Một số kinh nghiệm trong ứng dụng phương pháp dạy học trực quan môn tin học lớp 10 ở trường THPT lê lợi, thọ xuân, thanh hóa

A. ĐẶT VẤN ĐỀ.
I. Lý do chọn đề tài.
Thực hiện Nghị quyết 40/2000/NQ-QH của Quốc hội và chỉ thị số 14/2001
CTTTg của thủ tướng chính phủ về đổi mới chương trình giáo dục phổ thông. Đến
nay việc đổi mới giáo dục phổ thông đã trở thành nền nếp sâu rộng từ đổi mới nội
dung chương trình sách giáo khoa, cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, phương
pháp dạy học, đặc biệt là chú trọng đến đối tượng dạy học. Phần lớn giáo viên
đứng lớp đã thích nghi với chương trình, phương pháp mới nhất là sử dụng, khai
thác triệt để tác dụng thiết bị thực hành, của trang thiết bị, phương tiện dạy học như
bảng phụ, tranh ảnh, thiết bị thí nghiệm - thực hành, máy chiếu qua đầu, máy chiếu
đa chức năng.
Đối với mỗi giáo viên, việc lựa chọn phương pháp dạy học phù hợp với đối
tượng, điều kiện thực tế của nhà trường luôn là vấn đề được quan tâm trong quá
trình dạy học. Trong những năm gần đây Bộ giáo dục và đào tạo đã có những định
hướng nhằm giúp đỡ các trường thực hiện việc đổi mới phương pháp dạy học.
Cùng với cả nước trường THPT Lê Lợi đã thực hiện tốt việc đổi mới phương pháp
dạy học ở tất cả các bộ môn và đã đạt được kết quả tốt
Với môn Tin học, được coi là môn học chính thức trong nhà trường phổ
thông từ năm 2006 -2007, có những đặc thù riêng đó là liên quan chặt chẽ với sử
dụng máy tính, cách suy nghĩ và giải quyết vấn đề theo quy trình công nghệ, coi
trọng làm việc theo nhóm. Đặc trưng của môn Tin học là kiến thức lí thuyết đi đôi
với thực hành, với học sinh THPT phần thực hành chiếm khoảng 40% thời lượng
chương trình.
Xuất phát từ cuộc vận động ứng dụng đẩy mạnh công nghệ thông tin vào
dạy học của Bộ giáo dục - Đào tạo, Sở Giáo dục – Đào tạo, Ban giám hiệu và ban
lãnh đạo nhà trường nhằm nâng cao chất lượng dạy học. Đặc biệt là bộ môn Tin
học nói chung và môn tin học lớp 10 nói riêng việc sử dụng công nghệ thông tin là
rất cần thiết

1

Do hạn chế về nhiều mặt cơ sở vật chất, trang thiết bị, trình độ giáo viên...
mà đôi khi phương pháp dạy học đã không tận dụng hết những thành tựu khoa học
công nghệ hiện đại, để truyền tải nhiều thông tin cho người học một cách trực quan
nên chất lượng dạy và học có mặt hạn chế.
Sự thành công của một tiết dạy ngoài phương pháp dạy của giáo viên và
cách học của học sinh, còn cần sự có mặt của đồ dùng dạy học. Chính vì vậy mà
bản thân tôi trong năm học 2016 – 2017 luôn cố gắng tìm tòi, nghiên cứu, trao đổi
với đồng nghiệp và ứng dụng các phương pháp dạy học. Trong qúa trình tìm tòi,
nghiên cứu, học hỏi và ứng dụng phương pháp giảng dạy trực quan bản thân tôi đã
đúc rút, tìm ra “ Một số kinh nghiệm trong ứng dụng phương pháp dạy học trực
quan môn tin học lớp 10 ở trường THPT Lê Lợi, Thọ Xuân, Thanh Hóa ” với
sự trợ giúp của đồ dùng dạy học trực quan, đồ dùng dạy học ở đây là máy
chiếu(Projecter) hay,đèn chiếu (Over head) là tranh ảnh, là biểu tượng....mà bản
thân tôi trong quá trình giảng dạy bộ môn tin học lớp 10 đã áp dụng thành công tại
đơn vị trường THPT Lê Lợi, Thọ Xuân, Thanh Hóa trong năm học 2016 - 2017.
II. Phạm vi, đối tượng, thời gian thực hiện nghiêm cứu.
Do điều kiện về cơ sở vật chất và trang thiết bị của trường nên phạm vi
nghiên cứu là toàn bộ chương trình tin học lớp 10, đối tượng nghiên cứu trực tiếp
qua các bài dạy thực hiện tại 5 lớp 10A4, 10A6, 10A7, 10A8 và 10A11 tại trường
THPT Lê Lợi, Thọ Xuân, Thanh Hóa từ tháng 15/09/2016 đến tháng 10/05/2017
năm học 2016 - 2017.

