Quản lí dạy học môn toán ở trường THPT tủa chùa, huyện tủa chùa, tỉnh điện biên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI

NGUYỄN KHẮC LỢI

QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TOÁN
Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN TỦA CHÙA,
TỈNH ĐIỆN BIÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

HÀ NỘI - NĂM 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI

NGUYỄN KHẮC LỢI

QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TOÁN
Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN TỦA CHÙA, TỈNH
ĐIỆN BIÊN

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
(Chương trình đào tạo theo định hướng ứng dụng)
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS HÀ THỊ ĐỨC

Hà Nội – Năm 2017

LỜI CẢM ƠN

Luận văn khoa học này đã được hoàn thành trong sự cố gắng học hỏi,
tìm tòi nghiên cứu của bản thân với sự tận tình giảng dạy của các thầy giáo,
cô giáo trường Đại học Sư Phạm Hà Nội, nhiều nhà khoa học, nhà quản lý
trong ngành giáo dục và các đồng nghiệp.
Tôi xin trân trọng cám ơn các thầy, các cô và đặc biệt là PGS.TS Hà
Thị Đức đã tận tâm hướng dẫn khoa học, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.
Xin trân trọng cám ơn trường Đại học Sư Phạm Hà Nội, Sở GD&ĐT tỉnh
Điện Biên, trường THPT Tủa Chùa đã quan tâm, tạo mọi điều kiện thuận lợi
cho bản thân tôi được học tập, nghiên cứu để hoàn thành luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn lãnh đạo trường THPT Tủa Chùa, các cán
bộ, giáo viên, cha mẹ học sinh và các em học sinh trường THPT Tủa Chùa đã
động viên, cộng tác và nhiệt tình giúp đỡ tôi trong quá trình điều tra, nghiên
cứu, kiểm chứng kết quả nghiên cứu để hoàn thành luận văn.
Luận văn được hoàn thành còn có sự giúp đỡ động viên của các bạn
đồng nghiệp, của những người thân yêu trong gia đình. Tôi xin được tri ân
mọi tấm lòng và mong được chỉ bảo thêm để nghiên cứu được hoàn thiện.

Tác giả

Nguyễn Khắc Lợi


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BTĐTN

:

Bí thư Đoàn thanh niên

GV

:

Giáo viên

TW

:

KTKN

:

Kiến thức kỹ năng

CBQL

:

Cán bộ quản lý

CMHS

:

Cha mẹ học sinh

CNH-HĐH

:

Công nghiệp hoá - hiện đại hoá

CSVC

:

Cơ sở vật chất

PPDH

:

Phương pháp dạy học

PTDH

:

Phương tiện dạy học

PPHT

:

Phương pháp học tập.

BP

:

Biện pháp

CNTT

:

Công nghệ thông tin

ĐHSPHN

:

Đại học Sư phạm Hà Nội

TĐCM

:

Trình độ chuyên môn

GD&ĐT

:

Giáo dục và đào tạo

NVSP

:

Nghiệp vụ sư phạm

HT

:

Hiệu trưởng

NV

:

Nhân viên

NXB

:

Nhà xuất bản

PHT

:

Phó hiệu trưởng

QLGD

:

Quản lý giáo dục

THPT

:

Trung học phổ thông

THCS

:

Trung học cơ sở

XHCN

:

Xã hội chủ nghĩa

Trung ương


MỤC LỤC
Trang

MỞ ĐẦU
1.Lý do chọn đề tài ..........................................................................................
1-2
2. Mục đích nghiên cứu ...................................................................................2
3. Nhiệm vụ nghiên cứu ..................................................................................2
4. Phạm vi nghiên cứu .....................................................................................2
5. Phương pháp nghiên cứu.............................................................................3
6. Cấu trúc luận văn ........................................................................................4
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI ..............................................4
1.1. Tổng quan về lịch sử nghiên cứu vấn đề ................................................4
1.2. Một số khái niệm cơ bản ..........................................................................5
1.2.1. Quản lý, biện pháp quản lý ...................................................................5
1.2.2. Quản lý giáo dục, quản lý nhà trường ..................................................7
1.2.3. Quản lý hoạt động dạy học ...................................................................8
1.3. Dạy học môn Toán ở trường THPT .........................................................
10
1.3.1. Vị trí, vai trò môn Toán trong nhà trường phổ thông ...........................
10
1.3.2. Mục tiêu chung của môn Toán trong nhà trường phổ thông ................
11
1.3.3. Cấu trúc nội dung chương trình môn Toán trong trường THPT ..........
12
1.3.4. Hoạt động dạy học môn Toán cấp THPT .............................................
14
15
1.4. Quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở trường THPT Tủa Chùa
1.4.1. Quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên ..........................................
15
1.4.2. Quản lý hoạt động học tập của học sinh ...............................................
19

1.4.3. Quản lý CSVC và phương tiện dạy học Toán ......................................
20
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học…………...
21
1.5.1. Mục tiêu và nội dung chương trình môn Toán .....................................
21
1.5.2. Cán bộ quản lý và đội ngũ giáo viên Toán ở trường THPT……
22
1.5.3. Đối tượng tuyển sinh………………………………………......
22
1.5.4. CSVC và phương tiện dạy học toán…………………………..
22


1.5.5. Môi trường quản lý hoạt động dạy học toán học……………
22
Kết luận chương 1 ..........................................................................................
23
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TOÁN
Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỦA CHÙA, HUYỆN
TỦA CHÙA, TỈNH ĐIỆN BIÊN .................................................................
26
2.1. Khái quát về huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên……………………..
26
2.2. Thực trạng hoạt động dạy học môn Toán ở trường THPT .....................
27
2.2.1. Thực trạng về hoạt động giảng dạy của giáo viên ................................
27
2.2.2. Thực trạng về hoạt động học tập của học sinh......................................
37

