Hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại bệnh viện đa khoa huyện đại từ, tỉnh thái nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH
––––––––––––––––––––––––––––

ĐỖ THỊ HÀ

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH
TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA HUYỆN ĐẠI TỪ,
TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2017
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

http://www. lrc.tnu.edu.vn/


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH
––––––––––––––––––––––––––––

ĐỖ THỊ HÀ

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH
TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA HUYỆN ĐẠI TỪ,
TỈNH THÁI NGUYÊN
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THỊ LAN ANH

THÁI NGUYÊN - 2017
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

http://www. lrc.tnu.edu.vn/


i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Những số liệu, thông tin và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và
chưa được sử dụng để bảo vệ bất cứ một luận văn nào. Mọi sự giúp đỡ cho
việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong
luận văn đều đã được ghi rõ nguồn gốc.

Thái Nguyên, tháng 5 năm 2017
Tác giả

Đỗ Thị Hà

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

http://www. lrc.tnu.edu.vn/


ii
LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện đề tài: “Hoàn thiện công tác quản lý tài
chính tại Bệnh viện Đa khoa huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên”, tôi đã nhận
được sự hướng dẫn, giúp đỡ, động viên của nhiều cá nhân và tập thể. Tôi xin
được bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc nhất tới tất cả các cá nhân và tập thể đã tạo
điều kiện giúp đỡ tôi trong học tập và nghiên cứu.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo, các khoa,
phòng của Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh - Đa ̣i ho ̣c Thái
Nguyên đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi về mọi mặt trong quá trình học tập và
hoàn thành luận văn này.
Tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của giáo viên hướng dẫn
TS. NGUYỄN THỊ LAN ANH.
Tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ, đóng góp nhiều ý kiến quý báu của các nhà
khoa học, các thầy, cô giáo trong Trường Đa ̣i ho ̣c Kinh tế và Quản trị Kinh
doanh - Đại học Thái Nguyên.
Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi còn được sự giúp đỡ và cộng tác
của các đồng chí tại các địa điểm nghiên cứu, tôi xin chân thành cảm ơn các
bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã tạo điều kiện mọi mặt để tôi hoàn thành
nghiên cứu này.
Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc đối với mọi sự giúp đỡ quý báu đó.
Thái Nguyên, tháng 5 năm 2017
Tác giả

Đỗ Thị Hà

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

http://www. lrc.tnu.edu.vn/


iii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

http://www. lrc.tnu.edu.vn/


iv
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................ i
LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii
MỤC LỤC .................................................................................................................. iv
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT.................................................................................vii
DANH MỤC CÁC BẢNG...................................................................................... viii
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ ........................................................................................ ix
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................ 3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu đề tài ................................................................. 3
4. Ý nghĩa khoa học của luận văn ............................................................................... 4
5. Kết cấu của luận văn ............................................................................................... 4
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ TÀI
CHÍNH BỆNH VIỆN ................................................................................................ 6
1.1. Cơ sở lý luận ........................................................................................................ 6
1.1.1. Khái niệm về quản lý tài chính bệnh viện ......................................................... 6
1.1.2. Đặc điểm của quản lý tài chính bệnh viện công ............................................... 7
1.1.3. Vai trò của quản lý tài chính bệnh viên ............................................................ 8
1.1.4. Nội dung quản lý tài chính bệnh viện ............................................................. 10
1.1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính bệnh viện .................................. 20
1.2. Cơ sở thực tiễn ................................................................................................... 24
1.2.1. Kinh nghiệm quản lý tài chính của một số bệnh viện công ở Việt Nam

nói chung ................................................................................................................... 24
1.2.2. Kinh nghiệm quản lý tài chính của Bệnh viện Đa khoa Trung ương
Thái Nguyên ............................................................................................................. 28
1.2.3. Kinh nghiệm quản lý tài chính của Bệnh viện C Thái Nguyên ...................... 29
1.2.4. Kinh nghiệm quản lý tài chính của Bệnh viện Đa khoa huyện Thanh
Nhàn - tỉnh Hải Dương .............................................................................................. 31
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

http://www. lrc.tnu.edu.vn/


v
1.2.5. Bài học kinh nghiệm rút ra về quản lý tài chính cho bệnh viện ở Đa khoa
huyện Đại Từ ............................................................................................................. 31
Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....................................................... 33
2.1. Câu hỏi nghiên cứu của luâ ̣n văn ....................................................................... 33
2.2. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................... 33
2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ...................................................................... 33
2.2.2. Phương pháp xử lý số liệu ............................................................................... 35
2.2.3. Phương pháp phân tích .................................................................................... 35
2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ............................................................................. 36
Chương 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH Ở BỆNH
VIỆN ĐA KHOA HUYỆN ĐẠI TỪ, TỈNH THÁI NGUYÊN ............................ 38
3.1. Giới thiệu khái quát về Bệnh viện Đa khoa huyện Đại Từ ................................ 38
3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển Bệnh viện Đa khoa huyện Đại Từ, tỉnh
Thái Nguyên .............................................................................................................. 38
3.1.2. Chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức của Bệnh viện Đa khoa huyện Đại
Từ, tỉnh Thái Nguyên ................................................................................................ 39
3.1.3. Kết quả các hoạt động của Bệnh viện Đa khoa huyện Đại Từ ....................... 42
3.2. Thực trạng quản lý tài chính Bệnh viện Đa khoa huyện Đại Từ ....................... 44