2


B. NỘI DUNG.
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN.
Việc đổi mới chương trình sách giáo khoa đặt trọng tâm vào việc đổi mới
phương pháp dạy học. Chỉ có đổi mới căn bản phương pháp dạy học và chúng ta

có thể tạo được sự đổi mới thực sự trong giáo dục, mới có thể đào tạo được lớp
người năng động, sáng tạo có tiềm năng cạnh tranh trí tuệ trong bối cảnh nhiều
nước trên thế giới hướng tới nền kinh tế tri thức.
Trong vài thập kỷ gần đây, đã có sự bùng nổ về thông tin hay gọi là thời đại
thông tin. Cùng với việc sáng tạo ra hệ thống công cụ mới, con người cũng đã tập
trung trí tuệ từng bước xây dựng ngành khoa học tương ứng để đáp ứng những yêu
cầu khai thác tài nguyên thông tin. Trong bối cảnh đó, ngành Tin học được hình
thành và phát triển thành một ngành khoa học độc lập với các nội dung, mục tiêu,
phương pháp nghiên cứu riêng và ngày càng có nhiều ứng dụng trong hầu hết các
lĩnh vực hoạt động của xã hội loài người.
Tin học được đưa vào nhà trường, vào giáo dục của nước ta nhằm giúp học
sinh chúng ta theo kịp với trình độ phát triển của khu vực và thế giới. Môn tin học
trong nhà trường nói chung và THPT nói riêng là một bộ môn rất cần thiết để các
được tiếp tiếp cận với công nghệ khoa học tiên tiến.
Hoạt động nhận thức của con người là từ trực quan sinh động đến tư duy
trừu tượng. Đối với học sinh lớp 10 khi học bộ môn Tin học này không thể làm trái
với nguyên lý nhận thức đó. Việc dạy tin học trong nhà trường hiện nay đối với
nước ta không phải là dễ, vì Tin học nó gắn liền với một công cụ riêng của môn
học là máy tính. “Tin học là ngành khoa học nghiên cứu các quá trình có tính chất
thuật toán nhằm mô tả biến đổi thông tin. Là khoa học dựa trên máy tính điện tử
nghiên cứu cấu trúc, các tính chất chung của thông tin, các quy luật và phương
pháp thu thập, lưu trữ, tìm kiếm thông tin, xử lý thông tin một cách tự động chính
xác qua công cụ là máy tính điện tử”. Vậy làm thế nào để cho học sinh dễ hiểu
một cách nhanh chóng chính xác và có kỉ năng thực hành là một nhiệm vụ rất quan
trọng của người giáo viên dạy Tin học hiện nay.

3


Để giảng dạy tốt bộ môn Tin học lớp 10 có chất lượng, đạt kết cao thì người

thầy giáo ngoài tin thông về bộ môn Tin học, cần nắm chắc phương pháp dạy học
trực quan. Phương pháp dạy học trực quan là phương pháp dạy học mà từ các hình
ảnh, hoạt động trực quan đến tư duy trừu tượng hay còn gọi trực quan hoá thông
tin thông qua các công cụ trực quan.
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN.
Từ dạy và học thụ động sang dạy và học tích cực, giáo viên không còn đóng
vai trò đơn thuần là người truyền đạt kiến thức, giáo viên trở thành người thiết kế,
tổ chức hướng dẫn các hoạt động độc lập để học sinh tự chiếm lĩnh nội dung học
tập, chủ động các mục tiêu kiến thức, kĩ năng, thái độ theo yêu cầu chương trình.
Trên lớp, học sinh hoạt động là chính nhưng khi soạn giáo án, giáo viên phải đầu
tư công sức, thời gian rất nhiều so với kiểu dạy và học thụ động mới có thể thực
hiện trên lớp với vai trò là người gợi mở, xúc tác động viên, cố vấn, trọng tài trong
các hoạt động tìm tòi hào hứng tranh luận sôi nổi của học sinh. Để làm được điều
này thì đòi hỏi người giáo viên phải có trình độ chuyên môn sâu rộng, có trình độ
sư phạm lành nghề mới tổ chức, hướng dẫn các hoạt động của học sinh mà nhiều
khi diễn biến ngoài tầm dự kiến của giáo viên.
Khó khăn lớn nhất hiện nay ở các trường học khi áp dụng phương pháp dạy
học trực quan vào giảng dạy vẫn là trang thiết bị nghe nhìn, phương tiện dạy học...
còn nhiều thiếu thốn và bất cập. Để áp dụng phương pháp này vào dạy Tin học thì
đòi hỏi phải có đèn chiếu (máy chiếu qua đầu - Over head) hay máy chiếu
(Projecter), máy vi tính đó là chưa kể đến việc nếu áp dụng đồng loạt thì mỗi lớp
cũng đều phải được trang bị.
Tin học là một môn học được đưa vào giảng dạy tại trường THPT từ năm
học 2006 - 2007 đặc biệt là các em lớp 10 vừa mới tiếp xúc với bộ môn mới đầu
tiên mặc dù các em rất thích máy tính nhưng là để chơi các trò chơi trên máy chứ
chưa ý thức được tầm quan trọng của bộ môn nên chất lượng học tập còn hạn chế.
Đây là bộ môn đặc trưng muốn đạt chất lượng cao đòi hỏi các em phải tiếp xúc với
máy tính nhiều nhưng thời lượng mỗi tuần chỉ có 2 tiết trên lớp thì các em chưa thể
thực hành hết các kiến thức đã học mà nếu có thực hành hết thì sẽ chóng quên. Bên
4

