LUẬN án TIẾN sĩ bồi DƯỠNG KIẾN THỨC QUỐC PHÒNG AN NINH CHO đội NGŨ cán bộ CHỦ CHỐT xã, PHƯỜNG, THỊ TRẤN TRÊN địa bàn QUÂN KHU 3 HIỆN NAY

5

MỞ ĐẦU
1. Giới thiệu khái quát về luận án
Đề tài luận án có tiêu đề là: “Bồi dưỡng kiến thức quốc phòng - an ninh cho
đội ngũ cán bộ chủ chốt xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3 hiện nay”. Đây là vấn
đề đã được nghiên cứu sinh có ý thức tích lũy kiến thức và kinh nghiệm trong 16
năm làm giảng viên CTĐ, CTCT ở Học viện Chính trị và Trường Sĩ quan Chính
trị, trực tiếp giảng dạy, nghiên cứu về CTĐ, CTCT trong công tác QS, QP địa
phương, trong đó có vấn đề giáo dục và bồi dưỡng kiến thức QP-AN. Trong quá
trình học tập, công tác, nghiên cứu sinh tích cực nghiên cứu về thực tiễn công tác
bồi dưỡng kiến thức QP-AN cho đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở nhiều nơi,
đặc biệt là ở địa bàn Quân khu 3; đồng thời đã trực tiếp tham gia bồi dưỡng kiến
thức QP-AN cho đội ngũ này. Luận văn thạc sĩ chuyên ngành Xây dựng Đảng
Cộng sản Việt Nam (năm 2009), các chương giáo trình, tập bài giảng, các bài báo
khoa học đăng tải trên các tạp chí trong và ngoài quân đội do nghiên cứu sinh thực
hiện cơ bản đề cập đến công tác giáo dục, bồi dưỡng kiến thức QP-AN.
Quá trình triển khai công trình, nghiên cứu sinh đã sưu tầm, nghiên cứu
nhiều tài liệu về công tác giáo dục, bồi dưỡng kiến thức QP-AN; tham khảo kết
quả nghiên cứu của các công trình, nhóm công trình khoa học ở trong nước và ở
nước ngoài có liên quan; đồng thời dựa vào thực tiễn hoạt động bồi dưỡng kiến
thức QP-AN cho đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3, cùng với kết
quả điều tra khảo sát thực tế của tác giả về vấn đề này.
Kết cấu luận án gồm: mở đầu, tổng quan vấn đề nghiên cứu, 3 chương (6
tiết), kết luận và kiến nghị, danh mục công trình khoa học của tác giả đã được
công bố liên quan đến đề tài, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục. Với dung
lượng 3 chương (6 tiết), đảm bảo cho luận án có điều kiện triển khai nghiên
cứu làm rõ những vấn đề cơ bản về lý luận và thực tiễn, đề xuất những giải
pháp chủ yếu bồi dưỡng kiến thức QP-AN cho đội ngũ CBCC xã, phường, thị
trấn ở Quân khu 3 hiện nay.

6

2. Lý do chọn đề tài
Để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc XHCN, đập tan mọi âm
mưu và hành động chống phá cách mạng nước ta của các thế lực thù địch trong
mọi tình huống, đòi hỏi phải thường xuyên xây dựng, củng cố nền QPTD và an
ninh nhân dân vững mạnh, trong đó, giáo dục QP-AN cho các tầng lớp dân cư
trong xã hội nói chung và bồi dưỡng kiến thức QP-AN cho CBCC các cấp
trong hệ thống chính trị nói riêng là một nội dung rất quan trọng. Đảng ta chỉ
rõ: “Phải tăng cường công tác giáo dục quốc phòng cho toàn dân, trước hết là
đối với cán bộ các cấp, các ngành của Đảng và Nhà nước”[5]. “Bồi dưỡng kiến
thức QP-AN là tiêu chuẩn bắt buộc đối với cán bộ, đảng viên, là một trong
những tiêu chí để xem xét, đề bạt, bổ nhiệm cán bộ”[6].
Quân khu 3 là địa bàn chiến lược trọng yếu trong thế trận QPTD của cả
nước, là cửa ngõ phía đông, đông nam Thủ đô Hà Nội, vùng lãnh thổ rộng lớn,
bao gồm cả miền núi, đồng bằng, đô thị và vùng biển đảo, giầu truyền thống
cách mạng, văn hoá, là khu vực có tiềm lực phát triển KT-XH nhanh, bền
vững, QP-AN thường xuyên được củng cố và tăng cường, nơi bố trí, chuẩn bị
sẵn lực lượng cơ động của Bộ Quốc phòng và các khu căn cứ thời chiến của
Đảng, Nhà nước. Đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3 là một bộ
phận trong đội ngũ cán bộ của Đảng, Nhà nước ta; là lực lượng nòng cốt, giữ
vai trò quyết định trong việc nghiên cứu, quán triệt đường lối, chủ trương của
Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các chỉ thị, nghị quyết của cấp
trên, vận dụng đúng đắn, sáng tạo vào điều kiện cụ thể của địa phương để đề
ra chủ trương, kế hoạch phát triển KT-XH, củng cố QP-AN; đồng thời, có vai
trò lãnh đạo, quản lý, điều hành, tổ chức thực hiện công tác QS, QP địa
phương. Để hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ của mình, đòi hỏi đội ngũ
CBCC xã, phường, thị trấn phải có phẩm chất, trình độ, kiến thức toàn diện,
trong đó phải có kiến thức QP-AN tương ứng.

7

Công tác bồi dưỡng kiến thức QP-AN cho đội ngũ CBCC xã, phường,
thị trấn ở Quân khu 3 là một bộ phận trong công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ
của Đảng, Nhà nước ta, nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm, trang bị, bổ
sung tri thức, kỹ năng, kinh nghiệm lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện nhiệm
vụ QP-AN ở địa phương, bảo đảm cho đội ngũ này có đủ khả năng đáp ứng tốt
yêu cầu nhiệm vụ của từng chức danh cán bộ. Hiện nay, nhiệm vụ bảo vệ Tổ
quốc XHCN và công tác QS, QP địa phương trên địa bàn Quân khu đã có sự
phát triển với nhiều nội dung, yêu cầu mới, đòi hỏi đội ngũ CBCC xã, phường,
thị trấn phải thường xuyên được bồi dưỡng kiến thức QP-AN.
Những năm qua, công tác bồi dưỡng kiến thức QP-AN cho đội ngũ
CBCC xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3 đã được các cấp uỷ, chính quyền và
các cơ quan chức năng của các địa phương quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và tổ
chức thực hiện chặt chẽ, nghiêm túc và đạt được những kết quả bước đầu
quan trọng, nhờ đó trình độ, kiến thức QP-AN của đội ngũ này được nâng lên
đáng kể, góp phần thúc đẩy công tác QS, QP, an ninh ở các địa phương trên
địa bàn Quân khu phát triển. Tuy nhiên, trước yêu cầu mới của nhiệm vụ bảo
vệ Tổ quốc, trước sự phát triển mới của tình hình, nhiệm vụ chính trị của mỗi
địa phương, nhất là công tác QS, QP địa phương, việc bồi dưỡng kiến thức
QP-AN cho đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3 còn bộc lộ
không ít những hạn chế, bất cập cần phải được xem xét nghiêm túc và khắc
phục kịp thời. Vì vậy, nghiên cứu đề tài Bồi dưỡng kiến thức quốc phòng an ninh cho đội ngũ cán bộ chủ chốt xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3
hiện nay là vấn đề cấp thiết, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc.
3. Mục đích nghiên cứu của luận án
Nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả bồi dưỡng kiến thức QP-AN cho
đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3 hiện nay, góp phần xây
dựng đội ngũ CBCC xã phường, thị trấn trên địa bàn Quân khu 3 vững mạnh,

đáp ứng yêu cầu chức trách, nhiệm vụ được giao.


