Khái quát văn học Việt Nam từ cách mạng tháng Tám 1945 - 1975

Tiết thứ 17-18-19 (PPCT):
Khái quát Văn học Việt nam
từ cách mạng tháng Tám 1945 đến 1975
( 3 tiết)
Ngày soạn: 21/10
Ngày dạy: 23/10 ( 12H)
A/ Yêu cầu:
- Học sinh nắm đợc những tiền đề chung về sự phát triển của văn học Việt Nam
1945-1975.
- Nắm đợc những thành tựu của văn học qua các giai đoạn phát triển và một vài đặc
điểm chung của văn học Việt nam từ Cách mạng tháng Tám 1945- 1975.
B/ Phơng tiện thực hiện:
- SGK Văn học 12 tập I
- Một số tài liệu khác
C/ Phơng pháp tiến hành:
- áp dụng phơng pháp nghiên cứu, chia nhóm thảo luận
D/ Tiến trình bài giảng:
tg Phần việc của học sinh Phần việc của giáo viên Bổ sung
Hãy nêu những tiền đề
chung cho sự phát triển của
văn học để nền văn học CM
đạt đợc nhiều thành tựu
Đặc điểm chung của nền
văn học mới là gi?
I/ Đờng lối l nh đạo đúng đắn của Đảng và sựã
đóng góp sáng tạo của nhà văn cho nền văn học
cách mạng
Cách mạng tháng Tám thành công đã mở ra một kỷ
nguyên mới cho dân tộc đồng thời mở ra một thời kỳ mới
cho văn học Việt nam:
1, Nền văn học mới:

- Nền VH cách mạng ra đời, phát triển dới sự lãnh đạo của
Đảng.
- Văn học trở thành một hoạt động tinh thần phong phú
phục vụ có hiệu quả cho đấu tranh CM và phát triển xã hội.
- Đảng đã xác định cho Văn học lập trờng n hân dân. Nhân
dân vừa là cội nguồn cảm hứng sáng tạo vừa là đối tợng th-
ởng thức.Nhà văn phải đứng trên lập trờng nhân dân đề
nhận thức và giải quyết vấn đề.
- Văn học mới phải biết phát huy và khai thác thế mạnh của
truyền thống. Tính nhân đạo và tính dân tộc luôn luôn là
phơng châm và chuẩn mực cho các tác phẩm văn chơng.
- Văn học mới phải phát triển sức sáng tạo và tinh hoa văn
học các dân tộc anh em.
2, Lực lợng sáng tác mới:
- Họ là những thanh niên trí thức tham gia công tác cách
mạng.
Lực lợng sáng tác là ai?
Điều gì đã kích thích sự
sáng tạo của các nhà văn?
Đối tợng phản ánh chủ yếu
của văn học là gì?
Đối tợng đó thể hiện cụ thể
ntn trong tác phẩm văn học?
- Họ có quan điểm đúng đắn về trách nhiệm của ngời cầm
bút trớc vận mệnh đất nớc.
- Họ đã thể hiện đợc không khí của thời đại, của cuộc
kháng chiến cứu nớc và công cuộc xây dựng Tổ quốc.
- Họ là những nhà văn- chiến sỹ.
II/ Hiện thực cách mạng khơi nguồn sáng tạo và
là đối tợng phản ánh chủ yếu của nhiều tác

phẩm văn chơng.
1, Hiện thực cách mạng khơi nguồn cảm hứng sáng tạo:
- Hiện thực cách mạng vô cùng phong phú, thực tế cuộc
sống là chất liệu giàu có và nhiều màu vẻ. Đó là cuộc
kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ; công cuộc khôi phục
và xây dựng đất nớc ở Miền Bắc sau 1954. Hiện thực vô
cùng mới mẻ và sôi động đó đã khơi nguồn cảm hứnấnngs
tác cho các nhà văn.
2, Hiện thực cuộc sống là đối tợng phản ánh chủ yếu của
văn học thời kỳ này.
a, Trong đời sống cách mạng, có biết bao câu chuyện, bao
cuộc đời, bao tâm gơng chiến đấu và lao động đẹp đẽ và
cảm động. Nhiều T/p VH đã lấy chính những chất liệu sống
ấy để xây dựng hình tợng nghệ thuật.
- Thời kỳ này thể ký và ghi chép phát triển mạnh mẽ
VD: Ký sự Cao lạng- Nguyễn
Huy Tởng, Sông Đà - Nguyễn Tuân
- Nhiều tiểu thuyết đã xây dựng nhân vật chính trên cơ sở
nguyên mẫu
VD: Một chuyện chép ở bệnh
viện, Đất nớc đứng lên, Hòn Đất.
- Những sự kiện cách mạng lớn đã đi vào trong T/pVH
VD: Dấu chân ngời lính- chiến
dịch Khe sanh, Đất nớc đứng lên.
b, Đời sống hiện thực bộc lộ nhiều vẻ đẹp, gợi nhiều niềm
vui dễ làm nảy sinh nhiều cảm hứng lãng mạn, đặc biệt là
chất trữ tình cách mạng.
VD: Thơ Xuân Diệu, Huy Cận, thơ Chế
lan Viên.
c, Cuộc chiến đấu của dân tộc tạo nên cảm hứng sử thi