2.3. Thực trạng quản lý HDDH môn Toán ở trường THPT ...........................
40
2.3.1. Thực trạng quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên ........................
40
2.3.2. Thực trạng quản lý hoạt động học tập của học sinh ...................................
53
2.3.3. Thực trạng quản lý CSVC và phương tiện dạy học Toán .........................
56
2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý dạy học môn toán...............
59
2.4.1. Luân chuyển giáo viên ..........................................................................
60
2.4.2. Trình độ giáo viên .................................................................................
60
2.4.3. Về quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên………………………
61
2.4.4. Công tác xây dựng kế hoạch……………………………………
61
2.4.5. Công tác tổ chức, chỉ đạo thực hiện…………………………….
62
2.4.6. Công tác kiểm tra, thanh tra…………………………………….
63
2.5. Đánh giá chung thực trạng quản lý hoạt động dạy học…………..
63
2.5.1. Ưu điểm………………………………………………………..
64
2.5.2. Hạn chế………………………………………………………..
64
Kết luận chương 2 ...........................................................................................
65

Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
MÔN TOÁN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỦA
66
CHÙA, HUYỆN TỦA CHÙA, TỈNH ĐIỆN BIÊN ....................................
3.1. Các nguyên tắc để đề xuất xây dựng biện pháp .......................................
66
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .......................................................
66


3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống........................................................
66
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả và khả thi .............................................
67
3.1.4 Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ..........................................................
68
3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn toán ở ...........................
68
3.2.1. Nâng cao nhận thức cho đội ngũ CBQL, đội ngũ tổ trưởng
chuyên môn, giáo viên Toán về quản lý hoạt động dạy học môn Toán ...........
68
3.2.2. Tăng cường quản lý việc thực hiện nội dung chương trình môn
Toán đáp ứng mục tiêu môn học và nhiệm vụ của từng năm học ..................
69
3.2.3. Bồi dưỡng nâng cao kiến thức, trình độ chuyên môn nghiệp vụ
sư phạm cho đội ngũ giáo viên Toán. .............................................................
71
3.2.4. Đổi mới quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá chất lượng giảng
dạy của giáo viên và kết quả học tập của học sinh ……………

75

3.2.5. Đẩy mạnh việc sử dụng hiệu quả cơ sở vật chất, phương tiện
dạy học và tăng cường ứng dụng phương tiện dạy học hiện đại vào

78

dạy học Toán…………………………………………………….
3.2.6. Bồi dưỡng kiến thức và nghiệp vụ QL cho CBQL trường ...................
82
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý .................................................
84
3.4. Khảo nghiệm mức độ cần thiết và tính khả thi của các BPQL ................
85
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ..........................................................................
85
3.4.2. Đối tượng khảo nghiệm.........................................................................
85
3.4.3. Nội dung khảo nghiệm ..........................................................................
85
3.4.4. Phương pháp khảo nghiệm....................................................................
86
3.4.5. Kết quả khảo nghiệm ............................................................................
86
92
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ..............................................................
1. Kết luận .......................................................................................................
92
2. Khuyến nghị ................................................................................................
93

96
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1. Chương trình Toán THPT
Bảng 2.1. Kết quả khảo sát về biện pháp quản lý hoạt động dạy học

Trang
12-13
27

môn Toán của CBQL của nhà trường
Bảng 2.2. Kết quả khảo sát thực trạng về TĐCM, NVSP của giáo

28

viên giảng dạy môn Toán trường THPT Tủa Chùa
Bảng 2.3. Kết quả khảo sát thực trạng về mức độ giáo viên thực hiện

29

các nội dung hoạt động giảng dạy
Bảng 2.4. Kết quả khảo sát thực trạng về mức độ hài lòng của học

33

sinh về tinh thần, trách nhiệm của giáo viên dạy môn Toán
Bảng 2.5: Đánh giá thực trạng sử dụng PPDH trong hoạt động giảng

34

dạy của giáo viên
Bảng 2.6: Đánh giá thực trạng sử dụng các PTDH Toán

35

Bảng 2.7: Đánh giá thực trạng về mức độ học sinh thực hiện các nội

37

dung hoạt động học tập
Bảng 2.8: Kết quả khảo sát thực trạng quản lý việc phân công giảng dạy

39

cho giáo viên ở trường THPT huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên
Bảng 2.9: Kết quả khảo sát thực trạng quản lý việc thực hiện nội 41-42
dung chương trình Toán THPT
Bảng 2.10: Kết quả khảo sát thực trạng quản lý việc chuẩn bị lên lớp 43-44
của giáo viên
Bảng 2.11: Kết quả khảo sát thực trạng quản lý việc lên lớp của giáo

45

viên
Bảng 2.12: Kết quả khảo sát thực trạng quản lý việc dự giờ và thanh

47

tra chuyên môn của giáo viên
Bảng 2.13: Kết quả khảo sát thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra, đánh

49


giá kết quả học tập của học sinh.
Bảng 2.14: Kết quả khảo sát thực trạng quản lý thực hiện quy định về 50-51
hồ sơ chuyên môn của giáo viên
Bảng 2.15: Kết quả khảo sát thực trạng quản lý hoạt động học tập của 52-53
học sinh
Bảng 2.16: Kết quả khảo sát thực trạng cơ sở vật chất dành cho hoạt

56

động tự học của học sinh
Bảng 2.17: Trình độ chuyên môn của đội ngũ giáo viên Toán ở

60

trường THPT huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên

Bảng 3.1: Kết quả khảo sát về mức độ cần thiết của các biện pháp đề

85

xuất
Bảng 3.2. Kết quả khảo sát về mức độ khả thi của các biện pháp đề xuất ...............
87

