LVTS 2015 trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người trong luật hình sự

I HC QUC GIA H NI
KHOA LUT

Lấ THI HNG

TRáCH NHIệM HìNH Sự ĐốI VớI CáC TộI
XÂM PHạM NHÂN PHẩM, DANH Dự CủA
CON NGƯờI TRONG LUậT HìNH Sự VIệT NAM
(Trên cơ sở số liệu thực tiễn địa bàn tỉnh Yên Bái)

LUN VN THC S LUT HC

H NI - 2015


I HC QUC GIA H NI
KHOA LUT

Lấ THI HNG

TRáCH NHIệM HìNH Sự ĐốI VớI CáC TộI
XÂM PHạM NHÂN PHẩM, DANH Dự CủA
CON NGƯờI TRONG LUậT HìNH Sự VIệT NAM
(Trên cơ sở số liệu thực tiễn địa bàn tỉnh Yên Bái)
Chuyờn ngnh: Lut Hỡnh s v t tng hỡnh s
Mó s: 60 38 01 04

LUN VN THC S LUT HC

Cỏn b hng dn khoa hc: GS.TSKH. Lấ VN CM

H NI - 2015


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của
riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong
bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong
Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã
hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ
tài chính theo quy định của Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội.
Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để
tôi có thể bảo vệ Luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
NGƯỜI CAM ĐOAN

Lê Thái Hưng


MỤC LỤC

Trang
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các từ viết tắt
Danh mục các bảng
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TRÁCH NHIỆM HÌNH
SỰ ĐỐI VỚI CÁC TỘI XÂM PHẠM NHÂN PHẨM,
DANH DỰ CỦA CON NGƯỜI ........................................................ 9

1.1.

Khái niệm, các đặc điểm của các tội xâm phạm nhân phẩm,
danh dự của con người....................................................................... 9

1.1.1.

Khái niệm các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người ........... 9

1.1.2. Các đặc điểm của các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của
con người ............................................................................................ 11
1.1.3. Khái niệm trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân
phẩm, danh dự của con người ............................................................ 13
1.1.4. Các đặc điểm của trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm
nhân phẩm, danh dự của con người ................................................... 13
1.2.

Cơ sở và các hình thức trách nhiệm hình sự đối với các tội
xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người ............................ 14

1.2.1. Cơ sở của trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân
phẩm, danh dự của con người ............................................................ 14
1.2.2. Các hình thức trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm
nhân phẩm, danh dự của con người ................................................... 21
1.3.

Lịch sử hình thành và phát triển các quy phạm pháp luật
hình sự Việt Nam về trách nhiệm hình sự đối với các tội
xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người ............................ 24

1.3.1. Các quy phạm pháp luật hình sự Việt Nam về các tội xâm phạm
nhân phẩm, danh dự của con người trong thời kỳ từ sau Cách mạng
tháng Tám năm 1945 cho đến trước khi Bộ luật Hình sự năm 1985
được ban hành ..................................................................................... 24
1.3.2. Các quy phạm pháp luật hình sự Việt Nam về các tội xâm phạm
nhân phẩm, danh dự của con người thời kỳ từ khi Bộ luật Hình
sự năm 1985 được ban hành cho đến nay .......................................... 30
1.4.
Pháp luật hình sự của một số quốc gia về trách nhiệm hình sự
đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người ...... 35
1.4.1. Quy định về các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con
người trong Bộ luật hình sự Thụy Điển ............................................. 35
1.4.2. Quy định về các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con
người trong Bộ luật hình sự Nhật Bản ............................................... 37
1.4.3. Quy định về các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con
người trong Bộ luật hình sự Liên bang Nga....................................... 38
Chương 2: THỰC TRẠNG CÁC QUY ĐỊNH CỦA BỘ LUẬT
HÌNH SỰ NĂM 1999 HIỆN HÀNH VỀ TRÁCH NHIỆM
HÌNH SỰ ĐỐI VỚI CÁC TỘI XÂM PHẠM NHÂN
PHẨM, DANH DỰ CỦA CON NGƯỜI VÀ THỰC TIỄN
ÁP DỤNG CÁC QUY ĐỊNH NÀY TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH
YÊN BÁI (Giai đoạn 2010 – 2014) .................................................. 41
2.1.
Thực trạng pháp luật các quy định của Bộ luật hình sự năm
1999 về trách nhiệm hình sự đối với các tội phạm nhân
phẩm, danh dự của con người ......................................................... 41
2.1.1. Khái quát chung ................................................................................. 41
2.1.2. Các cấu thành tội phạm cụ thể tương ứng với từng điều luật ............ 44
2.1.3. Một số hạn chế, bất cập của các quy định về trách nhiệm hình

sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người
của Bộ luật hình sự năm 1999 ............................................................ 56
2.2.
Thực tiễn áp dụng các quy định của Bộ luật hình sự về trách
nhiệm hình sự đối với các tội phạm nhân phẩm, danh dự của
con người trên địa bàn tỉnh Yên bái giai đoạn 2010- 2014 .............. 67


2.2.1. Thực tiễn áp dụng các quy định của Bộ luật hình sự về trách
nhiệm hình sự đối với các tội phạm nhân phẩm, danh dự của
con người của các cơ quan tiến hành tố tụng tỉnh Yên Bái ............... 67
2.2.2. Một số tồn tại và nguyên nhân trong thực tiễn áp dụng các quy
định của Bộ luật hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm,
danh dự của con người ....................................................................... 71
Chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÁC QUY ĐỊNH
CỦA BỘ LUẬT HÌNH SỰ NĂM 1999 HIỆN HÀNH VỀ
TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ ĐỐI VỚI CÁC TỘI XÂM
PHẠM NHÂN PHẨM, DANH DỰ CỦA CON NGƯỜI .............. 76
3.1.

3.2.
3.2.1.
3.2.2.
3.2.3.
3.2.4.
3.2.5.
3.3.
3.3.1.
3.3.2.
3.4.

Sự cần thiết phải hoàn thiện các quy định của Bộ luật hình
sự về trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân
phẩm, danh dự của con người ......................................................... 76
Hoàn thiện các quy định về tình tiết định tội ................................ 80
Về Tội hiếp dâm (Điều 111) .............................................................. 80
Về Tội cưỡng dâm (Điều 113) ........................................................... 82
Về Tội giao cấu với trẻ em (Điều 115) .............................................. 82
Về Tội làm nhục người khác (Điều 121) ........................................... 83
Về Tội vu khống (Điều 122) .............................................................. 83
Hoàn thiện các quy định về tình tiết định khung .......................... 84
Về Tội hiếp dâm (Điều 111) .............................................................. 84
Về Tội vu khống (Điều 122) .............................................................. 85
Hoàn thiện các quy định về hình phạt............................................ 86

KẾT LUẬN .................................................................................................... 89
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 91


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BLHS:

Bộ luật hình sự

CTTP:

Cấu thành tội phạm

HĐTP:

Hội đồng thẩm phán

LHS:

Luật hình sự

PLHS:

Pháp luật hình sự

TAND:

Toà án nhân dân

TNHS:

Trách nhiệm hình sự


DANH MỤC CÁC BẢNG

Số hiệu bảng

Tên bảng

Bảng 2.1.

Các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người và
tội phạm các loại đã xét xử sơ thẩm trên địa bàn tỉnh Yên

Bái (2010 – 2014)

Bảng 2.2.

Trang

68

Cơ cấu các tội phạm cụ thể trong tổng số các tội xâm
phạm nhân phẩm, danh dự của con người đã được xét xử
trên địa bàn tỉnh Yên Bái (2010 – 2014)

Bảng 2.3.

69

Phân tích các hình phạt được áp dụng đối với các bị cáo
phạm tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người trên
địa bàn tỉnh Yên Bái (2010 – 2014)

70


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Con người luôn là vấn đề quan trọng hàng đầu của mọi chính sách xã hội
và pháp luật. Bảo vệ con người trước hết là bảo vệ tính mạng, sức khỏe, bảo vệ
nhân phẩm, danh dự của họ, vì đó là những vấn đề có ý nghĩa quan trọng hàng
đầu đối với con người. Hiến pháp năm 2013 của nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam quy định: “Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về thân thể,

