Những biện pháp chủ yếu để cải thiện điều kiện làm việc, ngăn ngừa tai nạn lao động và bênh nghề nghiệp



 !"

I. Các bin pháp v k thut an toàn
I - Các bin pháp v k thut an toàn
 bo v ngi lao ng khi b tác ng bi các yu t nguy him ny sinh trong lao ng, vi s phát trin
ca khoa hc công ngh nói chung, nhiu phng tin k thut, bin pháp thích hp ã c nghiên cu áp
dng.
Sau ây là mt s bin pháp, phng tin ph bin nht:
1. Thit b che chn
* Mc ích che chn:
- Cách ly vùng nguy him và ngi lao ng;
- Ngn nga ngi lao ng ri, tt, ngã hoc vt ri, vng bn vào ngi lao ng.
Tùy thuc vào yêu cu che chn mà cu t o ca thit b che chn n gin hay phc t p và c ch t o bi
các lo i vt liu khác nhau.
* Phân loi thit b che chn:
- Che chn t m thi hay di chuyn c nh che chn  sàn thao tác trong xây dng;
- Che chn lâu dài hu nh không di chuyn nh bao che ca các b phn chuyn ng;
* Mt s yêu cu i vi thit b che chn:
- Ngn nga c tác ng xu do b phn ca thit b sn xut gây ra.
- Không gây tr ng i cho thao tác ca ngi lao ng.
- Không nh hng n nng sut lao ng, công sut ca thit b.
- D! dàng tháo, lp, s"a ch#a khi cn thit.
2. Thit b bo him hay thit b phòng nga
* Thit b bo him nhm mc ích:
- Ngn chn tác ng xu do s c ca quá trình sn xut gây ra; ngn chn, h n ch s c sn xut.
S c gây ra có th do: quá ti, b phn chuyn ng ã chuyn ng quá v trí gii h n, nhit  cao hoc
thp quá, cng  dòng in cao quá...
Khi ó thit b bo him t ng dng ho t ng ca máy, thit b hoc b phn ca máy.
* c im ca thit b bo him là quá trình t ng lo i tr nguy c s c hoc tai n n mt khi i tng

phòng nga vt quá gii h n quy nh.
* Phân lo i thit b bo him theo kh nng phc h$i l i s làm vic ca thit b.
- H thng có th t phc h$i l i kh nng làm vic khi i tng phòng nga ã tr l i di gii h n quy nh
nh: van an toàn kiu ti trng, r le nhit...
- H thng phc h$i l i kh nng làm vic b%ng tay nh: trc vít ri trên máy tin...
- H thng phc h$i l i kh nng làm vic b%ng cách thay th cái mi nh: cu trì, cht cm...
* Thit b bo him có cu t o, công dng rt khác nhau tu& thuc vào i tng phòng nga và quá trình
công ngh:  bo v thit b in khi cng  dòng in vt quá gii h n cho phép có th dùng cu chì,
r le nhit, c cu ngt t ng.... bo him cho thit b chu áp lc do áp sut vt qúa gii h n cho phép,
có th dùng van bo him kiu ti trng, kiu lò so, các lo i màng an toàn....
* Thit b bo him ch' bo m làm vic tt khi ã tính toán chính xác  khâu thit k, ch t o úng thit k
và nht là khi s" dng phi tuân th các quy nh v k thut an toàn.
3. Tín hiu, báo hiu
H thng tín hiu, báo hiu nh%m mc ích:
- Nhc nh cho ngi lao ng kp thi tránh không b tác ng xu ca sn xut: Bin báo, èn báo, c hiu,
còi báo ng...
- Hng d(n thao tác: Bng iu khin h thng tín hiu b%ng tay iu khin cn trc, lùi xe ôtô....
- Nhn bit qui nh v k thut và k thut an toàn qua du hiu qui c v màu sc, hình v): Sn  oán
nhn các chai khí, bin báo  ch' ng....
Báo hiu, tín hiu có th dùng:
- ánh sáng, màu sc: thng dùng ba màu: màu , vàng, màu xanh.
- Âm thanh: thng dùng còi, chuông, k*ng...
- Mu sn, hình v), bng ch#.
- $ng h$, dng c o lng:  o cng , in áp dòng in, o áp sut, khí c, ánh sáng, nhit , o
bc x , v.v...
Mt s yêu cu i vi tín hiu, báo hiu:
- D! nhn bit.
- Kh nng nhm l(n thp,  chính xác cao.
- D! thc hin, phù hp vi tp quán, c s khoa hc k thut và yêu cu ca tiêu chu+n hoá.
4. Khong cách an toàn.