3.2.1. Thực trạng công tác lập dự toán thu chi .......................................................... 45
3.2.2. Thực trạng công tác thu, chi ............................................................................ 51
3.2.3. Thực trạng quyết toán và thanh tra kiểm tra ................................................... 61
3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý tài chính tại Bệnh viên Đa khoa
huyện Đại Từ ............................................................................................................. 69
3.3.1. Các yếu tố khách quan .................................................................................... 69
3.3.2. Các yếu tố chủ quan ........................................................................................ 72
3.4. Đánh giá chung quản lý tài chính Bệnh viện Đa khoa huyện Đại Từ ............... 72
3.4.1. Những mặt đạt được ........................................................................................ 73
3.4.2. Những khó khăn, hạn chế của quản lý tài chính Bệnh viện đa khoa huyện
Đại Từ ....................................................................................................................... 75
3.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế .................................................................... 77
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

http://www. lrc.tnu.edu.vn/


vi
Chương 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ
TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA HUYỆN ĐẠI TỪ ........................... 80
4.1. Phương hướng hoàn thiện quản lý tài chính tại Bệnh viện đa khoa huyện
Đại từ ......................................................................................................................... 80
4.1.1. Định hướng phát triển của ngành y tế về quản lý tài chính bệnh viện công ... 80
4.1.2. Phương hướng hoàn thiện quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa huyện
Đại Từ ....................................................................................................................... 81
4.2. Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa
huyện Đại Từ ............................................................................................................. 84
4.2.1. Xây dựng chiến lược tài chính bệnh viện phù hợp với điều kiện kinh tế
thị trường ................................................................................................................... 84
4.2.2. Định hướng lại mô hình phát triển của bệnh viện; tăng cường cơ sở vật

chất, đưa tiến bộ tin học ứng dụng vào công tác quản lý tài chính; đồng thời
tăng cường đội ngũ bác sỹ và cán bộ chuyên môn ................................................... 92
4.2.3. Xây dựng đội ngũ cán bộ tài chính kế toán chuyên trách có tinh thần
trách nhiệm, có nghiệp vụ cao................................................................................... 94
4.2.4. Tăng cường hoạt động kiểm tra, đánh giá quản lý tài chính nội bộ................ 95
4.3. Kiến nghị ............................................................................................................ 96
4.3.1. Đối với Nhà nước và Bộ Y tế.......................................................................... 96
4.3.2. Đối với chính quyền tỉnh và Sở y tế tỉnh Thái Nguyên .................................. 97
KẾT LUẬN ............................................................................................................ 100
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 101
PHỤ LỤC ............................................................................................................... 103

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

http://www. lrc.tnu.edu.vn/


vii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

TT

Chữ viết tắt

Nguyên nghĩa

1

BHXH

Bảo hiểm xã hội

2

BHYT

Bảo hiểm y tế

3

BV

Bệnh viện

4

BVĐK

Bệnh viện đa khoa

5

BYT

Bộ Y tế

6

CBCCVC

Cán bộ công chức viên chức

7

CMNV

Chuyên môn nghiệp vụ

8

DT

Dự toán

9

HĐTX

Hoạt động thường xuyên

10

KBNN

Kho bạc nhà nước

11

KCB

Khám chữa bệnh

12

KPTX

Kinh phí thường xuyên

13

MTQG

Mục tiêu quốc gia

14

NSNN

Ngân sách Nhà nước

15

NVYT

Nhân viên Y tế

16

SNTX

Sự nghiệp thường xuyên

17

TCKT

Tài chính kế toán

18

TH

Thực hiện

19

TLN

Thảo luận nhóm

20

TSCĐ

Tài sản cố định

21

TTB

Trang thiết bị

22

TW

Trung ương

23

XDCB

Xây dựng cơ bản

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

http://www. lrc.tnu.edu.vn/


viii
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Thang đo Likert Scale ............................................................................... 34
Bảng 3.1. Dự toán thu Bệnh viện Đa khoa huyện Đại Từ giai đoạn 2014-2016 ...... 47
Bảng 3.2. Dự toán chi nguồn kinh phí hoạt động thường xuyện của Bệnh viện
Đa khoa huyện Đại Từ giai đoạn 2014-2016 .......................................... 49
Bảng 3.3. Dự toán chi tiết chi NSNN và chi từ nguồn thu sự nghiệp giai đoạn
2014-2016 của Bệnh viện Đa khoa huyện Đại Từ .................................. 49
Bảng 3.4. Đánh giá công tác lập dự toán thu - chi .................................................... 50
Bảng 3.5. Kết quả thực hiện thu tại Bệnh viên Đa khoa huyện Đại Từ.................... 52
Bảng 3.6. Kinh phí NSNN cấp cho Bệnh viện Đa khoa huyện Đại Từ giai đoạn

2014-2016 ................................................................................................ 53
Bảng 3.7. Cơ cấu nguồn kinh phí NSNN cấp cho Bệnh viện Đa khoa huyện Đại
Từ giai đoạn 2014-2016........................................................................... 53
Bảng 3.8. Kết quả thực hiện chi của Bệnh viện Đa khoa huyện Đại Từ giai đoạn
2014-2016 ................................................................................................ 57
Bảng 3.9. Nội dung và tỷ trọng các khoản chi từ nguồn NSSN ............................... 58
Bảng 3.10. Nội dung và tỷ trọng các khoản chi từ nguồn thu sự nghiệp .................. 59
Bảng 3.11. Đánh giá công tác chấp hành thu chi ...................................................... 61
Bảng 3.12. Đánh giá công tác quyết toán ................................................................. 62
Bảng 3.13. Đánh giá công tác kiểm tra tài chính ...................................................... 65