được pháp luật bảo hộ về sức khỏe, danh dự và nhân phẩm; không bị tra tấn,
bạo lực, truy bức, nhục hình hay bất kỳ hình thức đối xử nào khác xâm phạm
thân thể, sức khoẻ, xúc phạm danh dự, nhân phẩm” [46, Điều 20].
Bộ luật hình sự năm 1999 đã qui định trách nhiệm hình sự đối với các
tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người ở chương XII tại các điều từ
điều 111 đến điều 116 và từ điều 121 đến điều 122. Cùng với quá trình
chuyển đổi nền kinh tế cuả đất nước, tình hình kinh tế- xã hội ở tỉnh Yên Bái
cũng có nhiều thay đổi. Cùng với quá trình phát triển đó cũng xuất hiện các
loại tội phạm trong mọi lĩnh vực của đời sống kinh tế xã hội - Trong đó có sự
gia tăng của các tội phạm xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người. Các
cơ quan bảo vệ pháp luật của tỉnh Yên Bái như: Công an, Viện kiểm sát, Toà
án nhân dân là những cơ quan được giao nhiệm vụ trực tiếp đấu tranh, xử lý
các loại tội phạm trên, đã áp dụng các biện pháp có hiệu quả để phát hiện,
điều tra, truy tố và xét xử những đối tượng phạm các tội này.
Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực và thành tựu đã đạt được,
trong thời gian qua, cũng đã nảy sinh nhiều vấn đề tiêu cực, trong đó có nhiều
vấn đề mới phát sinh có liên quan đến công tác đấu tranh phòng, chống tội
phạm. Tình hình tội phạm còn diễn biến phức tạp trên tất cả các lĩnh vực;
trong đó tình hình các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người đang
là vấn đề bức xúc của xã hội, được dư luận rất quan tâm, theo dõi. Thực tiễn

1


đấu tranh phòng, chống các tội phạm này đã đặt ra nhiều vấn đề vướng mắc
đòi hỏi khoa học luật hình sự phải nghiên cứu, giải quyết như khái niệm; cơ
sở, các hình thức trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm,
danh dự của con người; nguyên nhân, điều kiện của các tội phạm này... Về
mặt lý luận, xung quanh vấn đề hoàn thiện và áp dụng các quy định của Bộ
luật hình sự năm 1999 về các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con

người, vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau, thậm chí trái ngược nhau.
Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài “Trách nhiệm hình sự đối với các tội
xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người trong Luật Hình sự Việt
Nam (Trên cơ sở số liệu thực tiễn địa bàn tỉnh Yên Bái)” mang tính cấp thiết,
không những về lý luận, mà còn là đòi hỏi của thực tiễn áp dụng pháp luật hình
sự hiện nay trên địa bàn tỉnh Yên Bái nói riêng và trên cả nước nói chung.
2. Tình hình nghiên cứu
Trách nhiệm hình sự đối với các tội phạm là một vấn đề phức tạp, đặc
biệt là đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự nó còn có tính nhạy cảm
cao và đã được một số nhà luật học trong nước quan tâm nghiên cứu.
Sau khi Bộ luật hình sự năm 1999 được ban hành, trách nhiệm hình
sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người được
nghiên cứu, đề cập trực tiếp hoặc gián tiếp trong một số công trình dưới
các góc độ khác nhau:
* Dưới góc độ giáo trình, sách chuyên khảo, sách tham khảo:1) GS.TS.
Nguyễn Ngọc Hoà, Chương IV- Các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh
dự và nhân phẩm của con người, giáo trình LHS Việt Nam (Phần các tội
phạm) (GS.TSKH. Lê Văn Cảm chủ biên), Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội,
2007; 2) GS.TSKH. Lê Văn Cảm (chủ biên), TS. Phạm Mạnh Hùng, TS.
Trịnh Tiến Việt, Sách chuyên khảo- Trách nhiệm hình sự và miễn trách nhiệm
hình sự, Nxb Tư pháp, Hà Nội, 2005; 3) TS. Trịnh Tiến Việt (2013), Sách

