thực trạng công tác giảm nghèo bền vững ở huyện Đà Bắc Tỉnh Hòa Bình

MỤC LỤC
1- Lý do chọn đề tài................................................................................................................1
2. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu.......................................................................................2
2.1. Nghèo trên Thế giới.....................................................................................................2
2.2. Nghèo tại Việt Nam......................................................................................................7
3- Mục tiêu nghiên cứu...........................................................................................................9
4- Nhiệm vụ nghiên cứu.........................................................................................................9
5- Khách thể nghiên cứu......................................................................................................10
6- Đối tượng nghiên cứu.......................................................................................................10
7- Phạm vi nghiên cứu..........................................................................................................10
8- Phương pháp nghiên cứu.................................................................................................11
8.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu, văn bản..................................................................11
8.2.phương pháp điều tra bảng hỏi....................................................................................11
8.3. Phương pháp quan sát...................................................................................................11
8.4. Phương pháp phỏng vấn sâu.........................................................................................11
8.5.Phương pháp phân tích số liệu bằng phần mềm SPSS................................................12
9- Kết cấu của khóa luận tốt nghiệp....................................................................................12
2.3.2. Khó khăn mà người dân gặp phải.............................................................................43
2.4- Kết quả thực hiện công tác giảm nghèo bền vững ở huyện Đà Bắc- Tỉnh Hòa Bình
trong những năm gần đây....................................................................................................44
2.4.1. Những chuyển biến về cơ sở hạ tầng.........................................................................44
2.4.2. Những chuyển biến trong sản xuất nông nghiệp......................................................45
2.4.3. Những chuyển biến trong chăm sóc sức khỏe...........................................................47
2.4.4. Những chuyển biến về giáo dục, dạy nghề, đào tạo nghề cho người nghèo............48
2.5. Kết quả khảo sát của tác giả.........................................................................................50
2.5.1. Hoạt động hỗ trợ cho vay vốn.................................................................................51
2.5.2. Hoạt động hỗ trợ khuyến nông lâm nghiệp và hỗ trợ việc làm..............................53
2.5.3. Các hoạt động hỗ trợ về y tế....................................................................................54
2.5.4. Hoạt động hỗ trợ giáo dục......................................................................................55
2.5.5. Một số hỗ trợ khác...................................................................................................57
2.6- Hạn chế..........................................................................................................................57

3.1 Kết luận...........................................................................................................................59
3.2. Khuyến nghị...................................................................................................................59
3.2.1. Đối với Đảng, nhà nước..........................................................................................59
3.2.2. Đối với chính quyền địa phương............................................................................59

i


3.2.3. Đối với bản thân hộ gia đình nghèo.......................................................................61
3.3. Giải pháp........................................................................................................................62
3.3.1. Giải pháp trước mắt................................................................................................62
3.3.2. Giải pháp lâu dài.....................................................................................................62

ii


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

TT

Chữ viết tắt

Nguyên nghĩa

1

WB

Ngân hàng thế giới

2

LHQ

Liên hợp quốc

3

ILO

Tổ chức lao động quốc tế

4

BHYT

Bảo hiểm y tế

5

LĐTBXH

Lao động thương binh xã hội

6

UNDP

Tổ chức phát triển của Liên Hợp Quốc

7

HPI

Chỉ số nghèo của con người

8

HĐND

Hội đồng nhân dân

9

UBND

Ủy ban nhân dân

10

XĐGN

Xóa đói giảm nghèo

11

DTTS

Dân tộc thiểu số

12

CTGN

Công tác giảm nghèo

iii


DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ
1- Lý do chọn đề tài................................................................................................................1
2. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu.......................................................................................2
2.1. Nghèo trên Thế giới.....................................................................................................2
2.2. Nghèo tại Việt Nam......................................................................................................7
3- Mục tiêu nghiên cứu...........................................................................................................9
4- Nhiệm vụ nghiên cứu.........................................................................................................9
5- Khách thể nghiên cứu......................................................................................................10
6- Đối tượng nghiên cứu.......................................................................................................10
7- Phạm vi nghiên cứu..........................................................................................................10
8- Phương pháp nghiên cứu.................................................................................................11
8.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu, văn bản..................................................................11
8.2.phương pháp điều tra bảng hỏi....................................................................................11
8.3. Phương pháp quan sát...................................................................................................11
8.4. Phương pháp phỏng vấn sâu.........................................................................................11
8.5.Phương pháp phân tích số liệu bằng phần mềm SPSS................................................12
9- Kết cấu của khóa luận tốt nghiệp....................................................................................12
2.3.2. Khó khăn mà người dân gặp phải.............................................................................43
2.4- Kết quả thực hiện công tác giảm nghèo bền vững ở huyện Đà Bắc- Tỉnh Hòa Bình
trong những năm gần đây....................................................................................................44
2.4.1. Những chuyển biến về cơ sở hạ tầng.........................................................................44

2.4.2. Những chuyển biến trong sản xuất nông nghiệp......................................................45
2.4.3. Những chuyển biến trong chăm sóc sức khỏe...........................................................47
2.4.4. Những chuyển biến về giáo dục, dạy nghề, đào tạo nghề cho người nghèo............48
2.5. Kết quả khảo sát của tác giả.........................................................................................50
2.5.1. Hoạt động hỗ trợ cho vay vốn.................................................................................51
2.5.2. Hoạt động hỗ trợ khuyến nông lâm nghiệp và hỗ trợ việc làm..............................53
2.5.3. Các hoạt động hỗ trợ về y tế....................................................................................54
2.5.4. Hoạt động hỗ trợ giáo dục......................................................................................55
2.5.5. Một số hỗ trợ khác...................................................................................................57
2.6- Hạn chế..........................................................................................................................57
3.1 Kết luận...........................................................................................................................59
3.2. Khuyến nghị...................................................................................................................59
3.2.1. Đối với Đảng, nhà nước..........................................................................................59
3.2.2. Đối với chính quyền địa phương............................................................................59

iv


3.2.3. Đối với bản thân hộ gia đình nghèo.......................................................................61
3.3. Giải pháp........................................................................................................................62
3.3.1. Giải pháp trước mắt................................................................................................62
3.3.2. Giải pháp lâu dài.....................................................................................................62
1- Lý do chọn đề tài................................................................................................................1
2. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu.......................................................................................2
2.1. Nghèo trên Thế giới.....................................................................................................2
2.2. Nghèo tại Việt Nam......................................................................................................7
3- Mục tiêu nghiên cứu...........................................................................................................9
4- Nhiệm vụ nghiên cứu.........................................................................................................9
5- Khách thể nghiên cứu......................................................................................................10
6- Đối tượng nghiên cứu.......................................................................................................10