8

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án
* Đối tượng
Đối tượng nghiên cứu của luận án là hoạt động bồi dưỡng kiến thức
QP-AN cho đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3 hiện nay.
* Phạm vi nghiên cứu
Luận án tập trung nghiên cứu hoạt động bồi dưỡng kiến thức QP-AN
cho đội ngũ CBCC các xã, phường, thị trấn trên địa bàn Quân khu 3 hiện nay.
Phạm vi khảo sát: khảo sát điểm ở một số địa phương, cơ quan quân sự
địa phương, trường quân sự tỉnh, thành phố (sau đây gọi chung là cấp tỉnh),
trung tâm bồi dưỡng chính trị các huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh
(sau đây gọi chung là cấp huyện) thuộc các tỉnh Hải Dương, Hưng Yên, Nam
Định, Thái Bình, Hải Phòng, Quảng Ninh. Tư liệu, số liệu nghiên cứu chủ yếu
được giới hạn từ năm 2010 trở lại đây.
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án
* Đóng góp mới của luận án
Xây dựng quan niệm và xác định nội dung, hình thức, phương pháp bồi
dưỡng kiến thức QP-AN cho đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3.
Tổng kết thực tiễn, rút ra một số bài học kinh nghiệm bồi dưỡng kiến
thức QP-AN cho đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3.
Đề xuất những giải pháp chủ yếu bồi dưỡng kiến thức QP-AN cho đội
ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3 hiện nay.
* Ý nghĩa lý luận, thực tiễn của luận án
- Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần cung cấp thêm cơ sở khoa
học, giúp cấp uỷ, chính quyền các cấp của các địa phương trên địa bàn Quân
khu 3, đảng uỷ, chỉ huy cơ quan quân sự cấp tỉnh, cấp huyện, lãnh đạo, chỉ huy

Trường Quân sự cấp tỉnh, Trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp huyện và các tổ
chức, các lực lượng có liên quan lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện có hiệu


9

quả hơn đối với công tác bồi dưỡng kiến thức QP-AN cho đội ngũ CBCC xã,
phường, thị trấn.
- Đề tài có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo phục vụ cho công tác
nghiên cứu, giảng dạy, học tập môn công tác đảng, công tác chính trị và các
môn học liên quan đến giáo dục QP-AN ở các trung tâm giáo dục QP-AN và
các học viện, nhà trường trong và ngoài quân đội.


10

TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
Phần này viết dài quá (để sau), nên viết gọn lại theo hướng:
- Khái quát thành các mảng công trình nghiên cứu (từ 3 – 4 mảng) để
dễ cho đánh giá của tác giả ở phần những vấn đề còn tồn tại luận án tiếp tục
giải quyết
- Mỗi mảng lại liệt kê thành từng cụm công trình nghiên cứu, sau đó
nói khái quát nội dung của các công trình đó(mỗi cụm khoảng 1 trang)
1. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
1.1. Tài liệu của nước ngoài liên quan đến đề tài luận án
* Tài liệu về giáo dục quốc phòng ở Liên Xô
- V.I.Lê-nin là người sáng lập ra Nhà nước XHCN Xô-Viết và Hồng
quân Liên Xô. Chính Người đã đặt nền móng cho công tác giáo dục quốc
phòng toàn dân. Trong bài “Cảng Lữ Thuận thất thủ” viết năm 1905, V.I.Lênin đã nhấn mạnh rằng, chiến tranh hiện đại không phải do quân đội đánh
thuê, mà do nhân dân tiến hành. Trong những năm nội chiến, V.I.Lê-nin nêu

thêm một đặc điểm của chiến tranh hiện đại: Muốn tiến hành chiến tranh một
cách thực sự, phải có một hậu phương được tổ chức vững chắc…[32, tr.497].
- Cuốn “Phòng thủ dân sự” của Đại tướng A.T.An-Tu-Nin (Chủ biên), do
Trần Đăng Vĩnh dịch là tài liệu giáo khoa trình bày nội dung huấn luyện cho
nhân dân Liên Xô về các vấn đề phòng thủ dân sự [1]. Theo Ông, phòng thủ
dân sự là sự nghiệp của toàn dân. Mỗi công dân của Tổ quốc đều phải nắm
vững những kiến thức cần thiết về phòng thủ dân sự, phòng tránh vũ khí huỷ
diệt lớn. Việc chuẩn bị cho nhân dân thực hiện các nhiệm vụ phòng thủ dân sự
bao gồm một hệ thống các biện pháp đồng bộ. Trong đó, biện pháp quan trọng
nhất là huấn luyện, luyện tập, hướng dẫn cho nhân dân các biện pháp phòng
tránh, cấp cứu cho nhau và tự cấp cứu, tiến hành công việc khẩn cấp cứu người


11

và sửa chữa hư hại trong những vùng bị đánh phá, bảo đảm cho mỗi người dân
sẵn sàng hành động đúng và khéo léo trong các điều kiện đặc biệt.
Đại tướng A.T.An-Tu-Nin cho rằng, ngoài việc học tập một cách có tổ
chức, người dân cần phải “thường xuyên tự mình học tập, mở rộng và nâng
cao kiến thức về phòng tránh vũ khí huỷ diệt lớn”; tổ chức “các buổi nói
chuyện và thực hành về phòng thủ dân sự, xem phim và xem truyền hình về
các vấn đề phòng thủ dân sự, tham gia các buổi diễn tập…”. Và “không chỉ
riêng người lớn mà trẻ em cũng cần phải nắm vững kỹ năng phòng tránh vũ
khí huỷ diệt lớn”.
- Cuốn “Công tác tổ chức giáo dục thể thao quốc phòng trong trường
học” của N.I.Nie-Kra-Xốp (Hoàng Minh Thanh dịch, Duy Hà hiệu đính) là
công trình khoa học bàn về việc tổ chức các hoạt động thể thao quốc phòng
trong hệ thống trường học ở Liên Xô [42]. Tác phẩm đã tổng kết quá trình
hoạt động của Hội tình nguyện giúp đỡ hải, lục, không quân toàn Liên Xô
(gọi tắt là hội Đô-xáp Liên Xô) trong các trường học, nhằm giáo dục tinh thần

