Khảo sát việc ứng dụng web 2 0 trong thư viện các trường đại học ở việt nam (tt)

TRƯỜNG ĐẠI HỌC VĂN HÓA HÀ NỘI
KHOA THƯ VIỆN THÔNG TIN

----------------------

KHẢO SÁT VIỆC ỨNG DỤNG WEB 2.0
TRONG THƯ VIỆN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC
Ở VIỆT NAM

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
CHUYÊN NGÀNH: KHOA HỌC THƯ VIỆN

Giảngviênhướngdẫn: TS. Nguyễn Cương Lĩnh
Sinhviênthựchiện: Lê Thị Hương Quỳnh
Lớp: TV 44

HàNội - 2016


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành được khóa luận tốt nghiệp này, em xin gửi lời cảm ơn
sâu sắc tới thầy giáo hướng dẫn, T.S Nguyễn Cương Lĩnh đã tận tình
hướng dẫn em trong suốt thời gian thực hiện đề tài này.
Em cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành tới các thầy cô trong Khoa
Thư viện – thông tin Trường Đại học Văn hóa Hà Nội đã tận tâm giảng
dạy, chỉ bảo, cung cấp những tri thức trong suốt quá trình em học tập tại
trường.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng cùng với sự hướng dẫn tận tâm của thầy
giáo hướng dẫn, nhưng do chưa có kinh nghiệm trong việc nghiên cứu
khoa học cũng như hạn chế về trình độ hiểu biết nên khóa luận không thể
tránh khỏi thiếu sót nhất định về mặt nội dung và hình thức trình bày. Rất

mong nhận được sự cảm thông và những ý kiến đóng góp chân thành của
thầy cô và các bạn để khóa luận được hoàn thiện hơn.

Em xin chân thành cám ơn!
Hà Nội, ngày 25 tháng 5 năm 2015


MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU....................................................................................... 8
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ WEB 2.0 VÀ ỨNG DỤNG

CỦA WEB 2.0 TRONG THƯ VIỆN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌCError! Bookmark not def
1.1. Các khái niệm cơ bản .......................... Error! Bookmark not defined.
1.1.1. Web và trang web............................. Error! Bookmark not defined.
1.1.2. Web 2.0 ............................................ Error! Bookmark not defined.
1.1.3. Mạng xã hội (social networking) ...... Error! Bookmark not defined.
1.2. Tình hình nghiên cứu và thực tiễn ứng dụng Web 2.0 trong thư
viện các trường Đại học trên thế giới và ở Việt NamError! Bookmark not defined.
1.2.1. Web 2.0 và ứng dụng trong thư viện Error! Bookmark not defined.

1.2.2. Web 2.0 trong thư viện các trường Đại học trên thế giớiError! Bookmark not d

1.2.3. Web 2.0 trong thư viện các trường Đại học ở Việt NamError! Bookmark not de
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG SỬ DỤNG WEB 2.0 TRONG
CÁC THƯ VIỆN ĐẠI HỌC Ở VIỆT NAM ....... Error! Bookmark not defined.
2.1. Khái quát về việc ứng dụng Web 2.0 tại Thư viện các trường
Đại học Việt Nam .............................................. Error! Bookmark not defined.
2.1.1. Chỉ số áp dụng Web 2.0 ................... Error! Bookmark not defined.
2.1.2. Các loại Web 2.0 .............................. Error! Bookmark not defined.
2.2. Thực trạng sử dụng Web 2.0 trong thư viện các trường đại học ở

Việt Nam .............................................................................................................
2.2.1. Facebook .......................................... Error! Bookmark not defined.
2.2.2. RSS- Really Simple Syndication ...... Error! Bookmark not defined.
2.2.3. IM - Instant Messaging..................... Error! Bookmark not defined.
2.2.4. YouTube .......................................... Error! Bookmark not defined.
CHƯƠNG 3: NHẬN XÉT VÀ KIẾN NGHỊError! Bookmark not defined.
3.1. Nhận xét .............................................. Error! Bookmark not defined.
3.1.1. Tác động tích cực của Web 2.0 ........ Error! Bookmark not defined.

Error! B


3.1.2. Việc triển khai ứng dụng Web 2.0 trong thư viện các trường
Đại học ở Việt Nam ........................................... Error! Bookmark not defined.
3.2. Kiến nghị ............................................ Error! Bookmark not defined.