88
Bảng 3.3. Sự tương quan giữa mức độ cần thiết và tính khả thi của
các biện pháp


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Hiện nay, vấn đề chất lượng dạy học môn Toán ở các trường THPT nói
chung và ở trường THPT huyện Tủa Chùa nói riêng tuy đã được các nhà
trường quan tâm nhưng chưa thực sự đáp ứng được mục tiêu của Ngành đề ra.
Biểu hiện của học sinh yếu kém về môn Toán phổ biến nhất là khả năng vận
dụng vào thực tiễn chưa đạt yêu cầu và yếu nhất là kĩ năng tính toán, kĩ năng
trình bày. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng này: Nguyên nhân chính
là chất lượng đào tào ở các cấp học dưới chưa được quan tâm đúng mức, chất
lượng không đảm bảo, cùng với đó là do công tác quản lý hoạt động dạy học
của nhà trường còn chưa coi trọng sự đổi mới, mang tính đối phó, chưa tự
giác. Nhìn chung hoạt động dạy học trong nhà trường hiện nay chưa có sự
thay đổi rõ rệt, sự tiếp cận với đổi mới giáo dục còn rất hạn chế, việc nghiên
cứu đổi mới giáo dục và đào tạo nói chung mới chỉ dừng lại ở mức độ lý
thuyết, việc ứng dụng chưa được nhiều. Do vậy kết quả học tập môn Toán
còn nhiều hạn chế chưa đạt được kỳ vọng của xã hội, cũng như mục tiêu của
ngành đề ra.
Mặt khác, trong quá trình thực hiện đổi mới chương trình giáo dục nói
chung, giáo dục THPT nói riêng, môn Toán là một môn học chiếm vị trí đặc
biệt quan trọng và không thể thiếu trong chương trình giáo dục phổ thông.
Vấn đề đặt ra hiện nay là tổ chức dạy Toán ở trường THPT như thế nào
đạt hiệu quả nhất. Một trong những giải pháp chiến lược nâng cao chất lượng
giáo dục chính là việc đổi mới quản lý giáo dục từ TW đến cơ sở. Quản lý nhà

trường, quản lý giáo dục mà trọng tâm là quản lý hoạt động dạy học nên quản
lý như thế nào để thầy dạy tốt, trò học tốt. Việc đổi mới phương pháp dạy học
nói chung, môn Toán nói riêng không thể tách rời với hoạt động tổ chức chỉ
đạo của người quản lý trường THPT.


2

Tuy nhiên, thực tiễn quản lý hoạt động dạy học nói chung và hiệu quả
quản lý hoạt động dạy học môn Toán nói riêng ở trường THPT huyện Tủa
Chùa những năm gần đây không đồng đều, chất lượng chưa cao.
Xuất phát từ những lý do nêu trên cũng như yêu cầu giải quyết bài toán
thực tế nhằm tìm ra biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán để nâng
cao chất lượng dạy học môn học này, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục
toàn diện của trường THPT huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên, chúng tôi lựa
chọn vấn đề: “Quản lý dạy học môn Toán ở trường Trung học phổ thông
huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên” làm đề tài luận văn tốt nghiệp thạc sỹ quản
lý giáo dục của mình nhằm góp phần nâng cao chất lượng môn Toán nói riêng
và chất lượng dạy và học nói chung.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề tài đề xuất các biện pháp
quản lý hoạt động dạy học môn Toán nhằm nâng cao chất lượng dạy và học
môn học này ở trường THPT huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Nghiên cứu và hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy
học, quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở trường phổ thông.
3.2. Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng hoạt động dạy học môn
Toán, quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở trường THPT huyện Tủa Chùa,
tỉnh Điện Biên.
3.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở

trường THPT huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên.
4. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài vận dụng lý luận và thực tiễn về quản lý hoạt động dạy học để
nghiên cứu và đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt
động dạy học môn Toán ở trường THPT huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên.
5. Phương pháp nghiên cứu


3

5.1. Phương pháp tiếp cận
Tiếp cận hành chính nhà nước: Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý
hoạt động dạy học môn toán từ góc độ tổ chức cán bộ (luân chuyển giáo
viên), quản lý hành chính nhà nước trong hoạt động dạy học. Từ đó đề ra giải
pháp nhằm khắc phục hạn chế.
5.2. Phương pháp nghiên cứu lý luận
Nghiên cứu và phân tích các nguồn tư liệu, số liệu sẵn có về khoa học
giáo dục, khoa học quản lý giáo dục và các tài liệu lưu trữ thống kê, hồ sơ
quản lí có liên quan để xây dựng cơ sở lý luận chủ yếu của đề tài.
5.3. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
5.3.1.Điều tra bằng bảng hỏi, phỏng vấn, toạ đàm, pp quan sát sư phạm.
5.3.2. Tổng kết kinh nghiệm quản lí chất lượng dạy học môn toán của
một số cán bộ quản lí và giáo viên.
5.3.3. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia.
5.4. Phương pháp nghiên cứu bổ trợ
5.4.1. Phương pháp xử lý số liệu thống kê.
5.4.2. Phương pháp xử lí thông tin và đánh giá: sử dụng toán thống kê,
xử lí số liệu điều tra, thực nghiệm và bảng kết quả nghiên cứu.
6. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ

lục, nội dung luận văn được trình bày trong 3 chương
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở
trường phổ thông.
Chương 2: Thực trạng hoạt động dạy học môn Toán, quản lý hoạt động dạy
học môn Toán ở trường THPT huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên.
Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở trường THPT
huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên.