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

http://www. lrc.tnu.edu.vn/


ix
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Quy trình quản lý tài chính trong bệnh viện công lập ............................. 10
Sơ đồ 3.1. Tổ chức của Bệnh viện Đa khoa huyện Đại Từ ....................................... 40

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

http://www. lrc.tnu.edu.vn/


1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Quản lý tài chính công là một bộ phận, một khâu của quản lý kinh tế xã hội và là khâu quản lý mang tính tổng hợp. Quản lý tài chính công được

diễn ra trong các bộ phận cấu thành nên tài chính công như: Ngân sách nhà
nước; tài chính các cơ quan hành chính nhà nước, tài chính các đơn vị sự
nghiệp công lập; tài chính các đơn vị công ích nhà nước, các quỹ ngoài ngân
sách. Việc quản lý tài chính ở các đơn vị sự nghiệp công lập có thể hiểu đó là
sự tác động có điều chỉnh của chủ thể quản lý tài chính đơn vị sự nghiệp công
lập lên quá trình tạo lập, phân phối, sử dụng tài chính đơn vị sự nghiệp công
lập theo những nguyên tắc, phương pháp nhất định và thông qua việc sử dụng
các công cụ quản lý hữu hiệu, hữu dụng nhằm đạt được mục tiêu của chủ thể
quản lý trong giới hạn thời gian, không gian cụ thể.
Trong những năm gần đây, nguồn thu tài chính của các đơn vị sự
nghiệp công lập không chỉ do ngân sách nhà nước cấp mà còn do chính từng
đơn vị tổ chức cung cấp thêm các hoạt động dịch vụ cho xã hội ngoài nhiệm
vụ được nhà nước giao để tạo thêm nguồn thu tài chính của đơn vị mình.
Nguồn thu từ hoạt động cung ứng dịch vụ ngoài nhiệm vụ nhà nước giao của
từng đơn vị đang có xu hướng tăng dần lên, tỷ trọng thu từ hoạt động sự
nghiệp như thu phí, lệ phí, thu hoạt động sản xuất kinh doanh, cung ứng dịch
vụ theo thỏa thuận trong tổng nguồn thu hàng năm của các đơn vị ngày càng
cao, góp phần hết sức quan trong cho sự phát triển của các đơn vị sự nghiệp
công lập cả về bề rộng lẫn bề sâu.
Nghị định số 43/2006/NĐ-CP ngày 25/4/2006 của Chính phủ ra đời đã
trao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các đơn vị sự nghiệp giúp các đơn
vị chủ động hơn trong việc tổ chức công việc, sắp xếp lại bộ máy, sử dụng lao
động và nguồn lực tài chính để hoàn thành nhiệm vụ được giao, phát huy mọi
khả năng của đơn vị để cung cấp dịch vụ với chất lượng cao cho xã hội, tăng
nguồn thu nhằm từng bước nâng cao thu nhập cho cán bộ viên chức. Việc đổi
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

http://www. lrc.tnu.edu.vn/

2
mới cơ chế quản lý đối với các đơn vị sự nghiệp công lập hướng tới mục tiêu
chất lượng, công bằng và hiệu quả trong cung cấp dịch vụ công phù hợp với
lộ trình cải cách hành chính nhà nước và điều kiện thực tế của Việt Nam là
hết sức cần thiết.
Đầu tư, phát triển sự nghiệp y tế luôn là ưu tiên hàng đầu của mọi
Chính phủ, là một trong các trụ cột của chính sách an sinh xã hội. Trong vài
năm trở lại đây, sự nghiệp y tế luôn được Nhà nước ta quan tâm bằng chính
sách xã hội hóa công tác y tế, phát triển BHYT toàn dân và việc trang bị cho
các cơ sở y tế công lập các trang thiết bị y tế thiết yếu nhằm nâng cao chất
lượng y tế... Nhờ đó, sự nghiệp y tế đã huy động được sự đóng góp hết sức to
lớn của mọi tầng lớp trong xã hội. Nguồn kinh phí để duy trì và phát triển các
hoạt động của các cơ sở y tế công lập ngoài nguồn Ngân sách Nhà nước cấp
còn có nguồn thu viện phí của nhân dân, từng bước góp phần bảo vệ sức khoẻ
của nhân dân được tốt hơn.
Bệnh viện Đa khoa huyện Đại Từ tỉnh Thái Nguyên là đơn vị sự nghiệp
có thu, sau hơn 8 năm thực hiện Nghị định 43/2006/NĐ-CP của Chính phủ
đến nay Bệnh viện rất tích cực đổi mới cơ chế quản lý tài chính nói chung và
công tác kế toán nói riêng, đã chủ động khai thác tối đa các khoản thu, nâng
cao hiệu quả các khoản chi phí, tích cực cân đối thu chi đảm bảo tự chủ về tài
chính phục vụ tốt sự nghiệp y tế.
Thực hiện Nghị định số 85/2012/NĐ-CP của Chính phủ về việc tự bảo
đảm kinh phí hoạt động của các đơn vị sự nghiệp y tế, Bệnh viện Đa khoa
huyện Đại Từ tiếp tục mở rộng công tác xã hội hoá y tế, tăng cường cung cấp
các dịch vụ chăm sóc và phục vụ bệnh nhân trong và ngoài huyện để không
ngừng nâng cao quy mô các khoản thu chi tài chính của đơn vị. Bên cạnh
những kết quả đạt được vẫn còn những hạn chế cần khắc phục, cần đổi mới,
bổ sung và hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính của mình để đảm bảo hoạt
động tài chính của Bệnh viện được quản lý ngày càng tốt hơn, đạt hiệu quả
cao hơn, góp phần hoàn thành tốt nhất nhiệm vụ chính trị được lãnh đạo cấp