7- Phạm vi nghiên cứu..........................................................................................................10
8- Phương pháp nghiên cứu.................................................................................................11
8.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu, văn bản..................................................................11
8.2.phương pháp điều tra bảng hỏi....................................................................................11
8.3. Phương pháp quan sát...................................................................................................11
8.4. Phương pháp phỏng vấn sâu.........................................................................................11
8.5.Phương pháp phân tích số liệu bằng phần mềm SPSS................................................12
9- Kết cấu của khóa luận tốt nghiệp....................................................................................12
2.3.2. Khó khăn mà người dân gặp phải.............................................................................43
2.4- Kết quả thực hiện công tác giảm nghèo bền vững ở huyện Đà Bắc- Tỉnh Hòa Bình
trong những năm gần đây....................................................................................................44
2.4.1. Những chuyển biến về cơ sở hạ tầng.........................................................................44
2.4.2. Những chuyển biến trong sản xuất nông nghiệp......................................................45
2.4.3. Những chuyển biến trong chăm sóc sức khỏe...........................................................47
2.4.4. Những chuyển biến về giáo dục, dạy nghề, đào tạo nghề cho người nghèo............48
2.5. Kết quả khảo sát của tác giả.........................................................................................50
2.5.1. Hoạt động hỗ trợ cho vay vốn.................................................................................51
2.5.2. Hoạt động hỗ trợ khuyến nông lâm nghiệp và hỗ trợ việc làm..............................53
2.5.3. Các hoạt động hỗ trợ về y tế....................................................................................54
2.5.4. Hoạt động hỗ trợ giáo dục......................................................................................55
2.5.5. Một số hỗ trợ khác...................................................................................................57
2.6- Hạn chế..........................................................................................................................57
3.1 Kết luận...........................................................................................................................59
3.2. Khuyến nghị...................................................................................................................59

v


3.2.1. Đối với Đảng, nhà nước..........................................................................................59
3.2.2. Đối với chính quyền địa phương............................................................................59

3.2.3. Đối với bản thân hộ gia đình nghèo.......................................................................61
3.3. Giải pháp........................................................................................................................62
3.3.1. Giải pháp trước mắt................................................................................................62
3.3.2. Giải pháp lâu dài.....................................................................................................62

vi


A-PHN M U
1- Lý do chn ti.
Xúa úi gim nghốo l ch trng ln ca ng v Nh nc ta nhm
ci thin i sng vt cht v tinh thn cho ngi nghốo, thu hp khong
cỏch v trỡnh phỏt trin gia cỏc vựng, a bn v gia cỏc dõn tc,
nhúm dõn c. Thnh tu xúa úi gim nghốo trong nhng nm qua ó gúp
phn tng trng kinh t bn vng v thc hin cụng bng xó hi, c
cng ng quc t ỏnh giỏ cao. Tuy nhiờn, kt qu gim nghốo cha vng
chc, chờnh lch giu nghốo gia cỏc vựng, nhúm dõn c cha c thu
hp, c bit l nhng huyn cú t l h nghốo cao.
Theo s liu thng kờ ca B Lao ng Thng binh v Xó hi n
cui nm 2006, c nc cú 61 huyn (gm 797 xó v th trn) thuc 20 tnh
cú t l h nghốo trờn 50%. ng v Nh nc ta ó cú nhiu chớnh sỏch v
dnh nhiu ngun lc u tiờn phỏt trin vựng ny, nhng mc chuyn
bin cũn chm, i sng ca ng bo dõn tc thiu s vn cũn nhiu khú
khn, t l h nghốo cao gp 3,5 ln bỡnh quõn c nc.
Tỡnh hỡnh trờn cú nhiu nguyờn nhõn, nhng ch yu l do cỏc huyn
ny u nm vựng nỳi, a hỡnh chia ct, din tớch t nhiờn rng, nhng
din tớch t canh tỏc ớt; iu kin thi tit khụng thun li, thng xuyờn
xy ra l quột, l ng; dõn s gm 2,4 triu ngi, trong ú trờn 90% l
ng bo dõn tc thiu s, sng phõn tỏn, thu nhp thp (bỡnh quõn 2,5
triu ng/ngi/nm) ch yu t nụng nghip nhng trỡnh sn xut cũn

lc hu; c s h tng va thiu, va kộm; thu ngõn sỏch trờn a bn mi
huyn bỡnh quõn 3 t ng/nm. Cỏc ngun h tr ca Nh nc cũn phõn
tỏn, thiu ng b, hiu qu thp, cha h tr ỳng mc cho phỏt trin sn
xut; i ng cỏn b c s cũn yu v thiu cỏn b khoa hc, k thut; cha
thu hỳt c cỏc doanh nghip u t phỏt trin kinh t - xó hi. Bờn cnh
ú, t tng li, trụng ch vo s u t, h tr ca Nh nc mt b
phn cỏn b v dõn c cũn nng nờn ó hn ch phỏt huy ni lc v s n
lc vn lờn.
Đà Bắc là một huyện miền núi vùng cao thuộc tỉnh
Hoà Bình có diện tích tự nhiên là 77.796,07 ha, với quy mô
có 20 đơn vị hành chính cấp xã (gồm 19 xã, 01 thị trấn);
Là huyện miền núi, giao thông đi lại khó khăn hạn chế
nhiều đến việc phát triển hàng hoá, cơ sở vật chất; Kinh
1


tế phát triển cha đồng đều, cha ổn định, bền vững; Tỷ
lệ hộ nghèo còn cao.Cụng tỏc trin khai cỏc chớnh sỏch, chng trỡnh
gim nghốo mt s a phng cũn bt cp, hiu qu cha cao, cha cú
s ỏnh giỏ nhng thun li v khú khn trong quỏ trỡnh trin khai cụng tỏc
gim nghốo. Vỡ vy, vic nghiờn cu mt cỏch cú h thng v cụng tỏc
gim nghốo, tỡm ra nhng mt c v cha c trong quỏ trỡnh thc hin
xut nhng gii phỏp nhm thc hin cụng tỏc gim nghốo cú hiu
qu hn trong nhng giai on tip theo huyn Bc cú ý ngha vụ
cựng quan trng.
Xut phỏt t nhng lý do trờn, em ó chn v nghiờn cu ti Thc
trng cụng tỏc gim nghốo bn vng ti huyn Bc- Tnh Hũa Bỡnh.
lm khúa lun tt nghip ca mỡnh.
2. Tng quan v vn nghiờn cu.
2.1. Nghốo trờn Th gii.

Thc trng nghốo trờn th gii ang din ra theo chiu hng rt ỏng
bỏo ng. Theo mt nghiờn cu ca WB, nguy c i vi ngi nghốo
ang tip tc gia tng trờn quy mụ ton cu, v tc tng trng kinh t
suy gim trong nm 2009 ó y thờm 53 triu ngi na ri vo tỡnh trng
nghốo, thờm vo con s 130-155 triu ngi ca nm 2008, khi giỏ nhiờn
liu v thc phm tng cao.
Suy thoỏi kinh t d kin mi nm s e da thờm mng sng ca
200.000 n 400.000 tr em trong giai on 2010-2015, theo ú 1,4 n 2,8
triu tr em cú th b t vong nu khng hong tip din.
Ch s nghốo ton cu (GHI) c ỏnh giỏ trờn 3 du hiu c bn: t
l ngi thiu n, mc ph bin tỡnh trng suy dinh dng ca tr em
di 5 tui; t l t vong ca tr em di 5 tui. Nhỡn chung, trong nhng
nm t 1990 n 2009, GHI trung bỡnh ca th gii ó gim gn 1/5. Nhiu
quc gia ó gii quyt tt vn dinh dng cho tr em. Tuy nhiờn, t l t
vong ca tr em di 5 tui v t l ngi thiu n vn cũn khỏ cao.
Nghốo git cht hn 30.000 tr di 5 tui trờn khp th gii mi
ngy, bỏo cỏo ca Manos Unidas - mt t chc phi chớnh ph (NGO) Tõy
Ban Nha, Manos Unidas (United Hands) cho bit iu ny cú ngha l cú
khong 11 triu tr em cht mi nm vỡ nghốo, trong ú cú 7 triu tr di
5 tui; 130 triu tr khụng c i hc v 82 triu tr b mt tui th bi
phi kt hụn quỏ sm.
2


