cấp

Trường học là cơ quan được lập ra nhằm giáo dục học sinh dưới sự
giám sát của GV (theo Bách khoa toàn thư mở Wikipedia).
Trường trung cấp là cơ sở giáo dục nghề nghiệp thuộc hệ thống giáo
dục quốc dân, đào tạo trình độ trung cấp.
1.1.3 Khái niệm công tác xã hội trƣờng học
CTXH trường học (CTXH học đường) là một lĩnh vực trong CTXH
được thực hành trong trường học để giúp đỡ HSSV, GV hay CBQL nhà
trường tăng cường hoặc phục hồi năng lực thực hiện chức năng xã hội của
họ và tạo ra những điều kiện thích hợp nhằm đạt được các mục tiêu trong
dạy và học. Nhân viên CTXH vận dụng kiến thức, kỹ năng nguyên tắc,
phương pháp chuyên biệt của ngành làm việc cụ thể với đối tượng trong
trường học [14, tr.46].
1.2. Công tác xã hội đối với học viên các trƣờng trung cấp
1.2.1. Khái niệm học viên và đặc điểm, nhu cầu của học viên
trong các trƣờng trung cấp
HV là người học tập trong các cơ sở giáo dục, đào tạo. Ở đó họ được
truyền đạt kiến thức bài bản về một ngành nghề, chuẩn bị cho công việc sau
này của họ. Họ được xã hội công nhận qua những bằng cấp đạt được trong
quá trình học. Quá trình học của họ theo phương pháp chính quy, tức là họ
đã phải trải qua bậc tiểu học và trung học (Theo Bách khoa toàn thư mở
Wikipedia).
Đặc điểm của HV trong các trường trung cấp:
* Đặc điểm sinh lý
11


* Đặc điểm tâm lý
1.2.2. Chức năng và nhiệm vụ của Công tác xã hội đối với học viên
1.2.2.1. Chức năng
* Chức năng phòng ngừa:

* Chức năng can thiệp
* Chức năng phục hồi
1.2.2.2. Nhiệm vụ
1.2.3 Vai trò của nhân viên công tác xã hội trong các trƣờng
trung cấp
1.2.4. Các hoạt động trong Công tác xã hội với học viên
Để trợ giúp các vấn đề mà HV đang gặp khó khăn có thể lựa chọn
một hoặc thực hiện đồng bộ nhiều hoạt động để hỗ trợ và giúp đỡ thân chủ
đối phó với khó khăn đang gặp phải. Bao gồm các nội dung sau:
1.2.4.1. Tham vấn/tư vấn cho học viên
1.2.4.2. Đánh giá nhu cầu cùng xây dựng kế hoạch trợ giúp
Nhân viên CTXH cần phải biết đánh giá nhu cầu, mong muốn đích
thực của HV, sau đó xác định những nguồn lực phù hợp với nhu cầu của
HV để từ đó kết nối một cách có hiệu quả những nhu cầu và nguồn lực đó.
Đây được xem như nhóm hoạt động rất quan trọng trong can thiệp giúp HV
giải quyết vấn đề dựa trên tiến trình can thiệp sau:
- Tiếp nhận ca, đánh giá sơ bộ ban đầu;
- Thu thập thông tin, đánh giá chi tiết;
- Xây dựng và thực hiện kế hoạch can thiệp, trợ giúp;
- Đánh giá và kết thúc can thiệp, trợ giúp.
1.2.4.3. Biện hộ chính sách đối với việc đảm bảo quyền lợi của học viên:
Hoạt động này thực hiện nhằm bảo vệ quyền lợi chính đáng và hợp
pháp của HV, là yếu tố quan trọng góp phần giúp các em thực hiện vai trò
của mình trong cuộc sống.
1.2.4.4. Vận động, kết nối, giới thiệu nguồn lực dịch vụ trợ giúp
trong xã hội
1.2.4.5. Truyền thông, giáo dục nâng cao nhận thức
12