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

http://www. lrc.tnu.edu.vn/


3
trên giao phó.
Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài: "Hoàn thiện công tác quản lý tài chính
tại Bệnh viện Đa khoa huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên" với mong muốn
tổng hợp, phân tích, khái quát hóa, đánh giá thực trạng quản lý tài chính tại
Bệnh viện Đa khoa huyện Đại Từ những năm gần đây, từ đó đề ra các giải
pháp quản lý tài chính hữu hiệu có khả năng thực thi, giúp cho Bệnh viện phát
triển ngày một lớn mạnh, đáp ứng ngày càng tốt hơn các yêu cầu của thực tiễn
cuộc sống đặt ra cho cả trước mắt và lâu dài.
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu chung
Luận văn đi sâu phân tích thực trạng công tác quản lý tài chính của
Bệnh viên Đa khoa huyện Đại Từ giai đoạn 2014 -2016, từ đó đề xuất giải
pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính theo cơ chế tài chính mới của bệnh
viện trong thời gian tới.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Góp phần hệ thống cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý tài chính tại
bệnh viện công lập.
- Phân tích thực trạng công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa
huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên trong những năm qua và những yếu tố ảnh
hưởng đến việc quản lý tài chính của Bệnh viện.
- Đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa
khoa huyện Đại Từ tỉnh Thái Nguyên.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu đề tài
3.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của luận văn là công tác quản lý tài chính Bệnh
viện, tập trung chủ yếu vào quản lý thu - chi tài chính của bệnh viện.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi về không gian: Đề tài nghiên cứu công tác quản lý tài chính
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

http://www. lrc.tnu.edu.vn/


4
tại Bệnh viện Đa khoa huyện Đại Từ tỉnh Thái Nguyên.
- Phạm vi về thời gian: Tài liệu, số liệu thứ cấp phục vụ nghiên cứu
công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa huyện huyện Đại Từ, tỉnh
Thái Nguyên trong giai đoạn 2014 - 2016.
- Phạm vi về nội dung: Luận văn đã tập trung nghiên cứu 4 vấn đề cơ
bản của quản lý tài chính bệnh viện công lập đó là: Lập dự toán thu, chi; Quản
lý thực hiện dự toán; Quyết toán kinh phí; và Thanh tra, kiểm tra, đánh giá.
Qua đó, luận văn tập trung nghiên cứu hoàn thiện công tác quản lý tài chính
tại Bệnh viện Đa khoa huyện Đại từ, tỉnh Thái Nguyên.
4. Ý nghĩa khoa học của luận văn
- Về mặt lý luận: Hệ thống hoá cơ sở lý luận của quản lý tài chính tại
bệnh viện trong cơ chế tài chính mới.
- Về mặt thực tiễn: Luận văn đã phân tích thực trạng tình hình khai thác,
huy động và sử dụng các nguồn tài chính tại Bệnh viện Đa khoa huyện Đại Từ;
Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính theo cơ chế tài
chính mới của Bệnh viện Đa khoa huyện Đại Từ nhằm góp phần phát triển
bệnh viện và đáp ứng ngày càng tốt hơn các yêu cầu thực tiễn đặt ra cho bệnh
viện trong những năm tới.
Kết quả nghiên cứu của luận văn là tài liệu bổ ích đối với Bệnh viện
Đa khoa huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên và các Bệnh viện trên địa bàn tỉnh

Thái Nguyên nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu quả công tác quản lý tài
chính tại đơn vị và các đối tượng khác có quan tâm.
5. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung
của luận văn gồm 4 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý tài chính tại bệnh viện
công lập.
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu.
Chương 3: Thực trạng công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện Đa khoa
huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên
Chương 4: Phương hướng và giải pháp hoàn thiêṇ công tác quản lý tài
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN
http://www. lrc.tnu.edu.vn/


5
chiń h ta ̣i Bênh
̣ viê ̣n Đa khoa huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

http://www. lrc.tnu.edu.vn/


6
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ
TÀI CHÍNH BỆNH VIỆN CÔNG LẬP
1.1. Cơ sở lý luận
1.1.1. Khái niệm về quản lý tài chính bệnh viện