* Khong cách an toàn là khong không gian nh nht gi#a ngi lao ng và các lo i phng tin, thit b,
hoc khong cách nh nht gi#a chúng vi nhau  không b tác ng xu ca các yu t sn xut. Nh
khong cách cho phép gi#a ng dây in trn ti ngi, khong cách an toàn khi n mìn...
* Tùy thuc vào quá trình công ngh, c im ca tng lo i thit b....mà quy nh các khong cách an toàn
khác nhau.
* Vic xác nh khong cách an toàn rt cn chính xác, òi hi phi tính toán c th. Di ây là mt s d ng
khong cách an toàn:
- Khong cách an toàn gi#a các phng tin vn chuyn vi nhau hoc vi ngi lao ng nh: khong cách
các ng ô tô vi bc tng, khong cách ng tàu ha, ô tô ti thành cu...Khong cách t các mép
goòng ti các ng lò...
- Khong cách an toàn v v sinh lao ng: Tùy theo c s sn xut mà phi bo m mt khong cách an
toàn gi#a c s ó và khu dân c xung quanh.
* Khong cách an toàn trong mt s ngành ngh riêng bit nh:
- Lâm nghip: khong cách trong cht h cây, kéo g,...;
- Xây dng: khong cách trong ào t, khai thác á.....
- C khí: khong cách gi#a các máy, gi#a các b phn nhô ra ca máy, gi#a các b phn chuyn ng ca
máy vi các phn c nh ca máy, ca nhà xng, công trình...
- in: chiu cao ca dây in ti mt t, mt sàn ng vi các cp in áp, khong cách ca chúng ti các
công trình ...
* Khong cách an toàn v cháy n. i vi quá trình cháy n, khong cách an toàn còn có th phân ra:
- Khong cách an toàn bo m không gây cháy hoc n nh: khong cách an toàn v truyn n ....
- Khong cách an toàn bo m quá trình cháy n không gây tác h i ca sóng va p ca không khí, chn
ng, á vng....
* Khong cách an toàn v phóng x : vi các h t khác nhau. ng i trong không khí ca chúng c-ng khác
nhau. Tia a i c 10 á 20 cm, tia b i c 10 m.
Cùng vi vic thc hin các bin pháp phòng chng khác, vic cách ly ngi lao ng ra khi vùng nguy him
ã lo i tr c rt nhiu tác h i ca phóng x vi ngi.
5. C cu iu khin, phanh hãm, iu khin t xa.
* C cu iu khin: có th là các nút m máy, óng máy, h thng tay g t, vô lng iu khin.... iu khin
theo ý mun ngi lao ng và không n%m gn vùng nguy him, d! phân bit, phù hp vi ngi lao

