giáo án tổng hợp vật lý 10 tuần 29 (3)

Trường THPT Phan Đình Phùng
TUẦN 15
TIẾT 29

Năm học 2015 -2016
NGÀY SOẠN: 29/11/2015
NGÀY DẠY: 01/12/2015

Bài 18: CÂN BẰNG CỦA MỢT VẬT CÓ TRỤC QUAY CỚ ĐỊNH MOMEN LỰC
I. MỤC TIÊU
1.Kiến thức :
-Phát biểu được định nghĩa, viết được cơng thức tính momen của lực và nêu được
đơn vị đo momen của lực.
-Phát biểu được điều kiện cân bằng của một vật rắn có trục quay cố định.
2. Kỹ năng và năng lực :
a. Kĩ năng:
-Vận dụng quy tắc momen lực để giải được các bài tốn về điều kiện cân bằng của
vật rắn có trục quay cố định khi chịu tác dụng của hai lực.
b. Năng lực:
- Kiến thức : K3,K4
- Phương pháp: P2, P3, P5
-Trao đổi thơng tin: X5,X6, X8
- Cá thể: C1
3. Trọng tâm :
- Quy tắc momen lực, và cơng thức tính momen lực
4. Thái độ :
-Nghiêm túc học tập và nghiên cứu
II. CHUẨN BỊ
GV: Bộ TN nghiên cứu tác dụng làm quay của lực như hình 18.1 SGK.
HS: Ơn tập về đòn bẩy.
III. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC

- Phương pháp tìm tòi,điều tra, nêu vấn đề, giải quyết vấn đề, dạy học tương tác
IV. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỢNG DẠY HỌC
1. Ổn định lớp.(2 phút)
2. Kiểm tra bài cũ.(5 phút)
- Cho biết trọng tâm của một số vật đờng chất và có dạng hình học đối xứng? Phát
biểu quy tắc tổng hợp 2 lực đờng quy?
- Điều kiện cân bằng của một vật chịu tác dụng của 3 lực khơng song song là gì?
3. Bài mới.
Đặt vấn đề: Khi có một lực tác dụng lên một vật có trục quay cố định thì vật sẽ chuyển
động như thế nào? Lực tác dụng thế nào thì vật sẽ đứng n?
Hoạt đợng 1: Tìm hiểu thí nghiệm cân bằng của mợt vật có trục quay cớ định.
(10 phút)
Các năng lực
Hoạt đợng của GV
Hoạt đợng của
Nợi dung
cần đặt
HS
P2: mơ tả được - Dùng bộ thí nghiệm giới - Chú ý GV giới I. Cân bằng của mợt
vật có trục quay cớ
các hiện tượng thiệu đĩa mơmen. Đĩa có thiệu
định. Momen lực
tự nhiên bằng thể quay quanh trục cố
định.
1. Thí nghiệm
Giáo án vật lý 10

GV: Nguyễn Thị Hà

Trường THPT Phan Đình Phùng

- Có nhận xét gì về vị trí - Trục quay đi qua
trục quay của đĩa mômen? trọng tâm của đĩa.
- Xét một vị trí cân bằng - Trọng lực cân
bất kì của đĩa, các em hãy bằng với phản lực
chỉ ra các lực tác dụng lên của trục quay.
đĩa và liên hệ giữa các lực
đó?
- Trọng lực và phản lực
của trục quay đĩa luôn cân
bằng ở mọi vị trí.
P3: Thu thập,
- Các lực khác tác dụng
đánh giá, lựa
vào đĩa sẽ gây ra kết quả - HS quan sát
chọn và xử lí như thế nào?
thông tin từ
- Tiến hành TN
- HS trả lời
các nguồn
- Khi có 1 lực tác dụng
khác nhau để
lên 1 vật có trục quay cố
giải quyết vấn định thì vật sẽ chuyển - Lực có giá đi
đề trong học
động như thế nào?
qua trục quay.
tập vật lí→ để + Lực tác dụng thế nào thì
chỉ ra các lực

vật sẽ đứng yên?
tác dụng lên
- Ta có thể tác dụng đồng
 r
đĩa và liên hệ
thời vào đĩa 2 lực F1 , F2 - HS trả lời
giữa các lực
nằm trong mặt phẳng của
đó.
đĩa, sao cho đĩa vẫn đứng
X5: Ghi lại
yên được không? Khi đó
được các kết
giải thích sự cân bằng của
quả từ các hoạt đĩa như thế nào?
động học tập
vật lí của mình
(nghe giảng,
tìm kiếm thông
tin, thí nghiệm,
làm việc
nhóm… )→để
quan sát thí
nghiệm sau đó
trả lời và giải
thích cáccâu
hỏi.
Hoạt động 2: Tìm hiểu khái niệm mômen lực(15 phút)
Các năng lực
Hoạt động của GV

Hoạt động của
cần đặt
HS
r

K3: Sử dụng
-Nhận xét độ lớn của lực
- Lực F1 và F2
r

được kiến thức
F1 và F2 ?
có độ lớn khác
vật lí để thực
- Xác định khoảng cách từ nhau. Nhận
hiện các nhiệm
thấy:

Năm học 2015 -2016

ngôn ngữ vật lí
và chỉ ra các
quy luật vật lí
trong hiện
tượng đó→để
nhận xét về vị
trí trục quay
của đĩa
mômen.

