Bài tập phát triển khả năng lãnh đạo (8)

GaMBA01.M0709

Phát triển khả năng lãnh đạo

BÀI TẬP CÁ NHÂN
Môn học:
Học viên:
Lớp
:

Phát triển khả năng lãnh đạo
Vũ Khánh Thịnh
GaMBA01.M0709

1


GaMBA01.M0709

Phát triển khả năng lãnh đạo

Đề bài: Nếu công trình nghiên cứu của Mintzberg được tiến hành lại trong
bối cảnh ngày nay thì có thể ra những kết quả nghiên cứu khác nhau hay không?
Bạn có biết về nghiên cứu mới nào như vậy không? Cụ thể những thay đổi nào sẽ
gây ảnh hưởng đến những nội dung hoạt động trong một ngày điển hình của một
nhà quản lý? Bài học thực tiễn cần rút ra để có thể lãnh đạo hiệu quả?

BÀI LÀM
Giáo sư Henry Mintzberg được độc giả thế giới và Việt nam biết tới như một
tác giả của hàng loạt những nghiên cứu về quản lý từ những năm 70 của thế kỷ trước
tới nay. Ông có ảnh hưởng lớn tới định hướng phát triển của các lý thuyết quản lý và

thực tiễn phát triển năng lực của nhà quản lý. Các tác phẩm của ông thường cung cấp
những mô hình hữu ích giúp cho các nhà quản lý áp dụng hiệu quả vào công việc của
mình.
Ở Việt Nam, các luận điểm về vai trò và năng lực của nhà quản lý, cũng như
những vấn đề quản lý và chiến lược doanh nghiệp của ông là một phần không thể thiếu
trong các chương trình đào tạo vê quản lý mang tính hàn lâm tại các trường đại học
cũng như các khóa đào tạo nâng cao năng lực quản lý mang tính thực tiễn cho doanh
nghiệp.
Để giải đáp được các câu hỏi mà đề bài yêu cầu, chúng ta sẽ đi nghiên cứu một
số nội dung như sau:


Công trình nghiên cứu của Mintzberg về vai trò nhà quản lý;



Các nghiên cứu mới tương tự như nghiên cứu của Mintzberg;



Những thay đổi gây ảnh hưởng đến những nội dung hoạt động trong một
ngày điển hình của nhà quản lý;



Bài học thực tiễn rút ra để có thể lãnh đạo hiệu quả;

1. Công trình nghiên cứu của Mintzberg về các vai trò nhà quản lý:
“Tính chất công việc của người quản lý” của Mintzberg là tác phẩm kinh điển
của trường phái nghiên cứu vai trò công việc của người quản lý, vai trò mà người quản

lý đảm nhiệm, những thay đổi trong công việc của người quản lý, những loại hình
phục vụ của người quản lý, bí quyết nâng cao hiệu quả.

2


GaMBA01.M0709

Phát triển khả năng lãnh đạo

Mintzberg lấy vai trò mà người quản lý đảm nhiệm làm trung tâm để phân tích
chức năng và công việc của người quản lý nhằm nâng cao hiệu quả quản lý. “Người
quản lý” mà ông gọi ở đây là người phụ trách chủ yếu trong một tổ chức chính thức
hoặc một đơn vị của tổ chức đó, và là người có chức vị, có quyền lực chính thức.
Vai trò của nhà quản lý là toàn bộ những cách ứng xử được thiết lập sao cho phù
hợp với chức vụ hoặc bộ phận, cơ quan riêng biệt. Khi nghiên cứu về lĩnh vực này,
Henry Mintzberg cho rằng mọi nhà quản lý đều phải thực hiện 10 vai trò khác nhau và
được phân thành 3 nhóm như sau:
1.1. Nhóm vai trò giao tiếp: Gồm có 03 vai trò là người liên lạc, người đi tiên phong,
người lãnh đạo.
 Người liên lạc: Vai trò của người liên lạc bao gồm các hành vi để thiết lập và
duy trì mạng lưới các mối quan hệ với các cá nhân và tổ chức bên ngoài tiểu
đơn vị của tổ chức.
Người quản lý thông qua các kênh chính thức, thiết lập và duy trì mối liên hệ
của tổ chức với những cá nhân, đoàn thể ở ngoài tổ chức, sau đó lại thông qua
vai trò người phát ngôn, người truyền bá thông tin và người đàm phán để phát
triển hơn nữa mối quan hệ ấy và nhận thức được những điều bổ ích những
thông tin mà mối liên hệ đó tạo ra.
Những mối quan hệ này đóng vai trò quan trọng là nguồn thông tin và là sự trợ
giúp tích cực giúp các nhà quản trị xây dựng mạng lưới làm việc cần thiết để