1.2.5. Các thuyết áp dụng trong công tác xã hội
1.2.5.1. Lý thuyết nhu cầu của A. Maslow
1.2.5.2. Lý thuyết hệ thống - sinh thái
1.2.5.3. Tiếp cận dựa trên quyền
1.2.6. Phương pháp trong công tác xã hội đối với học viên
1.2.6.1. Phương pháp công tác xã hội cá nhân cá nhân
1.2.6.2. Công tác xã hội nhóm
1.2.6.3. Phát triển cộng đồng
1.3. Cơ sở pháp lý về hoạt động công tác học sinh - sinh viên
1.4. Các yếu tố ảnh hƣởng tới Công tác xã hội đối với học viên
trƣờng trung cấp nghề
Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến CTXH đối với HV, nhưng trong luận
văn này chúng tôi tập trung vào 4 yếu tố chính sau:
1.4.1. Yếu tố bản thân học viên
1.4.2. Yếu tố gia đình
1.4.3. Yếu tố nhà trường
1.4.4 Yếu tố xã hội
Tiểu kết chƣơng 1
Trong chương 1, nghiên cứu đã nêu một số nội dung khái niệm cơ
sở lý luận về CTXH trường học nói chung và các trường trung cấp nói riêng
. Các vấn đề liên quan đến trợ giúp HV trong các trường trung cấp được
nhìn nhận từ các khái niệm liên quan đến các lý thuyết, phương pháp áp
dụng và cách tiếp cận trong CTXH được sử dụng chủ yếu trong luận văn.
Ngoài ra tiếp cận đối với hoạt động trợ giúp của HV dựa trên các cơ
sở pháp lý là các luật, nghị định, thông tư, các văn bản quy phạm pháp luật
mà cao nhất là Luật giáo dục nghề nghiệp năm 2014 và Luật Thanh niên
được ban hành năm 2005 bởi Quốc hội Việt Nam.
Những nội dung trên là nền tảng lý luận về CTXH nói chung,
CTXH đối với HV trong các trường trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh
hòa , làm cơ sở vững chắc để đánh giá thực trạng tại địa bàn nghiên cứu

trong chương tiếp theo.
13


Chƣơng 2
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC XÃ HỘI ĐỐI VỚI HỌC VIÊN
TRONG CÁC TRƢỜNG TRUNG CẤP NGHỀ
TỪ THỰC TIỄN TỈNH KHÁNH HÒA
2.1. Vài nét về hệ thống mạng lƣới các trƣờng trung cấp nghề
trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa
2.2. Thực trạng học viên tại các trƣờng trung cấp nghề trên địa
bàn tỉnh Khánh Hòa
2.3. Thực trạng các hoạt động công tác xã hội tại các trƣờng
trung cấp nghề trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa
2.3.1. Nhận thức tầm quan trọng và sự cần thiết của Công tác xã
hội đối với học viên trong các trường trung cấp nghề
2.3.2. Thực trạng các hoạt động công tác xã hội tại các trường
trung cấp nghề trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa
2.3.2.1 Thực trạng về hoạt động Tham vấn/ tư vấn cho HV
2.3.2.2. Thực trạng về hoạt động đánh giá nhu cầu cùng xây dựng
kế hoạch trợ giúp HV tại trường
2.3.2.3. Thực trạng về Biện hộ chính sách đối với việc bảo đảm
quyền lợi của HV Các trường trung cấp nghề trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa
2.3.2.4. Thực trạng hoạt động vận động, kết nối, giới thiệu nguồn
lực dịch vụ trợ giúp cho HV
2.3.2.5. Thực trạng thực hiện hoạt động truyền thông giáo dục
nâng cao nhận thức cho HV.
2.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến hoạt động công tác xã hội đối với
học viên trong các trƣờng trung cấp nghề
Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến các hoạt động CTXH với HV của

Các trường trung cấp nghề trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa, nhưng trong luận
văn này chúng tôi tập trung vào 4 yếu tố chính sau:
2.4.1. Yếu tố bản thân học viên
14


