SINH lý hệ TIÊU hóa

Mục tiêu
Trình bày các họat động cơ học của ống tiêu
hóa.
 Trình bày cơ chế bài tiết dịch, thành phần và
tác dụng của các dịch trên mỗi lọai thức ăn ở
từng đoạn của ống tiêu hóa.



ĐẠI CƯƠNG
Cấu trúc thành ống tiêu hoá:

gồm 5 lớp

- Thanh mạc (Serosa).
- Cơ dọc (Longitudinal muscle layer).
- Cơ vòng (Circular muscle layer).
- Lớp dưới niêm mạc (Submucosa).
- Niêm mạc (Mucosa)


Sơ đồ ống tiêu hóa cắt ngang


CHỨC NĂNG CHUNG CỦA HỆ TIÊU HÓA


Hoạt động chính:
-

Hoạt động cơ học.

Hoạt động bài tiết.
Hoạt động hóa học.
Hoạt động hấp thu.


Các hệ thống điều khiển hệ tiêu hóa
1. Hệ Thần Kinh:
1.1. Hệ TK ruột
- Đám rối Meissner (Submucosa plexuses)
- Đám rối Auerbach (Myenteric plexuses)
1.2. Hệ TK tự chủ
- Hệ pΣ: qua TK X
TK cùng
- Hệ Σ:

từ T5-L2


CÁC hệ thống ĐIỀU KHIỂN HỆ Tiêu Hóa:
2. Hệ nội tiết:
- Gastrin
- Cholecystokinin
- Secretin
- Gastric inhibitory peptide
- Motilin


HOẠT ĐỘNG CƠ HỌC
Khi TB nghỉ
Điện thế màng

Điện thế

Dạng sóng
Tần số

Phân cực
-50 mV - 60 mV
Tạo e- căn bản BER

TB h/động
Khử cực
(+) hơn
≥ -40 mV

Sóng chậm

Sóng nhọn
trên đỉnh
sóng chậm

3-12 lần/phút

1-10 lần/giây

(Resting membrane potential = Basic electrical rhythm)


HOẠT ĐỘNG CƠ HỌC
Khi Tb nghỉ
Cơ chế

Bơm
Na+K+ATPase

Vai trò

Sóng chậm điều
khiển thời điểm xuất
hiện điện thế động

Tính chất

Lan xa, quyết định
nhịp điện ống tiêu
hóa

Tb h/động
Mở kênh Na+Ca++
2 ion đi vào
Gây co cơ
trơn
Vài mm, gây co thắt
từng đoạn ống
tiêu hóa



Hai loại co cơ của ống tiêu hóa:
Co liên tục
Co cơ kéo dài: nhiều phút,

nhiều giờ
Giúp điều hòa, vận chuyển
thức ăn  tiêu hóa, hấp thu
(+)khi: căng, Acetylcholin,

Co ngắt quãng
Ngắn
(cơ vòng)
Nhào trộn thức ăn
(+) pΣ, Xúc cảm mạnh


Cử động đẩy (nhu động)
Do tính lập lại sóng nhọn và hormone + yếu tố
khác (+) khử cực liên tục màng cơ trơn, xuất hiện
nơi bị (+):
+ Căng thành tiêu hóa
+ Đụng chạm
+ Phó giao cảm
+ Xúc cảm mạnh
Phản nhu động: ngược với nhu động  nhào trộn


CO LIÊN TỤC

CO NGẮT QUÃNG


TIÊU HÓA Ở MIỆNG
- Nhai

- Bài tiết nước bọt
- Nuốt
1. Nhai
- Nghiền nát thức ăn (cellulose),

Nhào trộn

Dây V vận động,
-TK chi phối: Ảnh hưởng: hệ lưới, Hypothalamus,
vỏ não
- Trung tâm: Hành não