ng....t o iu kin thao tác thun li, iu khin chính xác nên tránh c tai n n lao ng.
* Phanh hãm và các lo i khoá liên ng:
Phanh hãm nh%m ch ng iu khin vn tc chuyn ng ca phng tin, b phn theo ý mun ca
ngi lao ng.
Có lo i phanh c, phanh in, phanh t...
Tùy theo yêu cu c th mà tác ng ca phanh hãm có th là tc thi hay t t.
Ngoài h thng phanh hãm chính thng kèm theo h thng phanh hãm d phòng.
* Khoá liên ng là lo i c cu nh%m t ng lo i tr kh nng gây ra tai n n lao ng mt khi ngi lao ng
vi ph m quy trình trong vn hành, thao tác nh: óng b phn bao che r$i mi c m máy...
Khoá liên ng có th di các hình thc liên ng khác nhau: c khí, khí nén, thu. lc, in, t bào quang
in....
* iu khin t xa: Tác dng a ngi lao ng ra khi vùng nguy him $ng thi gim nh/ iu kin lao
ng nng nhc nh iu khin óng m hoc iu ch'nh các van trong công nghip hoá cht, iu khin sn
xut t phòng iu khin trung tâm  nhà máy in, trong tip xúc vi phóng x ....Ngoài các $ng h$ o 
ch' rõ các thông s k thut cn thit cho quá trình iu khin sn xut, trong iu khin t xa ã dùng các
thit b truyn hình.
 tin ti quá trình iu khin t xa, các quá trình quá  là c khí hóa và t ng hóa.
- C khí hóa ngoài mc ích t o ra nng sut lao ng cao hn lao ng th công, còn a ngi lao ng
khi nh#ng công vic nng nhc, nguy him. C khí hóa có th i vi toàn b hoc tng phn ca quá trình
công ngh sn xut.
- T ng hóa là bin pháp hin  i nht t o ra nng sut lao ng cao c-ng nh m bo an toàn lao ng.
Vi thit b t ng, ngi lao ng ch' cn bm nút và theo dõi s làm vic ca quá trình công ngh trên các
lo i $ng h$ o.
Mt quá trình t ng hóa v mt k thut an toàn phi m bo nh#ng yêu cu sau:
- Các b phn truyn ng u phi c bao che thích hp.
- y  thit b bo him, khoá liên ng.
- y  h thng tín hiu, báo hiu i vi tt c các trng hp s c.
- Có th iu khin riêng tng máy, tng b phn, có th dng máy theo yêu cu.
- Có các c cu t ng kim tra.
- Không phi s"a ch#a, bo d0ng khi máy ang ch y.

- m bo các yêu cu v k thut an toàn có liên quan nh v in, thit b chu áp lc, ni t an toàn các
thit b in.
- Bo m thao tác chính xác, liên tc.
6. Thit b an toàn riêng bit cho mt s loi thit b, công vic.
i vi mt s lo i thit b, công vic ca ngi lao ng mà nh#ng bin pháp, dng c thit b an toàn chung
không thích hp, cn thit phi có thit b, dng c an toàn riêng bit nh: dng c cm tay trong công nghip
phóng x , công nghip hoá cht (cp by các bình có hình dáng c bit, kính thc nh...) dng c này phi
m bo thao tác chính xác, $ng thi ngi lao ng không b các tác ng xu.
Vic ni t an toàn cho các thit b in khi bình thng thì c cách in nhng có kh nng mang in
khi s c nh v ca máy in, v ng c, v cáp in... Vic t ngt in bo v khi có in..., các r le
in là nh#ng thit b riêng bit bo m an toàn cho ngi lao ng.
Dây ai an toàn cho nh#ng ngi làm vic trên cao; sàn thao tác và thm cách in, sào công tác cho công
nhân vn hành in; phao bi cho ngi làm vic trên sông nc ....
Tuy là thit b an toàn riêng bit cho tng lo i thit b sn xut hoc công vic ca ngi lao ng nhng
chúng c-ng có nh#ng yêu cu rt khác nhau, òi hi phi tính toán ch t o chính xác.
7. Trang b phng tin bo v cá nhân
Ngoài các lo i thit b và bin pháp bo v: bao che, bo him, báo hiu tín hiu, khong cách an toàn, c cu
iu khin, phanh hãm, t ng hoá, các thit b an toàn riêng bit... nh%m ngn nga chng nh hng xu
ca các yu t nguy him do sn xut gây ra cho ngi lao ng, trong nhiu trng hp c th cn phi
thc hin mt bin pháp ph bin n#a là trang b phng tin bo v cá nhân cho tng ngi lao ng.
Trang b phng tin bo v cá nhân c chia làm by lo i theo yêu cu bo v nh: bo v mt, bo v c
quan hô hp, bo v c quan thính giác, bo v tay, bo v chân, bo v thân và u ngi.
Trang b phng tin bo v cá nhân là bin pháp k thut b sung, h, tr nhng có vai trò rt quan trng
(c bit là trong iu kin thit b, công ngh l c hu). Thiu trang b phng tin bo v cá nhân không th
tin hành sn xut c và có th xy ra nguy him i vi ngi lao ng.  nc ta trang b phng tin
bo v cá nhân còn có ý ngh1a quan trng  ch,: iu kin thit b bo m an toàn ang còn thiu.
* Trang b bo v mt gm hai loi:
- Lo i bo v mt khi b tn thng do vt rn bn phi, khi b bng...
- Lo i bo v mt khi b tn thng bi các tia nng lng.
Tu& theo iu kin lao ng  la chn thit b bo v mt cho thích hp, bo m tránh c tác ng xu