3.2.1. Cải tiến các dịch vụ có ứng dụng Web 2.0 của Thư việnError! Bookmark not d
3.2.2. Đề xuất, gợi ý cho thư viện các trường Đại học xây dựng và
phát triển các ứng dụng Web 2.0 ........................ Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN .................................................. Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................... 18
PHỤ LỤC ..................................................... Error! Bookmark not defined.


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
1. CNTT - TT: Công nghệ thông tin - truyền thông
2. ĐHQG: Đại học Quốc gia
3. HN: Hà Nội
4. KHTN: Khoa học tự nhiên
5. KHXH: Khoa học xã hội

6. Tp. HCM: Thành phố Hồ Chí Minh


DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Bảng 1: Danh sách câu hỏi kiểm tra đánh giá Web 2.0
Bảng 2: Chỉ số ứng dụng Web 2.0
Bảng 3: Mục đích sử dụng Facebook
Bảng 4: Đặc điểm của việc sử dụng Facebook
Bảng 5: Mục đích sử dụng RSS
Bảng 6: Đặc điểm của việc sử dụng RSS
Bảng 7: Mục đích sử dụng IM
Bảng 8: Đặc điểm của việc sử dụng IM
Bảng 9: Mục đích sử dụng YouTube
Bảng 10: Đặc điểm của việc sử dụng YouTube
Biểu đồ 1. Tỉ lệ ứng dụng Web 2.0 trong thư viện các trường đại học
ở Việt Nam


DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ
Hình 1. Facebook thư viện Đại học Quốc gia Hà Nội
Hình 2. Thư viện Đại học Nông Lâm - Huế sử dụng RSS để quảng
bá thông tin, sự kiện
Hình 3. Công cụ ứng dụng tin nhắn nhanh phổ biến
Hình 4. YouTube của thư viện Đại học Hoa sen


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Hệ thống thư viện ngày nay với nhiều hoạt động đa dạng và liên
quan đến việc ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông (CNTT –

TT) cũng như nhu cầu tin và phương thức tiếp cận thông tin của người
dùng. Trong bối cảnh đó, thư viện phải đổi mới phương thức để hoạt
động hiệu quả, góp phần tạo nên những thay đổi toàn diện nhưng vẫn
đảm bảo hoạt động cốt lõi của thư viện, cũng như phải đổi mới hoạt động
của thư viện vì sự tiến bộ và phát triển trong bối cảnh có nhiều đòi hỏi
mới hơn của người sử dụng đối với các thư viện.
Với sự xuất hiện và phổ biến của các ứng dụng Web 2.0 và cách con
người sử dụng Internet đã thay đổi, một xu hướng mới bắt đầu, nó tạo ra
một cách tiếp cận người dùng là trung tâm nhiều hơn để quản lý nội dung,
chia sẻ thông tin, trao đổi thông tin, làm việc theo nhóm, v.v...
Sự phát triển nhanh chóng của (CNTT-TT) đã tác động mạnh mẽ
đến ngành thông tin – thư viện (TT-TV). Xu hướng phát triển của các
cộng đồng thư viện trên thế giới hiện nay là tiến đến số hóa và kết nối để
thu hẹp diện tích và khoảng cách địa lý. Trong khi đó, ngành TT-TV Việt
Nam đang bước những bước đầu tiên trên con đường hiện đại hóa.
Sự phát triển nhanh chóng và mạnh mẽ của thế hệ Web 2.0 đã tạo ra
những thay đổi quan trọng không chỉ ở nền tảng công nghệ mà còn ở
cách thức sử dụng để tạo nên môi trường cộng đồng, ở đó nhiều người có
thể cùng tham gia đóng góp cho xã hội. Kể từ khi xuất hiện, Web 2.0
được ứng dụng khá phổ biến trong lĩnh vực thư viện thông tin trên thế
giới, được bàn luận trong các hội thảo thư viện, trên blog của cán bộ thư
viện, các tạp chí chuyên ngành thông tin thư viện và được giới thiệu
nhiều trong các giải pháp thư viện cộng đồng (Community Library).
Nhờ có công nghệ Web 2.0 mà dịch vụ thư viện đã thay đổi theo một
diện mạo mới, giúp ích cho thư viện trong việc làm phong phú và nâng cao


chất lượng các dịch vụ tra cứu trực tuyến của mình. Có thể tận dụng những
tính năng công nghệ để kết nối và tăng cường giao lưu với người dùng tin
thư viện, xóa đi nhiều khoảng cách ngăn trở để tạo ra một môi trường