4

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY

HỌC MÔN TOÁN Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG
1.1. Tổng quan các vấn đề nghiên cứu
Trong những thập niên gần đây đã có nhiều công trình nghiên cứu về
quản lý giáo dục trong và ngoài nước. Bên cạnh những công trình nghiên cứu
có tính chất tổng quan về quản lý giáo dục thì các công trình nghiên cứu về
quản lý nhà trường, quản lý các thành tố của quá trình sư phạm trong nhà
trường ngày càng chiếm vị trí quan trọng bởi nhà trường là “cái nôi” để giáo
dục và đào tạo thế hệ trẻ trở thành những công dân có ích cho xã hội.
Các tác giả, các nhà nghiên cứu, các nhà QLGD như Phạm Minh Hạc,
Nguyễn Cảnh Toàn, Đặng Quốc Bảo, Đặng Bá Lãm, Nguyễn Thị Mỹ Lộc,
Nguyễn Hữu Châu, Quách Tuấn Ngọc, Trần Kiểm; Trần Kiều; Trần Bá
Hoành …. đã có nhiều bài viết về QLGD, quản lý nhà trường. Các báo cáo
khoa học đi sâu vào lý luận QLGD nói chung, ở phương diện QL cụ thể một
môn học ở trường trung học phổ thông nói riêng. Tuy nhiên vấn đề quản lý
hoạt động dạy học môn Toán ở cấp THPT thì chưa được đề cập nhiều, cụ thể
là đối với môn Toán ở trường trung học phổ thông, một số công trình nghiên
cứu của các chuyên gia cũng đã đề cập ít nhiều về phương diện quản lý quá

trình dạy học môn Toán sao cho có hiệu quả nhất. Tiêu biểu có thể kể đến
một số công trình nghiên cứu có giá trị như: Phương pháp dạy học đại cương
môn Toán của tác giả Nguyễn Bá Kim(2010); Vận dụng lý luận vào thực tiễn
dạy học môn Toán ở trường phổ thông của tác giả Bùi Văn Nghị (2009).
Các kết quả nhiên cứu trên đây có giá trị nhất định về lý luận quản lý
giáo dục, quản lý nhà trường hay quản lý quá trình dạy học nói chung mà
chưa đề cập đến các giải pháp cụ thể để quản lý chất lượng dạy học từng bộ
môn. Tuy nhiên việc áp dụng kết quả nghiên cứu sẽ còn phụ thuộc phần lớn


5

vào điều kiện thực tế của các nhà trường, đặc biệt là đối với trường THPT
huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên. Cho đến nay, việc nghiên cứu đề tài quản lý
dạy học môn Toán ở trường THPT huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên chưa có
ai thực hiện. Khi tác giả lựa chọn và tiến hành nghiên cứu đã đề cập tới và
tiếp tục đề xuất các biện pháp khả thi mới về quản lý dạy học môn Toán ở
trường THPT huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên một cách hiệu quả hơn. Vì
vậy, để góp phần nâng cao kết quả học tập môn Toán tôi nghiên cứu và đề
xuất các biện pháp tăng cường quản lý tốt hoạt động giảng dạy và học tập
môn Toán ở trường THPT Tủa Chùa, huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên.
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý, biện pháp quản lý
1.2.1.1. Quản lý
Quản lý là một hoạt động xuất hiện từ lâu trong xã hội loài người và
hoạt động này ngày càng phát triển trong xã hội. Trong quá trình lao động đấu
tranh với thiên nhiên, để sinh tồn và phát triển con người cần phải hợp sức
nhau lại để tự vệ và lao động kiếm sống. Những hoạt động tổ chức, phối hợp,
điều khiển...hoạt động của mọi người nhằm thực hiện những mục tiêu chung
là những dấu ấn đầu tiên của hoạt động quản lý.

Quản lý là một dạng lao động xã hội gắn liền và phát triển cùng với lịch
sử phát triển của loài người. Quản lý là một dạng lao động đặc biệt, nó có tính
khoa học và nghệ thuật cao, nhưng đồng thời nó là sản phẩm có tính lịch sử,
tính đặc thù của xã hội.
Có nhiều công trình nghiên cứu của các nhà khoa học về nội dung,
thuật ngữ “quản lý”, có thể nêu một số định nghĩa như sau:
Theo lý luận của Chủ nghĩa Mác-Lê nin về quản lý: “ Quản lý xã hội
một cách khoa học là sự tác động có ý thức của chủ thể quản lý đối với toàn


6

bộ hay những hệ thống khác nhau của hệ thống xã hội trên cơ sở nhận thức và
vận dụng đúng đắn những quy luật khách quan vốn có của nó nhằm đảm bảo
cho nó hoạt động và phát triển tối ưu theo mục đích đặt ra”.
Theo Wiliam Taylor: “Quản lý là nghệ thuật biết rõ ràng, chính xác cái
gì cần làm và làm cái đó như thế nào bằng phương pháp tốt nhất, rẻ nhất”.
Theo Từ điển tiếng Việt: “ Quản lí là tổ chức và điều hành các hoạt động
theo những yêu cầu nhất định” [39].
Ngày nay, thuật ngữ Quản lí đã trở nên phổ biến, nhưng chưa có một định
nghĩa thống nhất. Các nhà nghiên cứu Việt Nam như: Nguyễn Quốc Chí và
Nguyễn Thị Mỹ Lộc; Đặng Quốc Bảo; Bùi Minh Hiền; Hà Thế Ngữ và Đặng
Vũ Hoạt cũng có những quan niệm khác nhau về quản lí.
Các nhà lý luận quản lý trên thế giới như: Frederich Wiliam Taylor
(1986-1915), Mỹ; Hemi Fayol (1841-1925), Pháp; Max Weler (1864-1920),
Đức, đều đã khẳng định: Quản lý là khoa học và đồng thời là nghệ thuật thúc
đẩy sự phát triển xã hội.
Chúng ta có thể hiểu khái quát: Quản lý là sự tác động có tổ chức, có
hướng đích của chủ thể quản lý lên đối tượng và khách thể quản lý nhằm sử
dụng có hiệu quả nhất các nguồn lực, các thời cơ của tổ chức để đạt mục tiêu