2


chuyên khảo- Tội phạm và Trách nhiệm hình sự, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà
Nội, 2013; 4) GS.TS. Võ Khánh Vinh, Chương III- Các tội xâm phạm tính
mạng, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm của con người, giáo trình LHS Việt
Nam (Phần các tội phạm) (GS.TS. Võ Khánh Vinh chủ biên), Nxb. Công an
nhân dân, Hà Nội, 2001; 5) PGS.TS. Trần Văn Luyện, Các tội xâm phạm tính

mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người, Nxb. Chính trị Quốc gia
Hà Nội, 2000; 6) Th.S Đinh Văn Quế, Bình luận khoa học Bộ luật hình sự,
(Phần các tội phạm), tập I, Các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân
phẩm, danh dự của con người, Nxb. Thành phố Hồ Chí Minh, 2003; 7) TS
Phùng Thế Vắc, TS. Trần Văn Luyện, LS.Th.S. Phạm Thanh Bình. TS.
Nguyễn Đức Mai, Th.S Nguyễn Sĩ Đại, Th.S Nguyễn Mai Bộ, Bình luận khoa
học Bộ luật hình sự 1999 (Phần các tội phạm), Nxb. Công an nhân dân, Hà
Nội, 2001; 8) TS. Phạm Văn Beo, LHS Việt Nam- Quyển 2, Phần các tội
phạm, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2009; 9) TS. Trần Minh Hưởng, Tìm
hiểu các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của con
người, Nxb. Lao động, Hà Nội, 2002; 10) Bùi Anh Tuấn, Hồ Thị Nệ, Tìm
hiểu các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của con
người, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2001; v.v...
* Dưới góc độ Luận văn thạc sỹ Luật học: 1) Nguyễn Thùy Trang,
Đấu tranh phòng chống tội làm nhục người khác ở nước ta hiện nay, Luận
văn thạc sĩ Luật học, Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội, 2006; 2) Nguyễn
Thị Phương, Đấu tranh phòng, chống các tội xâm phạm tính mạng, sức
khỏe, danh dự, nhân phẩm của con người trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh, Luận
văn thạc sĩ Luật học, Trường đại học Luật Hà Nội, 2007; 3) Nguyễn Việt
Khánh Hòa, Tội mua dâm người chưa thành niên theo Luật hình sự Việt
Nam năm 1999, Luận văn thạc sĩ Luật học, Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà
Nội, 2009; 4) Nguyễn Minh Hương, Các tội phạm xâm hại tình dục trẻ em

3


trong luật hình sự Việt Nam, Luận văn thạc sĩ Luật học, Khoa Luật, Đại học
Quốc gia Hà Nội, 2014; v.v...
* Dưới góc độ bài viết nghiên cứu khoa học trên một số Tạp chí như:
1) Đỗ Đức Hồng Hà, Hoàn thiện quy định của BLHS năm 1999 về các tội

xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người, Nghiên
cứu lập pháp, (số 8) 4/2010; 2) GS.TS. Nguyễn Ngọc Hoà, Các tội xâm phạm
tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người- So sánh giữa BLHS
năm 1999 và BLHS năm 1985, Tạp chí Luật học, số 1/2001; 3) PGS.TS. Trần
Văn Luyện, Những điểm mới cơ bản về các tội xâm phạm tính mạng, sức
khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người trong BLHS năm 1999, Tạp chí Nhà
nước và Pháp luật, số 3/2001; 4) Lê Hữu Du, Một số giải pháp nâng cao hiệu
quả phòng ngừa tội hiếp dâm trẻ em ở Việt Nam, Tạp chí Kiểm sát, (số 23)
12/2014; 5) Mai Bộ, Bàn về trách nhiệm hình sự đối với hành vi Chống người
thi hành công vụ và xâm phạm tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm
người đang thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân, Tạp chí
Kiểm sát, (số 17) 9/2014; 6) Nguyễn Thị Thanh Nhàn, Bảo vệ quyền của phụ
nữ theo quy định của Bộ luật Hình sự việt Nam, Tạp chí Kiểm sát, (số 9)
5/2014; 7) Trần Thuỷ Quỳnh Trang, Nâng cao hiệu quả áp dụng Điều 112 Bộ
luật Hình sự về tội hiếp dâm trẻ em, Tạp chí Kiểm sát, (số 16) 8/2014; 8) Ngô
Minh Tư, Cần sửa đổi các Điều 115 và 116 Bộ luật Hình sự hiện hành, Tạp
chí Kiểm sát, (6) 3/2012; 9) Mai Bộ, Phân biệt tội Chống người thi hành công
vụ với các tội xâm phạm tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm người
đang thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân, Tạp chí Toà án
nhân dân, (số 12) 6/2012; 10) Lê Cảm, Những vấn đề lý luận về bảo vệ các
quyền con người bằng pháp luật trong lĩnh vực tư pháp hình sự, Tạp chí Toà
án nhân dân, (số 11) 6/2006; 11) Hoàng Quảng Lực, Truy cứu Trách nhiệm
hình sự tội hiếp dâm, hiếp dâm trẻ em- Khó khăn vướng mắc và kiến nghị,