2.4.2. Yếu tố gia đình
2.4.3. Yếu tố nhà trường
2.4.4. Yếu tố xã hội
Tiểu kết Chƣơng 2
Chương 2 của luận văn đề cập đến một số nét khái quát về mạng
lưới các trường trung cấp nghề trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa, đặc điểm của
HV hiện đang học tại các trường. Nội dung chủ yếu của chương này tập
trung phân tích, đánh giá thực trạng các hoạt động CTXH với HV tại các
trường, trong đó chỉ ra những vấn đề XH đang tồn tại và nhưng hạn chế
trong công tác hỗ trợ HV tại các trường. Những bất cập trong các hoạt động
như sau:
 Tham gia, tư vấn cho HV.
 Đánh giá nhu cầu và cùng xây dựng kế hoạch trợ giúp HV.
 Biện hộ chính sách đối với việc bảo đảm quyền lợi cho HV.
 Truyền thông giáo dục nâng cao nhận thức cho HV.
Kết quả nghiên cứu này sẽ là cơ sở thực tiễn để tác giả đề cập
những biện pháp CTXH cho HV của nhà trường trong chương tiếp theo.

15


Chƣơng 3
BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC XÃ HỘI
TẠI CÁC TRƢỜNG TRUNG CẤP NGHỀ

TRÊN ĐỊA BÀN KHÁNH HÒA
3.1. Định hƣớng bảo đảm thực hiện Công tác xã hội đối với
học viên
3.1.1. Phù hợp với quan điểm, chủ trƣơng của Đảng, chính sách
pháp luật của nhà nƣớc
3.1.2. Phù hợp với mục tiêu đào tạo và điều kiện phát triển
nghề công tác xã hội đặc biệt là công tác xã hội trong trƣờng học
3.1.3. Nâng cao hiệu quả hoạt động công tác xã hội đối với học
viên phù hợp với giá trị và mục tiêu của công tác xã hội trƣờng học
Qua việc nghiên cứu tìm hiểu lý luận và khảo sát thực trạng, đã cho
thấy các hoạt động CTXH trong các trường trung cấp hiện nay còn rất đơn
điệu, hiệu quả chưa cao, vì vậy để nâng cao hiệu quả thì trước hết các hoạt
động này phải phù hợp với giá trị và mục tiêu của CTXH trường học
Giá trị của CTXH trường học
Mục tiêu của CTXH trường học
 Tác nhân của sự thay đổi nhằm nâng cao chất lượng cuộc
sống cho người học và tạo cho người học một động lực để thành công.
Sự thành công này thể hiện rõ trong môi trường học đường, trong mối
quan hệ với GV và gia đình.
 Đem lại sự thành công khi CTXH trong trường học kết nối được
gia đình, nhà trường và xã hội để cùng chăm lo cho người học.
 CTXH trường học ứng dụng các nguyên tắc và phương pháp của
chuyên ngành CTXH vào mục đích chính trong trường học, chú trọng đến
sự thay đổi hành vi của người học.

16


 NVXH tại trường học cần lưu ý rằng sự mất quân bình của
người học là kết quả của sự tương tác giữa các đặc trưng của cá nhân

HV với các điều kiện và hoạt động diễn ra trong môi trường gia đình và
trường học.
3.1.4. Phù hợp với hội nhập quốc tế
CTXH đã ra đời do nhu cầu xã hội trong quá trình công nghiệp
hóa và hiện đại hóa; đã có quá trình phát triển hơn 100 năm trên thế giới.
CTXH chuyên nghiệp đã tồn tại nhiều quốc gia trên thế giới. Tuy nhiên,
đối với Việt Nam nghề CTXH mới chỉ ở bước đầu hình thành, chưa
được phát triển rộng rãi.
3.2. Một số biện pháp nâng cao hiệu quả công tác xã hội tại các
trƣờng trung cấp nghề trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa
3.2.1. Tổ chức tập huấn, bồi dưỡng kiến thức và nâng cao nhận
thức, ý thức trách nhiệm và năng lực cho đội ngũ cán bộ quản lý, giáo
viên về công tác xã hội trường học
3.2.1.1. Mục tiêu của biện pháp
Nhằm tăng cường năng cao nhận thức cho đội ngũ CBQL, GV về ý
nghĩa, tầm quan trọng, tính cấp thiết của các hoạt động CTXH đối với HV,
nhất là trong giai đoạn hội nhập quốc tế hiện nay. Trên cơ sở đó có phương
pháp phối hợp chặt chẽ của tập thể sư phạm nhà trường thông qua các tổ
chức, phòng ban có liên quan như GVCN, Đoàn thanh niên, Công đoàn nhà
trường, NVXH trong nhà trường giúp HV giải quyết những căng thẳng và
khủng hoảng tâm lý, giúp các em tự khai thác và phát huy điểm mạnh của
mình để thành công trong học tập, cải thiện năng lực cá nhân và xã hội.
Biện pháp này nhằm giúp cho CBQL, GV và nhân viên nhà trường có kiến
thức và đủ năng lực cần thiết để trợ giúp cho HV có hiệu quả.
3.2.1.2. Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp

17


Nhà trường cần hệ thống hóa các chủ trương, đường lối của Đảng,

pháp luật của Nhà Nước, các văn bản quy phạm trong việc đào tạo, đánh giá
HV… Các quy định, quy chế về công tác HSSV, giáo dục chính trị, tư
tưởng và các chế độ chính sách hỗ trợ cho HV để từ đó quán triệt cho toàn
thể CBQL, GV và HV nắm vững.
Việc trang bị và nâng cao nhận thức cho CBQL, GV và HV về tầm
quan trọng của hoạt động CTXH được thực hiện bằng nhiều hình thức đa
dạng, phong phú, linh hoạt, có thể được thực hiện thông qua các công văn
chỉ đạo cụ thể của Ban giám hiệu, thông việc phổ biến trực tiếp trong các
đợt sinh hoạt học tập chính trị đầu năm học, định kỳ, qua các buổi họp giao
ban của nhà trường, của các phòng ban, khoa, tổ chuyên môn…
CBQL các khoa và GVCN là người chịu trách nhiệm chính, trực
tiếp quản lý HV. Vì vậy họ phải được thường xuyên bồi dưỡng, bổ sung
kiến thức, nâng cao năng lực hoạt động CTXH. Khi họ được trang bị những
kiến thức, kỹ năng cần thiết thì việc nắm bắt nhu cầu, phát hiện sớm những
vấn đề của HV kịp thời, từ đó có phương pháp hỗ trợ cho HV đạt kết quả
mông muốn. Việc nâng cao năng lực cho đội ngũ CBQL, GV cần được tiến
hành một cách thường xuyên, có kế hoạch, có hệ thống thông qua các
chương trình đào tạo bồi dưỡng kiến thức về CTXH, CTXH học đường, các
hội thảo khoa học, các diễn đàn chia sẻ kinh nghiệm, các bài báo, tạp chí
chuyên ngành. Các tổ chức đoàn thể trong trường, đặc biệt là các cán bộ
Đoàn trường cần nắm bắt và triển khai kiệp thời các định hướng hoạt động
cho HSSV, tổ chức các hoạt động ngoại khóa, hoạt động xã hội đa dạng
phong phú phù hợp với lứa tuổi và tâm lý của HSSV gắn với giáo dục các
kỹ năng sống cho HV.
Việc trang bị kiến thức, kỹ năng CTXH cho CBQL, GV cần tập
trung vào các nội dung sau: Kỹ năng lắng nghe, thu phập, phân tích thông
tin, tìm hiểu tâm tư, nguyện vọng, nhận diện nhu cầu của HV; kỹ năng giao
18

tiếp, nhận xét đánh giá, thiết lập mối quan hệ với HV; kỹ năng giúp HV
khám phá ra điểm mạnh, năng lực bản thân; kỹ năng diễn giải vấn đề thuyết
trình; kỹ năng thiết lập tìm kiếm nguồn lực và kết nối hỗ trợ nguồn lực cho
HV; kỹ năng làm việc với nhiều tổ chức khác nhau; kỹ năng biện hộ chính
sách có liên quan đến HV; kỹ năng truyền thông và kỹ năng vận động HV
tham gia các hoạt động tập thể, hoạt động xã hội; kỹ năng tham vấn, tư vấn
cho HV.
3.2.1.3. Điều kiện thực hiện
Để bồi dưỡng nâng cao năng lực cho CBQL, GV nhà trường cần
phải:
- Xây dựng kế hoạch hàng năm về việc đào tạo bồi dưỡng, trang bị
kiến thức về hoạt động CTXH.
- Lồng ghép cử CBQL, GV, cán bộ đoàn trường tham gia các lớp
tập huấn bồi dưỡng của Bộ Lao động-Thương binh xã hội, Sở Lao độngThương binh xã hội về các chương trình, hoạt động trong lĩnh vực CTXH.
- Mời các chyên gia, những người có kinh nghiệm trong ngành
CTXH truyền đạt những kiến thức, kỹ năng về CTXH, CTXH trường học
để nâng cao nhận thức cho đội ngũ CBQL, GV, cán bộ đoàn của nhà
trường để làm CTXH cho HV tốt hơn.
3.2.2. Huy động các nguồn lực nâng cao hiệu quả hoạt động của
trung tâm hỗ trợ học sinh sinh viên
3.2.2.1.Mục tiêu của biện pháp
Tất cả các trường đều thành lập được trung tâm hỗ trợ HSSV trên
cơ sở cụ thể hóa trong điều lệ và quy chế tổ chức hoạt động của nhà trường.
3.2.2.2. Nội dung và cách thức thực hiện của biện pháp
Về nguồn lực tài chính
Về cơ sở vật chất
Về nguồn lực thông tin
19

