Giáo án tổng hợp Lịch sử 9 tuần 3

Ngày soạn: 17/8/2015

Tuần 3
Tiết 3
Bài 2

LIÊN XÔ VÀ CÁC NƯỚC ĐÔNG ÂU
TỪ GIỮA NHỮNG NĂM 70
ĐẾN ĐẦU NHỮNG NĂM 90 CỦA THẾ KỈ XX

I. Mục tiêu:
1. Kiến thức: Giúp HS nắm được những nét chính của quá trình khủng
hoảng và tan rã của chế độ XHCN ở LX và các nước Đông Âu.
2. Tư tưởng:
Qua các kiến thức của bài học, giúp HS thấy rõ tính chất khó khăn,
phức tạp, thậm chí cả thiếu sót, sai lầm trong công cuộc xây dựng CNXH ở
LX và các nước Đông Âu (vì đó là con đường hoàn toàn mới mẻ, chưa có
tiền lệ trong lịch sử; mặt khác đó là sự chống phá gay gắt của các thế lực thù
địch).
Với những thành tựu quan trọng thu được trong công cuộc đổi mới –
mở cửa của nước ta trong gần 20 năm qua, bối dưỡng và củng cố cho HS
niềm tin tưởng vào thắng lợi của công cuộc CNH, HĐH đất nước ta theo
định hướng XHCN, dưới sự lãnh đạo của ĐCS VN.
3. Kĩ năng:
Rèn luyện cho HS kĩ năng phân tích, nhận định và so sánh các vấn đề
lịch sử.
II. Chuẩn bị:
GV: SGK, SGV, giáo án, bản đồ và tư liệu lịch sử về LX và các nước
Đông Âu trong giai đoạn này.
HS: SGK, tìm hiểu nội dung, trả lời câu hỏi SGK.
III. Tiến trình lên lớp:

1. Ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số.
2. Kiểm tra bài cũ:
? Để hoàn thành nhiệm vụ CMDTDCND các nước Đông Âu cần phải
tiến hành những công việc gì.
? Nêu những thành tựu chủ yếu trong công cuộc xây dựng CNXH ở
các nước Đông Âu.
3.Bài mới:
GTB: Chế độ XHCN ở LX và các nước Đông Âu đã đạt được những thành
tựu nhất định về mọi mặt. Tuy nhiên nó cũng bộc lộ những hạn chế, sai lầm
và thiếu sót. Cùng với sự chống phá của các thế lực đế quốc bên ngoài,
CNXH đã từng tồn tại và phát triển hơn 70 năm đã khủng hoảng và tan rã.


Nguyên nhân của sự tan rã đó như thế nào? Quá trình khủng hoảng tan rã
ra sao? → vào bài.
Hoạt động của GV
Hoạt động
Nội dung
của HS
I. Sự khủng hoảng và
tan rã của Liên bang Xô
? Tình hình LX từ giữa những - Dựa vào nội Viết:
năm 70 đến 1985 có điểm gì nổi dung sgk và - Đầu những năm 80, nền
cộm.
vốn kiến thức kinh tế - xã hội của LX
- Gợi ý: tình hình kinh tế, chính trình bày.
ngày càng rơi vào tình
trị xã hội.
trạng trì trệ, không ổn
→ khủng hoảng dầu mỏ thế

định và lâm dần vào
giới năm 1973 đã tác động đến
khủng hoảng.
nhiều mặt của LX, nhất là kinh - Đọc đoạn
tế.
chữ nhỏ sgk /
? Nguyên nhân dẫn đến sự 9, 10
khủng hoảng của LX.
- Diễn giảng bổ sung: Sự chậm
trễ của Ban lãnh đạo LX trong
việc đề ra các cải cách cần
thiết vào đầu những năm
những năm 70 của thế kỉ XX đã
dẫn đến hậu quả là nền kinh tế
của đất nước Xô Viết lâm vào
tình trạng trì trệ và khủng
- Tháng 3-1985, Gooc-bahoảng.
chóp đã đề ra đường lối
Trong bối cảnh đó, tháng 3cải tổ.
1985, Gooc-ba-chóp lên nắm
quyền lãnh đạo Đảng đề ra - Thảo luận
đường lối cải tổ.
(3/)
? Công cuộc cải tổ của LX diễn
+ Mục đích: sửa chữa
ra như thế nào.
những sai lầm, thiếu sót
- Cho HS thảo luận:
trước kia, đưa đất nước ra
? Mục đích cải tổ.