cạnh đó do hoàn cảnh kinh tế còn khó khăn gia đình không có điều kiện để mua
máy tính cho con em học, theo thống kê của giáo viên dạy thì mỗi lới chỉ được 8
đến 10 em là gia đình có máy vi tính.
Một thực tế khác là ý thức học tập của một số học sinh không cao, không
hứng thú trong học tập, lười hoạt động, không tích cực tự giác, ý thức tự học, tự
rèn luyện yếu.
Qua điều tra, khảo sát những tiết học đầu tiên về cả lí thuyết và thực hành
tôi tiến hành đã thu được kết quả như sau:
* Về khả năng tiếp nhận lý thuyết:
Lớp
10A4
10A6
10A7
10A8
10A11
Cộng

Tổng
số
41
43
43
42
43
212

Kém
SL

%
1
0
0
1
0
2

2.44
0.00
0.00
2.38
0.00
0.94

Yếu

TB

Khá

Giỏi

SL

%

SL

%

SL

%

SL

%

4
1
2
8
3
18

9.76
2.33
4.65
19.05
6.98
8.49

18
5
9
19
15
66

43.90
11.63
20.93
45.24
34.88
31.13

14
21
19
12
14
80

34.15
48.84
44.19
28.57
32.56
37.74

4
16
13
2
11
46

9.76
37.21

30.23
4.76
25.58
21.70

5


* Về kĩ năng thực hành:

Lớp

Tổng
số

10A4 41
10A6 43
10A7 43
10A8 42
10A11 43
Cộng 212

Chưa biết thao tác
SL

%

21
9
15

24
15
84

51.22
20.93
34.88
57.14
34.88
39.62

Thực hành
Thao tác cần có hướng dẫn Tự thao tác sau khi có
thường xuyên
SL
%

hướng dẫn
SL
%

17
22
18
16
17
90

3
12

10
2
11
38

41.46
51.16
41.86
38.10
39.53
42.45

7.32
27.91
23.26
4.76
25.58
17.92

Qua kết quả trên thì đa phần các em nắm kiến thức lí thuyết còn yếu, các em
hay quên và chưa vận dụng vào thực hành được nếu không có sự hướng dẫn của
giáo viên. Từ thực tế trên và bản thân tôi là một giáo viên dạy bộ môn Tin học luôn
suy nghĩa phải đưa ra những giải pháp như thế nào để các em nắm lí thuyết chắc
hơn nhớ lâu hơn và vận dụng vào thực hành tốt hơn. Sau một thời gian suy nghĩ
tiến hành thực nghiệm tôi đã thu được những kết quả rất tốt trong năm học 2016 –
2017 tôi đã áp dụng phương pháp dạy học trực quan và rút ra được “ Một số kinh
nghiệm trong ứng dụng phương pháp dạy học trực quan môn tin học lớp 10 ở
trường THPT Lê Lợi, Thọ Xuân, Thanh Hóa ”
6