thực hiện các vai trò quan trọng khác.
 Người đi tiên phong: Với cương vị là một trong những người đứng đầu trong
bộ máy quyền lực của tổ chức, cán bộ quản lý phải có nghĩa vụ thực hiện một
số nhiệm vụ có tính chất ngoại giao và pháp lý.Những nhiệm vụ này bao gồm
ký kết các văn bản( ví dụ: hợp đồng, phê duyệt các khoản chi tiêu), chủ chì một
số cuộc họp và các sự kiện lễ nghi( ví dụ như: dự lễ chào tạm biệt một nhân
viên cấp dưới nghỉ hưu; tham gia vào một số các nghi lễ kỷ niệm hay đón các
quan khách.Các cán bộ quản lý phải tham gia vào các hoạt động này mặc dù
không liên quan nhiều đến công tác quản lý. Như vậy họ phải thực hiện nhiều
chức trách, có một số mang tính hành chính, một số mang tính cổ vũ lòng
3


GaMBA01.M0709

Phát triển khả năng lãnh đạo

người, nhưng đều là những việc có liên quan đến việc xử lý thông tin quan
trọng và ra quyết định quản lý.
 Người lãnh đạo: Cán bộ quản lý chịu trách nhiệm về việc thực hiện các chức
năng trong tiểu đơn vị của mình như là một tổng thể thống nhất nhằm đạt được
mục tiêu chung. Vì vậy, người quản lý phải định hướng cho cấp dưới, đảm bảo
rằng họ quyết tâm và tạo điều kiện thuận lợi để họ làm việc. Một số hoạt động
quản lý liên quan trực tiếp đến vai trò của người lãnh đạo bao gồm việc tuyển
dụng lao động, sử dụng lao động, huấn luyện, đánh giá, đãi ngộ, đề bạt, biểu
dương, can thiệp và cho thôi việc. Sự thành công hay thất bại của tổ chức là do
tâm sức và khả năng nhìn xa trông rộng của người quản lý quyết định. Tuy
nhiên , vai trò của người lãnh đạo trải rộng khắp các hoạt động quản lý kể cả
những hoạt động có mục tiêu khác.
1.2. Nhóm vai trò xử lý thông tin:

Bao gồm 03 vai trò là người truyền đạt, người theo dõi và người phát ngôn.
 Vai trò truyền đạt: Người quản lý có thể tiếp cận những nguồn thông tin mà
cấp dưới không thể. Một số thông tin liên quan đến việc các cá nhân muốn gây
ảnh hưởng đối với cán bộ quản lý, bao gồm những người ở các cấp khác nhau
trong bộ máy quyền lực của tổ chức. Một số thông tin phải truyền đạt cho cấp
dưới, có thể ở dạng gốc hoặc sau khi đã được cán bộ quản lý dịch và điều
chỉnh.
 Vai trò người theo dõi: Người quản lý liên tục tìm kiếm thông tin từ nhiều
nguồn khác nhau, ví dụ như đọc các báo cáo, biên bản, tham dự các cuộc họp
và thảo luận, thực hiện các chuyến đi thực tế. Một số thông tin được thông báo
cho nhân viên cấp dưới( vai trò là người truyền đạt) hoặc cho người ngoài tổ
chức( vai trò người phát ngôn). Hầu hết thông tin được phân tích để phát hiện
vấn đề và cơ hội, để hiểu rõ các biến cố bên ngoài và các quá trình nội bộ trong
tiểu đơn vị của tổ chức.
 Vai trò người phát ngôn: Các bộ quản lý cũng có nghĩa vụ truyền đạt thông tin
và thông báo về giá trị cho những người ngoài tiểu đơn vị trong tổ chức. Những
cán bộ quản lý bậc trung và thấp phải báo cáo cho cấp trên; giám đốc điều hành
phải báo cáo cho ban quản trị hoặc ban giám đốc. Mỗi cán bộ quản lý này phải
4