yêu nước, ý thức cảnh giác cách mạng, bồi dưỡng, huấn luyện những kiến
thức, kỹ năng QS, QP cần thiết cho học sinh.
Theo tác giả, các chi hội Đô-xáp cơ sở phải được tổ chức, phát triển và
hoạt động có hiệu quả không chỉ trong các nhà máy, công xưởng, nông trường
quốc doanh, nông trang tập thể, các trạm máy kéo… mà còn cả trong các
trường học, nhằm giúp học sinh thực hiện “ước mơ trở thành những phi công
anh dũng, những người chinh phục không gian bao la, những thuỷ thủ can
đảm, những nhà chế tạo máy bay và động cơ, những nhân viên điện đài khéo
léo, nhà sáng chế các công trình vô tuyến điện độc đáo”, giúp học sinh học
bắn súng giỏi, bơi lội, chèo thuyền, hành quân bộ, lái môtô, ôtô, nhảy dù…
Tác giả đã trích dẫn lời của anh hùng Liên Xô Lakop Feđôtôvích Pavơlốp
trong cuốn “Tôi đã học tập được gì trong hội quốc phòng” (do Nhà xuất bản
Đô-xáp ấn hành năm 1955) rằng: “Ngay từ bây giờ, lúc mà bạn còn chưa mặc


12

áo lính, bạn hãy học tập một cách kiên trì tất cả những cái gì cần thiết trong
chiến tranh”; “Bạn cần phải biết đào công sự giỏi, phải biết bơi, biết bò, biết
trườn, phải hiểu động cơ hoặc ít nhất cũng phải biết lái ôtô, phải hiểu biết vô
tuyến điện. Và tất nhiên bạn phải biết bắn trúng đích. Tất cả những cái đó, hội
Đô-xáp sẽ huấn luyện cho bạn”.
N.I.Nie-Kra-Xốp cho rằng, sự tham gia của học sinh vào các tổ, các lớp
huấn luyện và các đội vận động viên của hội sẽ góp phần củng cố khả năng
phòng thủ đất nước, bởi vì càng có nhiều thanh niên thông thạo một hoặc
nhiều môn quân sự thực dụng bao nhiêu, thì công tác giáo dục quốc phòng
phổ cập càng được nâng cao bấy nhiêu (cả về số lượng và chất lượng). Theo
tác giả, mỗi người Xô-Viết yêu nước, bất kỳ ở cương vị nào đều cần thiết
được chuẩn bị về mặt quốc phòng.
* Tài liệu về giáo dục quốc phòng ở Trung quốc

Thông tin Khoa học Quân sự số tháng 9 năm 2007 (thuộc Trung tâm
Thông tin khoa học - công nghệ - môi trường Bộ Quốc Phòng) đã phát hành
tài liệu “Đại cương giáo dục quốc phòng toàn dân của Trung Quốc” (theo Tạp
chí Dân binh Trung Quốc, 12. 2006) [49]. Tài liệu đã chỉ rõ:
Nhiệm vụ cơ bản của giáo dục quốc phòng toàn dân là phổ cập kiến
thức quốc phòng, bồi dưỡng kỹ năng quân sự, bồi dưỡng nhân tài dự bị quốc
phòng, khơi dạy lòng yêu nước, tăng cường lòng tự tôn dân tộc, lòng tự tin,
lòng tự hào và nâng cao tính tự giác chấp hành nghĩa vụ quốc phòng của
công dân với phương châm toàn dân tham gia, kiên trì lâu dài, chú trọng
hiệu quả thực tế.
Nguyên tắc của giáo dục quốc phòng là: kết hợp giáo dục thường xuyên
với giáo dục tập trung; kết hợp giáo dục phổ cập với giáo dục trọng điểm; kết
hợp giáo dục lý luận với giáo dục thực tiễn.
Nội dung giáo dục quốc phòng gồm:


13

- Lý luận quân sự…
- Tri thức quân sự…
- Lịch sử quân sự…
- Pháp quy quốc phòng…
- Tình hình và nhiệm vụ quốc phòng…
- Kỹ năng quân sự…
Đối tượng giáo dục quốc phòng
Tài liệu chỉ rõ, đối tượng giáo dục quốc phòng ở Trung Quốc gồm:
nhân viên công tác trong cơ quan nhà nước; học sinh, sinh viên; dân binh
trong ngạch dự bị và các đối tượng khác.
Đối với đối tượng là nhân viên công tác trong cơ quan nhà nước, tài
liệu hết sức coi trọng giáo dục quốc phòng cho cán bộ lãnh đạo. Tài liệu chỉ

rõ: “Cán bộ lãnh đạo các cấp là người tổ chức, người lãnh đạo giáo dục quốc
phòng của địa phương mình, của ngành mình, cũng là đối tượng trọng tâm
của giáo dục quốc phòng, tích cực tham gia các hoạt động giáo dục quốc
phòng”. Tài liệu cho rằng, cán bộ lãnh đạo cần có tố chất lý luận tương ứng
để thực hiện chức trách quốc phòng, hiểu rõ pháp luật, pháp quy quốc phòng,
nắm vững phương châm chính sách xây dựng quốc phòng; phải có ý thức
quốc phòng cao, có quan điểm nhất quán xây dựng quốc phòng gắn với xây
dựng kinh tế; có đủ kiến thức quốc phòng cần thiết, có ý thức về chủ quyền an
ninh quốc gia; phải có tố chất quân sự nhất định, có thể lãnh đạo quần chúng
nhân dân tham gia chiến đấu. Vì vậy, nội dung trọng điểm giáo dục quốc
phòng cho đối tượng này là: lý luận quân sự và chiến tranh của chủ nghĩa
Mác, phương châm chính sách xây dựng quốc phòng của Đảng, Nhà nước,
kiến thức về chiến tranh thông tin, cải cách quân sự mới, kiến thức kinh tế
quốc phòng, khoa học kỹ thuật quân sự hiện đại, chủ quyền quốc gia, lịch sử


