giáo án ngữ văn 9 tuần 1

Ngày soạn:8/08/2015

Tuần 1
Tiết: 1, 2
Bài 1
Văn bản

PHONG CÁCH HỒ CHÍ MINH
Lê Anh Trà
I. Mục tiêu: Giúp HS
- Thấy được vẻ đẹp trong phong cách HCM là sự kết hợp hài hòa giữa truyền
thống và hiện đại, dân tộc và nhân loại, thanh cao và giản dị.
- Từ lòng kính yêu, tự hòa về Bác, HS có ý thức tu dưỡng, học tập, rèn luyện theo
gương Bác.
II. Chuẩn bị:
GV: SGK, SGV, giáo án, tài liệu liên quan.
HS: SGK, tìm hiểu nội dung, soạn bài.
III. Tiến trình lên lớp:
1. Ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số.
2. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra sự chuẩn bị bài của HS.
3. Bài mới:
GTB: SGV / 4
Hoạt động của GV

Hoạt động của
HS

Nội dung

HĐ1: Hướng dẫn đọc, xem chú
I. Đọc, chú thích:

thích.
- Hướng dẫn đọc, gọi HS đọc, - Theo dõi, lần
nhận xét, giải thích từ khó.
lượt đọc.
- Nhận xét
- Nghe
HĐ2: Tìm hiểu văn bản
II. Tìm hiểu văn bản:
1. Sự tiếp thu tinh hoa văn
hóa của HCM kết hợp giữa
truyền thống và hiện đại, dân
tộc và nhân loại:
? Vốn tri thức văn hóa nhân loại - Dựa vào sgk - Tiếp xúc với nhiều nền văn
của HCM sâu rộng như thế nào.
trả lời, nêu dẫn hóa từ phương Đông tới
- Liên hệ dẫn chứng thêm.
chứng.
phương Tây:
+ Nói, viết thạo nhiều thứ
tiếng.
+ Qua công việc, qua lao
động.
+ Học hỏi, tìm hiểu.
? Vì sao Người lại có được vốn tri - Dựa vào nội - Tiếp thu có chọn lọc:
thức sâu rộng như vậy.
dung sgk và + Không bị ảnh hưởng.
vốn kiến thức + Tiếp thu cái đẹp, cái hay;


giải thích.

? Lối sống rất bình dị, rất VN, rất
phương Đông của Bác được biểu
hiện như thế nào.

phê phán hạn chế, tiêu cực.
2. Nét đẹp trong lối sống
- Lần lượt nêu giản dị mà thanh cao của chủ
các biểu hiện
tịch HCM:
- Nơi ở, nơi làm việc đơn sơ:
nhà sàn.
- Trang phục hết sức giản dị:
quần áo bà ba, dép lốp, …
- Ăn uống đạm bạc: cá kho,
rau luộc, …
- Thảo luận
nhóm (3/)

? Vì sao có thể nói lối sống của
Bác là sự kết hợp giữa giản dị và
thanh cao.
- Nhận xét, khái quát, sơ lược - Nghe
phân tích 2 câu thơ của NBK:
mùa nào thức ấy, không đòi hỏi
cầu kì, cuộc sống gắn với thú quê
bình dị mà sang trọng, thanh cao.
- Đọc thêm một số dẫn chứng.
? Nêu cảm nhận của em về những - Nêu theo cảm → không phải là lối sống
nét đẹp trong phong cách HCM.
nhận

khắc khổ, không làm cho
khác đời, là cách sống có văn
hóa.
4. Nghệ thuật:
? Để làm nổi bật vẻ đẹp phong - Tìm dẫn - Kết hợp kể và bình luận.
cách HCM, tác giả đã dùng những chứng
- Chọn lọc những chi tiết tiêu
biện pháp nghệ thuật nào.
biểu.
- Đan xen thơ, dùng từ Hán
việt.
HĐ 3: Tổng kết
- Đối lập.
- Khái quát nội dung bài học.
- Nghe, đọc ghi  Ghi nhớ: SGK /8
nhớ
? Rút ra ý nghĩa của việc học - Suy nghĩ, trao
tập, rèn luyện theo phong cách đổi cặp (2/)
HCM.
- Tóm lại: cần phải hòa nhập với
khu vực và quốc tế nhưng cũng
cần phải giữ gìn và phát huy bản
sắc dân tộc.
- Về nhà làm
III. Luyện tập:
- Liên hệ, giáo dục tư tưởng cho
- “Bác Hồ đó chiếc áo nâu
HS.
giản dị
HĐ 4: Luyện tập

………………mát hồn”
- Nêu yêu cầu sgk.
(Tố Hữu)
- ……………………….
4. Củng cố:
Khái quát lại nội dung chính, rút ra ý nghĩa bài học.
5. Hướng dẫn:


- Học bài, tìm thêm tư liệu có liên quan đọc.
- Soạn bài “Các phương châm hội thoại”.
IV. Rút kinh nghiệm:
…………………………………………………………………………………...........
…………………………………………………………………………………...........
Tiết 3

CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI
I. Mục tiêu: Giúp HS
- Nắm được nội dung phương châm về lượng và phương châm về chất.
- Biết vận dụng phương châm này trong giao tiếp.
II. Chuẩn bị:
GV: SGK, SGV, giáo án
HS: SGK, tìm hiểu ví dụ, làm bài tập
III. Tiến trình lên lớp:
1. Ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số.
2. Kiểm tra bài cũ:
? Nét đẹp trong phong cách HCM được thể hiện ở những điểm nào. Từ đó rút
ra ý nghĩa của việc học tập, rèn luyện theo phong cách HCM.
3. Bài mới:
Hoạt động của GV

Hoạt động của
HS

Nội dung

HĐ 1: Tìm hiểu phương châm về
I. Phương châm về
lượng.
lượng:
- Chia lớp thành 2 dãy, mỗi dãy ứng
VD: sgk / 8
với 1 ví dụ.
- Đọc đoạn đối
1. Đoạn đối thoại:
thoại.
? Khi An hỏi “học bơi ở đâu?” mà
Ba trả lời “ở dưới nước” thì câu trả  không
Thiếu nội dung
lời có đáp ứng điều mà An muốn biết
không.
- Giải thích thêm.
? Từ đó có thể rút ra bài học gì về  khi giao tiếp,
giao tiếp.
cần nói đúng
vào nội dung
giao tiếp, không
thiếu.
2. Truyện cười
- Đọc (kể) lại

“Lợn cưới, áo mới”
truyện
? Vì sao truyện này lại gây cười. Lẽ - Lần lượt giải
ra anh “lợn cưới” và anh “áo mới” thích, trả lời
phải hỏi và trả lời như thế nào để
người nghe đủ biết được điều cần hỏi
Thừa nội dung


và cần trả lời.
? Như vậy, cần phải tuân thủ yêu cầu  khi giao tiếp,
gì khi giao tiếp.
cần nói đúng
vào nội dung
giao tiếp, không
- Hệ thống hóa, tóm lại: trong giao thừa.
tiếp, không nên nói nhiều hơn - Nghe
 Ghi nhớ: sgk / 9
những gì cần nói.
- Đọc ghi nhớ
HĐ 2: Tìm hiểu phương châm về
II. Phương châm về
chất
chất:
VD: sgk / 9
- Đọc truyện Truyện cười
? Truyện cười này phê phán điều gì. cười
“ Quả bí khổng lồ”
→ Phê phán → Phê phán tính nói
? Như vậy, trong giao tiếp có điều tính nói khoác

khoác
gì cần tránh.
→ tránh nói
những điều mà
mình không tin
là đúng hay
không có bằng
- Đặt tình huống:
chứng xác thực.
+ Nếu không biết chắc một tuần - Lần lượt xác
nữa lớp sẽ tổ chức cắm trại thì em có định từng tình
thông báo điều đó (chẳng hạn nói: huống.
“tuần sau lớp sẽ cắm trại” với các
bạn cùng lớp không?
→ không
+ Nếu không biết chắc vì sao bạn
mình nghỉ học thì em có trả lời với
thầy cô là bạn ấy nghỉ học vì ốm
không?
→ không
- So sánh để làm rõ sự khác nhau
giữa yêu cầu được nêu ra ở ví dụ và
2 tình huống vừa nêu:
+ Yêu cầu ở ví dụ (truyện cười):
trong giao tiếp, đừng nói những
điều mà mình không tin là đúng sự
thật. Ta không nên nói những gì trái
với điều mà ta nghĩ.
+ Yêu cầu ở tình huống: trong giao
tiếp, đừng nói những điều mà mình

không có bằng chứng xác thực. Ta
không nên nói những gì mà mình
chưa có cơ sở để xác định là đúng.
Nếu cần nói điều đó thì phải báo cho
người nghe biết rằng tính xác thực
của điều đó chưa được kiểm chứng.
Chẳng hạn: nếu không biết chắc vì


sao bạn mình nghỉ học thì không nên
nói với thấy cô là bạn bị ốm, mà nên
nói hình như (em nghĩ) bạn ấy
ốm.)
- Hệ thống hóa kiến thức.
- Đọc ghi nhớ
HĐ 3: Hướng dẫn làm bài tập
- Lần lượt đọc,
xác định yêu cầu
các bài tập.
- Cho HS làm theo nhóm
- Làm theo nhóm
(2/), mỗi nhóm 1
câu.
- Đứng tại chỗ
chọn nhanh.