đề ra trong điều kiện môi trường luôn biến động.
1.2.1.2. Biện pháp quản lý
Biện pháp quản lý một hoạt động xã hội là việc phân tích các mặt đúng
hoặc sai, tốt hoặc chưa tốt trong quản lý hoạt động đó để chỉ ra cách thức duy
trì và phát huy cái đúng, cái tốt, loại bỏ cái sai, cái chưa tốt; đồng thời bổ sung
cách làm mới tốt hơn để hoạt động đó có chất lượng và hiệu quả.
Biện pháp quản lý là yếu tố động thường được thay đổi theo đối tượng và
tình huống. Căn cứ vào tác động của chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý,


7

biện pháp quản lý được chia thành 4 nhóm cơ bản là: BP thuyết phục; BP
hành chính - tổ chức; Biện pháp kinh tế; Biện pháp tâm lý - giáo dục.
1.2.2. Quản lý giáo dục, quản lý nhà trường
1.2.2.1 Quản lý giáo dục
Giáo dục là một hiện tượng xã hội có lịch sử lâu đời và tồn tại song
hành cùng với sự phát triển của xã hội loài người. Giáo dục là sản phẩm của
xã hội, đồng thời là một trong những nhân tố đánh dấu nấc thang trình độ văn
minh của các thời đại trong lịch sử.
Quản lý giáo dục cũng như quản lý xã hội, là hoạt động có ý thức của
con người nhằm theo đuổi những mục đích của mình.
Các tác giả, Hà Thế Ngữ, Đặng Vũ Hoạt, Đặng Bá Lãm cũng đưa ra
khái niệm về giáo dục tương tự. Ông viết: Giáo dục là quá trình đào tạo con
người có mục đích, nhằm chuẩn bị cho con người tham gia đời sống xã hội,
tham gia lao động sản xuất bằng cách tổ chức việc truyền thụ và lĩnh hội
những kinh nghiệm lịch sử - xã hội của loài người.[30]
Các tác giả quan niệm: Quản lý Giáo dục là hoạt động điều hành, phối
hợp các lực lượng giáo dục nhằm đẩy mạnh công tác giáo dục, đào tạo thể hệ
trẻ theo yêu cầu phát triển xã hội.

1.2.2.2 Quản lý nhà trường
Quản lý nhà trường chính là vấn đề cơ bản, cốt lõi của quản lý giáo dục
bởi nhà trường là cơ sở trực tiếp giáo dục và đào tạo, là cơ quan chuyên môn
của ngành giáo dục và đào tạo, nơi tổ chức thực hiện mục tiêu giáo dục.
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lí nhà trường là tập hợp
những tác động tối ưu của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên, học sinh và
cán bộ khác nhằm tận dụng các nguồn dự trữ do nhà nước đầu tư, lực lượng
xã hội đóng góp và do lao động xây dựng vốn tự có. Hướng vào việc đẩy
mạnh mọi hoạt động của nhà trường mà điểm hội tụ là quá trình đào tạo thế


8

hệ trẻ. Thực hiện có chất lượng mục tiêu và kế hoạch đào tạo, đưa nhà trường
tiến lên trạng thái mới” [42]
Như vậy quản lí trường học là quản lí một hệ thống các hoạt động có
mục đích, có kế hoạch, hợp qui luật của chủ thể quản lí nhằm làm cho nhà
trường vận hành theo đường lối và nguyên lí giáo dục của Đảng, thể hiện
được tính chất nhà trường xã hội chủ nghĩa, mà mục tiêu là giáo dục thế hệ
trẻ, là quá trình dạy – học và đào tạo cho đất nước nguồn nhân lực không chỉ
có trình độ chuyên môn giỏi mà còn có phẩm chất đạo đức tốt, có đạo đức và
kỹ năng nghề nghiệp, có lòng yêu nghề, yêu tổ quốc, có kiến thức văn hóa,
khoa học, lao động tự chủ sáng tạo…. đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ
Tổ quốc Việt Nam.
1.2.3. Quản lý hoạt động dạy học
Dạy học là là quá trình hoạt động phối hợp giữa người học và người
dạy nhằm giúp cho người học lĩnh hội một cách có hệ thống những tri thức
khoa học, kỹ năng, kỹ xảo của hoạt động nhận thức và thực tiễn, phát triển
các năng lực hoạt động sáng tạo. Trên cơ sở đó hình thành thế giới quan và
các phẩm chất nhân cách của người học theo mục đích giáo dục.

Quản lý hoạt động dạy học là tổ chức một cách khoa học cho lao động
dạy học, bao gồm các hoạt động của một tập thể (giáo viên, học sinh), cũng
như công việc chuyên môn từng người. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học
là cách thức thực hiện trên các nội dung giảng dạy và học tập cụ thể theo kế
hoạch dạy học và các chương trình môn học quy định đề ra. Đó là cách sử
dụng những phương tiện, nguồn lực vật chất và tinh thần để tạo ra các tác
động hướng đích, nhằm đạt mục tiêu dạy học chất lượng và đạt hiệu quả cao,
bao gồm trong đó cả việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy học. Tuy nhiên
để quản lý hoạt động dạy học hiệu quả, nhà quản lý phải dựa trên cơ sở pháp
lý và cơ sở thực tiễn để điều hành hoạt động. Cùng với đó nhà quản lí cần
phải thực hiện được một số nội dung trong quản lí dạy học như:


9

Xây dựng kế hoạch năm học.
Hoàn thiện cơ cấu, tổ chức bộ máy hoạt động trong nhà trường.
Chỉ đạo thực hiện mục tiêu, chương trình dạy học.
Chỉ đạo xây dựng nền nếp dạy học.
Chỉ đạo tổ chức, lựa chọn, tập hợp, bồi dưỡng năng lực sư phạm giáo viên.
Động viên, thúc đẩy, tạo động lực, tạo điều kiện làm việc cho các thành
viên (giáo viên, học sinh, CBQL, nhân viên).
Giám sát, điều hành, uốn nắn, định hướng hoạt động giảng dạy và học tập.
Đánh giá, tổng kết rút kinh nghiệm, rút ra bài học (Về thành công và hạn
chế) để triển khai tiếp hoặc chấm dứt.
Tạo sự phối kết hợp giữa giáo viên bộ môn, giáo viên chủ nhiệm, các tổ
chức Đoàn thể, Hội cha mẹ học sinh trong các hoạt động giáo dục học sinh.
Trong điều kiện đổi mới giáo dục - dạy học hiện nay, nội dung quản lý
hoạt động giảng dạy và học tập bao gồm cả việc tổ chức thực hiện đổi mới
PPDH. Đây chính là một nội dung vừa có tính lâu dài, vừa có tính thường

xuyên của mỗi nhà trường, đồng thời cũng là một nội dung quan trọng số một
của hiệu trưởng các trường phổ thông hiện nay. Bên cạnh đó, thì việc đào tạo
bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, tạo động cơ thúc đẩy, nâng cao động lực lao
động có vị trí quan trọng của quá trình quản lý các hoạt động dạy học.
1.3. Dạy học môn Toán ở trường THPT
1.3.1. Vị trí, vai trò môn Toán trong nhà trường phổ thông
Nền giáo dục XHCN ở nước ta có mục đích là đào tạo ra những con
người mới, phát triển toàn diện hài hòa các mặt: Đức – Trí - Thể - Mỹ - Kỹ,
phẩm chất của người lao động mới. Trong chương trình giáo dục hiện nay,
môn Toán cùng với các môn học khác trong nhà trường có những vai trò góp
phần quan trọng đào tạo nên những con người phát triển toàn diện. Toán học


10

là môn khoa học tự nhiên có tính lôgíc và tính chính xác cao, nó là chìa khóa
mở ra sự phát triển của các bộ khoa học khác. Trong nhà trường phổ thông,
môn Toán có vai trò, vị trí và ý nghĩa hết sức quan trọng.
Thứ nhất, môn Toán có vai trò quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu
chung của giáo dục phổ thông, góp phần phát triển tư duy, trí tuệ, nhân cách
người học. Cùng với việc giúp cho học sinh hình thành, kiến tạo những tri
thức và rèn luyện kỹ năng tư duy khoa học cơ bản thì môn Toán còn có tác
dụng góp phần phát triển năng lực trí tuệ chung như: phân tích, tổng hợp, trừu
tượng hóa, khái quát hóa…., rèn luyện phẩm chất, những đức tính cần thiết
của người lao động như: Tính cẩn thận, tính kỷ luật, tính chính xác, tính phê
phán, tính sáng tạo, bồi dưỡng óc thẩm mỹ…
Thứ hai, môn Toán trung học phổ thông tiếp nối chương trình trung học
cơ sở, cung cấp vốn văn hóa phổ thông một cách có hệ thống và tương đối
hoàn chỉnh bao gồm kiến thức, kỹ năng và phương pháp tư duy
Thứ ba, môn Toán còn là “công cụ” giúp cho việc dạy học và học các

môn khác. Do tính trừu tượng cao và tính thực tiễn phổ dụng nên những kiến
thức và kĩ năng Toán học cùng với phương pháp làm việc trong Toán học đã
trở thành công cụ để học tập các môn học khác trong nhà trường, là công cụ
của nhiều ngành khoa học khác nhất là ngành khoa học tự nhiên, là nền tảng
giúp tiếp cận, nghiên cứu các môn khoa học khác, kể cả các môn khoa học xã
hội, bởi toán học giúp chúng ta hình thành tư duy.
Thứ tư, trong thời kỳ phát triển mới của đất nước việc học môn toán
ngày càng có ý nghĩa quan trọng hơn. Ngày nay, dưới tác động của toàn cầu
hóa, sự hội nhập ngày càng nhanh và mạnh mẽ, Việt Nam có cơ hội tiếp xúc
với các thành tựu khoa học kỹ thuật, mà toán học là chìa khóa vàng mở ra và
sử dụng cơ hội đó.


11

1.3.2. Mục tiêu chung của môn Toán trong nhà trường phổ thông và
mục tiêu cụ thể đối với cấp THPT
Xuất phát từ mục tiêu giáo dục, yêu cầu cụ thể đối với cấp học THPT, từ
đặc điểm, vai trò, vị trí và ý nghĩa của môn Toán trong nhà trường phổ thông thì
môn Toán ở trường THPT phải thực hiện được các mục tiêu cụ thể sau:
Về kiến thức: đạt được một hệ thống kiến thức toán học phổ thông cơ
bản như: các khái niệm, các định lí, các nguyên lý, những ứng dụng phổ biến
của Toán học trong đời sống và sản xuất.
Về kỹ năng: biết quan sát các quy luật, các hiện tượng và quá trình liên
quan đến toán học trong đời sống hàng ngày hay trong các thí nghiệm; biết
điều tra, sưu tầm, tra cứu từ các nguồn tài liệu khác nhau để thu thập thông tin
cần thiết phục vụ cho việc học tập môn toán học. Biết phân tích, tổng hợp và
xử lý các thông tin thu được để rút ra kết luận, khẳng định.
Về thái độ: có hứng thú học toán, yêu thích tìm tòi khoa học; trân trọng
đối với những đóng góp của toán học cho sự tiến bộ của xã hội và đối với