ca iu kin lao ng i vi mt, $ng thi không làm gim th lc hoc gây các bnh v mt.
* Trang b bo v c quan hô hp:
Mc ích ca lo i trang b này là tránh các lo i hi, khí c, các lo i bi thâm nhp vào c quan hô hp. Lo i
trang b này thng là các bình th, bình t cu, mt n , kh+u trang...
Tu& theo iu kin lao ng mà ngi ta la chn các trang b cho thích hp.
* Trang b bo v c quan thính giác:
Mc ích cu lo i trang b này nh%m ngn nga ting $n tác ng xu n c quan thính giác ca ngi lao
ng.
Lo i trang b này thng g$m:
- Nút b tai: t ngay trong ng l, tai, khi chn lo i nút bt tai thích hp ting $n s) c ngn cn khá nhiu.
- Bao úp tai: che kín c phn khoanh tai dùng khi tác ng ca ting $n trên 120 dBA....
* Trang b phng tin bo v u:
Tu& theo yêu cu cn bo v là chng chn thng c hc, chng cun tóc hoc các tia nng lng.... mà s"
dng các lo i m- khác nhau.
Ngoài yêu cu bo v c u khi tác ng xu ca iu kin lao ng nói trên, các lo i m- còn phi  t
yêu cu chung là nh/ và thông gió tt trong khong không gian gi#a m- và u.
* Trang b phng tin bo v chân và tay.
- Bo v chân thng dùng ng hoc giày các lo i: chng +m t, chng n mòn ca hoá cht, cách in,
chng trn trt, chng rung ng .....
- Bo v tay thng dùng bao tay các lo i, yêu cu bo v tay c-ng tng t nh i vi bo v chân.
* Qun áo bo h lao ng: bo v thân ngi lao ng khi tác ng ca nhit, tia nng lng, hoá cht, kim
lo i nóng chy bn phi và c trong trng hp áp sut thp hoc cao hn bình thng.
Trang b phng tin bo v cá nhân c sn xut theo tiêu chu+n cht lng ca Nhà nc, vic qun lý
cp phát s" dng theo quy nh ca pháp lut. Ngi s" dng lao ng phi tin hành kim tra cht lng
phng tin bo v cá nhân trc khi cp phát và kim tra nh k& theo tiêu chu+n, ngi lao ng phi kim
tra trc khi s" dng.
8. Phòng cháy, cha cháy
Ngn l"a không ch' hoàn toàn mang l i li ích cho con ngi mà ngc l i nó là k* gieo nhiu tai ha không
lng nu con ngi không kim soát c nó. ó là n n cháy.
Mt khi nn kinh t càng phát trin, các tin b khoa hc và k thut ng dng vào sn xut ngày càng nhiu,