TIÊU HÓA Ở MIỆNG
2. Bài tiết nước bọt
- 800 – 1500 ml/ngày
- Nguồn gốc
- Thành phần:
+ Mang tai: Ptyalin
+ Dưới hàm, dưới
lưỡi: thanh dịch,
nhày (mucin: trơn)
+ Má: nhày


TIÊU HÓA Ở MIỆNG
2. Bài tiết nước bọt
- Thành phần nước bọt:
+ Ptyalin, mucin
+ K+, HCO3-, ít Na+ và Cl+ Ion triocyanate: diệt

khuẩn
+ Ca++, phosphate, H2O


TIÊU HÓA Ở MIỆNG
2. Bài tiết nước bọt (tt)
- Td:

Ptyalin
Tinh bột chín → Oligosaccharides
(<5%)
Maltose, Maltotriose
α - limit dextrin (2 - 9 glucose)

- Điều hòa: Nhận tín hiệu từ: Miệng hầu, lưỡi.
p/xạ ddày, ruột hay ói
Chịu ảnh hưởng bởi trung khu thèm
ăn ở vùng dưới đồi (hypothalamus)
(+) pΣ

↑ tiết: giàu chất điện giải nhưng ít men


ml/ngày

 

pH

Nước bọt

1000

6.0-7.0

Dịch dạ dày

1500

1.0-3.5

Dịch tụy

1000

8.0-8.3

Mật

1000

7.8

Ruột non

1800

7.5-8.0

Tuyến Brunner

200

8.0-8.9

Đại tràng

200

7.5-8.0

 Tổng:

6700  


TIÊU HÓA Ở MIỆNG
Cung
phản xạ
Trung khu điều
hòa bài tiết nước
bọt ở VÙNG CẦU


TIÊU HÓA Ở MIỆNG
3. Nuốt:
- Giai đoạn có ý thức
- Giai đoạn hầu
- Giai đoạn thực quản: hầu, thực quản, cơ vòng
thực quản dưới

- Cung phản xạ nuốt:
+ Nhận cảm giác từ vùng miệng hầu
+ Dây hướng tâm:

V, IX, X, XII

+ Trung khu: VÙNG CẦU
+ Vận động ra:

V, IX, X, XII

Nuốt


TIÊU HÓA Ở DẠ DÀY
1. Hoạt động cơ học của dạ dày:
1.1. Hoạt động:
Tăng khi nồng độ đường huyết ↓
điều hòa bởi motilin và dây X


TIÊU HÓA Ở DẠ DÀY
1. Hoạt động cơ học của dạ dày:
1.2. Chức năng:
- Trữ thức ăn: tăng V từ 50ml  1,5L nhưng
không tăng áp suất
- Trộn thức ăn với dịch vị: dạ dày căng  điện
thế động chồng lên nhau  co thắt nhào trộn,
đẩy thức ăn 3-4 lần/ph  vị trấp
- Đưa thức ăn xuống tá tràng

1. Hoạt động cơ học của dạ dày:

1.3.Tống thức ăn ra khỏi dạ dày:
+ Trương lực cơ vòng môn vị: chủ yếu, cơ môn
vị luôn đóng (nước và dịch qua được), 2-7ml vị
trấp qua/đợt nhu động
+ Nhu động dạ dày, hang vị.
80% thời gian: thức ăn ở dạ dày để nhào
trộn
20% thời gian: sóng nhu động đẩy thức ăn



1. Hoạt động cơ học của dạ dày:

1.4. Điều hòa hiện tượng đưa thức ăn ra
khỏi dạ dày:

+Căng thành (+) X
+Gastrin (+) cơ hang vị, cơ vòng TQ,
1.4.1. Yếu tố điều hòa
co thắt môn vị
ở dạ dày:
+ Motilin: dãn cơ thắt môn vị

1.4.2. Yếu tố điều hòa tại tá tràng:
-Phản xạ ruột- dạ dày: (+)∑ (-) nhu động, tăng trương
lực môn vị

-Các hormons: (-)

CCK, GIP (Gastric inhibitory peptide)
Somatostatin, Secretin