Báo cáo của Manos Unidas cũng cho hay hiện có 15 triệu trẻ em trên
thế giới bị mồ côi vì AIDS, đa số rơi vào trẻ ở Nam Phi; 246 triệu trẻ phải
đi làm khi chưa đủ tuổi lao động, trong đó có 72 triệu trẻ dưới 10 tuổi.
Trong khi đó, theo ước tính của Liên Hiệp Quốc, có khoảng 100 triệu trẻ
em trên thế giới không có nhà cửa và đang sống trên các đường phố. Trước
thực trạng này, Liên Hiệp Quốc (LHQ) kêu gọi các nước cải thiện điều kiện

y tế và vệ sinh, giảm tỉ lệ tử vong của trẻ em, cải thiện tình trạng nghèo và
tạo điều kiện cho trẻ em phổ cập giáo dục tiểu học.
Năm 2000, các nước trên thế giới đã thống nhất đề ra mục tiêu này,
theo đó giảm một nửa số người nghèo vào năm 2015. Tuy nhiên, trong bối
cảnh các cuộc khủng hoảng lương thực, tài chính diễn ra liên tiếp đẩy số
người nghèo tăng cao như hiện nay, đối với nhiều nước, mục tiêu này là bất
khả thi.
Báo cáo của "Sodexho Foundation", một tổ chức từ thiện chuyên theo
dõi về nạn nghèo ở Mỹ, cho biết, nạn nghèo ở nước này trong nhiều năm
qua không giảm mà còn có chiều hướng tăng. Theo thống kê, trong năm
2005, toàn nước Mỹ có khoảng 35 triệu người thường xuyên không đủ ăn,
phải sống dựa vào các nguồn từ thiện. Trong 90 tỉ USD chi cho người
nghèo hàng năm, tới 66,7 tỉ USD dành cho y tế và chữa bệnh; 14,5 tỉ USD
chi dưới các dạng tem phiếu hoặc các suất ăn từ thiện hàng ngày; 9,2 tỉ
USD bị thiệt hại do năng suất lao động giảm.
Tổ chức từ thiện Finn Care của Anh công bố một nghiên cứu cho thấy
khoảng 12,5 triệu người Anh, tức 20% dân số nước này, đang sống dưới
mức nghèo (theo chuẩn của Anh). Đây là thực tế đáng ngạc nhiên bởi Anh
vốn được xem là nền kinh tế lớn thứ tư thế giới. Hơn 140 triệu người ở
châu Á bị đẩy vào tình trạng cực kỳ nghèo trong năm 2009 khi nạn thất
nghiệp gia tăng do suy thoái kinh tế toàn cầu. Đó là cảnh báo của Tổ chức
Lao động Quốc tế (ILO) trong bản báo cáo mang tên The Fallout in Asia
được công bố ngày 18/2/2010.
Theo nhận định của ông Kuroda (Chủ tịch Ngân hàng Phát triển châu
Á (ADB), khoảng 620 triệu người ở châu Á sống dưới mức 1USD/ngày. Ít
nhất một nửa và trong số này lần lượt sống ở Ấn Độ và Trung Quốc - 2
nước có nền kinh tế đang phát triển mạnh.
Theo thống kê của Liên Hiệp Quốc, châu Phi là châu lục có tỉ lệ thanh
niên thất nghiệp cao nhất thế giới (25,6% ở khu vực Trung Đông và Bắc
Phi). Thất nghiệp là một trong những vấn đề chủ chốt gây ra nạn nghèo của

3


lục địa Đen và ảnh hưởng tiêu cực đến các chương trình và các kế hoạch
phát triển, với tỉ lệ tăng 10% mỗi năm. 32 trong số 38 nước nghèo nhất thế
giới là thuộc châu Phi. Số tiền nợ của châu Phi lên tới 425 tỉ USD. Tuổi thọ
trung bình ở châu Phi thấp nhất thế giới, 45 tuổi. Chỉ có 58% số người dân
châu Phi được dùng nước sạch.
Từ vài thập kỷ nay, tỉ lệ mù chữ tại châu Phi gia tăng, chiếm khoảng
40% số dân châu Phi ở độ tuổi 15 và chiếm hơn 50% số phụ nữ ở độ tuổi
25. Từ nhiều năm nay, châu Phi đã phải gánh chịu một vấn đề kinh niên là
vấn đề người tị nạn. Theo các con số chính thức, tại châu Phi có hơn 7 triệu
người tị nạn và hơn 20 triệu người không có nhà cửa do hàng loạt các cuộc
xung đột và nội chiến gây ra và đã để lại một hậu quả nặng nề về nạn đói,
nạn suy dinh dưỡng và kinh tế bị đình trệ.
Châu Phi đang phải đối mặt với nạn hạn hán kinh niên và bị thiếu
nước sạch thường xuyên, điều này đã và đang cản trở sự phát triển của châu
lục này. Tình trạng không được sử dụng nước sạch và mất vệ sinh đã gây ra
những hậu quả tai hại và là nguồn gây ra các bệnh dịch trên toàn châu Phi.
Mặc dù trong những năm qua, các nước châu Phi đã đạt được những tiến
bộ về việc cung cấp nước sạch và điều kiện vệ sinh, song những mục tiêu
phát triển thiên niên kỷ vẫn chưa đạt được.
Nghèo khổ đã trở thành thách thức lớn, đe dọa đến sự sống còn, ổn
định và phát triển của thế giới và nhân loại. Sở dĩ như vậy bởi vì thế giới là
một chỉnh thể thống nhất, và mỗi quốc gia là một chủ thể trong chính thể
thống nhất ấy. Toàn cầu hóa đã trở thành cầu nối liên kết các quốc gia lại
với nhau, các quốc gia có mối quan hệ tác động qua lại lẫn nhau, sự ổn định
và phát triển của một quốc gia có ảnh hưởng trực tiếp và sâu sắc đến sự ổn
định và phát triển của các quốc gia khác.
Nghèo khổ đe dọa đến sự sống của loài người bởi "nghèo khổ đã trở

thành một vấn đề toàn cầu có ý nghĩa chính trị đặc biệt quan trọng, nó là
nhân tố có khả năng gây bùng nổ những bất ổn chính trị, xã hội và nếu trầm
trọng hơn có thể dẫn tới bạo động và chiến tranh" không chỉ trong phạm vi
một quốc gia mà là cả thế giới. Bởi, những bất công và nghèo thực sự đã
trở thành những mâu thuẫn gay gắt trong quan hệ quốc tế; và nếu những
mâu thuẫn này không được giải quyết một cách thỏa đáng bằng con đường
hòa bình thì tất yếu sẽ nổ ra chiến tranh.
Mặt khác, vấn đề nghèo còn ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của
nhân loại. Thay vì con người có thể tập trung toàn bộ nguồn lực cho phát
4


triển, thì một phần lớn nguồn lực đó phải dành ra để giải quyết vấn đề
nghèo và các vấn đề toàn cầu khác do nghèo mang lại. Nghèo, bất công là
nguyên nhân của tội phạm quốc tế (khủng bố, nạn buôn bán ma túy và rửa
tiền); nghèo cộng với thiếu hiểu biết kéo theo đó là gia tăng dân số, cạn kiệt
nguồn nước, khan hiếm nguồn năng lượng (do sự gia tăng nhanh chóng
những hoạt động kinh tế của con người); lương thực, thực phẩm ngày càng
thiếu hụt; bệnh tật (nhất là đại dịch HIV/AIDS) ngày càng lan tràn, khó
kiếm soát; môi trường sống bị ô nhiễm nghiêm trọng và vấn đề di dân tự do
đang ngày càng trở nên phức tạp.
Như vậy, nghèo là một trong những nguyên nhân đang trực tiếp đe dọa
đến sự tồn vong và phát triển của loài người. Tác động của nó trong quan
hệ quốc tế là rất lớn và vì vậy vấn đề này không phải của một quốc gia
riêng lẻ nào mà là của toàn nhân loại, đòi hỏi thế giới phải chung tay để
giải quyết một cách triệt để và toàn diện. Ngăn chặn tình trạng nghèo sẽ
không chỉ giúp nâng cao cuộc sống tại các nước đang phát triển mà còn
mang lại sự bảo đảm về an ninh cho các nước giàu.
Xin trích lời của ông Jacques Diouf, Giám đốc Tổ chức Nông - Lương
thế giới: "Để có thể loại trừ nạn đói này mỗi năm phải có ngân khoản 30 tỉ