- Dựa vào khỏi khủng hoảng.
đoạn chữ nhỏ
+ Nội dung cải tổ:
/ 10.
• Đề ra nhiều phương
? Nội dung cải tổ.
án phát triển kinh tế.
• Chính trị - xã hội:
thiết lập chế độ tổng


thống, đa nguyên, đa
đảng, xóa bỏ chế độ một
đảng, tuyên bố dân chủ
công khai mọi mặt.
+ Hậu quả: Đất nước
ngày càng khủng hoảng và
rối loạn, mâu thuẫn sắc
tộc bùng nổ, ĐCS LX bị
đình chỉ hoạt động.
→ Liên bang Xô viết tan
rã.

? Kết quả cuối cùng ra sao

→ Do không chuẩn bị chu đáo,
thiếu những điều kiện cần thiết
và đường lối chiến lược toàn
diện, nhất quán cho nên công
việc cải tổ nhanh chóng lâm

vào tình trạng bị động, không
thành công.
- Giới thiệu một số tranh ảnh về
Gooc-ba-chốp.
- So sánh cho HS thấy giữa lời
nói và việc làm của Gooc-bachốp, giữa lí thuyết và thực tiễn
của công cuộc cải tổ để thấy rõ
thực chất công cuộc cải tổ của
Gooc-ba-chốp là từ bỏ và phá
vỡ CNXH, xa rời CN Mác –
Lênin, phủ định ĐCS, vì vậy
công cuộc cải tổ của Gooc-bachốp càng làm cho đất nước
lún sâu vào khủng hoảng và rối
loạn.
Nhiều cuộc bãi công diễn ra,
mâu thuẫn sắc tộc bùng nổ,
nhiều nước cộng hòa đòi li
khai, các tệ nạn xã hội gia tăng,
các thế lực chống đối ráo riết
kích động quần chúng
- Hướng dẫn quan sát H.3 và
nhận xét về tình hình ở LX từ
giữa những năm 70 đến đầu

- Theo dõi.

- Quan sát
hình và nhận
xét.
- Nghe

những năm 90 của thế kỉ XX.
- Trình bày tiếp: Trong bối cảnh
đó, 19-8-1991 một số người
lãnh đạo Đảng và Nhà nước Xô
viết đã tiến hành đảo chính, lật
đổ tổng thông Gooc-ba-chốp …
vấn đề thời gian
- Nhấn mạnh: Cuộc đảo chính
ngày 19-8-1991 thất bại đưa
đến việc ĐCS LX phải ngừng
hoạt động và tan rã, đất nước
lâm vào tình trạng không có
người lãnh đạo.
- Trình bày tiếp (sgk)
- Hướng dẫn quan sát lược đồ
H.4 và xác định tên các nước
SNG trên lược đồ.

- Theo dõi,
quan sát lược
đồ.

II. Cuộc khủng hoảng và
tan rã của chế độ XHCN
- Trả lời sgk. ở các nước Đông Âu:
- Cuối những năm 70, đầu
những năm 80 các nước
Đông Âu lâm vào tình

trạng khủng hoảng kinh tế
- Đọc đoạn và chính trị ngày càng gay
chữ nhỏ sgk / gắt.
? Tình hình các nước Đông Âu 11.
- Cuối 1988, khủng hoảng
cuối những năm 70 đầu những - Thảo luận lên tới đỉnh cao:
năm 80 như thế nào.
(2/)
+ Mít tinh, biểu tình
diễn ra dồn dập.
- Theo dõi.

+ Thực hiện đa nguyên
về chính trị, mũi nhọn đấu
tranh nhằm vào ĐCS.

 ? Quá trình khủng hoảng và
sụp đổ của chế độ XHCN ở
các nước Đông Âu diễn ra
như thế nào.
- Kết hợp sử dụng lược đồ các
nước Đông Âu xác định các
nước Đông Âu khủng hoảng.
- Giải thích thêm: “Đa nguyên
chính trị” là nhiều Đảng phái
- Sự chống phá
của
chính trị cùng tồn tại, cùng
CNĐQ và các thế lực
hoạt động làm mất quyền thống

trị của Đảng Công sản. VD sau  chấp nhận chống CNXH.
khi LX sụp đổ, trong các nước từ bỏ quyền
cộng hòa của LX cũ có tới gần lãnh đạo của


1000 tổ chức, Đảng phái chính
trị khác nhau hoạt động. ĐCS
các nước này mất quyền thống
trị.