14

quân sự và kiến thức pháp luật, pháp quy quốc phòng, tình hình và nhiệm vụ
quốc phòng, kỹ năng quân sự cơ bản.
Tài liệu chỉ rõ biện pháp giáo dục quốc phòng đối với cán bộ lãnh đạo
là: Trường đảng, học viện hành chính, trường bồi dưỡng cán bộ các cấp phải
đưa giáo dục quốc phòng cho cán bộ lãnh đạo vào kế hoạch dạy học, bồi
dưỡng cán bộ, mở khoá trình giáo dục quốc phòng. Các địa phương, các
ngành dựa vào việc bố trí thống nhất của nhà nước để lựa chọn cán bộ lãnh
đạo đi bồi dưỡng ở các học viện, nhà trường quân sự. Các địa phương, các
ngành phải tổ chức các buổi báo cáo tình hình, nói chuyện về tri thức quốc
phòng, tổ chức các hoạt động như “ngày quân sự”, tổ chức giáo dục quốc
phòng thường xuyên cho cán bộ lãnh đạo.
Để nâng cao chất lượng giáo dục quốc phòng toàn dân, tài liệu xác định

các biện pháp bảo đảm như: bảo đảm giáo viên giáo dục quốc phòng; bảo
đảm tài liệu giảng dạy và tiến hành kiểm tra đánh giá kết quả.
* Tài liệu về giáo dục quốc phòng ở Cộng hoà Pháp
Tài liệu “Giáo dục quốc phòng của một số nước” (Phụ lục II thuộc đề
tài “Giáo dục quốc phòng đối với cán bộ công chức của Đảng, Nhà nước và
đoàn thể” do Cục Nhà trường, Bộ Tổng tham mưu nghiên cứu) [18] đã đề cập
một số vấn đề cơ bản về giáo dục quốc phòng của Cộng hoà Pháp.
Trong phần giới thiệu về Học viện Nghiên cứu quốc phòng cấp cao
Pháp, tài liệu đã viết: Học viện Quốc phòng được thành lập nhằm cung cấp
cho các chính khách, các nhà quân sự và những nhà lãnh đạo các lĩnh vực
hoạt động khác ở Pháp những thông tin sâu sắc về nền quốc phòng. Quốc
phòng không còn là lĩnh vực riêng biệt của quân đội và chính quyền mà liên
quan đến mọi công dân và mọi lĩnh vực hoạt động khác của đất nước. Từ đó
cho thấy sự cần thiết mang lại một thông tin rộng rãi về nền quốc phòng cho
những người chịu trách nhiệm về đời sống của đất nước và tiếp đến là phổ cập
tư tưởng quốc phòng trong toàn quốc.


15

Tài liệu chỉ rõ, nhiệm vụ chủ yếu của học viện Quốc phòng là cung cấp
cho các quan chức Pháp thuộc các lĩnh vực hoạt động khác nhau những thông
tin chuyên đề về những vấn đề lớn liên quan đến quốc phòng; dẫn dắt, khêu
gợi những đề tài nghiên cứu về quốc phòng; ủng hộ các trường đại học và các
cơ quan nghiên cứu, đào tạo về lĩnh vực quốc phòng. Học viên tham dự các
khoá học thuộc các ngành: quân đội, các cơ quan công cộng, các xí nghiệp,
các nghề tự do và báo giới. Danh sách học viên tham gia các khoá học đều
được Thủ tướng phê duyệt và được công bố trên công báo…
Chương trình của các khoá học được quy hoạch sao cho học viên tiếp
nhận được thông tin những vấn đề lớn về quốc phòng, bảo đảm cuối khóa

học, học viên có thể trình bày suy nghĩ và kiến nghị của mình về nền quốc
phòng theo cách họ quan niệm cho một giai đoạn từ 20 đến 30 năm, đồng thời
xem xét tất cả các yếu tố hạn chế về lĩnh vực này. Như vậy, sau khi lĩnh hội
các thông tin về phòng thủ nước Pháp bằng biện pháp quân sự dưới các khía
cạnh khác nhau, học viên được yêu cầu suy nghĩ về tình hình đất nước và khả
năng bảo vệ Tổ quốc trong những lĩnh vực phi quân sự. Xuất phát từ tình hình
thực tiễn, nhất là những vấn đề nảy sinh đối với nước Pháp, học viên phải
phân tích những chiều hướng phát triển của tình hình theo dự báo của họ, đề
xuất các chính sách quốc phòng phù hợp nhất với tình hình hoặc tình huống
giả định trong tương lai.
Trong quá trình học tập, học viên được tiếp nhận thông tin bằng nhiều hình
thức, biện pháp khác nhau như: qua các chủ đề bài giảng của các quan chức cấp
cao hoặc các chuyên gia trong các lĩnh vực khác nhau; qua các cuộc hội thảo, thảo
luận; qua các chuyến tham quan thực tế tới các cơ quan chỉ huy, các đơn vị tiêu
biểu về phòng thủ bảo vệ tổ quốc và các chuyến đi học tập ở nước ngoài.
Kết quả học tập và những nhận định, kiến nghị của học viên mỗi khoá
học được Học viện tổng hợp và gửi tới các bộ trưởng có liên quan thông qua


16

cơ quan Tổng thư ký quốc phòng. Các cơ quan hữu quan có thể tìm thấy
những phân tích, kiến nghị hữu ích để giúp Chính phủ hoạch định chính sách
quốc phòng của đất nước phù hợp.
Tài liệu chỉ rõ, hệ thống giáo dục quốc phòng Cộng hoà Pháp rất đa
dạng, phong phú, bao gồm các học viện, trường, trung tâm nghiên cứu về
quốc phòng trực thuộc Chính phủ, trực thuộc Bộ Giáo dục, trực thuộc Bộ
Quốc phòng. Hệ thống các trường trực thuộc Bộ Quốc phòng được tổ chức
thành nhiều loại như: Các trường thuộc Bộ tham mưu liên quân; các trường
thuộc Tổng cục Trang bị; các trường thuộc Lục quân; các trường thuộc Hải

quân, không quân; các trường thuộc Cảnh binh quốc gia…
1.2. Tài liệu ở trong nước liên quan đến đề tài luận án
* Về công tác giáo dục QP-AN toàn dân
Lê Minh Vụ (Chủ nhiệm đề tài), Đổi mới giáo dục quốc phòng trong hệ
thống giáo dục quốc gia, Đề tài khoa học cấp Nhà nước, 2006 [53]. Trên cơ sở
trình bày, làm rõ các khái niệm: quốc phòng, giáo dục quốc phòng trong hệ
thống giáo dục quốc gia, đề tài đi sâu phân tích quá trình phát triển tư duy lý
luận của Đảng về quốc phòng và giáo dục quốc phòng qua từng giai đoạn cách
mạng, nhất là trong sự nghiệp đổi mới đất nước. Đề tài khẳng định, đổi mới
giáo dục quốc phòng là đổi mới toàn diện tất cả các nội dung, biện pháp cấu
thành giáo dục quốc phòng, từ nhận thức đến hành động; từ nội dung, chương
trình, phương pháp giáo dục đến đánh giá kết quả; từ cơ chế tổ chức quản lý
đến người dạy, người học, điều kiện đảm bảo và chế độ chính sách. Yêu cầu
đổi mới giáo dục quốc phòng phải hợp lý, đồng bộ, thống nhất và phù hợp với
đối tượng người học.
Đề tài xác định những căn cứ, đánh giá thực trạng và rút ra những kinh
nghiệm đổi mới giáo dục quốc phòng trong hệ thống giáo dục quốc gia. Trên
cơ sở dự báo những nhân tố tác động, xu hướng vận động của công tác giáo