III. GIẢI PHÁP.
1. Trực quan hoá thông tin dạy học.
Trực quan hoá thông tin dạy học là một quá trình thông qua đó người học tri
giác các tài liệu học tập dưới dạng các biểu trưng hình ảnh, âm thanh, mô hình, vật
thật,... với sự hỗ trợ của dụng cụ trực quan.
Dụng cụ trực quan được sử dụng trong môi trường học tập như trong dạy
học, giáo dục qua vệ tinh dựa trên cơ sở máy tính,... dụng cụ trực quan có thể được
sử dụng hiệu quả để giảng dạy các sự kiện, các chỉ dẫn, các quá trình và các khái
niệm trừu tượng mà chúng thường khó nhớ, khó hiểu. Các mục tiêu dạy học có thể
thực hiện tốt nếu biết phát huy thông qua công cụ trực quan.
Có thể nói dụng cụ trực quan có nhiều thuận lợi hơn hẳn so với dạy học
bằng ngôn ngữ: Chứa nhiều thông tin và tổ chức thuận lợi các thông tin trong cùng
một vị trí, làm đơn giản các khái niệm, làm sáng tỏ các chi tiết của một khái niệm
dựa trên ngôn ngữ trừu tượng. Đặc biệt là tranh ảnh trực quan làm tăng sự nhớ
trong học tập đây là một trong những mục tiêu hàng đầu của giáo dục.
Từ những ưu điểm trên, tôi nhận thấy nếu áp dụng vào dạy học nhờ dụng cụ
trực quan là đèn chiếu, tranh ảnh, biểu tượng.... vào dạy Tin học có hiệu quả rất
cao.
Trước khi sử dụng dụng cụ trực quan cho một bài học thì trước hết Giáo
viên cần xác định bài nào cần dụng cụ trực quan và những dụng cụ trực quan đó là
gì phục vụ cho những đơn vị kiến thức nào trong bài học.
Tiếp đến là công tác chuẩn bị với dụng cụ trực quan. Ví dụ dạy bài :Máy
tính và phần mềm máy tính” cần chuẩn bị những đồ dùng trực quan khi giới thiệu
cấu trúc chung của máy tính điển tử như: bộ xử lí trung tâm (con chíp), thanh
RAM, các ổ đĩa các thiết bị lưu giữ thông tin như USB, đĩa mềm, đĩa CD,
DVD...hay hình ảnh của một số loại máy vi tính trong thực tế bằng cách chụp bởi
tranh ảnh hoặc các dụng cụ trực quan thiết thực như thế học sinh mới nhớ lâu và
thấy trong thực tế có thể gọi tên dụng cụ trực quan chính xác.
Máy chiếu tương đối dễ sử dụng và việc chuẩn bị cho việc dạy học với máy

chiếu tương đối dễ dàng, ít tốn thời gian. Tuy nhiên để sử dụng máy chiếu thì phải
7


có sự chuẩn bị kiến thức và các nội dung kiến thức cần trình chiếu. Nội dung đưa
lên máy chiếu phải rõ ràng chính xác và phải có máy vi tính.
Chẳng hạn: khi nói đến máy tính hoặc máy in thì ta đưa hình ảnh minh họa, bằng
quan sát trực quan như thế học sinh sẽ ghi nhớ kiết thức tốt nhất.

2. Tạo những tác nhân kích thích trực quan thông qua biểu trưng ngôn ngữ,
biểu trưng đồ hoạ, biểu trưng tranh ảnh.
Muốn sử dụng phương pháp dạy học này thành công thì việc đầu tiên người
thầy phải làm là thiết kế các thông điệp trực quan đòi hỏi nhiều sức lực và trí lực
nhưng lại là công việc đem lại nhiều lợi ích. Việc thiết kế các tài liệu dạy học trực
quan mới có thể tạo nên sự thay đổi, và khi người học chú ý sẽ cho nhiều điều bổ
ích. Người thiết kế phải quan tâm tới khía cạnh giảng dạy, tính trực giác và đặc
biệt quan tâm tới những kĩ năng học tập của học sinh trong nghiên cứu và thực
hành. Người giáo viên phải biết phân tích chọn lựa các loại hình trực quan sao cho
phù hợp với nội dung bài học.
2.1. Dạy học trực quan bằng biểu trưng ngôn ngữ.
Biểu trưng ngôn ngữ được tạo ra từ chữ viết dưới dạng một từ đơn lẽ hoặc
câu hoàn chỉnh dùng đặt tên đối tượng, định nghĩa, mô tả đối tượng.
Thường khi dạy các bài học lý thuyết tôi thường sử dụng loại biểu trưng trực
quan bằng ngôn ngữ.

8


Ví dụ: Dạy bài “Máy tính và phần mềm máy tính” tôi chiếu sơ đồ cấu trúc chung
của máy tính điện tử lên màn hình rồi yêu cầu học sinh quan sát và cho biết máy

tính điện tự gồm những phần nào. Sau đó giáo viên chỉ vào từng đối tượng trên sơ
đồ và giới thiệu lần lượt các khái niệm của các thành phần trong cấu trúc máy tính.