Giáo án vật lý 10

r
F2

r
F1
d2

d1

r

NX: Lực F1 có tác dụng
làm đĩa quay theo chiều
r
kim đồng hồ; F2 có tác
dụng làm đĩa quay
ngược chiều kim đồng
hồ. Đĩa đứng yên tác
r
dụng làm quay của F1
r

lực cân bằng với lực F2

Nội dung
2. Momen lực

GV: Nguyễn Thị Hà

Trường THPT Phan Đình Phùng

vụ học tập→để
nhận xét định
khoảng cách từ
trục quay đến giá
r

của F1 và F2 ?
K3-P5: Sử dụng
được kiến thức
vật lí để thực
hiện các nhiệm
vụ học tập và lựa
chọn, sử dụng
các công cụ toán
học phù hợp
trong học tập vật
lí→để nêu định
nghĩa và viết CT
mômen lực? Đơn
vị mômen lực là
gì?

Năm học 2015 -2016


F1 d 2

trục quay đến giá của F1
= ⇒ F1d1 = F2 d 2
r
F
d1
2
và F2 ?
- Thay đổi phương và độ
r
lớn của F1 để thấy được
nếu vẫn giữ F1d1 = F2 d 2 thì - Đĩa quay theo
đĩa vẫn đứng yên.
chiều tác dụng
Momen lực đối với một
- Hiện tượng gì xảy ra khi làm quay lớn
trục quay là địa lượng
F1d1 > F2 d 2 và ngược lại?
hơn.
đặc trưng cho tác dụng
- Tích F.d đặc
Làm TN kiểm chứng.
làm quay của lực và
- Ta có thể nhận xét gì về trưng cho tác
được đo bằng tích của
dụng làm quay
ý nghĩa vật lý của tích
lực với cánh tay đòn
của lực
F.d?
của nó. M = F .d

- Tích F.d gọi là mômen
- Đơn vị là N.m
lực, kí hiệu là M. khoảng
- Khoảng các d từ trục
các d từ trục quay đến giá
quay đến giá của lực
- HS trả lời
của lực gọi là cánh tay
- Đơn vị là N.m gọi là cánh tay đòn của
đòn của lực.
lực.
- Hãy nêu định nghĩa
mômen lực? Đơn vị
mômen lực là gì?
Hoạt động 3: Tìm hiểu điều kiện cân bằng của một vật có trục quay cố định
(10 phút)
Các năng lực
Hoạt động của GV
Hoạt động của
Nội dung
cần đặt
HS

X8-K4:tham
gia hoạt động
nhóm trong
học tập vật
lí.K4: Vận
dụng (giải
thích,dự đoán,

tính toán, đề ra
giảipháp, đánh
giá giải pháp
… ) kiến thức
vật lí vào các
tìnhhuống thực
tiễn→để trả lời
câu hỏi.
X6: trình bày
các kết quả từ
các hoạt động
học tập vật lí
của mình

- Hãy sử dụng khái niệm - TL nhóm rồi trả II. Điều kiện cân bằng
momen lực để phát biểu lời.
của một vật có trục
điều kiện cân bằng của
quay cố định (hay quy
một vật có trục quay cố
tắc momen lực)
định?
1. Quy tắc
- Quy tắc momen lực còn
Muốn cho một vật có
áp dụng cho cả trường
trục quay cố định ở
hợp vật không có trục
trạng thái cân bằng, thì
quay cố định mà có trục

tổng các momen lực có
quay tức thời.
xu hướng làm vật quay
- VD: kéo nghiêng chiếc
theo chiều KĐH phải
ghế và giữ nó ở tư thế đó.
bằng tổng các momen
Chỉ ra trục quay và giải
lực có xu hướng làm vật
thích sự cân bằng của
quay ngược chiều KĐH.
ghế?
2. Chú y
Quan
sát
VD,
- Yêu cầu HS trả lời câu
Quy tắc momen lực
suy nghĩ rồi trả
C1 (SGK - trang 102)
còn áp dụng cho cả
lời câu hỏi.

Giáo án vật lý 10

GV: Nguyễn Thị Hà


Trường THPT Phan Đình Phùng

(nghe giảng,
tìm kiếm
thông tin, thí
nghiệm, làm
việc nhóm… )
một cách phù
hợp→để quan
sát VD, suy
nghĩ rồi trả lời
câu hỏi.

Năm học 2015 -2016

- HS trả lời

Hoạt động 4: (3 phút) Hướng dẫn về nhà, củng cố và dặn dò
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
- Các em đọc phần ghi nhớ, và - Ghi nhận và trả lời câu hỏi
các câu hỏi phần sau của bài.
của GV
- Về nhà trả lời lại các câu hỏi,
làm BT trong SGK và SBT và
học bài cũ.
- Chuẩn bị bài tiếp theo.
- Ghi nhận nhiệm vụ về nhà

trường hợp vật không có
trục quay cố định mà có
trục quay tức thời.

Kết quả cần đạt

V. RÚT KINH NGHIỆM GIỜ DẠY
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………..

Giáo án vật lý 10

GV: Nguyễn Thị Hà