"tương tác" thực sự giữa thư viện và người sử dụng. Điều này gián tiếp tạo
ra và nuôi dưỡng một môi trường tích cực cho chia sẻ tri thức giữa thư viện
và người dùng.
Được xem là một cuộc cách mạng trên thế giới mạng, thế hệ web
mới có những thay đổi quan trọng không chỉ ở nền tảng công nghệ mà
còn cả ở cách thức sử dụng - hình thành nên môi trường cộng đồng, ở đó
mọi người cùng tham gia đóng góp cho xã hội "ảo" chứ không chỉ "duyệt
và xem". Người dùng giờ đây được tiếp xúc với nhiều dịch vụ trực tuyến
cho phép họ tạo ra, thu thập, phân nhóm, thanh lọc, truyền bá, và xuất bản
nguồn lực thông tin trên Internet tại chỗ và toàn cầu.
Tuy nhiên, Web 2.0 và Thư viện cộng đồng vẫn còn khá mới mẻ đối
với cộng đồng thư viện Việt Nam. Để tìm hiểu kỹ hơn về Web 2.0 và thư
viện cộng đồng và vai trò của nó đối với sự phát triển các dịch vụ thông
tin thư viện em đã chọn đề tài “Khảo sát việc ứng dụng Web 2.0 trong
thư viện các trường Đại học ở Việt Nam” làm đề tài khóa luận tốt
nghiệp của mình.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích
Từ việc tìm hiểu về Web 2.0 và phân tích thực trạng việc ứng dụng
Web 2.0 trong hoạt động thư viện, từ đó đưa ra các đề xuất, các giải pháp
nhằm giúp cho Web 2.0 được ứng dụng rộng rãi, hiệu quả hơn trong các
thư viện nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống thư viện trong
cả nước.
Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiền về Web 2.0 và những ứng
dụng của nó trong hoạt động thư viện.


- Khảo sát thực trạng việc ứng dụng Web 2.0 trong thư viện các
trường Đại học ở Việt Nam.

+ Xác định các công nghệ Web 2.0 được áp dụng trong thư viện các
trường đại học.
+ Kiểm tra mục đích của Web 2.0 sử dụng trong các thư viện.
+ Điều tra đặc điểm của việc sử dụng Web 2.0 trong các thư viện.
- Đề xuất, đưa ra kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả ứng dụng của
Web 2.0 trong các thư viện trên cả nước.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Web 2.0 và thực trạng ứng dụng của nó.
- Phạm vi nghiên cứu: Các trường Đại học ở Việt Nam hiện nay.
4. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình thực hiện đề tài này, em sử dụng các phương pháp
nghiên cứu sau:
- Thu thập, phân tích, tổng hợp tài liệu: Đề tài kế thừa các công trình
nghiên cứu trước có liên quan, trên cơ sở phân tích tổng hợp các kết quả
nghiên cứu đã thu nhận được.
- Phân tích, so sánh và tổng hợp các số liệu thống kê:
+ Tạo một danh sách 246 trường đại học Việt Nam
+ Truy cập tất cả các trang web thư viện của các trường đại học Việt
Nam trong danh sách để xác định sự tồn tại của công nghệ Web 2.0.
+ Đánh dấu các thư viện trên danh sách đó sử dụng bất kỳ loại công
nghệ Web 2.0.
+ Kết quả là, thu thập và tạo thành một danh sách gồm 127 thư viện
trường đại học.
- Để xác định sự tồn tại của công nghệ Web 2.0, các bước sau đây
đã được thực hiện:
+ Truy cập từng trang web thư viện các trường đại học Việt Nam
theo danh sách nêu trên, quan sát hoặc mở các liên kết như: "Tin tức",


"dịch vụ thư viện"... để xem các mục này có ứng dụng các công nghệ

Web 2.0 như RSS, blog, IM, podcast và wiki.
+ Ngoài ra, sử dụng chức năng "tìm kiếm" của các trang web. Hầu
như tất cả các trang web của thư viện trường đại học cung cấp các hộp
tìm kiếm cho phép người dùng tìm kiếm các từ hoặc các cụm từ như
"RSS", "blog", "tin nhắn tức thời", "chat", "Podcast", "vodcast", "wiki"...
+ Trường hợp trang web thư viện nào không có hộp tìm kiếm, máy
tìm tin "Google" được sử dụng để tìm xem các công nghệ này có được
ứng dụng trong thư viện hay không.
Cụ thể, các câu hỏi được sử dụng khi khảo sát các trang web như
sau:
STT

Câu hỏi khảo
sát

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L M

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

Mục 1 - Sử dụng web
2.0
Thư viện có sử
1

dụng công
nghệ web 2.0?
Thư viện có sử

2

dụng
Facebook?