Hay khi dạy bài “Định dạng văn bản”, thì đưa lên màn hình các bước thực hiện
định dạng Font như sau:
Bước 1. Chọn khối văn bản cần định dạng
Bước 2. Click Format \ Font
Bước 3. Hộp thoại Font xuất hiện chọn Font
+ Font:
chọn phông chữ
+ Font Style:
kiểu chữ
+ Size :
cở chữ
+ Font color:
màu chữ
+ Underline Style:
đường gạch chân
+ Underline Color:
màu đường gạch chân
+ Effects:
các hiệu ứng
+ Preview:
khung hiển thị
Bước 4. Click OK
Yêu cầu học sinh trả lời các câu hỏi liên quan:

9

? Nêu các bước để định dạng văn bản phông chữ, kiểu chữ, cỡ chữ bằng menu lệnh
(HS chỉ cần quan sát màn hình và nêu được các bước cần định dạng phông chữ…)
? Thao tác quan trọng nhất trong định dạng văn bản là gì (HS chọn phần văn bản
cần định dạng)
2.2. Dạy học trực quan bằng biểu trưng đồ hoạ.
Biểu trưng đồ hoạ được tạo ra bằng nhiều cách đồ họa liên quan với hình
ảnh, đồ hoạ liên quan với khái niệm, đồ hoạ tuỳ ý... Việc dạy học trực quan bằng
biểu trưng đồ hoạ trong Tin học giúp người học có thể thao tác nhanh các bước
thực hành - đây là yêu cầu cần đạt của người học Tin học, dựa vào các biểu trưng
đồ hoạ này học sinh có thể phát hiện ra khái niệm, ý nghĩa của nó. ..
Chẳng hạn khi dạy bài “Làm quen với soạn thảo văn bản” giáo viên cần cho
học sinh làm quen với việc sao chép, di chuyển, cắt (xoá)... nhanh qua các biểu
tượng.
Giáo viên đưa các biểu tượng

Tương tự bài “Chỉnh sửa văn bản” giáo viên đưa các biểu tượng

? Hãy nêu tên các biểu tượng trên và tính năng của các biểu tượng
* Dạy bài “Định dạng văn bản” ngoài việc định dạng văn bản bằng menu
lệnh giáo viên cần cho học sinh định dạng văn bản thông qua các biểu tượng sau.

Học sinh nhìn vào biểu tượng và nêu chức năng của các biểu trượng từ đó
các em nắm chắc hơn kiến thức lí thuyết để vận dụng vào làm thực hành tốt hơn.
* Dạy bài “Trình bày trang văn bản và in” ngoài việc dùng lệnh in, xem văn
bản bằng menu lệnh thì có thể in, xem văn bản thông qua các biểu tượng sau.

10


2.3. Dạy học trực quan bằng biểu trưng hình ảnh

Biểu trưng hình ảnh được tạo ra như ảnh chụp, tranh minh hoạ, tranh vẽ. Tất
cả đều phản ánh sự vật và ý nghĩa dưới dạng các biểu trưng cụ thể và mang tính
hiện thực cao, người học có khả năng phiên dịch các biểu trưng hình ảnh thành các
vật tương tự trong thế giới hiện thực.
Khi dạy bài “Máy tính điện tử” ta có thể sử dụng một số ảnh, ảnh minh hoạ
về máy tính, một số thiết bị của máy tính như đĩa mềm, màn hình, bàn phím, chuột
USB, ổ cứng, ổ cứng cầm tay … để học sinh quan sát và phân biệt.

Hoặc khi dạy bài “Hệ điều hành Windows” để giúp học sinh sớm hình thành kỉ
năng làm việc với máy tính như khởi động máy tính, tắt máy tính hay phân biệt các
đối tượng trên màn hình máy tính ta tiến hành đưa một số hình ảnh liên quan.

Các biểu tượng các chương trình

Thanh công việc

11


2.4. Kết hợp các loại hình trực quan.
Giữa các loại hình trực quan, người thiết kế có thể kết hợp đa dạng các loại
biểu trưng trực quan ngôn ngữ, hình ảnh, đồ hoạ với nhau. Đối với hầu hết học
sinh ba loại này bao gồm nhiều mức độ khác nhau rất có ích trong học tập.
Ví dụ: Khi dạy bài “Máy tính và phần mềm máy tính” ta có thể sử dụng kết hợp
giữa biểu trưng hình ảnh và biểu trưng ngôn ngữ.

Giáo viên yêu cầu:
- Quan sát hình ảnh và cho biết ở hình trên đâu là thiết bị xuất, nhập,. ..
* Dạy bài “Giới thiệu hệ soạn thảo văn bản”, “Quản lý tệp văn bản”, “Định dạng
văn bản”... ta có thể sử dụng kết hợp cả ba hình thức trực quan

12


* Dạy bài “Định dạng văn bản” ta chiếu hình ảnh sau và kết hợp cho học sinh thực
hiện định dạng phông chữ, cỡ chữ, kiểu chữ... trên máy tính thì học sinh dể tiếp thu
bài và ghi nhớ lâu hơn.