mỹ kim, tức 8% ngân khoản mà các nước kỹ nghệ tân tiến đã yểm trợ cho
ngànhnông nghiệp của họ; và thực ra nó không là gì cả đối với số tiền các
chính quyền dành cho việc mua sắm khí giới hay để chống lại cuộc khủng
hoảng tài chính trên thế giới hiện nay".
Dẫu biết rằng đó chỉ là so sánh trên con số chứ không thể đem ra đo
đếm trong hiện thực nhưng vẫn cho chúng ta biết được rằng nghèo là vấn
đề mà nếu các quốc gia trên thế giới một lòng quan tâm và dốc sức vào nó
thì nó không thể không bị đẩy lùi. Thiên tai, biến động kinh tế, chính trị
vẫn xảy ra hàng năm và những người dân nghèo là những người hứng chịu
hậu quả rõ rệt nhất, đặc biệt là trẻ em: đói như nỗi lo thường trực đánh cắp
mất quyền hòa nhập vào cuộc sống bình thường như công dân thế kỷ XXI
của những con người khốn khổ.
*Nguyên nhân dẫn tới nghèo trên thế giới.
Có nhiều ý kiến khác nhau xung quanh việc xác định nguyên nhân của
tình trạng nghèo. Trên thực tế không có một nguyên nhân biệt lập, riêng rẽ
dẫn tới tình trạng nghèo nhất là nghèo trên diện rộng, có tính chất xã hội.
Nó cũng không phải là nguyên nhân thuần tuý về mặt kinh tế hoặc do thiên
tai địch hoạ. Ở đây nguyên nhân của tình trạng nghèo là có sự đan xen,
5


thâm nhập vào nhau của cái tất yếu lẫn cái ngẫu nhiên, cái cơ bản và cái tức
thời, cả nguyên nhân sâu xa lẫn nguyên nhân trực tiếp, tự nhiên lẫn kinh tế
-xã hội.
Thực tế đã cho thấy, nghèo trên thế giới bắt nguồn từ không ít nguyên
nhân, trong đó phải kể đến cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới đến nay vẫn
đeo đuổi nhiều nước, đặc biệt các nước phát triển trong đó có Mỹ. Thêm
vào đó, khu vực đồng tiền chung châu Âu cũng đang phải đối mặt với
khủng hoảng nợ công nên buộc phải áp dụng chính sách “thắt lưng buộc
bụng” làm ảnh hưởng đến các vấn đề an sinh xã hội, khiến tình trạng thất

nghiệp càng trở nên trầm trọng và cũng có tác động không nhỏ đến phần
còn lại của thế giới.
Nguyên nhân quan trọng nữa phải kể đến là giá lương thực trên thế
giới tăng cao. Dân số thế giới gia tăng trong khi sản xuất lương thực chỉ đủ
cho 7 tỷ người ăn mà chẳng có dư thừa, nên bất cứ biến động nào như thiên
tai, lũ lụt, hạn hán khiến sản lượng giảm, đều có thể làm lương thực tăng
giá. Đó là chưa kể quá trình đô thị hoá đang tăng tốc khiến đất đai canh tác
ở nhiều nước ngày càng bị thu hẹp, trong khi đầu tư cho nông nghiệp vẫn
chưa được chú trọng đúng mức.
Ngoài ra, một số nguyên nhân khác dẫn đến nghèo trên thế giới được
liệt kê ra là chiến tranh, cơ cấu chính trị (thí dụ như chế độ độc tài, các quy
định thương mại quốc tế không công bằng), cơ cấu kinh tế (phân bố thu
nhập không cân bằng, tham nhũng, nợ quá nhiều, nền kinh tế không có hiệu
quả, thiếu những nguồn lực có thể trả tiền được), thất bại quốc gia, tụt hậu
về công nghệ, tụt hậu về giáo dục, thiên tai, dịch bệnh, dân số phát triển
quá nhanh và không có bình đẳng nam nữ.
Yếu tố nguy hiểm chính cho sự nghèo tương đối là thất nghiệp và
thiếu việc làm. Ngoài ra những yếu tố nguy hiểm khác là phân bố thu nhập
quá mất cân bằng, thiếu giáo dục và bệnh tật mãn tính.
Cho đến thế kỷ 19 sự nghèo nàn phần lớn không được xem như là có
nguyên nhân từ xã hội mà là do lỗi lầm cá nhân hay "trời muốn". Cùng với
công nghiệp hóa và các tranh cãi chung quanh "câu hỏi xã hội" tại châu Âu,
quan điểm cho rằng hiện tượng nghèo nàn phổ biến là kết quả của sự thất
bại của thị trường và có thể được làm giảm thiểu bằng các biện pháp quốc
gia. Thí dụ như ở Liên hiệp Anh, việc chống nghèo chính là khởi điểm của
một chính sách xã hội hiện đại. Thế nhưng trong thời gian gần đây hiệu quả
6


của việc chống nghèo bằng chính sách xã hội tại nhiều nước công nghiệp

đã bị đặt câu hỏi vì nhiều hình thức nghèo mới xuất hiện.
2.2. Nghèo tại Việt Nam.
Đặc điểm đáng chú ý của tình trạng nghèo ở Việt Nam đó là ngay
trong một vùng, một tỉnh, tỷ lệ nghèo cũng rất khác nhau. Có tới 90%
người nghèo sống ở vùng nông thôn, kinh tế chậm phát triển, lao động dư
thừa, thời gian nhàn rỗi cao, năng suất lao động thấp, trình độ dân trí thấp,
phong tục tập quán nhìn chung còn lạc hậu so với đô thị. Chỉ có 10% hộ
nghèo sống ở đô thị, nhưng đa số mức sống của người nghèo ở đô thị cũng
bằng mức sống trung bình ở nông thôn.
Về xã nghèo, Chính phủ xác định có 1.715 xã nằm ở khu vực miền
núi, vùng sâu, vùng xa, trong đó có hơn 1.000 xã đặc biệt khó khăn thuộc
91 huyện của 30 tỉnh, thành phố.
Tình trạng nghèo biến đổi theo thời gian và không gian. Sự biến động
này không thuần túy chỉ có giảm mà cũng có lúc tăng ở từng khu vực, vì nó
phụ thuộc rất lớn vào phát triển, tăng trưởng kinh tế, vào các chính sách,
giải pháp của Đảng và Nhà nước cũng như từng địa phương, vào các yếu tố
khách quan khác như khủng hoảng kinh tế - tài chính của khu vực, thiên
tai, địch họa… Nhưng nhìn chung tỷ lệ nghèo ở nước ta giảm nhanh trong
những năm đây.
Theo số liệu của Chương trình Phát triển Liên Hiệp Quốc ở Việt Nam,
vào năm 2004 chỉ số nghèo tổng hợp (tiếng Anh: Human Poverty IndexHPI) xếp hạng 41 trên 95 nước. Trong Báo cáo "Khởi đầu tốt nhưng chưa
phải đã hoàn thành: Thành tựu ấn tượng của Việt Nam về giảm nghèo và
những thách thức mới" của Ngân hàng thế giới ngày 24/1/2013, đã ghi
nhận: Trong vòng 20 năm (1990-2010), tỷ lệ nghèo ở Việt Nam đã giảm từ
gần 60% xuống còn 20,7% với khoảng hơn 30 triệu người thoát nghèo. Tuy
nhiên, trên diễn đàn Quốc hội Việt Nam, rất nhiều đại biểu cho rằng tỷ lệ
hộ nghèo giảm không phản ánh thực chất vì số người nghèo trong xã hội
không giảm, thậm chí còn tăng do tác động của lạm phát (khoảng 40% kể
từ khi ban hành chuẩn nghèo đến nay) và do là suy giảm kinh tế. Mặc dù
vậy, nhiều hộ gia đình vừa thoát nghèo vẫn rất dễ rớt trở lại vào cảnh