đảng
cộng
sản,
thực
hiện
đa
nguyên chính
trị và tiến
? Trước tình hình đó, Ban lãnh hành
tổng
đạo các nước Đông Âu đã làm tuyển cử tự
gì.
do.
- Trả lời theo
sgk.
- Đọc đoạn
chữ nhỏ sgk /
12
- Nghe
? Kết quả qua cuộc tổng tuyển

cử tự do.
- Diễn giảng bổ sung: qua các
cuộc tổng tuyển cử, các lực
lượng đối lập thắng cử, giành
được chính quyền nhà nước,
còn các đảng Cộng sản đều
thất bại. Chính quyền mới ở
các nước Đông Âu đều tuyên bố
từ bỏ CNXH, thực hiện đa
nguyên về chính trị và chuyển
nền kinh tế theo cơ chế thị
trường với nhiều thành phần sở
hữu. Tên nước thay đổi, nói
chung đều gọi là các nước cộng
hòa (VD nước cộng hòa xã hội
chủ nghĩa Việt Nam, …)

→ Cuối năm 1989, chế độ
XHCN đã bị sụp đổ ở hầu
hết các nước Đông Âu.
→ kết thúc
sự tồn tại của
hệ
thống
XHCN
thế
giới.
- Nghe.

? Sự sụp đổ của các nước Đông

Âu và Liên Xô đã dẫn đến hậu
quả nghiêm trọng như thế nào. - Thảo luận
nhóm
(3/),


- Nói thêm: ngày 28.6.1991,
SEV quyết định chấm dứt hoạt
động và ngày 1.7.1991, tổ chức
Hiệp ước Vác-sa-va tuyên bố
giải thể.
- Cho HS thảo luận:
? Nguyên nhân cơ bản dẫn
đến sự sụp đổ của LX và các
nước Đông Âu là gì.

trình bày:
+ Kinh tế
lâm
vào
khủng hoảng
sâu sắc.
+ Các
nước Đông
Âu rập khuôn
mô hình ở
LX, chủ quan
duy ý chí,
chậm
sửa

đổi.
+ Sự chống
phá của các
thế lực trong
và
ngoài
nước.
+ Nhân
dân bất bình
với các nhà
lãnh đạo đòi
hỏi phải thay
đổi.

- Nhận xét, bổ sung:
Nguyên nhân sụp đổ của LX
và các nước Đông Âu có nhiều
nguyên nhân, nhưng có một số
nguyên nhân chủ yếu. Nguyên
nhân sâu xa là mô hình CNXH
có nhiều khuyết tật và thiếu sót,
tuy có sự phù hợp nhất định
trong một thời gian trước đó.
Nhưng trong quá trình phát
triển ngày càng bộc lộ sự thiếu
tôn trọng đầy đủ quy luật phát
triển khách quan về kinh tế, xã
hội, chủ quan duy ý chí, thực
hiện cơ chế quan liêu bao cấp, - Nghe
làm cho nền kinh tế thiếu năng

động. Từ nền kinh tế đó dẫn tới
thụ động về xã hội, thiếu dân
chủ và công bằng xã hội.
Những khuyết tật duy trì quá
lâu, làm cho XHCN xa rời
những tiến bộ văn minh của thế


giới, nhất là sự phát triển như
vũ bão của CMKHKT đưa tới
sự trì trệ, khủng hoảng về kinh
tế, xã hội.
Sự chống phá của CNĐQ và
các thế lực chống CNXH.
- Kết luận: Đây là sự tổn thất
nặng nề của phong trào CMTG.
Nhưng sự phục hưng của phong
trào XHCN, CNCS là tất yếu,
nó là cả một quá trình lâu dài,
các nước này đang tìm cách
khắc phục và đi lên.
4. Củng cố:
GV khái quát lại:
- Những diễn biến chính của quá trình khủng hoảng và tan rã của chế
độ XHCN ở LX và các nước Đông Âu.
- Những hậu quả nặng nề do sự tan rã của chế độ XHCN ở Đông Âu và
hệ thống XHCN TG.
5. Hướng dẫn:
Học bài, Tìm hiểu nội dung bài Quá trình phát triển của phong trào
giải phóng dân tộc và sự tan rã của hệ thống thuộc địa.

6. Lưu ý:
Câu hỏi  dành cho lớp chọn.
IV. Rút kinh nghiệm:
…………………………………………………......
..................................................................................

BGH ký duyệt: 22/08/2015

……………………………………………………..
……………………………………………………..
……………………………………………………..

Huỳnh Thị Thanh Tâm