3. Xây dựng các kĩ năng, thực hành
3.1. Kĩ năng nhận biết tính năng các loại biểu tượng.
Sau một tiết học tôi thường củng cố lại cho học sinh những cái vừa học bằng
các dạng bài tập trắc nghiệm giúp học sinh nắm lại bài, học sinh có thể phân biệt
được lệnh, các biểu tượng và nắm ý nghĩa của các biểu tượng.
Ví dụ: Dạy bài “Làm quen với soạn thảo văn bản”,: Nối các ý của cột A, B, C, D
sao cho hợp lý.
A

B

C

D

Ctrl + O

File \ Open

Tạo tập tin văn bản mới

Ctrl + N

File \ Save

Đóng tập tin văn bản

Ctrl + S

File \ Exit

Mở văn bản đã có

Alt + F4

File \ New

Lưu văn bản

13


* Bài “Chỉnh sửa văn bản”: Dùng các từ, cụm từ điền vào chổ trống cho phù hợp.
(1) Edit \ Copy
(2) Edit \ Cut
(3) Edit \ Paste
(4) Delete

(5) Ctrl + V
(6) Ctrl + C
(7) Ctrl + X

Các bước sao chép khối
Bước1. Chọn khối
Bước2. Click vào. ........... (hay bấm tổ hợp phím...... hoặc Click biểu tượng..........)
Bước3. Đưa con trỏ đến vị trí mới.
Bước4. Click vào. ........... (hay bấm tổ hợp phím...... hoặc Click biểu tượng..........)
Các bước chuyển khối
Bước1. Chọn khối
Bước2. Click vào. ........... (hay bấm tổ hợp phím...... hoặc Click biểu tượng..........)
Bước3. Đưa con trỏ đến vị trí mới.
Bước4. Click vào. ........... (hay bấm tổ hợp phím...... hoặc Click biểu tượng..........)
Các bước xoá khối
Bước1. Chọn khối
Bước2. Click vào. ........... (hay bấm phím...... hoặc Click biểu tượng..........)
3.2. Rèn luyện kĩ năng thao tác trên máy
Để việc học Tin học của học sinh đạt kết quả tốt, chất lượng cao, học sinh
nắm chắc bài, biết thao tác trên máy tính cần cho học sinh học tại phòng máy, học
sinh vừa nghe giáo viên giảng bài vừa ghi bài và thực hiện trên máy tính theo từng
bước một. Với cách tổ chức học như thế này kết quả cho thấy học sinh nắm chắc
bài học, đa số các em đều thực hiện được các thao tác thực hành.
4. Học bằng chơi, chơi mà học. Giải trí thư giản.
Để cho học sinh có hứng thú học tập, tạo kích thích tìm tòi, đồng thời góp
phần thư giản cho các em thì trước khi kết thúc ở một số tiết học (5-10 phút) tôi
thường tổ chức cho các em chơi một số trò chơi như: Solitaire, Spider Solitaire,
Freecell... hay cho học sinh vẽ hình tự do bằng chương trình Paint mà qua các
14


chương trình này học sinh được hình thành các kĩ năng sử dụng chuột, các thao tác
với chuột.
Với các giải pháp thực hiện nói trên nên năm học 2016 - 2017 ở 5 lớp

10A4,10A6,10A7,10A8 và 10A11 trường THPT Lê Lợi đã đạt được kết quả đáng
khả quan.
IV. KẾT QUẢ VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM
1. Kết qủa
Qua một thời gian ngắn thực hiện ứng dụng các dụng cụ trực quan vào dạy
học tin học lớp 10 tôi nhận thấy:
- Việc ứng dụng giúp Giáo viên truyền thụ kiến thức cho học sinh một cách
tích cực và trực quan, tiết kiệm thời gian trong tiết dạy lí thuyết từ đó học sinh có
thời gian thực hành nhiều hơn và trong quá trình thực hành học sinh nhớ kiến thức
lâu hơn
- Đối với học sinh tôi nhận thấy học sinh học tập tích cực hơn, hào hứng
hơn, chú ý hơn, tham gia xây dựng bài sôi nổi hơn. Đặc biệt các em ghi nhớ kiến
thức lâu hơn, chất lượng đi lên rõ rệt.
Sau khi áp dụng các biện pháp trên vào các tiết dạy thể hiện chất lượng các
mứt như sau.
Cụ thể: * Về mức độ tiếp thu lý thuyết:
Kém
Tổng
số
SL
%