nghèo. Trong thập kỷ tới đây nỗ lực của Việt Nam trong việc hội nhập với
nền kinh tế toàn cầu sẽ tạo ra nhiều cơ hội cho sự tăng trưởng, nhưng cũng
đặt ra nhiều thách thức đối với sự nghiệp giảm nghèo.
7


*Nguyên nhân nghèo tại Việt Nam.
Nguyên nhân gây ra nghèo ở Việt Nam được nhiều cơ quan chính phủ
và quốc tế phân tích và đưa ra nhiều quan điểm, tựu chung nghèo ở Việt
Nam được hiểu xuất phát từ những nguyên nhân khách quan và chủ quan.
- Nguyên nhân khách quan.
Các nguyên nhân khách quan được đề cập đến bao gồm:
(1) Việt Nam là một nước nông nghiệp lạc hậu vừa trải qua một cuộc
chiến tranh lâu dài và gian khổ, cơ sở hạ tầng bị tàn phá, ruộng đồng bị bỏ
hoang, bom mìn, nguồn nhân lực chính của các hộ gia đình bị sút giảm do
mất mát trong chiến tranh, thương tật, hoặc phải xa gia đình để tham gia
chiến tranh, học tập cải tạo trong một thời gian dài.
(2) Chính sách nhà nước thất bại: sau khi thống nhất đất nước việc áp
dụng chính sách tập thể hóa nông nghiệp, cải tạo công thương nghiệp và
chính sách giá lương tiền đã đem lại kết quả xấu cho nền kinh tế vốn đã ốm
yếu của Việt Nam làm suy kiệt toàn bộ nguồn lực của đất nước và hộ gia
đình ở nông thôn cũng như thành thị, lạm phát tăng cao có lúc lên đến
700% năm.
(3) Hình thức sở hữu: việc áp dụng chế độ sở hữu toàn dân, sở hữu
nhà nước và tập thể của các tư liệu sản xuất chủ yếu trong một thời gian dài
đã làm thui chột động lực sản xuất.
(4) Việc huy động nguồn lực nông dân quá mức, ngăn sông cấm chợ
đã làm cắt rời sản xuất với thị trường, sản xuất nông nghiệp đơn điệu, công
nghiệp thiếu hiệu quả, thương nghiệp tư nhân lụi tàn, thương nghiệp quốc
doanh thiếu hàng hàng hóa làm thu nhập đa số bộ phận giảm sút trong khi

dân số tăng cao.
(5) Lao động dư thừa ở nông thôn không được khuyến khích ra thành
thị lao động, không được đào tạo để chuyển sang khu vực công nghiệp,
chính sách quản lý bằng hộ khẩu đã dùng biện pháp hành chính để ngăn
cản nông dân di cư, nhập cư vào thành phố.
(6) Thất nghiệp tăng cao trong một thời gian dài trước thời kỳ đổi mới
do nguồn vốn đầu tư thấp và thiếu hệu quả vào các công trình thâm dụng
vốn của Nhà nước.

8


- Nguyên nhân chủ quan.
Nguyên nhân chủ quan bao gồm:
(1) Việt Nam là nước nông nghiệp đến năm 2008 vẫn còn khoảng 70%
dân số sống ở nông thôn trong khi tỷ lệ đóng góp của nông nghiệp trong
tổng sản phẩm quốc gia thấp. Theo Ngân hàng thế giới, hệ số Gini tại khu
vực nông thôn đã tăng từ 0,365 năm 2004 lên 0,413 năm 2010 và chênh
lệch giữa thu nhập trung bình đầu người của nhóm 20% hộ khá giả nhất với
20% hộ nghèo nhất đã tăng từ mức 7 lần năm 2004 lên 8,5 lần năm 2010;
(2) Người dân còn chịu nhiều rủi ro trong cuộc sống, sản xuất mà
chưa có các thiết bị phòng ngừa hữu hiệu, dễ tái nghèo trở lại như: thiên tai,
dịch bệnh, sâu hại, tai nạn lao động... rủi ro về chính sách thay đổi không
lường trước được;
(3) Kinh tế phát triển không bền vững, tăng trưởng tuy khá nhưng chủ
yếu là do nguồn vốn đầu tư trực tiếp và đầu tư vào con người ở mức cao
nhưng hiệu quả còn hạn chế, số lượng lao động được đào tạo đáp ứng nhu
cầu thị trường còn thấp, nông dân khó tiếp cận tín dụng ngân hàng nhà
nước.
3- Mục tiêu nghiên cứu.

- Nghiên cứu cơ sở lí luận, các khái niệm liên quan đến nghèo.
- Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác giảm nghèo bền vững.
- Thực trạng giảm nghèo bền vững tại huyện Đà Bắc – Tỉnh Hòa Bình.
- Tìm hiểu những khó khăn và thuận lợi của công tác giảm nghèo bền
vững.
-Đề ra các giải pháp dưới góc độ công tác xã hội để nâng cao đời sống
cho người nghèo.
4- Nhiệm vụ nghiên cứu.
- Nghiên cứu cơ sở lí luận, các khái niệm liên quan đến nghèo.
- Tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến công tác giảm nghèo bền vững.
- Đi sâu vào tìm hiểu thực trạng đời sống vật chất và tinh thần của các
hộ nghèo.
- Xem xét việc thực hiện công tác giảm nghèo bền vững tại địa
phương.
9


- Sự tác động của công tác giảm nghèo với đối tượng, những điểm tích
cực, hạn chế của các chính sách giảm nghèo và nguyện vọng của người
nghèo.
- Từ thực tiễn ở địa bàn khảo sát đưa ra các giải pháp, khuyến nghị để
giúp cho những người làm công tác xã hội ở địa phương thấy được thực
trạng để điều chỉnh, bổ sung và làm tốt hơn nữa công tác giảm nghèo tại địa
phương mình.
5- Khách thể nghiên cứu.
- Các hộ gia đình nghèo tại huyện Đà Bắc – Tỉnh Hòa Bình.
Tiến hành phát 60 bảng hỏi cho các hộ gia đình nghèo trên địa bàn
huyện Đà Bắc.
- Cán bộ Phòng Lao động- Thương binh và Xã hội huyện Đà Bắc.
Tiến hành phỏng vấn sâu 3 cán bộ Phòng Lao động Thương binh và xã

hội huyện.
6- Đối tượng nghiên cứu.
Thực trạng công tác giảm nghèo bền vững của Phòng Lao độngThương binh và xã hội huyện Đà Bắc – Tỉnh Hòa Bình.
7- Phạm vi nghiên cứu.
- Phạm vi không gian: Nghiên cứu trên địa bàn toàn huyện Đà Bắc.
- Phạm vi thời gian: Trong năm 2017.
- Phạm vi nội dung:
+ Thực trạng đời sống vật chất và tinh thần của các hộ gia đình nghèo.
+ Sự tác động của công tác giảm nghèo với đối tượng, những điểm
tích cực, hạn chế của các chính sách giảm nghèo và nguyện vọng của người
nghèo.
+ Từ thực tiễn ở địa bàn khảo sát đưa ra các giải pháp, khuyến nghị để
giúp cho những người làm công tác xã hội ở địa phương thấy được thực
trạng để điều chỉnh, bổ sung và làm tốt hơn nữa công tác giảm nghèo tại địa
phương mình

