Chat doc hoa hoc và ảnh hưởng của nó tới sức khỏe con người

Mục đích


Hiểu các cách thức phơi nhiễm đối với hóa chất trong
con người



Hiểu khái niệm của dược động học -Pharmakokinetics



Hiểu mối quan hệ giữa liều lượng/mức độ đáp ứng và tác động đối với sức khỏe



Hiểu rõ các cách thức phơi nhiễm thường gặp trong môi trường công nghiệp.



Hiểu các phương pháp và thiết bị được sử dụng để đo mức độ phơi nhiễm của công nhân đối với hóa chất
độc hại



Hiểu rõ các khái niệm về độ phơi nhiễm nghề nghiệp

2


Các điểm chính

 Các định nghĩa
 Độ phơi nhiễm
 Mức độ đáp ứng thuốc
 Độ phơi nhiễm công nghiệp
 Tác động với sức khỏe
 Giới hạn phơi nhiễm
 Đánh giá độ phơi nhiễm
 Kiểm soát dải


Định nghĩa


Chất độc học : nghiên cứu về tác dụng ngược của hóa chất lên cơ thể sống (xenobiotics).



Độc tí nh : khả năng hóa chất gây ra một tác động không mong muốn nào đó.



Nguy cơ : sự xuất hiện của một chất vốn có thành phần gây nguy hại hoặc tiềm ẩn khả năng gây nguy hại.



Độ phơ i nhi ễm : Sự tiếp xúc với chất hóa học.



Li ều l ư ợ ng : lượng hóa chất có nguy cơ gây thương tật

hoặc tử vong.


Độ phơi nhiễm
Vùng thở
Hít vào

Hấp thu Tiêu

hóa Tiêm

Mắt


Độ phơi nhiễm: Hít vào

– Con đường phơi nhiễm quan trọng nhất đối với công nhân:
–

Khí, hơi dung môi, sương axit, bụi, hạt, và khói kim
loại

– Độ phơi nhiễm phụ thuộc vào :
–

Thời gian và tần suất của công việc

–

Tốc độ thở

–

Nồng độ hóa chất

–

Kích thước hạt

–
–

Kích thước có thể hít phải = 0.1 mm to 10 mm

Độ hòa tan của khí & hơi nước

–

Formaldehyde so với chloroform
Photo Credit: US OSHA


Độ phơi nhiễm:

–

Phụ thuộc vào vùng da và độ dày

•
•

–

Khu vực bàn tay là dày nhất
Da vùng bụng là mỏng nhất

Phụ thuộc vào điều kiện của da

•
•

Da khô và có vết thương hở nguy cơ hơn
Mồ hôi làm tăng sự hấp thu

–

Thời gian tiếp xúc

–

Thành phần của hóa chất

•
•
•

Nồng độ
Độ hòa tan (trong chất béo và nước)

Kích thước phân tử (hạt nano)

Hấp thu qua da


Độ phơi nhiễm: Mắt



Dị ứng hoặc chấn thương giác
mạc

◦ Khí, hạt


Bỏng giác mạc

◦ Axít, amoniac
◦ Các chất mù tạt


Tổn thương dây thần kinh
quang

◦ Thallium, methanol (tiêu hóa)


Độ phơi nhiễm: Tiêu hóa

-

Cách thức phơi nhiễm hiếm gặp nhưng vẫn có thể xảy ra

• Nuốt phải hóa chất sau khi hít phải
• Ăn, uống, hút thuốc trong khu vực làm việc
- Các yếu tố ảnh hưởng độ hấp thu
–Các dạng hợp chất ion hóa >< hợp chất phi ion hóa
–Thành phần rất nhỏ hấp thu trong ruột
–Axit nhẹ hấp thu trong dạ dày


Dược động học

◦Sự hấp thu


Hóa chất xâm nhập vào cơ thể qua tiếp xúc

◦Sự phân bố hay tích lũy


Lan đi khắp các cơ quan



Tích lũy trong xương, protein và mỡ

◦Sự trao đổi chất


Men gan, thận



Có thể chuyển hóa thành một hóa chất độc hại hơn

◦Bài tiết


Mồ hôi, nước tiểu, phân


Khả năng đáp ứng liều lượng

Mọi chất đều là chất độc;
Không có gì mà không phải là chất độc.
Liều lượng đúng chính tạo ra sự
khác biệt giữa chất độc hay phương
thuốc chữa trị …‖

-Paracelsus (1493-1541)