Lớp

Yếu

TB

Khá

Giỏi

SL

%

SL

%

SL

%

SL

%

10A4

41

0

0.00

0

0.00

5

12.20

20

48.78

16

39.02

10A6

43

0

0.00

0

0.00

2

4.65

14

32.56

27

62.79

10A7

43

0

0.00

0

0.00

4

9.30

22

51.16

17

39.53

10A8

42

0

0.00

0

0.00

11

26.19

19

45.24

12

28.57

10A11

43

0

0.00

0

0.00

7

16.28

21

48.84

15

34.88

Cộng

212

0

0.00

0

0.00

29

13.68

96

45.28

87

41.04

Qua kết quả trên thể hiện rõ việc sử cải tiến phương pháp dạy học trong các
bài giảng tin học đã có hiệu quả, chất lượng mũi nhọn và đại trà khá vững chắc học
sinh đã chủ động trong các thao tác thực hành cụ thể là:
15


+ Số em hiểu bài biết vận dụng kiến thức kĩ năng trình bày bài lí thuyết đạt
86.32 %
+ Số em đạt điểm trung bình 13,68 %
+ Số em chưa hiểu bài chiếm tỉ lệ 0.0%
So sánh với khảo sát đầu năm
+ Số em hiểu bài biết vận dụng kiến thức kĩ năng trình bày bài lí thuyết tăng
26.88%
+ Số em đạt trung bình giảm 17.45 %
+ Số em chưa hiểu bài, vận dụng yếu giảm 8.49 %
+ Số lượng học sinh kém không còn

* Về kỉ năng thực hành:

Thực hành
Tổng
số

Lớp

Chưa biết thao tác

Thao tác cần có hướng dẫn Tự thao tác sau khi có
thường xuyên
hướng dẫn

SL

%

SL

%

SL

%

10A4

41

5

12.20

15

36.59

21

51.22

10A6

43

2

4.65

8

18.60

33

76.74

10A7

43

3

6.98

10

23.26

30

69.77

10A8

42

6

14.29

16

38.10

20

47.62

10A11

43

4

9.30

14

32.56

25

58.14

Cộng

212

20

9.43

63

29.72

129

60.85

+ Số lượng học sinh tự thao tác sau khi có hướng dẫn tăng 42.93%
16


+ Thao tác cần có hướng dẫn thường xuyên giảm 12.73 %
+ Chưa biết thao tác giảm 30.19 %

2. Bài học kinh nghiệm
Kinh nghiệm thực tiễn dạy học và kết quả nghiên cứu thực nghiệm cho thấy
để nâng cao chất lượng dạy học cần có các điều kiện sau:
- Tạo không khí học tập tích cực, giáo viên phải tạo ra mỗi giờ học là một
niềm vui niềm say mê trong học tập của học sinh. Giáo viên luôn tạo ra những
thách thức vừa sức, tổ chức những hoạt động tự lực của học sinh trong từng tiết
học.
- Các thiết bị dạy học rất có ý nghĩa giáo viên phải luôn phát huy hết tác dụng
của các thiệt bị dạy học, đặc biệt là dụng cụ trực quan có như vậy mới gây được
hứng thú học tập của các em. Bên cạnh mỗi tiết dạy giáo viên luôn nổ lực chuẩn bị
các đồ dùng trực quan đầy đủ phù hợp với nội dung bài dạy từ đó vậy giáo viên
mới tạo được sự hứng thú bộ môn cho các em.
- Bên cạnh đó giáo viên phải biết vận dụng các kiến thức trong bài dạy vào
các hoạt động thực tế có liên quan và giải thích cụ thể từ đó các em có nhu cầu tìm
hiểu về môn học.

17


C. KẾT LUẬN
Dạy học là một nghệ thuật. Sử dụng tốt phương pháp dạy học trực quan là
con đường tốt nhất để đạt được mục đích yêu cầu tiết dạy trong đó phương tiện
dùng công cụ trực quan đặc biệt có hiệu quả tốt giúp người học hiểu và nắm chắc