GaMBA01.M0709

Phát triển khả năng lãnh đạo

đóng vai trò là người vận động hành lang khi tiếp xúc với cấp trên hoặc người
ngoài tổ chức.Theo Mintzberg (1973,trang 76), “ để phát ngôn có hiệu quả cho
tổ chức của mình và để được người ngoài kính trọng, cán bộ quản lý phải thể
hiện được kiến thức cập nhật về tổ chức của mình và môi trường tổ chức”.
1.3. Nhóm vai trò ra quyết định: bao gồm 04 vai trò là doanh nhân, người giải

quyết rắc rối, người phân bổ nguồn lực, người đàm phán.
 Vai trò doanh nhân: Các bộ quản lý của một tổ chức hoặc của một tiểu đơn vị
trong tổ chức phải hành động như người khởi xướng và là nhà thiết kế của
những chương trình thay đổi để tận dụng các cơ hội cải thiện tình hình. Những
thay đổi theo kế hoạch diễn ra dưới hình thức các dự án cải tiến ví dụ như phát
triển sản phẩm mới hoặc tái cơ cấu tổ chức. Vậy cán bộ quản lý là người luôn ở
điểm gốc của mọi thay đổi và cải tiến, khai thác các cơ hội mới.
 Vai trò giải quyết rắc rối: Cán bộ quản lý phải giải quyết các khủng hoảng bất
ngờ xảy ra mà không thể làm ngơ, khác với những vấn đề khác mà người quản
lý phải tự động giải quyết để tận dụng cơ hội( vai trò của doanh nhân). Các
cuộc khủng hoảng gân ra những biến cố bất ngờ, ví dụ sự xung đột giữa nhân
viên cấp dưới, mất đi nhân viên cấp dưới chủ chốt, một vụ hoả hoạn hoặc tai
nạn, một cuộc đình công…Trong trường hợp này, người quản lý phải dành ưu
tiên giải quyết trước bất kỳ vấn đề nào khác.
 Vai trò phân bổ nguồn lực: Người quản lý dùng thẩm quyền của mình để phân
bổ nguồn lực ví dụ như tiền, nhân sự ,nguyên liệu, thiết bị, cơ sở vật chất và các
dịch vụ. Việc phân bổ nguồn lực liên quan đến các quyết định quản lý ví dụ như
sẽ phải làm gì, việc chấp thuận các quyết định của cấp dưới , chuẩn bị kinh phí
và việc lên kế hoạch thời gian của chính người quản lý đó. Bằng cách duy trì
quyền lực để phân bổ các nguồn lực, người quản lý có thể duy trì quyền kiểm
soát đối với việc xây dựng chiến lược và thực hiện phối hợp và kết nối các hoạt
động của cấp dưới nhằm thực hiện mục tiêu chiến lược.Nghĩa là người quản lý
phải là người giữ quyền phê chuẩn mọi quyết định quan trọng để đảm bảo cho
việc phối hợp các quyết định đó, khiến cho các quyết định đó bổ sung cho
nhau, không trái ngược với nhau và lựa chọn được phương án tốt nhất trong
tình hình nguồn lực có hạn.

5

GaMBA01.M0709

Phát triển khả năng lãnh đạo

 Vai trò là người đàm phán: Bất kỳ một cuộc đàm phán nào mà đòi hỏi có sự
cam kết về nguồn lực đều cần có sự hiện diện của cán bộ quản lý với thẩm
quyền nhất định để đưa ra cam kết đó. Cán bộ quản lý có thể tham gia một số
cuộc đàm phán, bao gồm đàm phán với nghiệp đoàn về chủ đề hợp đồng lao
động- quản lý, về những vấn đề người lao động phản ánh; đàm phán hợp đồng
với các khách hàng, nhà cung cấp quan trọng hoặc các bên tư vấn; đàm phán
với các nhân viên chủ chốt và rất nhiều các loại hình đàm phán khác.Như vậy
cán bộ quản lý sẽ phải đại diện cho tổ chức của mình để thương lượng đàm
phán ký kết các hợp đồng, ảnh hưởng tùy theo các lĩnh vực trách nhiệm của nhà
quản lý được giao. Các nhà quản lý muốn thành đạt phải học cách thương
lượng mềm dẻo kết hợp với cứng rắn và cương quyết, lý trí cùng với nhân bản
là bí quyết thành công trong thương lượng với đối tác.
Qua phân tích những nội dung nghiên cứu của Mintzberg, tôi nhận thấy về cơ bản
những nội dung mà ông đề cập vẫn phù hợp với bối cảnh ngày nay, đặc biệt là các
yếu tố liên quan đến nhóm vai trò giao tiếp với con người và nhóm vai trò ra quyết
định. Tuy nhiên, do những nghiên cứu đã đưa ra từ những năm 70 của thế kỷ trước,
trong khi hiện tại là thế kỷ 21 với gần 4 thập kỷ đã đi qua, thế giới đã biến đổi
không ngừng với xu thế toàn cầu hoá, những bước đại nhảy vọt của công nghệ sản
xuất, công nghệ truyền thông; Cấu trúc của tổ chức, nguồn nhân lực cũng như
phương pháp làm việc vì thế cũng có nhiều sự thay đổi. Chính vì vậy, nếu đặt
những nghiên cứu của Mintzberg vào bối cảnh hiện nay, tôi xin đưa ra một số quan
điểm mang tính cá nhân như sau:
 Với những thay đổi như trên, vai trò xử lý thông tin sẽ có nhiều
sự tác động nhất. Bản chất thông tin về cơ bản không thay đổi,
nhưng phương thức trao đổi, tốc độ phổ biến và lan truyền thông
tin sẽ nhanh và đa dạng hơn nhiều. Đòi hỏi người tiếp nhận và xử