công lao của các nhà khoa học. Có thái độ khách quan, trung thực; có tác
phong tỉ mỉ, cẩn thận, chính xác và có tinh thần hợp tác trong việc học tập
môn toán học, cũng như trong việc áp dụng các hiểu biết đã đạt được. Có ý
thức vận dụng những hiểu biết toán học vào đời sống nhằm cải thiện điều kiện
sống, học tập.
1.3.3. Cấu trúc nội dung chương trình môn Toán trong trường THPT
1.3.3.1. Nội dung Toán học
Nội dung Toán học trong nhà trường phổ thông được tập hợp thành
hai bộ phận chủ yếu là:
(1) Đại số và giải tích.
(2) Hình học
Các nội dung Toán học không tách rời nhau mà trái lại chúng lại có
mối quan hệ qua lại, bổ trợ cho nhau theo một hệ thống cấu trúc nội dung


12

chương trình, đảm bảo tính khoa học và thực tiễn, quy định bằng các văn bản,
SGK của từng cấp học, lớp học.
1.3.3.2. Chương trình Toán THPT
Chương trình Toán THPT hiện nay căn cứ vào Chương trình giáo dục
phổ thông, ban hành kèm theo Quyết định số: 16/2006/QĐ BGDĐT ngày
05/5/2006 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo và công văn số: 7680/
BGDĐT-GDTrH về Khung PP chương trình THCS, THPT năm học 20092010 ngày 31 tháng 08 năm 2009 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo;
công văn số 5842/BGDĐT-VP ngày 01 tháng 09 năm 2011 của Bộ giáo dục
và Đào tạo về việc “ Hướng dẫn điều chỉnh nội dung dạy học giáo dục phổ
thông”.(Có phụ lục chi tiết đính kèm).
Bảng 1.1. Chương trình Toán THPT
CHƯƠNG TRÌNH CHUẨN
Nội

Số

TT Lớp

Học
kì

dung

Nội dung

tiết

tự

một

chọn

học
kì

Lí

Bài Thực Ôn Kiểm

thuyết tập hành tập

Ghi chú
(Số tiết theo

môn của
chương trình
bắt buộc)

tra
Xem

1
1

54

31 tiết

11
tiết

2 tiết

10
2

51

29 tiết

10
tiết

2 tiết

Đạí số: 32 tiết
5 tiết hướng
tiết
dẫn Hìnhhọc:22tiết
5

5
tiết

chi
5 tiết

tiết

Đạí số: 30 tiết
Hìnhhọc:21tiết


13

ở
1
2

72

43 tiết

14

tiết

2 tiết

8
tiết

5 tiết

ĐS>:48

phần

tiết

dưới

Hìnhhọc:24tiết

11
ĐS>:30
2

51

29 tiết

10
tiết

2 tiết

5
tiết

5 tiết

tiết
Hìnhhọc:21tiết
Gíảítích:48

1

72

43 tiết

14
tiết

2 tiết

8
tiết

5 tiết

tiết
Hìnhhọc:24tiết

3

12
Gíảitích:30
2

51

29 tiết

10
tiết

2 tiết

5
tiết

5 tiết

tiết
Hìnhhọc:21tiết

Hiện nay, chương trình Toán THPT vẫn thực hiện 105 tiết/lớp/năm
học đối với khối 10 và 123 tiết/lớp/năm đối với khối 11,12 nhưng được thực
hiện trong 37 tuần thực dạy và một số nội dung chi tiết trong một số nội dung
của chương trình có sự điều chỉnh theo chuẩn kiến thức kĩ năng để phù hợp
với giảm tải nội dung chương trình theo sự chỉ đạo của Bộ giáo dục và Đào
tạo.
1.3.4. Hoạt động dạy học môn Toán cấp THPT trong chương trình

đổi mới hiện nay
Hoạt động dạy học môn toán cấp THPT trong chương trình đổi mới
hiện nay phải đáp ứng được nhiều yêu cầu về chương trình, thời lượng, sách
giáo khoa, tài liệu giảng dạy, phương pháp và cơ sở vật chất phục vụ cho
công tác giảng dạy. Chương trình và thời lượng phải phù hợp với điều kiện


14

giảng dạy ở địa phương đồng thời đúng với khung phân phối chương trình
quy định về nội dung và thời lượng cho từng học kỳ và cho từng năm học.
Giáo viên sử dụng bộ sách giáo khoa 10, 11, 12, đồng thời dựa vào
chuẩn kiến thức, kỹ năng của chương trình đổi mới môn toán cấp THPT;
trong quá trình giảng dạy, giáo viên bổ sung các tài liệu bổ trợ hoặc sử dụng
các tài liệu thay thế nhưng vẫn phải đảm bảo phù hợp với chương trình và đáp
ứng được chuẩn kiến thức, kỹ năng. Các trường THPT chỉ đạo tổ chuyên môn
tổ chức cho giáo viên tiếp tục quán triệt sâu sắc các nội dung đã thống nhất
trong các đợt tập huấn, thực hiện đa dạng hóa kỹ thuật dạy học cho từng khối
lớp, phối hợp với các kỹ thuật khuyến khích sự tự tin của học sinh trong quá
trình học tập cũng như trong quá trình làm bài thi, kiểm tra.
Nội dung đổi mới gắn với đổi mới phương pháp dạy và học, về kiến
thức, yêu cầu học sinh phải nhớ, nắm vững kiến thức cơ bản trong chương
trình sách giáo khoa, đó là nền tảng vững vàng để có thể phát triển nhận thức
ở cấp cao hơn. Về kỹ năng, biết vận dụng các kiến thức đã học để trả lời các
câu hỏi, giải bài tập thực hành, có kỹ năng tính toán, vẽ hình, dựng biểu đồ.
Kiến thức và kỹ năng phải dựa trên cơ sở phát triển năng lực, trí tuệ học sinh
ở mức độ từ đơn giản đến phức tạp, nội dung bao hàm các mức độ khác nhau
của nhận thức.
Để phù hợp với đổi mới phương pháp giảng dạy và đổi mới phương
pháp kiểm tra, đánh giá hiệu quả giáo viên cần thực hiện các vấn đề sau: Cần