3.2.3. Đổi mới nội dung, hình thức đối thoại, truyền thông đáp
ứng nhu cầu của học viên và phù hợp với thực tế.
3.2.3.1. Mục tiêu của biện pháp
Cung cấp thông tin phong phú, đa dạng nâng cao chất lượng và hiệu
quả hoạt động truyền thông nhằm đáp ứng nhu cầu và phù hợp với thực tế
của HV.
3.2.3.2. Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp
3.2.3.3 Điều kiện thực hiện
3.2.4 Tổ chức các hoạt động xã hội, hoạt động tình nguyện cho
học viên
3.2.4.1 Mục tiêu của biện pháp
3.2.4.2 Nội dung và cách thực hiện biện pháp
3.2.5. Tổ chức phối hợp giữa nhà trường, phụ huynh, cộng đồng và
xã hội trong việc hỗ trợ học viên
3.2.5.1 Mục tiêu của biện pháp
Phát huy hiệu quả của 04 thành tố nhà trường, phụ huynh, cộng
đồng và XH, tạo mối quan hệ bổ trợ lẫn nhau, chia sẻ trách nhiệm trong
việc chăm lo cho HV.
3.2.5.2. Nội dung và cách thực hiện của biện pháp.
Kết luận chƣơng 3
Việc đảm bảo quyền, nhu cầu của HV cũng như hỗ trợ cá nhân,
HSSV vượt qua những cản trở về mặt tâm lý xã hội, khám phá những tiềm
năng của các em đồng thời trung tâm hỗ trợ HV còn là người bắt cầu nối
giữa gia đình, nhà trường và cộng dồng, nâng cao chất lượng điều kiện học
tập tốt nhất, bên cạnh những thành tố trực tiếp như GV, nội dung chương
trình đào tạo, sách giáo khoa và tài liệu học tập, rất cần phải quan tâm đến
những thành tố hỗ trợ để quá trình đào tạo diễn ra hiệu quả và rất lượng
20

hơn, đó là dịch vụ CTXH . Vì vậy những biện pháp trên đây chỉ phát huy
hiệu quả và thực hiện triệt để khi có sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp,
ngành, các lực lượng tham gia giáo dục trong trường và chính nhân viên
CTXH khi làm việc với HV cũng như sự tự nhận thức của cộng đồng đối
với những vấn đề xã hội nảy sinh trong nhà trường hiện nay. Bên cạnh đó
Trung tâm hỗ trợ HV - Nhân viên CTXH trong trường học đóng vai trò
quan trọng và không thể thiếu trong quá giúp đỡ, trợ giúp HV nhằm mang
lại cho HV và gia đình họ nguồn lực, dịch vụ, cơ hội tốt nhất để họ nâng
cao năng lực bản thân, thực hiện các chức năng xã hội.