lý thông tin cũng phải có khả năng phân tích, xử lý nhanh hơn,
hiệu quả hơn.Vai trò người phát ngôn sẽ không có nhiều thay đổi,
tuy nhiên xu hướng hiện nay các nhà quản lý phân cấp rõ ràng
trong các mối quan hệ với bên ngoài, sao cho thông tin được
truyền tải nhanh nhất.
6


GaMBA01.M0709

Phát triển khả năng lãnh đạo

 Xu thế toàn cầu hoá cũng sẽ có tác động đến các vai trò quản lý.
Khi mà việc trao đổi thông tin không phụ thuộc vào khoảng cách
địa lý, những chính sách, chủ trương được phổ biến, áp dụng rộng
rãi không chỉ trong 1 doanh nghiệp, 1 tổ chức, 1 quốc gia. Như
vậy vai trò doanh nhân của người quản lý lúc này sẽ bị thu hẹp
lại. Và để đưa ra được quyết định có hiệu quả, cần có khả năng
phát huy trí tuệ tập thể từ đồng nghiệp, cộng sự. Đồng thời với
quy mô sản xuất mở rộng, vai trò phân bổ nguồn lực, sử dụng các
nguồn lực bên ngoài sao cho hợp lý trở nên quan trọng hơn bao
giờ hết.
 Việc trao quyền cho các cá nhân và vai trò của hoạt động nhóm
cũng chưa thấy Mintzberg đề cập đến. Mô hình này đã trở thành
phương pháp quản lý hữu hiệu trong bối cảnh hiện nay khi mà
nhờ sự phát triển của công nghệ, phạm vi hoạt động, kinh doanh
của các doanh nghiệp là rất lớn, với nhiều đơn vị thành viên.
 Trong nghiên cứu của mình, Mintzberg chưa đưa ra vai trò lập kế
hoạch và tổ chức thực hiện kế hoạch. Theo tôi, vai trò này là rất
quan trọng và cần được tính đến trong bối cảnh hiện tại. Nó giúp

nhà quản lý nhìn xa hơn trước, chủ động hơn với những tác động
ngoại cảnh và giải quyết những rắc rối hiệu quả hơn.
Tóm lại chúng ta có thể có một vài nhận xét mang tính sơ lược về công trình nghiên
cứu của Mintzberg về vai trò nhà quản lý là :
Ông Mintzberg đã giữ quan điểm nhìn nhận phong cách quản lý và năng lực quản lý
qua hành vi của nhà quản lý. Do vậy, ông thường dùng, và dùng rất đắt, các tình huống
ứng xử của nhà quản lý để minh họa cho những lý thuyết của mình. Mintzberg không
kết luận về sự đúng sai trong mỗi hành động của nhà quản lý, mà luôn mở ra cho
người đọc khả năng tự kết luận về sự phù hợp và tính hiệu quả của hành vi ấy.
Là những người thường xuyên tiếp xúc với thực tế quản trị tại doanh nghiệp của mình
và luôn coi quan điểm “năng lực quản lý thể hiện qua hành vi” của Mintzberg là một
trong những kim chỉ nam cho các phương pháp nâng cao năng lực quản lý cho doanh
nghiệp chúng ta.
7