 Ghi nhớ: sgk / 10
III. Luyện tập:

1. Phân tích lỗi:

Thừa: a. nuôi ở nhà
b. có 2 cánh
2. Chọn từ ngữ thích
hợp:
a. Nói có sách, mách có
chứng
b. Nói dối
c. Nói mò
d. Nói nhăng nói cuội
e. Nói trạng
→ phương châm về chất

? Các từ ngữ trên đều chỉ những cách → phương châm
nói liên quan đến 1 phương châm hội về chất
thoại đã học. Đó là phương châm hội
3. Truyện cười “có
thoại nào.
nuôi được không?”
Không tuân thủ
? Phương châm hội thoại nào đã - Xác định, trả phương châm về lượng
không được tuân thủ.
lời.
4. Củng cố:
? Thế nào là phương châm về lượng, phương châm về chất.
5. Hướng dẫn:
- Học bài, hoàn chỉnh các bài tập.
- Xem lại kiến thức về văn thuyết minh, soạn bài “Sử dụng một số biện pháp
nghệ thuật trong văn bản thuyết minh”
IV. Rút kinh nghiệm:
………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………..
Tiết 4

SỬ DỤNG MỘT SỐ BIỆN PHÁP NGHỆ THUẬT
TRONG VĂN BẢN THUYẾT MINH
I. Mục tiêu: Giúp HS
- Hiểu việc sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh
làm cho văn bản thuyết minh sinh động, hấp dẫn.
- Biết cách sử dụng một số biện pháp nghệ thuật vào văn bản thuyết minh.


II. Chuẩn bị:
GV: SGK, SGV, giáo án
HS: SGK, ôn kiến thức lớp 8, soạn bài.
III. Tiến trình lên lớp:
1.Ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số.
2.Kiểm tra bài cũ:
? Nêu khái niệm phương châm về lượng, phương châm về chất. Cho ví dụ.
3.Bài mới:
Hoạt động của GV

Hoạt động
của HS

Nội dung

I. Tìm hiểu việc sử dụng
một số biện pháp nghệ
thuật trong văn bản thuyết
HĐ 1: Ôn lại kiến thức về kiểu văn

minh:
bản thuyết minh.
1. Ôn tập văn bản thuyết
? Văn bản thuyết minh là gì.
- Nhớ và nhắc minh:
lại.
- Khái niệm: là văn bản trình
bày tính chất, cấu tạo, … của
sự vật nhằm cung cấp tri
thức, hướng dẫn cách sử dụng
? Đặc điểm chủ yếu của văn bản - Lần lượt trả cho con người.
thuyết minh là gì.
lời theo gợi ý
- Gợi ý: + VBTM có những tính
chất gì?
+ Nó được viết ra nhằm → Mục đích:
mục đích gì?
cung cấp tri
thức
khách
quan.
? Các phương pháp thuyết minh là - Lần lượt nêu. - Phương pháp: định nghĩa,
gì.
phân loại, nêu VD, liệt kê, số
liệu, so sánh.
HĐ 2: Đọc và nhận xét kiểu văn
2. Viết văn bản thuyết minh
bản thuyết minh có sử dụng một số
có sử dụng một số biện pháp
biện pháp nghệ thuật.

nghệ thuật:
- Đọc văn bản. Văn bản:
Hạ Long– Đá và Nước
? Văn bản thuyết minh đặc điểm gì - Lần lượt xác - Thuyết minh: sự kì lạ của
của đối tượng.
định trả lời
Hạ Long.
? Văn bản có cung cấp được tri → có
thức khách quan về đối tượng
không. Đặc điểm ấy có dễ dàng
thuyết minh bằng cách đo đếm, liệt
kê không.
→ không
? Vấn đề sự kì lạ của Hạ Long là - Xác định, trả - Phương pháp: giải thích,
vô tận được tác giả thuyết minh lời.
phân tích, liệt kê, …
bằng cách nào.


VD: nếu như chỉ dùng phương
pháp liệt kê: Hạ Long có nhiều
nước, nhiều đảo, nhiều hang động
lạ lùng thì đã nêu được sự kì lại
của Hạ Long chưa. Tác giả hiểu
sự kì lại này là gì?
- Yêu cầu HS gạch dưới câu văn
nêu khái quát sự kì lạ của Hạ
Long.
? Để cho sinh động, tác giả còn
vận dụng biện pháp nghệ thuật

nào.
? Tác giả đã sử dụng các biện pháp
tưởng tượng, liên tưởng như thế
nào để giới thiệu sự kì lạ của Hạ
Long

- Nghe.