trong văn học.
VD: Đất nớc đứng lên, Rừng xà nu, Dấu
chân ngời lính.
Truyện ngắn và ký có những
thành tựu gì?
Nhợc điểm của truyện ngắn
và ký thời kỳ này?
THành tựu nổi bật của thơ
ca giai đoạn này?
Hãy kể ra các TGTPTB?
III/ Những thành tựu của văn học qua các
thời kỳ phát triển:
1, Giai đoạn kháng chiến chống Pháp 1946-
1954:
a, Truyện ngắn và ký:
* Đây là những thể loại cơ động, linh hoạt mở đầu cho văn
xuôi giai đoạn kháng chiến chống Pháp.
- Hình ảnh ngời chiến sỹ quân đội chính quy đợc khắc hoạ
rất đẹp. ( Truyện ký của Trần Đăng, Nam Cao).
- Quan niệm mới mẻ, tiến bộ về cách nhìn cuộc sống, chỗ
đứng trong cuộc sống của nhà văn.
- Hình ảnh nhân dân trong kháng chiến, h/ả con ngời mới
trong lao động sản xuất...cũng đợc nhắc đến trong văn học
giai đoạn này ( Làng- Kim Lân, Cỏ non-Hồ Phơng)
* Từ 1950-1954 , văn xuôi Cm có sự phát triển mới, xu h-
ớng viết dài, đề tài và thể loại phong phú hơn.
- Khai thác đề tài mới mẻ về công n hân, về cuộc klháng
chiến, về ngời nông dân. Đề tài cũ về số phận con ngời đã
đợc viết theo một cách mới.
* Thành tựu nổi bật: Nhiều tác phẩm đợc giải thởng của

Hội Văn nghệ Việt nam.
* TGTPTB: SGK
* Nh ợc điểm:
Các tác phẩm cha đi sâu phản ánh những mặt khác nhau
của cuộc sống, trạng thái tâm lý nhân vật ít đợc miêu tả,
viết về đám đông thành công hơn là viết về cá thể.
b, Thơ ca:
* ND: Có nhiều thành tựu đáng kể, tập trung miêu tả hình
ảnh nhân dân trong kháng chiến, thể hiện chân thực và cảm
động những tình cảm cao đẹp của con ngời: tình quân dân,
tình đồng chí, tình cảm kính yêu lãnh tụ, tình yêu quê hơng
đất nớc.
* NT: Thơ hớng về về dân tộc, khai thác n hiều thể thơ,
chất liệu dân tộc.
* TGTPTB: Nhiều bài thơ hay có sức sống lâu bền nh: thơ
Hồ Chí Minh, Tây tiến, Bên kia sông Đuống, Đất nớc-
NĐT, Việt Bắc .
c, Nghệ thuật sân khấu :
Hớng về nông thôn với những vở kịch nhỏ phản ánh sinh
hoạt và những tấm gơng trong kháng chiến.
Nội dung tiêu biểu của văn
xuôi giai đoạn này?
Hãy nêu những nét tiêu biểu
về ND và NT của thơ ca giai
đoạn này?
Văn xuôi giai đoạn này có
nội dung chính nào?
2, Giai đoạn xây dựng hoà bình, chủ nghĩa xã
hội 1955-1964
a, Văn xuôi:

*ND:
- Tiếp tục viết về cuộc kháng chiến của dân tộc với cái nhìn
sâu và bao quát hơn.
- Đề tài về cuộc đời cũ đợc viết lại với cái nhìn, khả năng
phân tích và khái quát mới
- Đề tài về công cuộc xây dựng xã hội chủ nghĩa thu hút đ-
ợc cảm hứng sáng tạo của nhiều nhà văn nhng thành công
còn ít.
- Cuộc sống, cảnh vật, con ngời Miền nam đợc viết một
cách khá hấp dẫn trong tác phẩm của các nhà văn Nam bộ.
* NT: Đã đợc nâng cao hơn, hiện đại hơn
* TGTPTB: SGK
b, Thơ ca:
Là giai đoạn mà thơ ca có đợc mùa gặt bội thu
* ND:
- Các nhà thơ tìm đợc cảm hứng sáng tạo mới mẻ từ hiện
thực và vẻ đẹp của con ngời đang hăng say xây dựng cuộc
sống mới.
- Cảm nhận sâu sắc về nôi đau đất nớc bị chia cắt, lòng nhớ
thơng miền Nam và sau này là tiếng nói cổ vũ cho cuộc đấu
tranh thống n hất đất nớc ở miền Nam.
* NT:
- Có nhiều sự sáng tạo mới mẻ, tứ thơ đẹp chân thực ngôn
ngữ thơ sáng tạo và giàu cảm xúc.
* TGTPTB: SGK
c, Kịch:
Có những phát triển đáng kể, đợc sáng tác và dàn dựng
công phu hơn. kịch nói nớc ngoài cũng xuất hiện nhiều
hơn.
3, Giai đoạn chống Mỹ cứu n ớc 1965-1975:

a, Văn xuôi:
* ND: Có nhiều thành tựu phong phú, các tác phẩm đợc
tăng cờng chất liệu hiện thực, giàu chất lý tởng, phản ánh
kịp thời từng bớc phát triển của phong trào cách mạng. Văn
xuôi phát triển ở cả hai miền Nam Bắc.
* TGTPTB: SGK
b, Thơ ca:
Đạt đợc nhiều thành tựu đáng kể. Các nhà thơ đều cũng cả
nớc ra trận. Đợc bổ sung một đội ngũ đông đảo các nhà thơ
Nội duing thơ ca giai đoạn
này?
Nt thơ ca giaiđoạn này?
Chia ba nhóm thảo luận ,
các nhóm cử đại diện trình
bày lần lợt các đặc điểm
chung .
trẻ tài năng và sung sức.
* ND: Tập trung vào chủ đề yêu nớc và chủ nghĩa anh hùng
cách mạng, vào hình ảnh đfất nớc và nhân dân anh hùng.
* NT:
- Phát triển thêm về chất lý luận và suy tởng.
- Hình tợng thơ đậm nét và gợi cảm hơn.
* TGTPTB: SGK
3, Kịch:
Có nhiều thành tựu, phản ánh xung đọt giữa n hân dân và
kẻ thù, giữa cuộc sống riêng và sự hy sinh cho đất nớc.
4, Văn học ở đô thị miền Nam: thể hiện khát vọng tự
do, phê phán những mặt trái của xã hội
IV/ Một vài đặc điểm chung
1, Lý tởng và nội dung yêu nớc, yêu CNXH là đặc điểm

nổi bật của văn học giai đoạn này
+ Lý tởng nổi bật: Lý tởng yêu nớc, yêu CNXH
+ Lý tởng đó trở thành cảm hứng cao đẹp, chi phối những
trang viết của các nhà văn
- Khai thác các sự kiện lớn lao của dân tộc nên nhiều tác
phẩm mang tầm vóc thời đại
- Là vũ khí có hiệu quả phục vụ cho đấu tranh cách mạng.
-Lả sự hội tụ của những giá trị văn học của các dân tộc anh
em.
2, Nền văn học Cách mạng mang tính nhân dân sâu
sắc:
- Văn học đuc kết và miêu tả đợc nhiều giá trị cao đẹp
về nhân dân anh hùng ( con gnời mới khoả khoắn, trẻ
trung)
- Các tác phẩm văn học đợc viết bằng tâm huyết và cả bằng
xơng máu của các nhà văn.
3, nền văn học có nhiều thành tựu về phát triển các thể
loại và phong cách tác giả:
* Văn học có sự phát triển đồng đều về thể loại:
+ Thơ: Nhiều bài thơ hay
+ Truyện ngắn: có nhiều thành cfông rõ rệt
+ Tiểu thuyết: Có bớc phát triển quan trọng, dần dần đi đến
chỗ hoàn thiện
+ Lý luận phê bình: Có nhiều thành tựu, Đội ngũ sáng tác
đông đảo, chuyên nghiệp hơn, hình thành chuẩn mực và ph-
ơng pháp mới.