Khái niệm bệnh viện công
Có rất nhiều quan điểm về bệnh viện công, theo quan điểm hiện đại,
bệnh viện công là một tổ chức y tế của Nhà nước với các đặc trưng sau:
- Bệnh viện là một hệ thống lớn bao gồm rất nhiều yếu tố và nhiều khâu
liên quan chặt chẽ nhau từ khám bệnh, chẩn đoán, điều trị, chăm sóc.
- Bệnh viện là một tổ chức y tế có chức năng hoạt động chính là khám
chữa bệnh, bao gồm các yếu tố đầu vào là người bệnh, cán bộ y tế, nguồn tài
chính, trang thiết bị, thuốc cần có để chẩn đoán và điều trị. Đầu ra là người
bệnh khỏi bệnh ra viện hoặc phục hồi sức khỏe; hoặc người bệnh tử vong.
- Ngoài chức năng chủ yếu là KCB cho nhân dân, bệnh viện công còn
có chức năng đào tạo và nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực y tế.
- Nguồn tài chính đề bệnh viện hoạt động chủ yếu từ ngân sách nhà nước.
- Mục tiêu chủ yếu của bệnh viện công mang tính chất phúc lợi, phi lợi
nhuận, nhằm bảo đảm sức khỏe cho nhân dân.
Tổng hợp lại, có thể đưa ra khái niệm như sau: Bệnh viện công là cơ sở
y tế do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thành lập, hoạt động chủ yếu bằng
nguồn ngân sách nhà nước, có chức năng khám chữa bệnh, cung cấp các dịch
vụ y tế nhằm mục tiêu bảo đảm sức khỏe cho nhân dân.
Khái niệm quản lý tài chính bệnh viện công
Phạm trù tài chính của một tổ chức thường được quan niệm tương đồng
với các quỹ tiền tệ và các loại vốn được sử dụng để thực hiện các hoạt động
nhằm đạt được mục tiêu của tổ chức đó. Đối với bệnh viện công, tài chính
bệnh viện là sự vận động của đồng tiền để thực hiện mục tiêu phúc lợi về
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN
http://www. lrc.tnu.edu.vn/


7
chăm sóc sức khoẻ cho nhân dân, hướng tới mục tiêu phát triển con người
toàn diện. Nó vừa phải thực hiện mục tiêu công bằng trong y tế, vừa phải bảo

đảm mục tiêu hiệu quả tài chính.
Đối với các tổ chức phi lợi nhuận như bệnh viện công, quản lý tài chính
không nhằm mục tiêu lợi nhuận như các tổ chức kinh doanh, nhưng với cơ
chế tự chủ tài chính thì các nhà quản lý của bệnh viện công phải quan tâm đến
tài chính theo hướng tự thu, tự chi; đó không chỉ là huy động và tạo nguồn thu
mà còn là sử dụng hợp lý và có hiệu quả các nguồn thu, nhằm bảo đảm cho
bệnh viện thực hiện được các chức năng và mục tiêu của mình.
Từ sự phân tích trên, có thể đưa ra khái niệm: Quản lý tài chính bệnh
viện công là sự tác động lên các đối tượng và hoạt động tài chính thông qua
quá trình lập kế hoạch và tổ chức thực hiện các kế hoạch tài chính, quyết
toán và kiểm tra tài chính tại bệnh viện nhằm xác định các nguồn thu và các
khoản chi để phục vụ nhiệm vụ khám, chữa bệnh, đào tạo và nghiên cứu khoa
học, đảm bảo đủ kinh phí và sử dụng kinh phí một cách hiệu quả và công
bằng, góp phần thực hiện mục tiêu chung của bệnh viện công.
Theo nghĩa rộng, quản lý tài chính tại bệnh viện công là việc quản lý
toàn bộ các nguồn vốn, tài sản, vật tư để phục vụ nhiệm vụ khám chữa bệnh,
đào tạo và nghiên cứu khoa học của bệnh viện.
Theo nghĩa hẹp, quản lý tài chính tại bệnh viện công là quản lý các nguồn
thu và các khoản chi bằng tiền của bệnh viện nhằm đảm bảo đủ kinh phí cho
hoạt động của bệnh viện và sử dụng kinh phí một cách hiệu quả và công bằng,
góp phần thực hiện mục tiêu chung của bệnh viện công. Trong luận văn này,
quản lý tài chính bệnh viện được xem xét theo nghĩa hẹp nói trên.
1.1.2. Đặc điểm của quản lý tài chính bệnh viện công
Quản lý tài chính bệnh viện là chìa khóa quyết định sự thành công hay
thất bại của quản lý bệnh viện, sự tụt hậu hay phát triển bệnh viện. Hoạt động

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

http://www. lrc.tnu.edu.vn/

8
tài chính của các bệnh viện công Việt Nam nói chung và Bệnh viện Đa khoa
huyện Đại Từ nói riêng hiện nay có chung năm đặc điểm sau:
- Tài chính bán bao cấp.
- Tài chính bán chỉ huy.
- Tài chính tập trung điều hành.
- Tài chính không tích lũy.
- Tài chính không có chỉ số lượng giá hiệu quả.
1.1.3. Vai trò của quản lý tài chính bệnh viên
Quản lý tài chính bệnh viện là một bộ phận, một khâu của quản lý kinh
tế bệnh viện và là khâu quản lý mang tính tổng hợp. Quản lý tài chính bệnh
viện được coi là hợp lý, có hiệu quả nếu nó tạo ra được một cơ chế quản lý
thích hợp, có tác động tích cực tới các quá trình chăm sóc và bảo vệ sức khỏe
nhân dân theo các phương hướng phát triển đã được hoạch định. Việc quản lý,
sử dụng nguồn tài chính bệnh viện có liên quan trực tiếp đến hiệu quả kinh tế
xã hội do đó phải có sự quản lý, giám sát, kiểm tra nhằm hạn chế, ngăn ngừa
các hiện tượng tiêu cực, tham nhũng trong khai thác và sử dụng nguồn lực tài
chính đồng thời nâng cao hiệu quả việc sử dụng các nguồn tài chính.
a. Đối với bệnh viện
Quản lý tài chính trong bệnh viện đóng một vai trò quan trọng trong
công tác KCB vì thông qua quản lý tài chính bệnh viện mới phân bổ các
nguồn kinh phí hợp lý tạo điều kiện cho bệnh viện tổ chức các hoạt động
trong bệnh viện được tốt. Chính điều này đảm bảo cho bệnh viện sẽ cung cấp
được đa dạng các loại hình dịch vụ cho người bệnh.
Đi đôi với nó bệnh viện sẽ có nhiều nguồn thu mới bổ sung cho các
nguồn thu của bênh viện. Quản lý tài chính thực hiện giám sát chặt chẽ các
khoản chi tại bệnh viện theo qui định nhà nước sẽ giúp cho bệnh viện tránh
thất thoát. Nhờ có quản lý tốt tài chính bệnh viện sẽ có kinh phí để tái đầu tư,
để bổ sung cho nguồn nhân lực, thu hút được các thầy thuốc giỏi chuyên môn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