17

dục quốc phòng trong hệ thống giáo dục quốc gia đến năm 2020, đề tài đã
xác định 3 quan điểm, 6 giải pháp cơ bản nhằm đổi mới giáo dục quốc
phòng trong hệ thống giáo dục quốc gia ở nước ta từ nay đến năm 2020.
Trần Đình Đích, Một số vấn đề về đổi mới chương trình, nội dung giáo
dục quốc phòng hiện nay, Tạp chí QPTD, 10/2006; Hồ Quốc Toản, Bước phát
triển trong công tác giáo dục quốc phòng của Đảng và Nhà nước ta, Tạp chí
QPTD, 8/2007; Phùng Quang Thanh, Tăng cường giáo dục QP-AN trong thời
kỳ đất nước hội nhập kinh tế quốc tế, Tạp chí Cộng sản, 12/2010; Nguyễn

Duy Nguyên, Công tác giáo dục QP-AN ở Hải Dương và một số vấn đề đặt
ra, Tạp chí QPTD, 3/2011; Nguyễn Thiện Nhân, Tiếp tục đẩy mạnh giáo dục
QP-AN đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, Tạp chí QPTD,
6/2011; Nguyễn Thành Đô, Một số vấn đề đổi mới, nâng cao chất lượng công
tác giáo dục QP-AN hiện nay, Tạp chí QPTD, 11/2011; Nguyễn Tiến Phong,
Nhìn lại 10 năm thực hiện công tác giáo dục QP-AN ở Thành phố Hải Phòng,
Tạp chí Dân quân tự vệ Giáo dục quốc phòng, 11/2011; Nguyễn Thanh Thược,
Quân khu 3 thực hiện tốt công tác giáo dục QP-AN, Tạp chí QPTD, 6/2013 [47].
Trên cơ sở đánh giá thực trạng, phân tích những thành công và những
hạn chế, khuyết điểm của công tác giáo dục QP-AN của nước ta nói chung và
ở một số địa phương trên địa bàn Quân khu 3 trong thời gian qua, các công
trình trên đã rút ra một số bài học kinh nghiệm, đề xuất những nhiệm vụ và
giải pháp cơ bản tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng công tác giáo dục QPAN đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cách mạng trong thời kỳ mới.
* Về giáo dục QP-AN cho học sinh, sinh viên
Viện Khoa học xã hội và nhân văn quân sự, Công tác giáo dục quốc
phòng ở các trường trung học phổ thông thuộc tỉnh Hà Tây hiện nay, Đề tài
khoa học cấp Viện, 2001; Phạm Xuân Hảo, Giáo dục quốc phòng cho sinh
viên đại học hiện nay, Chuyên đề khoa học cấp Viện Khoa học xã hội và


18

nhân văn quân sự, 2002; Nguyễn Quốc Danh, Công tác đảng, công tác
chính trị trong giáo dục quốc phòng của Học viện Lục quân cho sinh viên
trên địa bàn Thành phố Đà Lạt hiện nay, Luận văn thạc sĩ Khoa học Chính
trị, Học viện Chính trị quân sự, 2004; Phạm Gia Cư (Chủ nhiệm đề tài),
Nâng cao chất lượng giáo dục quốc phòng cho sinh viên trên địa bàn Hà
Nội hiện nay, Đề tài khoa học cấp Học viện, 2010 [19].
Ở các góc độ tiếp cận khác nhau, các công trình khoa học nêu trên đã
phân tích làm rõ cơ sở lý luận, thực tiễn của vấn đề nghiên cứu, trong đó, đặc

biệt đi sâu làm rõ một số quan niệm về giáo dục quốc phòng và công tác đảng,
công tác chính trị trong giáo dục quốc phòng cho học sinh, sinh viên; chỉ rõ vị
trí, vai trò, đặc điểm, xác định tiêu chí và những vấn đề có tính nguyên tắc
trong giáo dục quốc phòng và công tác đảng, công tác chính trị trong giáo dục
quốc phòng cho học sinh, sinh viên ở các nhà trường, địa bàn mà từng đề tài
tập trung nghiên cứu. Trên cơ sở đánh giá thực trạng, các công trình xác định
phương hướng, yêu cầu và những giải pháp cơ bản để nâng cao chất lượng
giáo dục quốc phòng và công tác đảng, công tác chính trị trong giáo dục quốc
phòng cho học sinh, sinh viên trong giai đoạn hiện nay.
* Về bồi dưỡng kiến thức QP-AN cho đội ngũ cán bộ, công chức
Cục Nhà trường, Bộ Tổng tham mưu, Giáo dục quốc phòng đối với cán
bộ công chức của Đảng, Nhà nước và đoàn thể, Đề tài khoa học cấp Bộ Quốc
phòng, 1996; Hồ Sỹ Luyến (Chủ biên) [18], Tổ chức, phương pháp bồi dưỡng
kiến thức quốc phòng cho cán bộ các cấp của Đảng, Nhà nước và đoàn thể,
Nxb CTQG, Hà Nội, 2001 [34].
Trên cơ sở quán triệt sâu sắc quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng ta về giáo dục, giáo dục quốc
phòng, các công trình này đã đi sâu phân tích làm rõ cơ sở lý luận, thực tiễn
của vấn đề nghiên cứu. Đặc biệt, các công trình đã làm rõ một số khái niệm


19

liên quan như: giáo dục, bồi dưỡng kiến thức quốc phòng, giáo dục quốc
phòng đối với cán bộ công chức của Đảng, Nhà nước và đoàn thể; chỉ rõ vai
trò, đặc điểm và những vấn đề có tính nguyên tắc đối với công tác giáo dục
quốc phòng và tổ chức, phương pháp bồi dưỡng kiến thức quốc phòng cho
cán bộ, công chức của Đảng, Nhà nước, đoàn thể; đánh giá thực trạng và
rút ra một số kinh nghiệm giáo dục quốc phòng, tổ chức, phương pháp bồi
dưỡng kiến thức quốc phòng cho đội ngũ cán bộ này. Từ dự báo những

nhân tố tác động, các công trình đã xác định phương hướng, yêu cầu và
những giải pháp chủ yếu nâng cao chất lượng giáo dục quốc phòng, tổ
chức, phương pháp bồi dưỡng kiến thức quốc phòng cho đội ngũ cán bộ công
chức của Đảng, Nhà nước và đoàn thể.
Một số bài báo khoa học của các tác giả: Nguyễn Mạnh Dũng, Một số
giải pháp cơ bản nâng cao chất lượng giáo dục quốc phòng trong các bộ,
ngành hiện nay, Tạp chí QPTD, 9/2006; Nguyễn Thế Trị, “Nâng cao kiến
thức và tư duy quốc phòng cho cán bộ chiến dịch, chiến lược trong tình hình
mới”, Cẩm nang công tác QP-AN dành cho cán bộ lãnh đạo các cấp, Nxb
Văn hoá - Thông tin, Hà Nội, 2007; Hoàng Văn Thuận, Nâng cao chất lượng
bồi dưỡng kiến thức QP-AN ở Trường Quân sự Thành phố Hồ Chí Minh, Tạp
chí QPTD, 3/2009; Nguyễn Văn Nõn, Trường Quân sự Quân khu 7 nâng cao
chất lượng bồi dưỡng kiến thức QP-AN, Tạp chí QPTD, 5/ 2012.
Các công trình này đã chỉ rõ sự cần thiết và những yêu cầu về kiến thức
QP-AN của đội ngũ cán bộ công chức ở các cấp, các ngành, các địa phương;
từ đó đề xuất nhiệm vụ và những giải pháp cơ bản nâng cao chất lượng bồi
dưỡng kiến thức QP-AN cho đội ngũ cán bộ, công chức ở bộ, ngành, địa
phương mà công trình nghiên cứu.
* Bồi dưỡng kiến thức QP-AN cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp huyện
và đầu ngành cấp cấp tỉnh