GaMBA01.M0709

Phát triển khả năng lãnh đạo

2. Nghiên cứu mới tương tự như nghiên cứu của Mintzberg:
Ông Mintzberg có công trình nghiên cứu về vai trò nhà quản lý thì Robert Katz
có công trình nghiên cứu về kỹ năng quản lý. Theo quan niệm của R.Katz, một người
quản lý cần 3 kỹ năng thiết yếu: chuyên môn, nhân sự và kỹ năng khái quát hóa.
- Kỹ năng chuyên môn: Được định nghĩa như là những hiểu biết và trình độ về
một lĩnh vực chuyên môn nhất định. Theo Katz, kỹ năng chuyên môn là những kỹ
năng “cứng” vốn dành cho những người quản lý phải xử lí các chu trình hay đối tượng
vật chất, đặc biệt trong các lĩnh vực đặc trưng như: công nghệ thông tin, luật sư hay
cứu hỏa... Nó yêu cầu người quản lý phải có kiến thức chuyên môn thuộc về lĩnh vực
của họ. Kỹ năng này giúp giải quyết những vấn đề có thể xảy ra bất cứ lúc nào ở nơi

làm việc. Ngày nay định nghĩa về kỹ năng chuyên môn đã được mở rộng, không chỉ
giới hạn trong những nhiệm vụ cụ thể được giao tại nơi làm việc mà còn đóng vai trò:
“ Đào tạo, quản lý, đánh giá cấp dưới ” trong các lĩnh vực cụ thể riêng biệt.
- Kỹ năng về nhân sự: Là một trong những kỹ năng quan trọng nhất đối với
người Quản trị viên. Trong khi kỹ năng chuyên môn là những hiểu biết sơ cấp để làm
việc với các chu trình và đối tượng vật chất theo Katz, kỹ năng con người lại là khả
năng làm việc với người khác. Đó không chỉ là kỹ năng làm việc cá nhân mà còn là kỹ
năng làm việc trong nhóm, đội. Người quản lý cần biết sử dụng kỹ năng của họ để tạo
các mối quan hệ cộng tác với người khác, chuẩn bị phương hướng và thiết lập những
mối quan hệ hợp tác hiệu quả. Người biết sử dụng những kỹ năng này khi làm việc
nhóm có thể khai thác tối đa năng lực của các thành viên nhằm đạt được mục tiêu của
tổ chức.
- Kỹ năng khái quát hóa: Là kỹ năng mà người quản lý cần có để theo dõi các
hoạt động của tổ chức một cách toàn diện, biết suy nghĩ đến mọi tình huống. Không
giống như kỹ năng chuyên môn và kỹ năng nhân sự, kỹ năng khái quát hóa dựa trên ý
tưởng và quan niệm. Dựa trên kỹ năng này mà một người quản lý có thể đưa ra những
cái nhìn khái quát nhất cho công việc những khó khăn cũng như thuận lợi, hành trình
cũng như bước đường hướng đến mục tiêu. Những kỹ năng này, theo nhận định của
Katz, là trọng tâm của các kỹ năng cần thiết để người quản lý đạt được hiệu quả trong
công việc.
3. Những thay đổi gây ảnh hưởng đến những nội dung hoạt động trong một ngày
điển hình của nhà quản lý:
8


GaMBA01.M0709

Phát triển khả năng lãnh đạo

Những thay đổi tác động đến công việc của một nhà quản lý, qua nhận định và phân tích