thông tin cần thiết. Việc sử dụng dụng cụ trực quan vào quá trình dạy học là cần
thiết đối với mỗi giáo viên vì nó mang lại hiệu suất, hiệu quả của giáo dục cao.
Muốn học sinh học tốt các môn học nói chung và môn Tin học nói riêng thì
điều đầu tiên người giáo viên phải tạo được ở học sinh niềm say mê, hứng thú học
tập bộ môn. Giờ học phải thu hút sự chú ý ham học hỏi của học sinh, tạo cho các
em lòng tin vào khả năng của mình, nhiệt tình ham mê học tập. Đề tài “ Một số
kinh nghiệm trong ứng dụng phương pháp dạy học trực quan môn tin học lớp
10 ở trường THPT Lê Lợi, Thọ Xuân, Thanh Hóa ”. là sự đúc kết từ những trải
nghiệm của bản thân trong quá trình giảng dạy bộ môn tin học ở khối lớp 10 cũng
như tham khảo qua nhiều nguồn thông tin, tư liệu khác nhau do đó không thể
tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót tuy nhiên với mong muốn giúp cho việc dạy
và học bộ môn tin học nói chung và tin học lớp 10 nói riêng của giáo viên và học
sinh được tốt hơn. Tôi rất mong tiếp tục nhận được sự đóng góp của các đồng
nghiệp nhằm giúp đề tài của tôi được hoàn thiện thêm.
Tôi trân thành gửi lời cảm ơn tới Ban giám hiệu nhà trường, tổ chuyên
môn, bạn bè đồng nghiệp và các học sinh trong thời gian qua đã nhiệt tình quan
tâm, hưởng ứng và giúp đỡ tôi thực hiện đề tài này.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN
CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thanh hóa, ngày 20 tháng 05 năm 2017
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết,
không sao chép nội dung của người khác.

Người viết

Phan Đình Quyết

18

D. TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]. Sách giáo khoa tin học 10

Hồ Sĩ Đàm

chủ biên

[2]. Sách giáo viên tin học 10

Hồ Sĩ Đàm

chủ biên

[3]. Chỉ thị số 3031/CT-BGDĐT về nhiệm vụ chủ yếu năm học 2016 - 2017 của
ngành Giáo dục Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ đã ký ban hành ngày 26/8/2016.
[4]. Công văn số: 4622/BGDĐT-CNTT Về việc hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ
CNTT năm học 2016 – 2017 ngày 20 tháng 9 năm 2016 của Bộ trưởng Bộ Giáo
dục và Đào tạo.
[5]. Công văn số 2137/SGDĐT-VP Về việc hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ CNTT
năm học 2016 - 2017 , ngày 24 tháng 10 năm 2016 của Giám đốc Sở Giáo dục và
Đào tạo Thanh Hóa.

19


DANH MỤC
CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG ĐÁNH
GIÁ XẾP LOẠI CẤP PHÒNG GD&ĐT, CẤP SỞ GD&ĐT VÀ CÁC CẤP

CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN
Họ và tên tác giả: Phan Đình Quyết
Chức vụ và đơn vị công tác: TP Chuyên môn - Trường THPT Lê Lợi

TT

1

2

3

4

5

6

7

Tên đề tài SKKN

Những nghiên cứu về hình thức
kiểm tra trắc nghiệm khách quan
đối với môn tin học lớp 11 ở trường
THPT Lê Lợi
Ứng dụng các phần mềm Paperport
11, Adobe Acrobat 9, PDF-Viewer
pro vào tạo lập sách điện tử phục vụ
công tác giảng dạy ở trường THPT

Lê Lợi
Sử dụng phần mềm iMindMap 5.3
để tạo bản đồ tư duy trong công tác
giảng dạy môn Tin học ở trường
THPT Lê Lợi
Một số kinh nghiệm trong cài đặt và
quản trị phần mềm V’Emis ở trường
THPT Lê Lợi, Thọ Xuân, Thanh
Hóa
Một số kinh nghiệm khi dạy chương
trình con cho học sinh lớp 11 trường
THPT Lê Lợi Thọ Xuân
Kinh nghiệm phát hiện lỗi trong dạy
học lập trình Pascal cho học sinh
lớp 11 ở trường THPT Lê Lợi, Thọ
Xuân, Thanh Hóa
Kinh nghiệm ứng dụng ADOBE
PRESENTER 9.0 trong thiết kế bài
giảng E-LEARNING ở trường
THPT Lê Lợi

Cấp đánh Kết
giá xếp
quả
loại
đánh
(Phòng,
giá
Sở,
xếp

Tỉnh...)
loại
Tỉnh

Tỉnh

Tỉnh

Tỉnh

Tỉnh

Tỉnh

Tỉnh

Năm học đánh
giá xếp loại

B

QĐ số: 932/QĐSGD ngày
11/09/2009.

B

QĐ số: 539/QĐSGD&ĐT ngày
18/10/2011.

B

QĐ số: 871/QĐSGD&ĐT ngày
18/12/2012.

B

QĐ số: 743/QĐSGD&ĐT ngày
04/11/2013.

B

QĐ số: 753/QĐSGD&ĐT ngày
03/11/2014.

B

QĐ số: 988/QĐSGD&ĐT ngày
03/11/2015.

B

QĐ số: 972/QĐSGD&ĐT ngày
24/11/2016.

20


MỤC LỤC

21