20

Phạm Viết Vần, Bồi dưỡng kiến thức quốc phòng cho cán bộ đầu
ngành cấp tỉnh, thành phố và CBCC cấp huyện, quận ở Trường Quân sự
Quân khu 3 trong giai đoạn hiện nay, Luận văn thạc sĩ Khoa học Chính trị,
Học viện Chính trị quân sự, 2004 [51]; Đàm Quốc Việt, Bồi dưỡng kiến thức
quốc phòng cho CBCC cấp quận, huyện của Quân khu Thủ đô hiện nay,
Luận văn thạc sĩ Khoa học Chính trị, Học viện Chính trị quân sự, 2006 [52];

Hà Công Chờ, Phát triển ý thức quốc phòng của học viên bồi dưỡng kiến
thức quốc phòng ở Trường Quân sự Quân khu 7 hiện nay, Luận văn thạc sĩ
Triết học, Học viện Chính trị quân sự, 2007; Nguyễn Văn Bạo (Chủ nhiệm
đề tài), Nâng cao chất lượng bồi dưỡng kiến thức QP-AN cho đối tượng 2 ở
Học viện Chính trị hiện nay, Đề tài khoa học cấp Học viện, 2010 [4].
Nguyễn Hậu Nhất, Bồi dưỡng kiến thức quốc phòng toàn dân cho CBCC
cấp huyện - những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu, Tạp chí QPTD, 10/2000;
Hồ Sỹ Cung, Mấy kinh nghiệm rút ra từ công tác bồi dưỡng kiến thức quốc
phòng cho CBCC của Thành phố Hà Nội, Thông tin khoa học quân sự, Quân
khu Thủ đô 6/2004.
Các công trình khoa học của các tác giả nêu trên đã nghiên cứu khá toàn
diện về bồi dưỡng kiến thức quốc phòng cho CBCC cấp huyện và cán bộ đầu
ngành cấp tỉnh (đối tượng 2) ở các địa bàn chiến lược trọng điểm như: Thủ đô
Hà Nội, Quân khu 3, Quân khu 7. Các công trình khoa học này làm rõ quan
điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta về giáo dục, bồi dưỡng kiến thức
QP- AN; nêu bật quan niệm, vị trí, vai trò, đặc điểm, tiêu chí và những vấn đề
có tính nguyên tắc bồi dưỡng kiến thức quốc phòng cho đội ngũ CBCC cấp
huyện và cán bộ đầu ngành cấp tỉnh; đánh giá thực trạng, chỉ rõ nguyên nhân và
rút ra một số kinh nghiệm bồi dưỡng kiến thức quốc phòng cho đội ngũ cán bộ
này. Trên cơ sở dự báo những nhân tố tác động, các công trình đã đề xuất những
giải pháp chủ yếu nâng cao chất lượng bồi dưỡng kiến thức QP-AN cho đội ngũ


21

CBCC cấp huyện và cán bộ đầu ngành cấp tỉnh hiện nay ở các địa bàn Thủ đô
Hà Nội, Quân khu 3, Quân khu 7, bảo đảm cho đội ngũ cán bộ này có đủ phẩm
chất, kiến thức và năng lực quản lý nhà nước về QP-AN ở địa phương.
Như vậy, từ những góc độ khác nhau, các công trình, nhóm công trình
khoa học trên đây đã bàn khá toàn diện về công tác giáo dục quốc phòng và

bồi dưỡng kiến thức QP-AN cho các đối tượng, trong đó có đội ngũ CBCC
trong hệ thống chính trị ở nước ta (nhất là đối tượng 2). Tư tưởng xuyên suốt
của các công trình, nhóm công trình khoa học khẳng định quan điểm, chủ
trương, chính sách của Đảng, Nhà nước ta về giáo dục, bồi dưỡng kiến thức
QP-AN; chỉ rõ vai trò, tầm quan trọng của công tác này đối với sự nghiệp xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc XHCN, tiêu chuẩn kiến thức QP-AN của một số
chức danh cán bộ, công chức; đánh giá khái quát thực trạng chất lượng giáo
dục, bồi dưỡng kiến thức QP-AN, trên cơ sở đó đề xuất phương hướng, yêu
cầu, nhiệm vụ và những giải pháp cơ bản nâng cao chất lượng của công tác
này. Đây là những tài liệu có giá trị cả lý luận và thực tiễn mà tác giả có thể kế
thừa, vận dụng trong quá trình xây dựng luận án. Tuy nhiên, chưa có công trình
nào nghiên cứu toàn diện, sâu sắc, có hệ thống vấn đề bồi dưỡng kiến thức
QP-AN cho đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3 hiện nay dưới
góc độ chuyên ngành xây dựng Đảng và Chính quyền Nhà nước. Vì vậy, đề
tài luận án của tác giả là vấn đề độc lập, không trùng lắp với các công trình
khoa học đã công bố.
2. Những vấn đề đặt ra luận án tiếp tục giải quyết
Phần này phải đánh giá khái quát lại toàn bộ những vấn đề mà các công
trình khoa học trước đã nghiên cứu, nên phải viết như sau:
Qua nghiên cứu các công trình có liên quan đến luận án, tác giả rút ra
một số nhận xét sau:


22

Một là, các công trình nghiên cứu về… đã đưa ra các khái niệm về…,
bản chất và nội dung của…
Hai là, các công trình nghiên cứu…. đã đề cập đến vấn đề giáo dục
quốc phòng ở…
Ba là, Các công trình đã nghiên cứu ở đối tượng….

