Kiến thức, thái độ, hành vi về phòng ngừa của bệnh nhân tăng huyết áp tại bệnh viện đại học y dược thành phố hồ chí minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM
----------o0o----------

LƯƠNG VĂN ĐẾN

KIẾN THỨC, THÁI ĐỘ, HÀNH VI VỀ PHÒNG NGỪA
CỦA BỆNH NHÂN TĂNG HUYẾT ÁP TẠI BV
ĐẠI HỌC Y DƯỢC TPHCM

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP.HỒ CHÍ MINH-NĂM 2015



BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM
----------o0o----------

LƯƠNG VĂN ĐẾN

KIẾN THỨC, THÁI ĐỘ, HÀNH VI VỀ PHÒNG NGỪA
CỦA BỆNH NHÂN TĂNG HUYẾT ÁP TẠI BV
ĐẠI HỌC Y DƯỢC TPHCM
CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ PHÁT TRIỂN
MÃ SỐ: 60310105

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC

TS. NGUYỄN HỮU DŨNG

TP.HỒ CHÍ MINH-NĂM 2015



LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan rằng luận văn “
là bài nghiên cứu của chính tôi.
Ngoài những tài liệu tham khảo được trích dẫn trong luận văn này, tôi cam
đoan rằng toàn phần hay những phần nhỏ của luận văn này chưa từng được công bố
hoặc được sử dụng để nhận bằng cấp ở những nơi khác.
Không có sản phẩm nghiên cứu nào của người khác được sử dụng trong luận
văn này mà không được trích dẫn theo đúng quy định.
Luận văn này chưa bao giờ được nộp để nhận bất kỳ bằng cấp nào tại các
trường đại học hoặc cơ sở đào tạo khác.

Người cam đoan

Lương Văn Đến



MỤC LỤC
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG

DANH MỤC CÁC HÌNH
DANH MỤC PHỤ LỤC
CHƯƠNG 1: PHẦN GIỚI THIỆU.......................................................................... 1
1.1 L do nghiên cu đ ti ...................................................................................... 1
1.2 Vn đ nghiên cu ...............................................................................................2
1.3 Mc tiêu nghiên cu............................................................................................2
1.3.1. Mục tiêu tổng quát ............................................................................................2
1.3.2. Mục tiêu cụ thể .................................................................................................. 3
1.4 Câu hi nghiên cu ............................................................................................. 3
1.5 Đi tưng, phm vi nghiên cu .......................................................................... 3
1.5.1. Đối tượng nghiên cứu........................................................................................ 3
1.5.2. Phạm vi nghiên cứu ...........................................................................................3
1.5.2.1. Phạm vi v thời gian....................................................................................... 3
1.5.2.2. Phạm vi v không gian ...................................................................................4
1.5.2.3. Phạm vi v nội dung.......................................................................................4
1.6  ngha thc tin ca đ ti ................................................................................4
1.7 Kết cu ca luận văn ........................................................................................... 4
CHƯƠNG 2: CƠ S L THUYẾT VÀ THC TIỄN VỀ KIẾN THỨC, THÁI
ĐỘ, PHÒNG NGỪA BỆNH TĂNG HUYẾT ÁP .................................................. 6
2.1.1 Khái niệm v huyt áp........................................................................................ 6
2.1.2. Khái niệm tăng huyt áp ...................................................................................6
2.1.3. Phân loại tăng huyt áp .....................................................................................7



2.1.4. Một số loại hình THA có thể gặp ......................................................................8
2.2 Kiến thc ..............................................................................................................9
2.3 Thi đ................................................................................................................ 10
2.4 Hnh vi ...............................................................................................................11
2.4.1. Khái niệm hành vi ...........................................................................................11

2.4.2. Hành vi sức khoẻ .............................................................................................12
2.4.3. Lý thuyt v Hành vi dự định (Theory of Planned Bihavior) Ajzen, 1991 ....15
2.5 Mô hình nim tin sc khe ............................................................................... 15
2.6 Tng quan ti liu nghiên cu liên quan......................................................... 20
2.7 Tóm tắt chương 2 .............................................................................................. 24
CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................. 25
3.2 Phương php nghiên cu.................................................................................. 25
3.2.1. Khung phân tích ..............................................................................................25
3.2.2. Quy trnh nghiên cứu ......................................................................................25
3.2.3. Phương pháp nghiên cứu................................................................................. 26
3.2.3.1. Nghiên cứu đị nh tính ....................................................................................26
3.2.3.2. Nghiên cứu định lượng................................................................................. 27