3

4

Thư viện có sử
dụng RSS?
Thư viện có sử
dụng IM?

1

1

1

1

1

1

Thư viện có sử
5

dụng
YouTube?

1

6

7

8

9

10

Thư viện có sử

1

dụng Podcast?
Thư viện có sử
dụng Vodcast?
Thư viện có sử

1

dụng Blog?
Thư viện có sử
dụng Wiki?
Thư viện có sử

1

dụng Flickr?

1

Mục 2 - Sử dụng
Facebook
* Mục đích sử dụng
Facebook
11

12

Thông tin
chung
Cung cấp dịch
vụ thư viện

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

Chia sẻ thông
13

tin về tài
nguyên thư

1

viện
Cung cấp các
14

liên kết đến
trang chủ của
thư viện

15

Chia sẻ hình
ảnh/ video

1


16

Mục đích khác

* Đặc điểm
Facebook của các thư
viện
Thiết kế riêng
17

Facebook của

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

thư viện
Có tin đăng
18

mới nhất là
trong vòng 2
ngày qua
Cho phép

19

người dùng tải
và đăng các
tệp tin

Mục 3 - Sử dụng
RSS
* Mục đích sử dụng
RSS
21

Tin thư viện và
các sự kiện

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

Tin tổng hợp/
22

tin của trường
học

23

24

Danh sách
sách mới
Danh sách các
tạp chí điện tử

1

1

1

1

1


hoặc cơ sở dữ
liệu
25

Mục đích khác

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

* Đặc điểm RSS của
các
thư viện
Hướng dẫn về
27

cách sử dụng

1

1

1

1

1

1

RSS
Cung cấp liên
kết đến các
28

trang web

1

cung cấp chức
năng đọc RSS
Cung cấp liên
29

kết để tải về

1

1

1

1

1

1

1

đọc RSS
Tin tức được
30

phân loại theo
các chủ đề

31

Tin tức tìm
kiếm được

Mục 4 - IM (Tin
nhắn tức thời)
* Mục đích sử dụng
IM
30

Cung cấp dịch
vụ tham khảo

1

1

1

1

1


Tư vấn về các
31

dịch vụ thư

1

1

viện
Hướng dẫn
32

truy cập tài

1

nguyên
33

Mục đích khác

* Đặc điểm của IM
Thư viện trò
34

chuyện thông

1

1

1

qua văn bản
Thư viện trò
35

chuyện bằng
giọng

1

1

1

1

1

nói/video
Dịch vụ tin
36

nhắn tức thời
có hơn 8 tiếng
trên một ngày

Mục 5 - YouTube
* Mục đích sử dụng
YouTube
Hướng dẫn sử
38

dụng các dịch

1

vụ thư viện
39
40

Giới thiệu về
thư viện
Tổ chức triển

1

1

1


lãm ảo
41

Thông tin
chung

* Đặc điểm của
YouTube
Thiết kế riêng
42

YouTube của

1

1

thư viện
Cho phép
43

người dùng tải

về các file
Các video

44

được lưu trữ

1

trên YouTube
hơn 1 năm

Tổng các câu trả lời
có
Chỉ số ứng dụng

23 10 27 5

8

6

13 24

8

9

19

5

4

52 23 61 11 18 14 30 55 18 20 43 11 9

Bảng 1. Danh sách câu hỏi kiểm tra, đánh giá web 2.0
Theo kết quả nghiên cứu thì có 127 trường đại học áp dụng công
nghệ Web 2.0 mà trên bảng 1 chỉ là danh sách 13 trường đại học được
khảo sát việc áp dụng Web 2.0 và 114 trường còn lại được bổ sung trong
phần phụ lục.
Chú ý: Trả lời có = 1; Trả lời không = khoảng trống; Tổng số có 44
câu hỏi;
- Chỉ số ứng dụng = Tổng các câu trả lời có/ Tổng số câu hỏi x 100
- Chỉ số trung bình = Tổng tất cả các chỉ số/ Số trường Đại học ở
Việt Nam ứng dụng Web 2.0
 Chỉ số trung bình = 2671/127 = 21