4


Tạp chí Toà án nhân dân, (số 13) 7/2014; 12) Đoàn Đức Lương- Nguyễn Sơn
Hà, Thiếu thống nhất về xác định tuổi trẻ em trong pháp luật Việt Nam và
pháp luật quốc tế, Tạp chí Toà án nhân dân, (số 15) 8/2012; 13) Dương Tuyết

Miên- Bùi Thị Quyên, So sánh dấu hiệu định tội của tội hiếp dâm trong
BLHS Việt Nam hiện hành với BLHS một số nước và một số kiến nghị, Tạp
chí Toà án nhân dân, (số 7) 4/2013; 14) Phan Thị Lan Phương, Bạo lực, xâm
hại trẻ em- thực trạng và một số giải pháp, kiến nghị, Tạp chí Toà án nhân
dân, (số 23) 12/2014; 15) Đinh Văn Quế, Một số vấn đề lý khi áp dụng tình
tiết lợi dụng chức vụ quyền hạn để phạm tội, Tạp chí, (số 6) 3/2010; 16)
Trịnh Tiến Việt, Miễn trách nhiệm hình sự theo luật hình sự Việt Nam:
Những vấn đề lý luận và thực tiễn, Tạp chí Toà án nhân dân, (số 11) 6/2006;
17) Trần Quang Thái, “Trẻ em hiếp dâm trẻ em”- Trách nhiệm hình sự đối
với bị cáo và sự không hợp lý trong quy định tại khoản 4 điều 112 BLHS,
Tạp chí Toà án nhân dân, (số 17) 9/2011; 18) Trần Quang Thái, Nam giới có
thể là người bị hại trong tội Hiếp dâm hay không?, Tạp chí Toà án nhân
dân, (số 21) 11/2013; v.v...
Các công trình nghiên cứu, bài viết nói trên đã đề cập trách nhiệm
hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người dưới
góc độ pháp lý hình sự, tội phạm học hoặc đối với một nhóm tội, hoặc riêng
một tội nhưng chưa có công trình nào nghiên cứu một cách riêng biệt, toàn
diện và có hệ thống về trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân
phẩm, danh dự của con người dưới hai góc độ: pháp lý hình sự và thực tiễn
áp dụng trên cơ sở số liệu địa bàn Tỉnh Yên Bái trong giai đoạn 5 năm (từ
năm 2010 đến năm 2014).
Do tính chất đa dạng, rộng lớn và phức tạp của những vấn đề về
trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con
người (Cụ thể là có 8 cấu thành tội phạm xâm phạm đến nhân phẩm, danh

5


dự của con người trong Bộ luật hình sự năm 1999 - gồm các điều từ điều
111 đến điều 116 và từ điều 121 đến điều 122) và do sự hạn chế số trang

của một Luận văn Thạc sĩ Luật học nên trong khuôn khổ luận văn này tác
giả chỉ đề cập đến những vấn đề nào mà theo quan điểm của tác giả là cơ
bản và quan trọng hơn cả.
3. Mục đích, đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích của đề tài góp phần làm rõ thêm một số điểm về mặt lý luận
và thực tiễn về các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người theo
BLHS Việt Nam năm 1999. Đồng thời xác định những điểm bất cập chưa hợp
lý trong thực tiễn xét xử và đề xuất một số kiến giải lập pháp nhằm nâng cao
hiệu quả áp dụng các quy phạm về trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm
phạm nhân phẩm, danh dự của con người dưới góc độ thực tiễn của hoạt động
xét xử và nhận thức khoa học.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là nghiên cứu trách nhiệm hình sự
về các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người mà cụ thể là:
1) Khái niệm, đặc điểm của trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm
phạm nhân phẩm, danh dự của con người;
2) Cơ sở và hình thức của trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm
phạm nhân phẩm, danh dự của con người;
3) Thực tiễn áp dụng các quy định về các tội xâm phạm nhân phẩm,
danh dự của con người trên địa bàn tỉnh Yên Bái giai đoạn 5 năm (từ năm
2010 đến năm 2014);
4) Đề xuất một số kiến nghị và giải pháp nhằm nâng cao hiệu áp dụng
các quy định về các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người.