Thuật ngữ về khả năng đáp ứng liều lượng



TDlo – Liều gây độc thấp – liều lượng thấp nhất gây ra tác động



LD50 – Liều gây chết người 50% - liều lượng gây tự vong trong 50% dân cư đã kiểm tra



TClo –Nồng độ độc tố thấp – được sử dụng để mô tả nồng độ độc tố qua hít thở



LC50 – Nồng độ gây chết người 50% - nồng độ gây tử vong trong 50% dân số thử nghiệm concentration
that causes death in 50% dân cư đã kiểm tra qua việc hít vào


Khả năng đáp ứng liều lượng
Liều lượng được tính bằng milligrams độc tố trong mỗi kg trọng lượng cơ thể

100%

E
f
f

Phơi nhiễm không phải là

50%

liều lượng

e
c

t
Liều
lượng
Threshold
(NOEL: No Observable Effects Level)

LD50


Các tác động đến sức khỏe



Các tác động cấp tính đến sức khỏe – thương tích nặng hoặc tử vong

◦
◦

Nồng độ cao các chất hóa học trong khoảng thời gian ngắn
Hóa chất với các hiệu ứng cấp tính:






Khí độc : hydrogen sulfide, phosgene
Khí Asphyxiants gases: nitrogen, metan
Khí và chất lỏng ăn mòn : chlo, axít

Các tác động mãn tính đối với sức khỏe –bệnh mãn tính

◦
◦

Nồng độ thấp hơn khoảng thời gian dài
Hóa chất với tác dụng lâu dài:





Chất gây ung thư: benzen, amiăng, thạch tín
Tác nhân có khả năng sinh sôi: glycol ether acetates, chì, carbon disulfide
Dẫn chất -glutaraldehyde, toluene diisocyanate
14


Các tác động đến sức khỏe



Cục bộ

◦
◦
◦

Tác động tại điểm tiếp xúc
Phát ban da, bỏng, ho

Hóa chất với có tác động cục bộ:





Dầu gây bỏng, dung môi, axit
Bụi sợi bông, aluminum oxide

Hệ thống

◦

Hóa chất được phân bố trong quá trình
lưu thông

◦
◦

Hiệu ứng xảy ra trong các cơ quan nội tạng của cơ thể
Hóa chất có tác động mang tính hệ
thống :




Methylene chloride tác động đến cơ tim
Chì tác động lên xương và não

Các tác động đến sức khỏe

Hó a ch ất ản h h ưởn g đ ến co n n g ười
Theo cách khác nhau :


Tuổi



Giới tính



Cấu trúc gien



Bệnh hoặc stress



Dinh dưỡng



Lối sống



Tương tác giữa các chất độc hóa học


Các tác động đến sức khỏe:
Tương tác hóa chất



Tác động kép

◦

Tác động kết hợp của hai hóa chất bằng tổng
tác động của từng tác nhân …(2 + 3 = 5)

◦


Ví dụ: Parathion, thuốc trừ sâu methyl-parathion

Tác động hiệp đồng

◦

Tác động kết hợp của hai hóa chất lớn hơn tổng
tác động của từng tác nhân …(2 + 3 = 20)

◦

Example: Carbon tetrachloride & ethanol

Các tác động đến sức khỏe:
Tương tác hóa chất


Tiềm tàng

◦

Một chất không có gây độc hại đối với một cơ quan hay hệ thống nào, nhưng sau đó khi kết hợp với hóa chất
khác thì trở thành chất độc hơn …(0 + 2 = 10)

◦


Ví dụ: Isopropanol & carbon tetrachloride

Đối lập

◦
◦

2 hóa chất khi gặp nhau phản ứng lẫn nhau hoặc phản ứng với hóa chất khác …(4 + 6 = 8)
Ví dụ: BAL (tác nhân chelating) và chi


Phơi nhiễm công nghiệp: Kim loại

Phơi nhiễm ban đầu qua hít thở :

◦ Các hạt bụi
 Các quá trình: mài, cắt, chà nhám, pha trộn
 Ví dụ: đồng, nickel,
◦ Khói:
 Các quá trình: hàn, nấu chảy
 Ví dụ:chì, mangan, crom hóa trị sáu, kẽm
◦

kẽm

Sương mù (hợp chất kim loại hòa tan)



Các quá trình : phun chất chống ăn mòn, mạ kim loại



Ví dụ: hexavalent chromium, nickel chloride

m/


Các tác động đến sức khỏe: Kim loại



Chất gây tác động nhạy cảm (da và phổi)