thì thit h i do m,i ám cháy gây ra c-ng tng gp bi.
Phòng cháy, ch#a cháy nh%m m bo an toàn tài sn ca Nhà nc, tính m ng và tài sn ca nhân dân,
góp phn gi# v#ng an ninh quc gia và trt t an toàn xã hi.
* Cháy là phn ng hóa hc có ta nhit và phát sáng.
* Cháy ch xy ra khi  ba y+ Cht cháy;
+ Ô xy;
+ Ngu$n nhit.
u t:
* D(n n cháy n có nhiu nguyên nhân trc tip, gián tip và nguyên nhân sâu xa.  ây chúng ta nghiên
cu nguyên nhân trc tip do con ngi gây ra  có bin pháp phòng nga thích hp.
- Sau ây là mt s nguyên nhân gây cháy ph bin:
+ Do tác ng ca ngn l"a trn, tàn l"a, tia l"a;
+ Do tác dng ca nng lng in;
+ Do ma sát va ch m gi#a các vt;
+ Do phn ng hoá hc ca hoá cht.
- Bin pháp phòng cháy cha cháy:
 phòng cháy, ch#a cháy tt phi thc hin nhiu gii pháp, t tuyên truyn, giáo dc n bin pháp k
thut, bin pháp hành chính.
* Có bin pháp thc hin ngay t khi thit k công trình nh la chn vt liu xây dng, tng ngn cháy, li
thoát n n, h thng cp nc ch#a cháy, thit b báo cháy, ch#a cháy t ng vv....
* Có bin pháp thc hin trong quá trình sn xut, thi công nh kim tra k thut an toàn máy móc thit b
trc khi vn hành, thc hin úng các quy trình k thut.
+ Bin pháp tuyên truyn, giáo dc, hun luyn.
Ngi s" dng lao ng phi thc hin trách nhim ca mình trong vic giáo dc ý thc phòng cháy, ch#a
cháy cho ngi lao ng; t chc hun luyn cho h cách thc phòng cháy ch#a cháy.
M,i c quan, xí nghip, n v sn xut kinh doanh u phi có phng án phòng cháy ch#a cháy t i ch, phù
hp vi c im ca c s và t chc luyn tp thng xuyên  khi có cháy là kp thi x" lý có hiu qu.
+ Bin pháp k thut.
Thay th các khâu sn xut nguy him b%ng nh#ng khâu ít nguy him hn hoc tin hành c gii hóa t ng
hóa các khâu ó.

Dùng thêm các cht ph tr, các cht chng cháy n trong môi trng có t o ra các cht h,n hp cháy n.
Cách ly các thit b hoc công o n có nhiu nguy c cháy n vi khu vc sn xut bình thng, có nhiu
ngi làm vic.
H n ch mi kh nng phát sinh ngu$n nhit nh thit k thêm thit b dp tàn l"a cho các xe nâng hàng, ng
khói, ng x ca ng c xe máy.
H n ch n mc thp nht s lng cht cháy (nguyên vt liu, sn ph+m, ...) trong ni sn xut.
Thit k lp t h thng thit b chng cháy lan trong ng ng d(n xng du khí t, chng cháy lan t
nhà n sang nhà kia.
X" lý vt liu b%ng sn chng cháy hoc ngâm t+m b%ng hoá cht chng cháy.
Trang b thêm h thng báo cháy, ch#a cháy t ng.
+ Bin pháp hành chính - pháp lut.
Trên c s các vn bn ca Nhà nc (Lut, Pháp lnh, Ch' th, Thông t hng d(n), ngi s" dng lao
ng phi nghiên cu  ra các ni quy, bin pháp an toàn phòng cháy, ch#a cháy trong n v và hng d(n
ngi lao ng thc hin.
II - Các bin pháp v v sinh lao ng
Các bin pháp v v sinh lao ng, nh%m ci thin môi trng ni làm vic ca ngi lao ng:
1. Khc phc iu kin vi khí hu xu
- C gii hóa, t ng hóa;
- áp dng thông gió và iu hoà không khí: Thông gió t nhiên hoc nhân t o (qu t thông gió các lo i, ...)
nh%m tng  thông thoáng, iu hòa nhit , gim thiu hi khí c  ni sn xut.
- Trang b y  các phng tin bo v cá nhân;
- Làm lán  chng l nh, che nng, che ma khi phi thc hin các công vic  ngoài tri.