6


3.3. Phạm vi nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu các quy định trong Bộ luật hình sự Việt Nam hiện

hành về trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự
của con người cũng như thực tiễn áp dụng các quy định này trên địa bàn tỉnh
Yên Bái trong 5 năm (từ năm 2010 đến năm 2014).
4. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn được thực hiện dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa
Mác – Lê nin, tư tưởng Hồ Chí minh và những quan điểm, nguyên tắc chỉ đạo
của Đảng Cộng sản Việt nam về xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt nam xã
hội chủ nghĩa và pháp luật hình sự trong đấu tranh phòng, chống các tội xâm
phạm quyền con người nói chung và các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự
của con người nói riêng.
- Trong quá trình thực hiện luận văn, tác giả sử dụng các phương pháp
nghiên cứu cụ thể như: Thống kê, phân tích, tổng hợp, so sánh đối chiếu...
5. Những đóng góp về lý luận và thực tiễn của đề tài
Hiện nay, đã có rất nhiều các công trình nghiên cứu về các tội xâm phạm
nhân phẩm, danh dự của con người. Tuy nhiên, các công trình đề cập đến các tội
xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người nói trên nghiên cứu trên khía
cạnh đấu tranh phòng, chống tội phạm hoặc nghiên cứu đối với từng tội phạm cụ
thể trong phạm vi toàn quốc. Chưa có công trình nào nghiên cứu trách nhiệm
hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người trong Luật
Hình sự Việt Nam dựa trên thực tiễn áp dụng tại địa bàn tỉnh Yên Bái.
Luận văn này là công trình đầu tiên trong khoa học luật hình sự Việt
Nam, nghiên cứu một cách tương đối toàn diện và tương đối có hệ thống về
trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con
người trong Luật Hình sự Việt Nam năm 1999 dưới hai góc độ pháp lý hình sự
và thực tiễn áp dụng. Có thể xem những nội dung sau đây là những đóng góp
mới về mặt khoa học và thực tiễn của luận văn:

7

- Làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận chung về trách nhiệm hình sự đối
với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người trong Luật Hình sự
Việt Nam hiện hành.
- Đánh giá thực tiễn áp dụng các quy định của Bộ luật hình sự Việt nam
về trách nhiệm hình sự đối với các xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con
người trên địa bàn tỉnh Yên Bái trong 5 năm (từ năm 2010 đến năm 2014).
- Từ những luận cứ có cơ sở về mặt lý luận và thực tiễn, đưa ra những
kiến nghị hoàn thiện pháp luật và những giải pháp có tính khả thi nhằm nâng
cao hiệu quả áp dụng các quy định của Bộ luật hình sự Việt Nam về trách
nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người
trong thực tiễn.
6. Kết cấu của luận văn
Ngoài các phần Mở đầu, Kết luận và Danh mục tài liệu tham khảo, luận
văn được kết cấu thành 3 chương, cụ thể như sau:
Chương 1: Một số vấn đề chung về trách nhiệm hình sự đối với các tội
xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người.
Chương 2: Thực trạng các quy định của Bộ luật hình sự năm 1999 hiện
hành về trách nhiệm hình sự đối với các tội phạm nhân phẩm, danh dự của
con người và thực tiễn áp dụng các quy định này trên địa bàn tỉnh Yên Bái
(Giai đoạn 2010 – 2014).
Chương 3: Một số giải pháp hoàn thiện các quy định của Bộ luật hình
sự năm 1999 hiện hành về trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân
phẩm, danh dự của con người.