10


8- Phương pháp nghiên cứu.
8.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu, văn bản.
Đây là phương pháp thu thập thông tin thứ cấp, thông qua các văn
kiện, các sách, tài liệu, lí luận …
Khóa luận sử dụng phương pháp trên trong việc thu thập thông tin, số
liệu, tài liệu khác nhau về thực trạng nghèo và công tác GN của phòng lao
động thương binh xã hội huyện, xã liên quan tới đề tài nghiên cứu.
Sử dụng những báo cáo tại địa phương, những tài liệu có liên quan
đến công tác giảm nghèo tại địa phương, tìm hiểu những nhu cầu của người
nghèo và việc hỗ trợ người nghèo tại địa phương.
8.2.phương pháp điều tra bảng hỏi.

Đây là phương pháp phỏng vấn nhưng không trực tiếp mà phỏng vấn
qua một bảng gồm các câu hỏi và đáp án được định trước. Những câu hỏi
và đáp án trong bảng hỏi được xây dựng phù hợp với đối tượng được hỏi để
người được hỏi dễ dàng hiểu và đưa ra phương án trả lời thích hợp.
Khóa luận sử dụng phương pháp trưng cầu ý kiến bằng bảng hỏi để
thu thập thông tin từ các chủ hộ nghèo tại huyện Đà Bắc.
Xây dựng hệ thống câu hỏi liên quan đến vấn đề đang nghiên cứu.
+ Tiến hành phát 60 bảng hỏi cho các hộ gia đình nghèo trên địa bàn
huyện Đà Bắc.
8.3. Phương pháp quan sát.
Phương pháp quan sát được thể hiện qua việc đến từng nhà hộ nghèo
để có thêm tư liệu phục vụ cho nội dung của khóa luận.
8.4. Phương pháp phỏng vấn sâu.
Đây là phương pháp thu thập thông tin dựa trên cơ sở quá trình giao
tiếp bằng lời nói có tính đến mục đích đặt ra. Trong cuộc phỏng vấn, người
phỏng vấn nêu những câu hỏi theo một chương trình được định sẵn dựa
trên những cơ sở luật số lớn của toán học.
Trong khóa luận, phương pháp phỏng vấn sâu dùng để thu thập thông
tin từ cán bộ chính sách huyện, xã đang thực hiện công tác giảm nghèo
Đối tượng là 1 số cán bộ Phòng Lao động – Thương binh và xã hội

11


8.5.Phương pháp phân tích số liệu bằng phần mềm SPSS.
Là phương pháp sử dụng phần mềm SPSS để nhập dữ liệu đầu vào,
gán nhãn vào dữ liệu và từ đó có các biện pháp xử lý số liệu thống kê để
đưa ra kết quả phân tích.
Khóa luận ứng dụng phương pháp trên trong xử lý số liệu thu được từ
60 phiếu hỏi, từ đó xây dựng các ý kiến phân tích.

9- Kết cấu của khóa luận tốt nghiệp.
Gồm 2 phần:
A- Phần mở đầu
B- Phần nội dung.
Chương I: Cơ sở lí luận và thực tiễn.
Chương II: Thực trạng công tác giảm nghèo bền vững tại huyện Đà
Bắc- Tỉnh Hòa Bình.
Chương III: Kết luận - Giải pháp - Khuyến nghị.

12


B- NỘI DUNG
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC GIẢM
NGHÈO BỀN VỮNG
1.1. Một số khái niệm cơ bản.
1.1.1. Một số khái niệm về nghèo.
1.1.1.1.Theo quan niệm của quốc tế.
Tại hội nghị chống nghèo khu vực Châu Á – Thái Bình Dương do
ESCAP tổ chức tại Băng Cốc, Thái Lan tháng 09/1993 định nghĩa: “Nghèo
là tình trạng một bộ phận dân cư không được hưởng và thoả mãn các nhu
cầu cơ bản của con người mà những nhu cầu này đã được xã hội thừa nhận
tuỳ theo trình độ phát triển kinh tế- xã hội và phong tục tập quán của địa
phương”.
Với quan niệm ở trên, việc xem xét nghèo cần lưu ý 3 vấn đề:
- Nghèo thay đổi theo thời gian.
- Nghèo thay đổi theo không gian.
Khái niệm trên đã được nhiều quốc gia trong khu vực chấp nhận và sử
dụng trong nhiều năm qua. Tuy nhiên, để phân loại một cách chi tiết hơn nữa,
các nước còn phân chia nghèo thành 2 loại là nghèo tuyệt đối và nghèo tương

đối.
Nghèo tuyệt đối: Là tình trạng một bộ phận dân cư thuộc diện
nghèokhông có khả năng thoả mãn nhu cầu tối thiểu của cuộc sống: ăn,
mặc, ở, đi lại...
Nghèo tương đối: là tình trạng một bộ phận dân cư thuộc diện
nghèocó mức sống dưới mức sống trung bình của cộng đồng và địa phương
đang xét.
Tại hội nghị thượng đỉnh thế giới về phát triển xã hội, tổ chức tại
Copenhagen, Đan Mạch năm 1995 đã đưa ra khái niệm cụ thể hơn về nghèo
như sau:
“Người nghèo là tất cả những ai mà thu nhập thấp hơn 1 đôla (USD)
mỗi ngày cho mỗi người, số tiền được coi như đủ mua những sản phẩm
thiết yếu để tồn tại.”
Quan niệm này rất cụ thể, cho ta thấy một cách tiếp cận để xem xét
nghèo trên cơ sở mức thu nhập bình quân/người/ngày và nói lên mức độ
13


đáp ứng nhu cầu cơ bản của con người thông qua việc sử dụng nguồn thu
nhập đó để trang trải trong việc mua những sản phẩm thiết yếu
Theo quan điểm của ngân hàng thếgiới WB (World bank): Nghèo là
một khái niệm đa chiều vượt khỏi phạm vi túng thiếu về vật chất; nghèo
không chỉ gồm các chỉ số dựa trên thu nhập mà còn bao gồm các vấn đề
liên quan đến năng lực như: dinh dương, sức khỏe, giáo dục, khả năng dễ bị
tổn thương, không có quyền phát ngôn và không có quyền lực.
Đây là một quan điểm khá đầy đủ, bởi với quan niệm này người ta
không chỉ quan tâm đến yếu tố “túng thiếu về vật chất” mà còn quan tâm
đến một vấn đề rất quan trọng đối với mỗi con người, đó là việc “không có
quyền phát ngôn và không có quyền lực”; bởi người nghèo là một trong
những người được xếp vào nhóm người “yếu thế”, cho nên họ ít có cơ hội