http://www. lrc.tnu.edu.vn/


9
có kinh nghiệm, có kinh phí đầu tư trang thiết bị, máy móc hiện đại nên có thể
thực hiện được công tác khám bệnh, chuẩn đoán và điều trị tốt hơn. Đồng
thời, nhờ đội ngũ cán bộ y tế giỏi chuyên môn và trang thiết bị tốt, bệnh viện
còn có điều kiện để phát triển hoạt động nghiên cứu y học và đào tạo cán bộ y
tế cho Ngành Y tế.
b. Đối với người bệnh
Khách hàng của bệnh viện chính là những người có nhu cầu KCB.
Mong muốn của người bệnh là làm sao khỏi bệnh với chi phí KCB hợp lý.
Quản lý tốt bệnh viện nói chung và quản lý tài chính bệnh viện nói
riêng sẽ góp phần tạo nên sự hài lòng của người bệnh. Bệnh nhân và người
nhà bệnh nhân đến bệnh viện ngoài việc KCB, mua thuốc và các vật dụng
khác, họ còn cần có chỗ ngủ trọ, nơi ăn uống,... Những dịch vụ trên nếu được
bệnh viện cung ứng đầy đủ sẽ giúp cho người bệnh và thân nhân của họ có
điều kiện sinh hoạt bình thường để KCB trong thời gian lưu lại ở bệnh viện.
Trong điều kiện kinh tế thị trường, tất cả những dịch vụ trên do bệnh
viện cung ứng đều phải được bù đắp chi phí mà người chi trả là bệnh nhân và
những người thanh toán trung gian. Quản lý tài chính bệnh viện tốt, tính toán
hợp lý các giá cả dịch vụ mà bệnh viện cung ứng cho bệnh nhân sẽ giúp cho
người bệnh thoát khỏi bệnh tật với khả năng kinh tế của mình. Chính điều đó
góp phần tạo nên sự hài lòng của người bệnh.
c. Đối với xã hội, người thanh toán trung gian, các Quỹ, và chính phủ
Quản lý tài chính bệnh viện còn có tác động trở lại rất lớn đối với các
quỹ, người thanh toán trung gian. Thông thường, trong điều kiện kinh tế thị
trường, những chi phí KCB của người bệnh được người thanh toán trung gian,

các quỹ bảo hiểm chi trả. Việc quản lý tài chính bệnh viện tốt, tính toán hợp
lý chi phí KCB sẽ giúp cho người thanh toán trung gian, các Quỹ bảo hiểm y
tế chi trả KCB theo chế độ, đồng thời có khả năng bảo tồn được quỹ.
Như vậy, quản lý tài chính bệnh viện giúp cho Bệnh viện ngày càng
phát triển, giúp cho người bệnh thoát khỏi bệnh tật với chi phí hợp lý, giúp
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN
http://www. lrc.tnu.edu.vn/


10
cho người thanh toán trung gian, các quỹ bảo hiểm chi trả KCB theo chế độ
và bảo tồn được quỹ. Điều đó mang lại lợi ích chung cho sự phát triển của
xã hội.
1.1.4. Nội dung quản lý tài chính bệnh viện
Quản lý tài chính của bệnh viện được thực hiện theo sơ đồ sau:
Lập dự toán
thu chi

Thực hiện
dự toán

Quyết toán

Thanh tra,
kiểm tra,
đánh giá

Sơ đồ 1.1. Quy trình quản lý tài chính trong bệnh viện công lập
1.1.4.1. Lập dự toán thu chi
Lập dự toán thu chi các nguồn kinh phí của bệnh viện là thông qua các

nghiệp vụ tài chính để cụ thể hoá định hướng phát triển, kế hoạch hoạt động
ngắn hạn của bệnh viện, trên cơ sở tăng nguồn thu hợp pháp và vững chắc,
đảm bảo được hoạt động thường xuyên của bệnh viện, đồng thời từng bước
củng cố và nâng cấp cơ sở vật chất của bệnh viện, tập trung đầu tư đúng mục
tiêu ưu tiên nhằm đạt hiệu quả cao, hạn chế tối đa lãng phí và tiêu cực, từng
bước tính công bằng trong sử dụng các nguồn đầu tư cho bệnh viện.
Khi xây dựng dự toán thu chi của bệnh viện cần căn cứ vào:
- Phương hướng nhiệm vụ của đơn vị.
- Chỉ tiêu, kế hoạch có thể thực hiện được.
- Kinh nghiệm thực hiện các năm trước.
- Khả năng ngân sách nhà nước cho phép.
- Khả năng cấp vật tư của Nhà nước và của thị trường.
- Khả năng tổ chức quản lý và kỹ thuật của đơn vị.
Các nguồn tài chính của bệnh viện
Ngân sách nhà nước cấp (Bao cấp công cộng)