Tuy nhiên, chưa có công trình khoa học nào nghiên cứu về bồi dưỡng
kiến thức QP-AN cho đội ngũ CBCC xã, phường thị trấn ở Quân khu 3 hiện
nay. Vì thế, luận án sẽ tập trung nghiên cứu để làm rõ quan niệm về xã,
phường, thị trấn và đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3.
Toàn bộ phần dưới bỏ vì trùng với nội dung nghiên cứu của luận án
- Làm rõ quan niệm về xã, phường, thị trấn và đội ngũ CBCC xã,
phường, thị trấn ở Quân khu 3.
- Làm rõ những vấn đề cơ bản về kiến thức QP-AN và bồi dưỡng kiến
thức QP-AN cho đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3.
- Nghiên cứu, đánh giá thực trạng và rút ra một số kinh nghiệm bồi
dưỡng kiến thức QP-AN cho đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3.
- Nghiên cứu, dự báo sự phát triển của tình hình nhiệm vụ tác động đến
bồi dưỡng kiến thức QP-AN cho đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở Quân
khu 3 hiện nay.
- Nghiên cứu, đề xuất yêu cầu và những giải pháp chủ yếu bồi dưỡng kiến
thức QP-AN cho đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3 hiện nay.
3. Mục tiêu nghiên cứu của luận án
Luận giải làm sáng tỏ những vấn đề cơ bản về lý luận và thực tiễn, trên
cơ sở đó đề xuất những giải pháp chủ yếu bồi dưỡng kiến thức QP-AN cho
đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3 hiện nay.
4. Nội dung nghiên cứu của luận án (cụ thể hơn nữa: 5-6 ND)


23

- Những vấn đề cơ bản về lý luận và thực tiễn bồi dưỡng kiến thức QPAN cho đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3.
- Thực trạng, nguyên nhân và một số kinh nghiệm bồi dưỡng kiến thức
QP-AN cho đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3.
- Yêu cầu và những giải pháp chủ yếu bồi dưỡng kiến thức QP-AN cho
đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3 hiện nay.

5. Phương pháp nghiên cứu của luận án
Dựa trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng của chủ nghĩa
Mác - Lênin, luận án sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu của khoa
học liên ngành và chuyên ngành, trong đó, chú trọng các phương pháp kết
hợp lôgic và lịch sử, phân tích, tổng hợp, điều tra, khảo sát, tổng kết thực tiễn
và phương pháp chuyên gia.


24

Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN BỒI DƯỠNG
KIẾN THỨC QUỐC PHÒNG - AN NINH CHO ĐỘI NGŨ CÁN BỘ
CHỦ CHỐT XÃ, PHƯỜNG, THỊ TRẤN Ở QUÂN KHU 3

1.1. Xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3 và đội ngũ cán bộ chủ chốt
xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3
1.1.1. Xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3
* Khái quát một số nét cơ bản về Quân khu 3
- Quân khu 3 nằm ở phía đông, đông nam Thủ đô Hà Nội, có vị trí
chiến lược trọng yếu, then chốt trong thế trận phòng thủ của miền Bắc và cả
nước; là khu vực có tiềm lực KT-XH, QP-AN to lớn, nơi bố trí, chuẩn bị sẵn
lực lượng cơ động của Bộ Quốc phòng và các khu căn cứ của Đảng, Nhà
nước. Quân khu 3 bao gồm 9 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, với 94
huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (trong đó có 3 huyện biên giới, 21
huyện miền núi, 15 huyện ven biển và 4 huyện đảo); có 1.821 xã, phường, thị
trấn. Quân khu 3 có diện tích tự nhiên là 20.641km2, 132,8km đường biên giới
với Trung Quốc, 425,5 km bờ biển và có trên 3.000 đảo lớn, nhỏ án ngữ phía
đông và đông bắc Tổ quốc; dân số trên 12 triệu người, có 5 tôn giáo và 23 dân
tộc sinh sống đan xen.

- Quân khu 3 là vùng đất ngàn năm văn hiến, là mảnh đất “địa linh,
nhân kiệt”…; là khu vực có truyền thống yêu nước và cách mạng…
- Quân khu 3 là khu vực có KT-XH phát triển năng động, với vành đai
tam giác kinh tế Hải Phòng - Quảng Ninh - Hà Nội… Quân khu 3 có vị trí
chiến lược hết sức quan trọng, là thế trận QP-AN trọng yếu của miền Bắc và
đất nước…
- Suốt mấy nghìn năm dựng nước và giữ nước, nhân dân các địa phương
trên địa bàn Quân khu từ đời này đến đời khác đã đổ nhiều xương máu đánh


25

đuổi kẻ thù xâm lược để giữ vững độc lập, chủ quyền của Tổ quốc, bảo vệ quê
hương và vùng biển, đảo phía đông, đông bắc Tổ quốc và lao động quên mình
phát triển KT-XH, xây dựng cuộc sống ngày càng phồn vinh, hạnh phúc…
- Ngày nay, các địa phương trên địa bàn Quân khu có chính trị ổn định,
kinh tế phát triển nhanh, kết cấu hạ tầng và năng lực sản xuất ngày càng được
tăng cường…; có hệ thống đường bộ, đường sắt, đường thuỷ thuận lợi; hệ
thống trường học, trạm y tế cơ bản được xây dựng kiên cố, cao tầng. Văn hoá,
xã hội của các địa phương trong Quân khu phát triển khá, đời sống vật chất và
tinh thần của nhân dân được cải thiện rõ rệt, bộ mặt đô thị, nông thôn từng
bước đổi mới. QP-AN ngày càng được củng cố và tăng cường, góp phần giữ
vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn Quân khu và cả nước.
- Tuy nhiên, tình hình KT-XH của các địa phương trên địa bàn Quân
khu đang đứng trước nhiều khó khăn, thách thức; tệ nạn xã hội như ma tuý,
mại dâm, cờ bạc và hủ tục mê tín dị đoan có chiều hướng gia tăng…
- Trong thời kỳ mới, nhiệm vụ của các địa phương trong Quân khu rất
nặng nề. Cùng với phát triển KT-XH nhanh, bền vững, các địa phương phải
thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ quân sự, QP-AN… góp phần bảo vệ vững
chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN. Điều đó đang đặt ra những yêu cầu rất cao về

phẩm chất, năng lực, trình độ, kiến thức QP-AN của đội ngũ cán bộ đảng,
chính quyền, đoàn thể ở địa phương, trong đó có đội ngũ CBCC xã, phường,
thị trấn.
* Xã, phường, trị trấn ở Quân khu 3
- Quan niệm về xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3
Theo Từ điển tiếng Việt, “xã, đơn vị hành chính cơ sở ở nông thôn, bao
gồm một số thôn” [50, tr.1404]; “phường, đơn vị hành chính cơ sở ở nội thành,
nội thị, tổ chức theo khu vực dân cư ở đường phố, dưới quận” [50, tr. 984].


26

Như vậy, xã, phường, thị trấn là đơn vị hành chính cơ sở ở nông thôn,
nội thành, nội thị, tổ chức theo khu vực dân cư, bao gồm các thôn, ấp, bản,
khu phố, dưới huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh.
Từ những vấn đề trên, có thể quan niệm: Xã, phường, thị trấn ở Quân
khu 3 là đơn vị hành chính nhà nước thấp nhất trong hệ thống tổ chức hành
chính của nước Cộng hoà XHCN Việt Nam; là một thành phần cơ bản của
khu vực phòng thủ cấp huyện; được tổ chức theo khu vực dân cư ở nông thôn
và thành thị, hợp thành bởi các thôn, xóm, khu phố trên địa bàn, có ranh giới,
lãnh thổ, tổ chức bộ máy và dân số theo quy định của cấp có thẩm quyền; là
nơi nhân dân địa phương trực tiếp sinh sống, lao động sản xuất và chiến đấu
để xây dựng, bảo vệ quê hương, đất nước; có vai trò quan trọng trong phát
triển KT-XH, củng cố QP-AN ở địa phương.
- Đặc điểm của xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3
+ Các xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3 đa dạng về địa lý, bao gồm cả
miền núi, đồng bằng, đô thị, ven biển và hải đảo…
+ Các xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3 có truyền thống cách mạng lâu
đời trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc (nơi phát tích của các
triều đại Lý, Trần…; là những pháo đài vững chắc trong kháng chiến chống