phải linh hoạt trong dạy học, có thể dẫn dắt học sinh tiếp cận kiến thức, kỹ
năng trình bày theo phương pháp khác nhau. Chọn lựa, sử dụng những
phương pháp phát huy tích cực chủ động của học sinh trong học tập và phát
huy khả năng tự học. Hoạt động hóa hoạt động học tập của học sinh bằng
những dẫn dắt cho học sinh tự thân trải nghiệm chiếm lĩnh tri thức, chống lối
học thụ động. Xây dựng kế hoạch dạy học chi tiết ngay từ đầu năm học, đa


15

dạng hóa các kỹ thuật dạy và kết hợp với các đồ dùng dạy học như tranh, ảnh,
mô hình trình chiếu power-point sao cho phù hợp với trình độ lĩnh hội của
học sinh và môi trường giảng dạy ở đó. Có kế hoạch phân loại học sinh theo
học lực, phụ đạo học sinh yếu kém, trao đổi kinh nghiệm, tài liệu với các
đồng nghiệp trong tổ bộ môn, dạy học sát đối tượng, coi trọng bồi dưỡng học
sinh khá giỏi. Tăng cường kiểm tra, đánh giá xếp loại theo đúng quy chế của
Bộ Giáo dục và Đào tạo và quy định theo khung phân phối chương trình môn
Toán. Trong dạy học cũng như kiểm tra đánh giá cần khích lệ những học sinh
có cách giải sáng tạo, cần có kế hoạch phát hiện, bồi dưỡng nâng cao năng lực
cho các học sinh đã đạt chuẩn và có nhu cầu phát triển năng lực cá nhân trong
môn học hoặc lĩnh vực học tập theo tinh thần thực hiện chuẩn KTKN.
1.4. Quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở trường THPT Tủa
Chùa
1.4.1. Quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên
Hoạt động giảng dạy của người thầy là chức trách quan trọng nhất của
người giáo viên, trong đó lên lớp là hình thức dạy học cơ bản nhất, là đặc
trưng nghề nghiệp của họ. Bởi vậy, giáo viên phải thiết kế, tổ chức, hướng
dẫn học sinh thực hiện các hoạt động học tập với các hình thức đa dạng,
phong phú, có sức hấp dẫn phù hợp với đặc trưng của bộ môn và đặc điểm,
trình độ của học sinh với điều kiện cụ thể của lớp, của trường và địa phương.

Quản lí hoạt động này bao gồm một số nội dung cơ bản sau:
1.4.1.1. Quản lí việc thực hiện quy định các loại hồ sơ chuyên môn
Hồ sơ chuyên môn của giáo viên phản ánh nội dung công việc mà giáo
viên đó được phân công giảng dạy và đang thực hiện nhiệm vụ được phân
công. Nội dung trong hồ sơ chuyên môn là cơ sở pháp lý để đánh giá việc
thực hiện nề nếp chuyên môn của họ.


16

Quản lí hồ sơ chuyên môn của giáo viên là phương tiện giúp CBQL
nắm chắc được tình hình thực hiện nhiệm vụ chuyên môn của giáo viên ở các
tổ bộ môn.
Việc xây dựng qui định thực hiện nền nếp hồ sơ chuyên môn là yêu cầu
cụ thể mà CBQL, Hiệu trưởng nhà trường phải đặt ra cho giáo viên thực hiện
ngay từ đầu năm học.
Hồ sơ chuyên môn của giáo viên phải bao gồm tối thiểu các loại sau:
Giáo án bộ môn, Sổ ghi kế hoạch giảng dạy và ghi chép sinh hoạt chuyên
môn, dự giờ, thăm lớp, Sổ điểm cá nhân, Sổ chủ nhiệm đối với giáo viên làm
công tác chủ nhiệm.
CBQL nhà trường, tổ chuyên môn thường xuyên kiểm tra hồ sơ chuyên
môn của giáo viên bằng nhiều hình thức khác nhau để kịp thời điều chỉnh
những sai lệch, thiếu sót trong hoạt động giảng dạy và công tác chuyên môn
của giáo viên.
1.4.1.2. Quản lý việc phân công giảng dạy cho giáo viên
Phân công giảng dạy cho giáo viên thực chất là công tác tổ chức cán bộ
trong nhà trường. Do hiện nay chất lượng chuyên môn của giáo viên là không
đồng đều nên CBQL cần nắm vững chất lượng đội ngũ biết được mặt mạnh,
mặt yếu, hoàn cảnh gia đình, sức khỏe…để sử dụng đúng người, đúng việc.
Qua đó giúp giáo viên tự tin trong nghề nghiệp, chuyên môn làm cho họ có

tinh thần trách nhiệm hơn, cố gắng hết sức mình để hoàn thành tốt công việc
được giao.
Phân công giảng dạy cũng cần chú ý đến khối lượng công việc của mỗi
người, đặc điểm của từng lớp, chất lượng của học sinh để đảm bảo hài hòa
trong dạy học.
1.4.1.3. Quản lý việc thực hiện nội dung chương trình Toán THPT