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

http://www. lrc.tnu.edu.vn/


11
Có nhiều cách định nghĩa khác nhau về ngân sách Nhà nước cấp cho
bệnh viện ở Việt Nam. Nhìn chung, các nguồn đầu tư kinh phí cho bệnh viện
thông qua kênh phân bổ của Chính phủ được coi là NSNN cấp cho bệnh viện.
Theo đó, ngân sách cho bệnh viện có thể bao gồm chi sự nghiệp và đầu tư xây
dựng cơ bản từ NSNN, chi từ bảo hiểm y tế, thu viện phí và viện trợ nước
ngoài… Tuy nhiên, nguồn NSNN cấp cho bệnh viện ở đây được định nghĩa là
khoản chi cho bệnh viện từ NSNN cấp cho sự nghiệp y tế, cân đối từ nguồn thuế
trực thu và thuế gián thu. Bao gồm các khoản chi đầu tư, chi vận hành hệ thống.

Đối với các nước đang phát triển, nguồn NSNN cấp là nguồn tài chính
quan trọng nhất cho hoạt động của bệnh viện. Ở Việt Nam, cho đến nay, hàng
năm các bệnh viện công nhận được một khoản kinh phí được cấp từ ngân sách
của Chính phủ căn cứ theo định mức tính cho một đầu giường bệnh/năm nhân
với số giường bệnh kế hoạch của bệnh viện. Số kinh phí này thường đáp ứng
được từ 30 đến 50% nhu cầu chi tiêu tối thiểu của bệnh viện.
Nguồn thu viện phí và bảo hiểm y tế
Theo quy định của Bộ Tài chính nước ta, nguồn thu viện phí và bảo
hiểm y tế là một phần ngân sách sự nghiệp y tế của Nhà nước giao cho bệnh
viện quản lý và sử dụng để đảm bảo chất lượng khám, chữa bệnh cho nhân
dân. Nguồn thu viện phí và bảo hiểm y tế thường đảm bảo được từ 20-30%
nhu cầu chi tiêu tối thiểu của các bệnh viện công.
Tuy nhiên cho đến nay ở nước ta, các cơ sở khám, chữa bệnh trong hệ
thống y tế Nhà nước chỉ được phép thu một phần viện phí. Một phần viện phí
là một phần trong tổng chi phí cho việc khám chữa bệnh. Một phần viện phí
chỉ tính tiền thuốc, dịch truyền, máu, hoá chất, xét nghiệm, phim X quang, vật
tư tiêu hao thiết yếu và dịch vụ khám chữa bệnh; không tính khấu hao tài sản
cố định, chi phí hành chính, đào tạo, nghiên cứu khoa học, đầu tư xây dựng cơ
sở vật chất và trang thiết bị lớn.
Hiện nay, giá viện phí do Chính quyền cấp tỉnh của từng địa phương
quy định dựa trên một khung giá tối đa - tối thiểu đã được Bộ Y tế và Bộ Tài
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN
http://www. lrc.tnu.edu.vn/


12
chính phê duyệt. Đối với người bệnh ngoại trú, biểu giá thu viện phí được tính
theo lần khám bệnh và các dịch vụ kỹ thuật mà người bệnh trực tiếp sử dụng.
Đối với người bệnh nội trú, biểu giá thu một phần viện phí được tính theo
ngày giường nội trú của từng chuyên khoa theo phân hạng bệnh viện và các

khoản chi phí thực tế sử dụng trực tiếp cho người bệnh. Đối với khám chữa
bệnh theo yêu cầu thì mức thu được tính trên cơ sở mức đầu tư của bệnh viện
và cũng phải được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Đối với người có thẻ Bảo
hiểm y tế thì cơ quan bảo hiểm thanh toán viện phí của bệnh nhân cho bệnh
viện. Tuy nhiên ở Việt Nam mới chỉ phổ biến loại hình bảo hiểm y tế bắt
buộc áp dụng cho các đối tượng công nhân viên chức làm công ăn lương
trong các cơ quan Nhà nước và các doanh nghiệp. Các loại hình bảo hiểm
khác chưa được triển khai một cách phổ biến.
Hiện nay, với chủ trương xã hội hoá các hoạt động chăm sóc sức khoẻ
của Đảng và Nhà nước, các loại hình bệnh viện và cơ sở y tế bán công ngoài
công lập ra đời với cơ chế tài chính chủ yếu dựa vào nguồn thu viện phí và
bảo hiểm y tế.
Nguồn viện trợ và các nguồn thu khác
Nguồn viện trợ và các nguồn thu khác cũng được Chính phủ Việt Nam
quy định là một phần ngân sách của Nhà nước giao cho bệnh viện quản lý và
sử dụng. Tuy nhiên bệnh viện thường phải chi tiêu theo định hướng những nội
dung đã định từ phía nhà tài trợ. Nguồn kinh phí này đáp ứng khoảng 20-30%
chi tối thiểu của bệnh viện.
Các khoản chi
Nhóm I: Chi cho con người
Bao gồm các khoản chi về lương, phụ cấp lương (được tính theo chế độ
hiện hành, kể cả nâng bậc lương hàng năm trong từng đơn vị hành chính sự
nghiệp) và các khoản phải nộp theo lương : bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội.
Đây là khoản bù đắp hao phí sức lao động, đảm bảo duy trì quá trình tái sản
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