ở phần trên, những công việc sẽ làm thay đổi và gây ảnh hưởng đến những nội dung hoạt
động trong một ngày điển hình của nhà quản lý là:
+ Lập kế hoạch: quyết định những gì cần phải thực hiện, khi nào, ở đâu và như thế nào.
+Hướng dẫn người khác;
+ Trao quyền cho các cá nhân và các nhóm để họ tự tổ chức và kiểm soát công việc;
+ Tạo ra môi trường khuyến khích nhân viên tự nhận thấy những gì cần làm và chủ động
thực hiện;
+ Quan tâm hàng đầu đến mong muốn và nhu cầu của khách hàng;
+ Tìm ra các phương thức làm việc tốt hơn;
+ Phá vỡ các rào cản đối với sự đổi mới và phát triển;
4. Bài học thực tiễn cần rút ra để lãnh đạo có hiệu quả:
- Trong khuôn khổ của đầu bài đưa ra, tôi rất đồng tình với quan điểm chung của cả
Katz và Mintzberg cho rằng đây là một trong những bí quyết quan trọng nhất đối với
người quản lý để có thể lãnh đạo, làm việc và hợp tác với người khác một cách hiệu
quả. Và để trở thành người lãnh đạo hiệu quả, cần kết hợp hài hoà giữa kỹ năng và vai
trò quản lý. Ở vị trí công việc của Tôi là một Giám đốc kinh doanh của một doanh
nghiệp Cổ phần hóa, hoạt động trong lĩnh vực cung cấp các hệ thống thiết bị, dịch vụ
cho ngành điện thì việc kết hợp giữa chuyên môn kỹ thuật và vai trò quản lý là cực kỳ
quan trọng ;
- Có kỹ năng chuyên môn nghiệp vụ vững vàng thì tôi mới có thể giải quyết những vấn
đề xảy ra bất cứ lúc nào ở nơi làm việc, mới đủ khả năng để đào tạo, quản lý, đánh giá
cấp dưới trong công việc hàng ngày ;
- Có kỹ năng về con người tôi mới tạo ra được các mối quan hệ cộng tác với đồng
nghiệp, khách hàng, chuẩn bị phương hướng và thiết lập những mối quan hệ hợp tác
hiệu quả, khai thác tối đa năng lực của các thành viên nhằm đạt được mục tiêu của tổ
chức ;
- Có kỹ năng khái quát hóa, tôi mới có thể đưa ra những cái nhìn khái quát nhất cho
công việc những khó khăn cũng như thuận lợi, hành trình cũng như bước đường hướng
đến mục tiêu ;
Từ nghiên cứu của Mintzberg áp dụng vào công việc, người quản lý sau khi thu

thập, phân tích thông tin, họ sẽ phải ra các quyết định như: thăng cấp cho ai, phạt ai
9


GaMBA01.M0709

Phát triển khả năng lãnh đạo

khi nào và làm như thế nào để tận dụng tốt nhất yếu tố con người. Đối với tôi, trong
một số tình huống khi doanh số bán hàng bị giảm sút, tôi sẽ tìm mọi cách khuyến khích
nhân viên, hướng dẫn, tác động và thay đổi hành vi của họ; từ đó công việc của người
quản lý có thể được thực hiện hoàn hảo hơn, đạt được mục tiêu cuối cùng ;
Tóm lại, việc thực hiện tốt 3 kỹ năng quản lý cũng sẽ giúp cho tôi hoàn thành tốt
vai trò của người quản lý là người đại diện của tổ chức, người lãnh đạo, người liên lạc,
người tiếp nhận thông tin, người truyền bá thông tin, người phát ngôn, nhà doanh
nghiệp, người khắc phục khó khăn, người phân phối nguồn lực và người đàm phán.
Ngoài việc áp dụng lý thuyết Mintzberg trong quản lý , chúng ta cũng cần phải
quan tâm thêm về sự đa dạng hóa trong quản trị toàn cầu, đó là các kỹ năng trong giao
tiếp toàn cầu. Vì thực tế hiện nay chúng ta không bán hàng chỉ ở chính nước chúng ta
mà còn giao dịch và mua bán ở các quốc gia trên toàn thế giới, khi đó chúng ta cần có
kiến thức về toàn cầu hóa bằng việc hiểu biết được về một đất nước và nền văn hoá của
đất nước mà chúng ta kinh doanh. Việc tôn trọng các nền văn hóa khác nhau là rất quan
trọng , không chỉ vượt qua những khác biệt, thúc đẩy hoà hợp và tạo lập các mối quan
hệ xuyên tổ chức hữu ích , mà còn giúp tối đa hóa lợi ích từ quy trình so sánh đối
chuẩn. Song song với đó, cùng với sự phức tạp ngày càng gia tăng, thì nhu cầu phụ
thuộc lẫn nhau trong hoạt động cũng gắn liền với sự đa dạng.
------------------------------------TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Giáo trình “ Phát triển khả năng lãnh đạo” – Đại học Griggs;
2. Tài liệu môn học “Phát triển khả năng lãnh đạo ” trong chương trình GaMBA
của Đại học Griggs – Hoa Kỳ.

3. Kiến thức thu được từ bài giảng trên lớp của giảng viên.
4. MBA trong tầm tay- chủ đề những kỹ năng và chiến lược để lãnh đạo thành
công của Allan R.Cohen – do Nhà xuất bản thống kê xuất bản.
5. Phát triển khả năng lãnh đạo của John C. Maxwell do nhà xuất bản lao động –
xã hội xuất bản.
6. Các thông tin về đào tạo và phát triển lãnh đạo trên 1 số trang Web mạng
Internet.
10


GaMBA01.M0709

Phát triển khả năng lãnh đạo

.

11