◦ Nickel, beryllium, chromium


Sốt do khói kim loại

◦ Oxides of zinc, magnesium, and copper


Chất gây tổn thương các cơ quan nội tạng

◦ Asen— đầu độc thần kinh, tổn thương gan
◦ Cadmium— thận, xơ hóa phổi
◦ Chì - hệ thống thần kinh, máu, thận, cơ quan sinh sản


Chất gây ung thư

◦ Arsenic, soluble nickel, hexavalent chromium


Phơi nhiễm công nghiệp: Dung môi

Phơi nhiễm do hít vào và thẩm thấu qua da :



Quá trình: chuyên chở,

trộn, phun, dung môi áp suất tỏa

hơi cao





Quá trình :Dung môi gây nhiệt





Ví dụ: ethers, ketones, chloroform, benzene

Ví dụ: styrene, dimethyl formamide

Quá trình : skin immersion in process baths, parts cleaning



Ví dụ: acetone, trichloroethylene, dimethyl sulfoxide (DMSO)


Các tác động đến sức khỏe: Dung môi



Chất gây kích ứng da, viêm da

◦ Acetone, alcohols



Đầu độc cơ quan nội tạng

◦ N-hexane— đầu độc thần kinh
◦ Chloroform, vinyl chloride—đầu độc gan
◦ Methylene chloride—đầu độc tim


Gây ung thư

◦ Benzene, formaldehyde


Gây hại đến cơ quan sinh sản

◦ Glycol ether acetates


Giới hạn phơi nhiễm nghề nghiệp (OELs)

•

Quy định của chính phủ hoặc tổ chức tiêu chuẩn nghệ
nghiệp đặt ra OELs

•

OELS chỉ áp dụng cho công nhân, KHÔNG áp dụng cho công cộng

•

Chủ yếu là Giới hạn phơi nhiễm qua đường hô hấp

•

Thể hiện bằng mg / mét khối (mg/m3) hoặc phần

triệu (ppm)

•

Độ phơi nhiễm phải đo lường được để so sánh với OEL

•

Một số nơi công bố tiêu chuẩn phơi nhiễm dành cho tiếng ồn, laser, bức xạ không ion hóa, căng thẳng do

nhiệt
& lạnh, cũng như các hóa chất




Các giá trị OEL mang tính biểu thị (IOELVs)

◦
◦

Theo quy định của Hội đồng Liên minh châu Âu

Dựa trên tư vấn của ỦY ban Khoa học về Giới hạn phơi
nhiễm nghề nghiệp (SCOEL)

◦
◦

2009 –Danh sách thứ 3 của IOELVs được xuất bản
Đến 12/2011, các quốc gia thành viên phải thi hành quy
định



Liên minh Châu Âu Reach

◦
◦
◦


Mức không có tác động lên công nhân (DNELs)
Phải định lượng được >10 tấn/năm
Giới hạn an toàn cao hơn IOELVs

Giới hạn phơi nhiễm của Đức



DFG MAK – Nồng độ tối đa nơi làm việc



PEL – Giới hạn phơi nhiễm cho phép

◦
◦


Viện quốc gia về An toàn lao động (NIOSH)
Khuyến nghị, không phải giới hạn pháp lý

ACGIH TLV® – Ngưỡng giá trị giới hạn ®

◦
◦


Giới hạn pháp lý của Mỹ

REL – Giới hạn phơi nhiễm khuyến nghị

◦
◦


Cục An Toàn và Sức Khỏe Nghề Nghiệp (OSHA) (OSHA)

Hội nghị Chính phủ Mỹ của các chuyên gia về Vệ sinh công nghiệp
Khuyến nghị, không phải giới hạn pháp lý

AIHA WEEL – Giới hạn phơi nhiễm môi trường tại nơi làm việc - Hiệp hội Vệ sinh công nghiệp Mỹ (AIHA)

◦

Khuyến nghị, không phải giới hạn pháp lý


G i ới h ạn p h ơi n h i ễm ch o p h ép


Các giá trị phơi nhiễm do Cục An toàn và Sức khỏe nghề nghiệp của Mỹ công bố (OSHA)



Nhằm để kiểm soát tác động đến sức khỏe do tiếp xúc

với ―chất gây ô nhiễm không khí‖


Chỉ áp dụng cho những môi trường làm việc quy định bởi OSHA



Các mức phản ứng đối với hóa chất độc tính cao

•

½ của PEL

•

Benzene, asbestos, vinyl chloride, formaldehyde