3.2.3.3. Phương pháp xử lý số liệu............................................................................ 33
3.3 Nguồn thông tin .................................................................................................33
3.4 Tóm tắt chương ................................................................................................. 33
CHƯƠNG 4. PHÂN TÍCH KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ...................................... 34
4.1 Giới thiu............................................................................................................ 34
4.2 Tng quan mẫu điu tra ...................................................................................34
4.3 Đnh gi v kiến thc v bnh THA ca bnh nhân THA ti Bnh vin Đi
Học Y Dưc. .............................................................................................................37
4.3.1. Đánh giá hiểu bit của bệnh nhân THA .......................................................... 37
4.3.2. Kin thức của bệnh nhân THA........................................................................ 41



4.4 Đnh gi thi đ ca bnh nhân THA đi với vic phòng ngừa v điu trị
bnh THA .................................................................................................................44
4.5 Đnh gi hnh vi ca bnh nhân THA ảnh hưởng trong phòng ngừa, điu
trị THA. ....................................................................................................................47

4.5.1. Hành vi trong thói quen sinh hoạt ảnh hưởng trong phòng ngừa, điu trị THA. ...47
4.5.2. Hành vi của bệnh nhân khi bit được lợi ích tích cực của thói quen sinh hoạt ......51
4.5.3. Đánh giá hành vi của người bệnh khi phát hiện bị bệnh THA .......................52
4.5.4. Hành vi của bệnh nhân THA trong 12 tháng vừa qua .................................... 54
4.5.5. Đánh giá cả m nhận v hành vi của bệnh nhân THA trong điu trị bệnh ........ 55
4.6 Đnh gi mc đ nghiêm trọng ca bnh THA : ........................................... 56
CHƯƠNG 5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ......................................................... 59
5.2 KIẾN NGHỊ .......................................................................................................60
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC



DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
BV

: Bệnh viện

CS

: Cộng sự

ĐHYD

: Đại học Y Dược

HA

: Huyt áp

HATT

: Huyt áp tâm thu

HATTr

: Huyt áp tâm trương

JNC VII

: Joint National Committee on Prevention, Detection,

Evaluation, Treatment of High Blood Pressure. The seventh Report
(2003)
KAP

: Kin thức, thái độ và thực hành

NXB

: Nhà xuất bản

PTTH

: Phổ thông trung học

THA

: Tăng huyt áp

THCS

: Trung học cơ sở

TP.HCM

: Thành phố Hồ Chí Minh

VN

: Việt Nam

WHO

: Tổ chức y t th giới



DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Phân độ tăng huyt áp ................................................................................. 7
Bảng 4.1 Tổng quan mẫu điu tra .............................................................................34
Bảng 4.2. Hiểu bit của bệnh nhân v bệnh THA..................................................... 37
Bảng 4.3. Nguyên nhân gây bệnh THA .................................................................... 38
Bảng 4.4. Dấu hiệu nhận bit bệnh THA .................................................................. 39
Bảng 4.5. Chỉ số huyt áp biểu hiện bệnh THA .......................................................40
Bảng 4.6. Hiểu bit v thói quen sinh hoạ t đn phòng ngừa bệnh THA

....41

Bảng 4.7. Đánh giá của bệnh nhân v sự cần thit của các thói quen sinh hoạt ..............44

Bảng 4.8. Thái độ của người bệnh THA đối với các thói quen sinh hoạt................. 46
Bảng 4.9. Thói quen tập thể dục ...............................................................................48
Bảng 4.10. Thời gian tập thể dục trong ngày ............................................................ 48
Bảng 4.11. Thói quen ăn uống của bệnh nhân THA .................................................49
Bảng 4.12. Thói quen hút thuốc lá ............................................................................50
Bảng 4.13. Hành vi của bệnh nhân khi bit lợi ích tích cực của thói quen sinh hoạt .........51
Bảng 4.14. Hành vi c ủa người bệnh đối với bệnh THA ...........................................52
Bảng 4.15. Hành vi c ủa bệnh nhân THA .................................................................. 54
Bảng 4.16. Huyt áp trước khi vào bệnh viện ...........................................................56
Bảng 4.17. Các bin chứng của bệnh THA ............................................................... 57
Bảng 4.18. Thời gian bị bệnh THA của bệnh nhân ..................................................57



DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 2.1: Mô hình lý thuyt v Hành vi dự đị nh Ajzen, 1991 .................................15
Hình 2.2. Mô hình nim tin sức khỏe (Laurenhan, 2013) .........................................20
Hình 3.1. Khung phân tích ........................................................................................25
Hnh 3.2. Quy trnh nghiên cứu ................................................................................26
Hình 4.1. Thống kê mẫu điu tra theo độ tuổi .......................................................... 36
Hình 4.2. Thống kê mẫu điu tra theo trnh độ học vấn ...........................................36
Hình 4.3. Thống kê mẫu điu tra theo tình trạng hôn nhân ...................................... 37
Hình 4.4. Thống kê mẫu điu tra hiểu bit của bệnh nhân .......................................38
Hình 4.5. Thói quen sinh hoạt ảnh hưởng đn bệnh THA ........................................ 42
Hình 4.6. Kin thức của bệnh nhân v bệnh THA .................................................... 43
Hình 4.7.Đánh giá của bệnh nhân v sự cần thit của các thói quen sinh hoạt ............... 45
Hình 4.8. Thái độ của người bệnh THA đối với các thói quen sinh hoạt .................47
Hình 4.9. Thời gian tập thể dục trong ngày .............................................................. 48
Hình 4.10. Thói quen uống rượu bia ......................................................................... 50
Hình 4.11. Hành vi của bệnh nhân khi bit lợi ích tích cực của thói quen sinh hoạt ....... 52

Hình 4.12. Hành vi của người bệnh đối với bệnh THA ............................................53
Hnh 4.13. Đánh giá hành vi của bệnh nhân THA trong điu trị bệnh .....................55
Hình 4.14. Thời gian bị bệnh THA của bệnh nhân ...................................................58



DANH MỤC PHỤ LỤC
Phụ lục 1. Phiu điu tra
Phụ lục 2. Kiểm định sự khác biệt v các yu tố với đặc điểm cá nhân
Phụ lục 3. Lợi ích của thay đổi thói quen sinh hoạt lên huyt áp



1

CHƯƠNG 1: PHẦN GIỚI THIỆU
1.1

L do nghiên cu đ ti
Bệnh THA (THA) là bệnh phổ bin trên th giới cũng như ở Việt Nam, là

mối đe dọa rất lớn đối với sức khoẻ của con người, là nguyên nhân gây tàn ph và
tử vong hàng đầu ở người cao tuổi. Trong số các trường hợp mắc bệnh và tử vong
do tim mạch hàng năm có khoảng 35% - 40% nguyên nhân do THA.
Tỷ lệ bệnh THA rất cao và có xu hướng tăng rất nhanh không chỉ ở các nước
có nn kinh t phát triển mà ở cả các nước đang phát triển. Bệnh THA gây nhiu
bin chứng nguy hiểm như: tai bin mạch máu não, suy tim, suy mạch vành,
suy thận... phải điu trị lâu dài, cần sử dụng thuốc và phương tiện kỹ thuật đắt tin.
Chính v th, bệnh THA không những ảnh hưởng đn chất lượng cuộc sống của bản
thân người mắc bệnh, mà còn là gánh nặng cho gia đnh và xã hội.

Theo Tổ chức Y t th giới năm 1978, trên th giới tỷ lệ mắc bệnh THA
chim khoảng 10%-15% dân số và ước tính đn 2025 là 29%. Tại Hoa Kỳ, hàng
năm chi phí cho phòng, chống bệnh THA trên 259 tỷ đô la Mỹ.
Tại Việt Nam (VN), theo Viện Tim mạch quốc gia, số người mắc bệnh THA
ở VN tăng rất nhanh. Năm 1960 toàn dân chỉ có khoảng 1%THA, nhưng năm 1990
con số này là 8-9% người trưởng thành, đn năm 2008 con số này lên 25,5% và
hiện nay ở mức 30% người trưởng thành, tương đương 10 triệu người Việt tuổi từ
25-64 bị huyt áp cao. Cũng theo dự báo của Hội tim mạch, đn năm 2017, Việt
Nam sõ có 1/5 dân số mắc bệnh tim mạch và THA. Đặc biệt, trong những năm gần
đây, bệnh lý THA đang được trẻ hóa với rất nhiu đối tượng trong độ tuổi lao động.
Tại Việt Nam, tỷ lệ THA ở những người từ 25 tuổi trở lên chim 25,1%. Số mắc
tăng, xác suất có binchứngcũngtăngtheo. Bệnh THA còn liên quan đn một số rối
loạn chuyển hoá glucose máu, lipid máu... Các rối loạn chuyển hoá này vừa là
nguyên nhân gây THA vừa là hậu quả của THA và như vậy khi bị THA bệnh ngày