A = Đại học Quốc gia Hà Nội; B = Đại học Ngoại ngữ (ĐHQG HN);
C = Đại học Quốc gia Tp.HCM; D = Đại học Kinh tế - Luật (ĐHQG
Tp.HCM); E = Đại học Bách khoa (ĐHQG Tp.HCM); F = Đại học CNTT
(ĐHQG Tp.HCM); G = Đại học KHTN (ĐHQG Tp.HCM); H = Đại học
KHXH và NV (ĐHQG Tp.HCM); I = Đại học Quốc tế (ĐHQG
Tp.HCM); J = Đại học Tây Bắc; K = Đại học Thái Nguyên; L = Đại học
CNTT và Truyền thông (ĐH Thái Nguyên); M = Đại học Khoa học (ĐH
Thái Nguyên)
5. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn
Ý nghĩa khoa học
Khóa luận đưa ra những cơ sở lý luận, đánh giá đúng thực trạng ứng

dụng Web 2.0 nhằm làm rõ vai trò của nó trong việc nâng cao hiệu quả
hoạt động của hệ thống thư viện trong cả nước.
Ý nghĩa thực tiễn
Kết quả nghiên cứu của khóa luận có thể dùng làm tài liệu tham
khảo cho việc nghiên cứu, học tập cũng như trong việc nghiên cứu khoa
học cho các sinh viên.
6. Kết cấu đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ
lục, nội dung khóa luận gồm 3 chương:
Chương 1: Tổng quan về Web 2.0 và ứng dụng của Web 2.0 trong
thư viện các trường đại học
Chương 2: Thực trạng sử dụng Web 2.0 trong các thư viện đại học ở
Việt Nam
Chương 3: Nhận xét và kiến nghị


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Han, Z., Liu, Y.Q. (2010). Web 2.0 application in top Chinese
university libraries. Library Hi Tech, 28(1), 41 – 62.
2. Harinarayana, N. S., Vasantha, R. N. (2010). Web 2.0 features in
university library web sites. Electronic Library, 28(1), 69 – 88.
3. Hoàng Thị Thu Hương (2010). Tác động của công nghệ Web đến
hoạt động thông tin – thư viện trường Đại học. Tạp chí Thông tin và tư
liệu, số 3, tr. 3-20.
4. Hoàng Thị Thu Hương, Nguyễn Thị Thanh Hoa (2011). Mô hình
ứng dụng Web 2.0 cho trung tâm thông tin – thư viện trường đại học. Tạp
chí thư viện Việt Nam, số 5(31), tr. 35-40.
5. Lâm Thị Hương Duyên (2012). Ứng dụng Web 2.0 ở các thư viện
Đại học trên thế giới và tại việt Nam. Trường Đại học Cần Thơ.
6. Lâm Thị Hương Duyên, Lý Thành Lũy, Nguyễn Thị Kim Tri

(2015). Thực trạng việc ứng dụng Web 2.0 trong các thư viện Đại học
Việt Nam và đề xuất trang web 2.0 mẫu cho Trung tâm học liệu Trường
Đại học Cần Thơ và thư viện Đại học. Tạp chí Khoa học Trường Đại học
Cần Thơ, số 39, tr.64-73.
7. Nguyễn Công Hà (2011). Web 2.0 và thư viện cộng đồng. Bản tin
thư viện – công nghệ thông tin, tr. 22-25.
8. Nguyen, C. L. (2008). A survey of the application of Web 2.0 in
Australian university libraries. Library Hi Tech, 26(4), 630 – 535.
9. Trương Đại Lượng, Nguyễn Cương Lĩnh (2009). Web 2.0 và thư
viện. Tạp chí Thông tin và Tư liệu, số 4, tr. 16 – 21.
10. Nguyễn Đức Toàn (2010). Ứng dụng công nghệ Web 2.0 Hướng đi đúng cho các thư viện Việt Nam. Trường Đại học Bách khoa
Hà Nội.
11. O’Reilly, T. (2005). What is Web 2.0.
12. Trương Đại Lượng (2008). Sử dụng blog phổ biến thông tin thư
viện. Tạp chí thư viện Việt Nam, số 4, tr. 16-19.


13. Wikipedia. Http://vi.wikipedia.org