tham gia vào các hoạt động của cộng đồng, không có quyền quyết định.
Tóm lại những quan niệm về nghèo nêu trên, tùy theo mức độ đánh
giá và mức bao quát nghèo của khái niệm, đều phản ánh ba khía cạnh chủ
yếu của người nghèo đó là:
- Có mức sống thấp hơn mức sống trung bình của cộng đồng dân cư.
- Không được thụ hưởng những nhu cầu cơ bản ở mức tối thiểu dành
cho con người.
- Thiếu cơ hội lựa chọn và tham gia vào quá trình phát triển của cộng
đồng.
1.1.1.2. Quan niệm của Việt Nam.
Đối với Việt Nam, trước năm 1990, vấn đề nghèo ít được quan tâm, nó
chỉ được đặc biệt chú ý từ sau năm 1990, tức là sau 3 năm chuyển từ nền
kinh tế kế hoạch hóa, tập trung bao cấp sang nền kinh tế thị trường, vấn đề
phân hóa giàu nghèo xuất hiện và diễn ra nhanh chóng. Bên cạnh đó, vấn
đề nghèo đang là vấn đề bức xúc trên phạm vi toàn cầu, nhất là ở các nước
chậm và đang phát triển như khu vực Châu Phi và Châu Á.
Theo Chương trình Quốc gia Xóa đói giảm nghèo có đưa ra khái niệm
cho nghèo ở Việt Nam:
“Nghèo là tình trạng bộ phận dân cư chỉ có khả năng thỏa mãn một
phần các nhu cầu cơ bản của con người và có mức sống ngang bằng với
mức sống tối thiểu của cộng đồng xét trên mọi phương diện.”
*Phương pháp tiếp cận và xác định chuẩn nghèo.
14


Phương pháp xác định chuẩn nghèo dựa vào nhu cầu chi tiêu.
Đây là phương pháp do chuyên gia Ngân hàng thế giới (World bank)
đề xướng và cũng là phương pháp được nhiều quốc gia cũng như tổ chức
quốc tế công nhận và sử dụng trong việc xác định chuẩn nghèo ở cấp quốc
gia hoặc sử dụng trong các dự án lớn.

Nội dung cơ bản của phương pháp này là dựa vào nhu cầu chi tiêu để
đảm bảo các nhu cầu cơ bản của con người về ăn, mặc, ở, văn hóa, y tế,
giáo dục, đi lại và giao tiếp.
Ở phương pháp này, khi xác định người nghèo phải gắn chặt với việc
tính thu nhập bình quân của hộ gia đình. Tuy vậy, tỷ lệ hộ nghèo không
đồng nghĩa với tỷ lệ người nghèo; thông thường một quốc gia thì tỷ lệ
người nghèo bao giờ cũng cao hơn tỷ lệ hộ nghèo.
Phương pháp xác định chuẩn nghèo dựa vào so sánh thu nhập
bìnhquân đầu người của các hộ gia đình.
Phương pháp này cũng rất khoa học và tương đối đơn giản. Một số
nước phát triển ở châu Âu và Mỹ đã sử dụng. Họ cho rằng người nghèo là
những người không đủ để chi phí cho lương thực, thực phẩm và các dịch vụ
xã hội. Do vậy, người ta xác định chuẩn nghèo bằng khoảng ½ thu nhập
bình quân đầu người của các hộ gia đình trong cả nước. Tuy nhiên, Mỹ và
Nhật Bản còn chia cụ thể cho các đối tượng khác nhau, cụ thể chuẩn nghèo
năm 2001 ở Mỹ đối với một người sống một mình, không có người ăn theo
dưới 65 tuổi là 8,494 USD; đối với gia đình 9 người là 38,223 USD; đối
với gia đình 4 người là 17,940 USD.
Tuy nhiên, Trung tâm phát triển nguồn nhân lực Châu Á phối hợp với
Trung tâm nghiên cứu dân số và nguồn lao động, Bộ LĐTBXH cho rằng:
“theo quan niệm chung của nhiều nước, hộ nghèo có mức thu nhập dưới
1/3 mức trung bình của xã hội”
Qua nghiên cứu, việc lấy chuẩn nghèo bằng ½ hay 1/3 thu nhập bình
quân đầu người của các hộ gia đình nghèo phụ thuộc vào trình độ phát triển
của mỗi nước, song biên độ giao động của chuẩn nghèo sẽ nằm trong
khoảng từ ½ đến 1/3 mức thu nhập bình quân.

15

Phương pháp điều chỉnh chuẩn nghèo.
Song song với 2 phương pháp xác định chuẩn nghèo cơ bản nêu trên,
ta có 2 phương pháp điều chỉnh chuẩn nghèo theo từng thời kỳ phát triển
kinh tế- xã hội của quốc gia, vùng lãnh thổ.
- Phương pháp điều chỉnh chuẩn nghèo theo giá cả thực tế.
Phương pháp này phải điều chỉnh giá cả của rổ hàng hóa, giá cả các
mặt hàng phi lương thực, thực phẩm cho phù hợp với thực tế. Thông
thường 2 đến 3 năm người ta điều tra 1 lần và căn cứ vào kết quả điều tra
điều chỉnh giá cả rổ hàng hóa và giá cả mặt hàng phi lương thực, thực
phẩm cho phù hợp với tình hình thực tế. Tuy nhiên, nếu thời gian quá dài
thì cũng phải xem xét điều chỉnh cơ cấu rổ hàng hóa.
Trường hợp nước ta những năm 90 của thập kỷ trước nhu cầu chi cho
lương thực, thực phẩm (ăn) chiếm 70% tổng chi tiêu thì đến năm 2002 chi
tiêu cho lương thực, thực phẩm chỉ chiếm 60% tổng chi tiêu, còn 40% là
chi tiêu cho phi lương thực, thực phẩm.
-Phương pháp điều chỉnh chuẩn nghèo theo lạm phát.
Phương pháp này rất đơn giản và dễ tính. Các nước phát triển như Mỹ,
Châu âu hay sử dụng phương pháp này: họ lấy chuẩn nghèo đã được xác
định, nhân với chỉ số lạm phát cùng thời kỳ tương ứng ban hành chuẩn
nghèo để có chuẩn nghèo mới.
Thông thường, các nước phát triển tốc độ lạm phát rất thấp, chỉ 1 – 2%
một năm, do vậy có khi 5 đến 7 năm họ mới điều chỉnh chuẩn nghèo 1 lần.
1.1.2. Khái niệm về giảm nghèo bền vững.
Giảm nghèo bền vững là làm cho bộ phận dân cư nghèo bền vững
nâng cao mức sống, từng bước thoát khỏi tình trạng nghèo bền vững. Biểu
hiện ở tỷ lệ phần trăm và số lượng người nghèo bền vững giảm xuống. Nói
một cách khác giảm nghèo bền vững là quá trình chuyển bộ phận dân cư
nghèo bền vững lên một mức sống cao hơn.
Ở góc độ nước nghèo: giảm nghèo ở nước ta chính là từng bước thực
hiện quá trình chuyển đổi trình độ sản xuất cũ, lạc hậu còn tồn đọng trong

xã hội sang trình độ sản xuất mới, cao hơn. Mục tiêu hướng tới là trình độ
sản xuất tiến tiến của thời đại.
Ở góc độ người nghèo: giảm nghèo là quá trình tạo điều kiện giúp đỡ
người có khả năng tiếp cận các nguồn lực của sự phát triển một cách nhanh
16