http://www. lrc.tnu.edu.vn/


13

xuất sức lao động cho bác sỹ, y tá, cán bộ công nhân viên của bệnh viện. Theo
quy định trước đây, nhóm này tương đối ổn định, chiếm khoảng 20% tổng
kinh phí và chỉ thay đổi nếu biên chế được phép thay đổi.
Nhóm II: Chi quản lý hành chính
Bao gồm các khoản chi: tiền điện, tiền nước, văn phòng phẩm, thông
tin liên lạc, hội nghị, khánh tiết, xăng xe… Nhóm này mang tính gián tiếp
nhằm duy trì sự hoạt động của bộ máy quản lý của bệnh viện. Do vậy, các khoản
chi này đòi hỏi phải chi đúng, chi đủ, kịp thời và cần sử dụng tiết kiệm, có hiệu
quả. Tỷ lệ nhóm chi này nên nằm trong khoảng từ 10-15% tổng kinh phí.
Trước đây nhóm chi này bị khống chế bởi quy định của Nhà nước với
định mức chi nhìn chung rất hạn hẹp và bất hợp lý. Tuy nhiên, trong cơ chế
mới đơn vị chủ động xây dựng tiêu chuẩn, định mức và chế độ chi tiêu nội bộ
căn cứ trên cơ sở định mức kinh tế kỹ thuật và chế độ chi tiêu tài chính hiện
hành của Nhà nước để đảm bảo hoạt động thường xuyên cho phù hợp với
hoạt động đặc thù của bệnh viện, đồng thời tăng cường công tác quản lý, sử
dụng tiết kiệm, có hiệu quả trong phạm vi nguồn tài chính của mình.
Cùng với việc chủ động đưa ra định mức chi, đơn vị cần xây dựng
chính sách tiết kiệm và quản lý chặt chẽ các khoản chi tiêu. Quản lý tốt nhóm
này sẽ tạo điều kiện tiết kiệm, tăng thêm kinh phí cho các nhóm khác.
Nhóm III: Chi nghiệp vụ chuyên môn
Bao gồm chi mua hàng hoá, vật tư dùng cho công tác điều trị và khám
bệnh; trang thiết bị kỹ thuật; sách, tài liệu chuyên môn y tế… Nhóm này phụ
thuộc vào cơ sở vật chất và quy mô hoạt động của bệnh viện. Có thể nói đây
là nhóm quan trọng, chiếm 50% tổng số kinh phí và đòi hỏi nhiều công sức về
quản lý. Đây là nhóm thiết yếu nhất, thực hiện theo yêu cầu thực tế nên Nhà
nước ít khống chế việc sử dụng kinh phí nhóm này. Nhóm chi nghiệp vụ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

http://www. lrc.tnu.edu.vn/

14
chuyên môn có liên hệ chặt chẽ với chất lượng săn sóc bệnh nhân và mục tiêu
phát triển bệnh viện.
Vấn đề đặt ra trong việc quản lý nhóm chi này là do những quy định
không quá khắt khe đòi hỏi các nhà quản lý phải biết sử dụng đúng mức và
thích hợp, tránh làm mất cân đối thu chi đặc biệt là thuốc nhưng vẫn giữ dược
chất lượng điều trị và nhất là tiết kiệm được kinh phí, tránh lãng phí: chi
thuốc không quá 50% nhóm chi chuyên môn.
Nhóm IV: Chi mua sắm, sửa chữa tài sản cố định
Hàng năm do nhu cầu hoạt động, do sự xuống cấp tất yếu của tài sản cố
định dùng cho hoạt động chuyên môn cũng như quản lý nên thường phát sinh
nhu cầu kinh phí để mua sắm, trang bị thêm hoặc phục hồi giá trị sử dụng cho
những tài sản cố định đã xuống cấp. Có thể nói đây là nhóm chi mà các bệnh
viện đều quan tâm vì nhóm này có thể làm thay đổi bộ mặt của bệnh viện và
thay đổi công nghệ chăm sóc bệnh nhân theo hướng phát triển từng giai đoạn.
Tỷ lệ chi nhóm này nên ở mức trên 20% với bốn mục tiêu chính:
- Duy trì và phát triển cơ sơ vật chất.
- Duy trì và phát triển tiện nghi làm việc.
- Duy trì và phát triển trang thiết bị.
- Duy trì và phát triển kiến thức, kỹ năng nhân viên.
* Về sửa chữa
Nhìn chung các bệnh viện của Việt Nam đều xuống cấp và đòi hỏi phải
sửa chữa, nâng cấp, mở rộng đặc biệt là trong tình trạng quá tải bệnh nhân
như hiện nay. Nhưng đây là nhóm được quy định rất chặt chẽ trong từng phần
vụ: sửa chữa nhỏ và sửa chữa lớn. Vấn đề đặt ra là phải sửa chữa đúng mức,
đầy đủ, đáp ứng tiêu chuẩn vệ sinh; đòi hỏi phát huy năng lực quản lý trong

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

http://www. lrc.tnu.edu.vn/