2

càng nặng lên nhanh chóng và tử vong do các bin chứng tại tim, não, thận. Đây là
vòng xoắn bệnh lý mà chúng ta cần quan tâm.
Dự báo trong những năm tới số người mắc bệnh THA sẽ còn tăng do các yu
tố liên quan như: hút thuốc lá, lạm dụng rượu - bia, dinh dưỡng bất hợp lý, ít vận
động vẫn còn phổ bin. Theo Tổ chức Y t th giới (WHO), khống ch được những
yu tố nguy cơ này có thể làm giảm được 80% bệnh THA.
Trên thực t việc phát hiện, quản lý và đưa bệnh nhân đn khám trước khi
bit mnh bị THA tại cộng đồng gặp rất nhiu khó khăn. Có nhiu yu tố ảnh hưởng
như người dân còn nghèo chưa đủ tin theo dõi, thiu sự quan tâm, thiu hiểu bit,
trnh độ học vấn thấp... Do đó cần xây dựng một k hoạch mang tính chất chin
lược trong phòng, chống bệnh THA. Do đó, để hiểu thêm v hành vi, thái độ của

người dân trong việc phòng ngừa bệnh THA tác giả tin hành đ tài

1.2

Vn đ nghiên cu
Hiện nay, bệnh THA vẫn là một trong những vấn đ của sức khỏe cộng đồng

cần được quan tâm không những v tần suất mắc bệnh cao, gây ra các bin chứng
nặng n ảnh hưởng lên chất lượng cuộc sống của người bệnh. Việc kiểm soát huyt
áp chỉ có thể đạt được khi có sự phối hợp tốt trong điu trị dùng thuốc và thay đổi
lối sống. Do đó, để có được sự phối hợp tốt này, bệnh nhân cần có kin thức v
bệnh tật của mnh, có thái độ đúng và hành vi phù hợp các yêu cầu v thay đổi lối
sống, nhận thức các yu tố nguy cơ gây bệnh để phòng bệnh, cũng như sự tuân thủ
điu trị. Vậy th giữa kin thức, thái độ đúng và hành vi phù hợp của bệnh nhân có
liên quan với nhau như th nào?
1.3

Mc tiêu nghiên cu

Xác định mối liên quan giữa kin thức, thái độ, hành vi v phòng ngừacủa
bệnh nhân THA tại BV ĐHYD TPHCM.



3

Đ tài thực hiện với mục tiêu cụ thể:
- Đánh giá v kin thức, thái độ, hành vi v việc phòng ngừacủa bệnh nhân
THA tại BV ĐHYD TPHCM.
- Đánh giá thói quen sinh hoạt liên quan đn việc phòngngừaTHA.

- Đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh dưới góc nhìn của bệnh nhân
THA.
-Xác định mối liên quan của kin thức, thái độ, hành vi với tuổi, giới tính,
trình độ học vấn, kinh t gia đnh, dân tộc và ngh nghiệp trong phòng ngừa bệnh
THA.
1.4

Câu hi nghiên cu
Đ tài nghiên cứu được thực hiện nhằm trả lời các câu hỏi sau:
- Thứ 1: Kin thức, thái độ, hành vi v phòng ngừa của bệnh nhân THA tại

BV ĐHYD Tp.HCM hiện nay như th nào?
- Thứ 2: Thói quen sinh hoạt liên quan như th nào đn việc phòng ngừa
bệnh THA?
- Thứ 3: Mức độ nghiêm trọng của bệnh dưới góc nhn của bệnh nhânTHA
- Thứ 4: Có mối liên quan giữa kin thức,thái độ,hành vi với các đặc điểm
nhân chủng học của bệnh nhân trong việc phòngngừa bệnh THA tại BV ĐHYD
TP.HCM hay không?
1.5

Đi tưng, phm vi nghiên cu

- Kin thức, thái độ, hành vi v phòng ngừa của bệnh nhân THA.
- Đối tượng khảo sát là những bệnh nhân THA đã đn điu trị tại BV ĐHYD
Tp.HCM,40 tuổi trở lên trong khoảng thời gian từ 05/2015 đn 06/2015.