21


KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
Trong bối cảnh, đất nước đang ngày càng phát triển mạnh mẽ trên
nhiều lĩnh vực đời sống kinh tế, xã hội, quá trình hội nhập ngày càng sâu
rộng, đòi hỏi sự nghiệp giáo dục - đào tạo càng cần phải tiến hành một cách
hiệu quả. điều này dẫn đến sự thay đổi cơ bản những triết lý trong lĩnh vực
giáo dục - đào tạo.
Một trong các triết lý đó là cần đề cao hơn nữa vị thế và vai trò của
người học, với phương châm “Dạy người, dạy chữ, dạy nghề” , trong đó
đặc biệt quan tâm đến mục tiêu “dạy người” . Quá trình giáo dục, đào tạo
muốn đạt hiệu quả, có chất lượng thì bên cạnh những giải pháp nâng cao
năng lực GV, đổi mới phương pháp giảng dạy, nội dung, chương trình đào
tạo, cơ sở vật chất… thì việc đưa các dịch vụ CTXH vào trường học sẽ là
một trong những hoạt động có tác động quan trọng góp phần nâng cao chất
lượng đào tạo.
Thanh niên, học sinh chính là những chủ nhân tương lai của đất
nước. Chính là họ chứ không phải là ai khác đang có cơ hội để tiếp cận

nhanh nhất với tri thức của nhân loại, góp phần đẩy nhanh quá trình hội
nhập, phát triển của đất nước. Chính vì lẽ đó, nhà trường cần nâng cao nhận
thức, đổi mới, sáng tạo trong quá trình đào tạo, quan tâm bồi dưỡng lý
tưởng sống, truyền thống đạo đức, kỹ năng và các điều kiện học tập cho
HV.
Một xã hội tiến bộ và văn minh được nhìn nhận ở góc độ các nhu
cầu của con người luôn được thỏa mãn với mức độ và chất lượng ngày
càng cao hơn. Nhu cầu của HV cũng nằm trong bối cảnh đó. Từ những
vấn đề lý luận và thực trạng nêu trên , đề tài luận văn đã đề xuất một số
biện pháp nâng cao hiệu quả CTXH trong các trường trung cấp, trong đó
hy vọng các trung tâm hỗ trợ HSSV của các trường sớm được thành lập,
22


đi vào hoạt động với đội ngũ nhân viên CTXH chuyên nghiệp thực hiện
các chức năng, nhiệm vụ của CTXH trường học.
2. Kiến nghị
Với cơ quan quản lý giáo dục nghề nghiệp:
Cần hiểu rõ tầm quan trọng và ích lợi của CTXH trong việc nâng
cao chất lượng giáo dục, đào tạo. Các nhà quản lý cần đưa hoạt động CTXH
trường học vào chính sách, chiến lược phát triển giáo dục. Vì vậy cần tổ
chức các lớp tập huấn, hội thảo trao đổi về CTXH học đường.
Với các trƣờng trung cấp
Tăng cường sự chỉ đạo của Ban giám hiệu đối với công tác hỗ trợ
của HV. Chủ động tổ chức tập huấn, bồi dưỡng cho CBQL, GV nhằm tạo
sự phối hợp, huy động sức mạnh tổng hợp của toàn trường trong CTXH với
HV.
Nghiên cứu đưa giáo dục kỹ năng sống, rèn luyện kỹ năng nghề
nghiệp, kỹ năng hoạt động vào chương trình hoạt động ngoại khóa cho HV.
Đầu tư tích đáng về thời gian, nhân lực vật lực cho thành lập Trung

tâm hỗ trợ HV. Đồng thời thường xuyên kiểm tra đánh giá rút kinh nghiệm
có chế độ đãi ngộ biểu dương khen thưởng kịp thời các tập thể cá nhân làm
tốt CTXH trong nhà trường để động viên khích lệ họ trong công việc đòi sự
tâm huyết bền bỉ này.
Đối với phụ huynh học sinh
Nhận thức rõ về tầm quan trọng của việc giáo dục đối với tương lai
của con cái và sự phát triển xã hội đồng thời tạo cho các em một môi trường
giáo dục tốt nhất từ gia đình và nhận được sự quan tâm chăm sóc của của
người thân, đặc biệt là cha mẹ của HV.
Phụ huynh HV cần chủ động phối hợp với nhà trường thông qua
GVCN để kịp thời nhận những thông tin phản hồi về HV đồng thời tạo điều
kiện và hỗ trợ cho HV tham gia các hoạt động ngoại khóa, hoạt động xã
hội, tình nguyện từ thiện do nhà trường tổ chức, nhằm giúp cho các em vui
23