Pháp, chống Mỹ…; đi đầu trong thực hiện đường lối, chính sách của Đảng,
Nhà nước…)
+ Các xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3 có KT-XH phát triển khá
nhanh nhưng không đồng đều…
+ Trong những năm gần đây, tốc độ đô thị hoá ở các xã, phường, thị
trấn ở Quân khu 3 diễn ra khá nhanh…
+ Cư dân các xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3 thường gắn liền với
dòng tộc, có quan hệ thân hữu lâu đời với những nét văn hóa truyền thống đa
dạng, phong phú…


27

- Vai trò của xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3
+ Xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3 là nền tảng của hệ thống hành
chính Nhà nước và của các địa phương…
+ Xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3 là nơi khởi nguồn nhiều chủ
trương, chính sách lớn của Đảng, Nhà nước; nơi trực tiếp tổ chức thực hiện,
góp phần bổ sung, phát triển, hoàn thiện đường lối, chủ trương của Đảng,
chính sách, pháp luật của Nhà nước…
+ Xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3 là nơi trực tiếp bảo tồn, lưu giữ và
phát huy giá trị văn hóa, truyền thống tốt đẹp của dân tộc và của địa phương…
+ Xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3 là một trong những thành phần
quan trọng của thế trận khu vực phòng thủ cấp huyện; nơi trực tiếp triển khai tổ
chức thực hiện nhiệm vụ QS, QP địa phương, góp phần tăng cường tiềm lực
QP-AN của mỗi địa phương và khu vực phía đông, đông bắc của Tổ quốc…
1.1.2. Đội ngũ cán bộ chủ chốt xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3
* Quan niệm đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3
Cán bộ theo Từ điển tiếng Việt là “người làm công tác, có nghiệp vụ
chuyên môn trong cơ quan nhà nước” [50, tr.178].

Đội ngũ cán bộ là tập hợp những người làm công tác, có nghiệp vụ
chuyên môn thành một lực lượng có số lượng, chất lượng, cơ cấu đáp ứng với
yêu cầu nhiệm vụ chính trị, chức năng, hoạt động của một tổ chức chính trị,
xã hội nhất định.
Đội ngũ cán bộ của xã, phường, thị trấn là tập hợp những người có
nghiệp vụ chuyên môn trong hệ thống tổ chức hành chính ở cơ sở, phụ trách
một lĩnh vực công tác cụ thể của tổ chức đảng, chính quyền hay ban, ngành,
đoàn thể chính trị - xã hội ở xã, phường, thị trấn, có số lượng, cơ cấu, tiêu
chuẩn theo quy định của Nhà nước.


28

Chủ chốt, theo Từ điển tiếng Việt là “quan trọng nhất, có tác dụng làm
nòng cốt” [50, tr.227].
Cán bộ chủ chốt của Đảng và Nhà nước là những người nắm giữ những
chức vụ lãnh đạo, quản lý trong tổ chức đảng, chính quyền, ban, ngành, đoàn
thể từ Trung ương đến địa phương, là lực lượng nòng cốt, nhân tố quyết định
thành bại của cách mạng.
Từ những luận giải trên, có thể quan niệm: Đội ngũ CBCC xã, phường,
thị trấn ở Quân khu 3 là những người được Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ
giữ cương vị lãnh đạo, quản lý, điều hành trong tổ chức đảng, chính quyền,
ban ngành, đoàn thể ở xã, phường, thị trấn; là lực lượng nòng cốt quán triệt,
triển khai và tổ chức thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách,
pháp luật của Nhà nước, chỉ thị, nghị quyết của cấp trên ở địa phương; trực
tiếp đề xuất cho cấp uỷ, chính quyền quyết định những chủ trương, chương
trình, kế hoạch phát triển KT-XH, củng cố QP-AN ở địa phương; lãnh đạo,
quản lý, điều hành các tổ chức, các lực lượng của xã, phường, thị trấn thực
hiện nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ở địa phương.
Cán bộ chủ chốt xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3, bao gồm: Bí thư,

Phó bí thư, Uỷ viên Thường vụ đảng uỷ, Chủ tịch, Phó chủ tịch Hội đồng
nhân dân và Uỷ ban nhân dân, trưởng các ban, ngành, đoàn thể chính trị - xã
hội của xã, phường, thị trấn.
* Đặc điểm của đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3
- Đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3 hiện nay cơ bản
được biên chế đủ theo quy định của Chính phủ.
- Nguồn đầu vào của đội ngũ cán bộ chủ chốt xã, phường, thị trấn ở Quân
khu 3 khá đa dạng, trong đó bộ đội đã nghỉ hưu, phục viên, xuất ngũ hoặc
chuyển ngành chiếm tỉ lệ khá cao.


29

- Cán bộ chủ chốt xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3 đa dạng về tuổi
đời, tuổi nghề, có trình độ học vấn và năng lực lãnh đạo, quản lý, điều hành
không đồng đều nhau…
- Trong quá trình thực hiện chức trách, nhiệm vụ, CBCC xã, phường, thị
trấn ở Quân khu 3 phải giải quyết nhiều công việc và mối quan hệ đa dạng,
phức tạp...
- Điều kiện và môi trường hoạt động của đội ngũ CBCC xã, phường, thị
trấn ở Quân khu 3 nhìn chung khá thuận lợi, song không đồng đều nhau...
* Vai trò của đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3
- Cán bộ chủ chốt xã, phường, thị trấn là những người trực tiếp nhất
thể hiện uy tín của Đảng, sức mạnh của chính quyền nhà nước, niềm tin
quần chúng nhân dân đối với chế độ…; là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với
nhân dân ở cơ sở…
- Cán bộ chủ chốt xã, phường, thị trấn là người thể hiện vai trò, sức
mạnh của hệ thống chính trị ở cơ sở và bảo đảm thực thi quyền lực chính trị
của nhân dân lao động…
- Đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn là lực lượng nòng cốt trong quán

triệt, triển khai và tổ chức thực hiện thắng lợi đường lối, chủ trương của
Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và nhiệm vụ QP-AN ở địa phương.
- Đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn trực tiếp đề xuất giúp cấp uỷ,
chính quyền địa phương quyết định những chủ trương, biện pháp, kế hoạch
phát triển KT-XH, thực hiện nhiệm vụ QS, QP địa phương; đồng thời, trực
tiếp quản lý, điều hành các tổ chức, các lực lượng ở địa phương thực hiện
thắng lợi mọi nhiệm vụ ở cơ sở.
- Đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn có vai trò quan trọng trong xây
dựng và phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị, lực lượng vũ trang và
nhân dân địa phương thực hiện nhiệm vụ QS, QP địa phương.