- Trả lời theo
hiểu biết
→
“Chính
Nước … có
tâm hồn.”
→ nhân hóa, - Biện pháp nghệ thuật: nhân
so sánh, liên hóa, so sánh, liên tưởng,
tưởng, tưởng tưởng tượng.
tượng.
→ Nước tạo
nên sự di
chuyển và khả
năng
di
chuyển theo
mọi cách tạo
nên sự thú vị
của cảnh sắc.
Tùy theo gốc
độ và tốc độ
…lạ lùng, …

- Khái quát
lại.

? Tác giả đã trình bày được sự kì lạ
của Hạ Long chưa. Trình bày được
như thế là nhờ biện pháp gì.
- Hệ thống hóa kiến thức
- Đọc ghi nhớ.  Ghi nhớ: sgk /13
HĐ 3: Hướng dẫn làm bài tập
II. Luyện tập:
- Đọc văn bản.
1. Văn bản:
“Ngọc Hoàng xử tội ruồi
- Cho HS thảo luận
- Thảo luận xanh”
câu hỏi sgk a. Có tính chất thuyết minh
theo
nhóm thể hiện ở chỗ giới thiệu loài
/
(3 ), trình bày. ruồi rất có hệ thống.
Phương pháp: định nghĩa,
- Nhận xét, sửa chữa
phân loại, số liệu, liệt kê.
b. Sử dụng biện pháp nghệ
thuật: nhân hóa, có tình tiết.
c. Tác dụng: gây hứng thú
cho người đọc.
4. Củng cố:
? Khi thuyết minh một vấn đề trừu tượng ta phải làm gì.
?Sử dụng các biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh có tác dụng

gì.


5. Hướng dẫn:
- Học bài, làm bài tập 2.
- Soạn bài “Luyện tập sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản
thuyết minh”.
IV. Rút kinh nghiệm:
…………………………………………………………………………………...........
…………………………………………………………………………………...........
Tiết 5

LUYỆN TẬP
SỬ DỤNG MỘT SỐ BIỆN PHÁP NGHỆ THUẬT
TRONG VĂN BẢN THUYẾT MINH
I. Mục tiêu: Giúp HS
- Hiểu việc sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh làm
cho văn bản thuyết minh sinh động, hấp dẫn.
- Biết cách sử dụng một số biện pháp nghệ thuật vào văn bản thuyết minh.
II. Chuẩn bị:
GV: SGK, SGV, giáo án
HS: SGK, ôn kiến thức lớp 8, soạn bài.
III. Tiến trình lên lớp:
1.Ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số.
2.Kiểm tra bài cũ:
? Nêu khái niệm phương châm về lượng, phương châm về chất. Cho ví dụ.
3.Bài mới:
Hoạt động của GV
HĐ 1: Kiểm tra việc chuẩn bị ở nhà
của HS trên cơ sở phân 2 nhóm lập

2 dàn ý chi tiết.
- Cùng HS xác định yêu cầu về nội
dung thuyết minh, hình thức, …,
lập dàn ý, viết mở bài.
HĐ 2: Trình bày và thảo luận.

Hoạt động của HS

Nội dung
I. Chuẩn bị ở nhà:
- Chuẩn bị ở nhà Đề bài:
theo hướng dẫn.
1. Thuyết minh cái
nón.
2. Thuyết minh cái
quạt

II. Luyện tập trên
- Các nhóm trao lớp:
đổi, rút ra dàn bài
Dàn ý:
chung.
1. Thuyết minh cái
- Lần lượt từng nón
nhóm trình bày dàn Mở bài: Giới thiệu
ý chi tiết, biện pháp chung về chiếc nón.
nghệ thuật.
- Cùng HS nhận xét, sửa chữa, bổ - Ghi vào tập.
Thân bài:
sung.

+ Lịch sử chiếc nón.
+ Chủng loại, cấu


tạo.
+Qui trình làm.
+ Giá trị kinh tế, văn
- Nhận xét chung về cách sử dụng - Đọc đoạn mở bài. hóa, nghệ thuật của
biện pháp nghệ thuật, hiệu quả sử - Thực hiện theo chiếc nón.
dụng và hướng dẫn cách làm cho hướng dẫn.
Kết bài: Cảm nghĩ
HS.
chung về chiếc nón
trong đời sống hiện tại.
2. Thuyết minh cái
quạt
(Tương tự như trên)
4. Củng cố:
GV nhấn mạnh tác dụng của các biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết
minh.
Trình ký: …/8/2016
5. Hướng dẫn:
- Học bài, đọc bài đọc thêm, tự luyện tập.
- Đoc, soạn bài Đấu tranh cho một thế giới
hòa bình.
IV. Rút kinh nghiệm:
Huỳnh Thị Thanh Tâm
………………………………………………………