nhất, trên cơ sở đó có nhiều lựa chọn hơn, giúp họ từng bước thoát khỏi
tình trạng.
1.1.3. Khái niệm về công tác giảm nghèo bền vững.
Công tác giảm nghèo bền vững là những hoạt động hỗ trợ người
nghèo về các lĩnh vực như giáo dục, y tế, hỗ trợ vay vốn tín dụng, nhà ở,
phát triển sản xuất…. nhằm giúp người nghèo có điều kiện để vươn lên
thoát nghèo.
Như vậy giảm nghèo bền vững là chuyển từ tình trạng có ít điều kiện
lựa chọn sang tình trạng có đầy đủ điều kiện lựa chọn hơn để cải thiện đời
sống mọi mặt của mỗi người.
1.1.4. Khái niệm liên quan.
Có một số khái niệm liên quan tới nghèo và giảm nghèo, chúng ta cần
nghiên cứu để hiểu sâu sắc hơn, đầy đủ hơn về tất cả các vấn đề liên quan
tới nghèo để giúp cho các hoạt động chuyên môn trong lĩnh vực giảm
nghèo có hiệu quả:
Nhu cầu cơ bản:
Nhu cầu cơ bản của con người gồm 8 yếu tố, dược phân thành 2 loại
nhu cầu:
- Nhu cầu tối thiểu: đó là các nhu cầu thiết yếu nhất để duy trì cuộc
sống như ăn, mặc, ở và một số sinh hoạt hàng ngày nhưng ở mức tối thiểu.
- Nhu cầu sinh hoạt hằng ngày gồm: Văn hóa, giáo dục, y tế, đi lại, giao
tiếp.
Ngưỡng nghèo.

Là ngưỡng nhu cầu tối thiểu được sử dụng làm ranh giới để xác định
nghèo hay không nghèo.
Trong thời kỳ đầu của những năm 90, các nhà khoa học Việt Nam sử
dụng 8 yếu tố trên làm căn cứ xác định nhu cầu tối thiểu.
Hộ nghèo: Là tình trạng của một số hộ gia đình chỉ thoả mãn một
phầnnhu cầu tối thiểu của cuộc sống và có mức sống thấp hơn mức sống
trung bình của cộng đồng xét trên mọi phương diện.

17


1.2. Biểu hiện của công tác giảm nghèo bền vững.
1.2.1. Hoạt động hỗ trợ cho vay vốn từ ngân hàng chính sách.
Là chính sách tạo điều kiện cho người nghèo được tiếp cận các nguồn
vốn tín dụng ưu đãi, để cho hộ nghèo có sức lao động, có nhu cầu vay vốn
mua sắm vật tư, thiết bị, giống cây trồng, vật nuôi; thanh toán các dịch vụ
phục vụ sản xuất, kinh doanh tự tạo việc làm, tăng thu nhập; hoặc để giải
quyết một phần nhu cầu thiết yếu về nhà ở, điện thắp sáng, nước sạch và
học tập; trang trải các chi phí để đi lao động có thời hạn ở nước ngoài.
- Hoạt động cung cấp tín dụng ưu đãi, chủ yếu là tín dụng có quy mô
nhỏ cho các hộ gia đình nghèo có sức lao động, có nhu cầu vay vốn để phát
triển sản xuất với thủ tục cho vay và thu hồi vốn đơn giản, nhanh chóng,
thuận tiện, phù hợp với người nghèo.
-Số tiền và thời hạn cho vay phù hợp với chu kỳ sản xuất kinh doanh
bằng nhiều hình thức khác nhau tùy vào từng vùng cụ thể.
1.2.2. Hoạt động hỗ trợ khuyến nông lâm nghiệp và hỗ trợ việc làm
Là chính sách củng cố hệ thống khuyến nông cơ sở. Đưa ra cơ chế phù
hợp về tổ chức, đào tạo, tập huấn và sử dụng đội ngũ cán bộ khuyến nông
cơ sở, khuyến nông thôn bản trong việc giúp đỡ, hướng dẫn các hộ gia đình
vay vốn, sử dụng nguồn vốn, tổ chức sản xuất, cách chi tiêu trong gia đình

để đảm bảo cuộc sống.
Đồng thời, chính sách tăng cường bồi dưỡng, tư vấn, nâng cao kiến
thức kỹ thuật canh tác, kinh nghiệm sản xuất, chuyển giao công nghệ, kỹ
thuật theo hướng sản xuất hàng hóa nhất là đối với các sản phẩm là thế
mạnh của các địa phương, ở các xã điểm xây dựng nông thôn mới, hộ
nghèo làm nông nghiệp có lao động, có tư liệu sản xuất nhưng thiếu kiến
thức, thiếu kinh nghiệm sản xuất, cách thức tổ chức cuộc sống.
Bên cạnh đó, chính sách phát huy vai trò của các tổ chức đoàn thể
trong việc tuyên truyền, vận động hộ nghèo đổi mới cách thức làm ăn và
sinh hoạt gia đình, quan hệ xã hội.
- Hoạt động đưa các loại giống cây trồng vật nuôi mới với năng suất
cao hơn vào sản xuất, phù hợp với thời tiết của từng vùng. Hỗ trợ về giống
cây và vật tư cho người dân.
- Xây dựng và nhân rộng những mô hình xóa đói giảm nghèo.
18


- Hỗ trợ việc làm là hoạt động dạy nghề, đào tạo nghề cho lao động
thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo ở khu vực nông thôn, các xã khó khăn, đặc
biệt khó khăn.
1.2.3. Hoạt động hỗ trợ về y tế cho người nghèo.
Những năm qua, với mục tiêu an sinh xã hội, người nghèo luôn được
Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm bằng việc đã có nhiều chính sách trợ
giúp người nghèo, trong đó có việc chăm sóc sức khỏe cho người dân. Một
trong những điểm ưu việt của chính sách BHYT là việc quy định mức hỗ
trợ từ ngân sách Nhà nước để mua thẻ BHYT cho các nhóm đối tượng
chính sách xã hội, trong đó đối tượng thuộc hộ nghèo được hỗ trợ 100%, hộ
cận nghèo được hỗ trợ 70% số tiền mua thẻ BHYT
- Hoạt động đảm bảo cho người nghèo được tiếp cận các dịch vụ y tế,
khi ốm đau đến khám chữa bệnh ở các cơ sở y tế được thuận tiện hơn.

1.2.4. Hoạt động hỗ trợ giáo dục cho học sinh nghèo.
Căn cứ vào Nghị định số 49/2010/NĐ-CP ngày 14/5/2010 thực hiện
miễn giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập và cơ chế thu, sử dụng học phí
đối với con, em hộ nghèo theo học tại cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo
dục quốc dân; tăng cường đầu tư cơ sở vật chất cho các Trường học để trẻ
em nói chung và trẻ em con hộ nghèo, cận nghèo và hộ dân tộc thiêu số
nghèo nói riêng có điều kiện học tập thuận lợi.
- Là hoạt động miễn giảm hoàn toàn học phí và các khoản đóng góp
xây dựng trường cho con e hộ nghèo.
- Hỗ trợ sách giáo khoa, vở viết và đồ dùng học tập.
1.3. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá nghèo.
1.3.1. Khái niệm hệ thống chỉ tiêu.
Hệ thống chỉ tiêu có thể được hiểu là hệ thống các chỉ số mà con
người đặt ra trên cơ sở thực tiễn các mục tiêu nghiên cứu hay hoạt động
thực tiễn trong một lĩnh vực nào đó, nhằm để đánh giá các đối tượng
nghiên cứu hay kết quả của hoạt động thực tiễn. Nó là hệ thống các thước
đo để xem xét, đánh giá kết quả của một hoạt động thực tiễn một cách toàn
diện, có hệ thống, phù hợp với mục tiêu và yêu cầu đặt ra.
Hệ thống chỉ tiêu đánh giá nghèo là hệ thống các chỉ số mà trong quá
trình nghiên cứu nghèo hay thực tiễn hoạt động giảm nghèo đưa ra để
nghiên cứu, đánh giá kết quả các hoạt động liên quan đến nghèo và giảm
19