8


Chương 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ
ĐỐI VỚI CÁC TỘI XÂM PHẠM NHÂN PHẨM, DANH DỰ

CỦA CON NGƯỜI
1.1. Khái niệm, các đặc điểm của các tội xâm phạm nhân phẩm,
danh dự của con người
1.1.1. Khái niệm các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người
Kế thừa và tiếp nối tư tưởng Hồ Chí Minh về con người, Đảng và Nhà
nước ta trong các giai đoạn đều luôn quan tâm đến việc chăm lo, phát triển,
xây dựng và bảo vệ các giá trị nhân văn tiến bộ, trong đó có việc bảo vệ con
người, chủ thể của xã hội. Rất nhiều các quy định của Nhà nước ta đã có
những chế định khác nhau về việc bảo vệ con người, từ các quy định về bồi
thường thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm con người
trong Bộ luật dân sự, hay các quy định về các tội xâm phạm tính mạng, sức
khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người trong Bộ luật hình sự. Tất cả các
quy định trên đều hướng tới việc bảo vệ toàn vẹn các giá trị cơ bản nhất của
con người như tính mạng, sức khỏe của người đó hay các giá trị tinh thần
như nhân phẩm, danh dự.
Bộ luật hình sự năm 1999 sửa đổi, bổ sung năm 2009 cũng có những
quy định rất cụ thể về các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự nhân
phẩm của con người. Trong đó, quy định về các tội xâm phạm nhân phẩm,
danh dự của con người được quy định trong 8 điều luật quy định về tội phạm
từ Điều 111 đến 116 và từ 121 đến 122.
Trước khi tìm hiểu về khái niệm các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự
của con người chúng ta cần hiểu thế nào là nhân phẩm, danh dự.
Theo Từ điển Tiếng Việt xuất bản năm 2006 của Nhà xuất bản Đà Nẵng

9


và từ điển Luật học xuất bản năm 2006 của Nhà xuất bản Tư pháp thì danh dự
là sự coi trọng của dư luận xã hội, dựa trên giá trị tinh thần, đạo đức tốt đẹp
và là cái nhằm mang lại danh dự, nhằm tỏ rõ sự kính trọng của xã hội, của tập

thể [4, tr.133]. Danh dự là một khái niệm rộng, gắn liền với một chủ thể xác
định. Chủ thể này có thể là tổ chức hoặc cá nhân. Danh dự của con người
không tự nhiên mà có, nó được hình thành qua hoạt động thực tiễn, biểu hiện
dưới góc độ đạo đức và xã hội. Danh dự là sự coi trọng của xã hội về con
người hoặc tổ chức nào đó và được thừa nhận như một quyền nhân thân. Đó
là sự ca ngợi của tập thể dành cho cá nhân với những phẩm chất đạo đức tốt
đẹp và những thành tích trước cộng đồng. Danh dự là phạm trù mang tính đạo
đức và xã hội luôn gắn liền với chủ thể xác định, là một trong những yếu tố để
khẳng định vai trò, vị trí, uy tín của một người hoặc một tổ chức trong xã hội
được Hiến pháp, pháp luật bảo hộ, không ai được xâm phạm. Như vậy, danh
dự chính là sự suy tôn các tiêu chuẩn đạo đức đối với con người. Vì vậy, danh
dự là một trong những yếu tố để khẳng định vị trí, vai trò và uy tín của chủ
thể đó trong xã hội.
Theo Từ điển Tiếng Việt xuất bản năm 2006 của Nhà xuất bản Đà
Nẵng và từ điển Luật học xuất bản năm 2006 của Nhà xuất bản Tư pháp thì
nhân phẩm được hiểu là phẩm chất, giá trị của một con người cụ thể và được
pháp luật bảo vệ. Nhân phẩm là tổng hợp những phẩm chất mang tính đặc
trưng của mỗi cá nhân, những yếu tố đặc trưng này tạo nên giá trị một con
người [4, tr.428]. Danh dự và nhân phẩm của cá nhân là những yếu tố gắn liền
với quyền nhân thân, phụ thuộc vào điều kiện kinh tế, xã hội và quan điểm
của thời đại lịch sử. Khái niệm danh dự và nhân phẩm của cá nhân không phải
lúc nào cũng tách biệt nhau mà trái lại giữa chúng còn có mỗi liên hệ tác động
qua lại lẫn nhau. Danh dự có nội hàm rộng và ở một góc độ là giá trị xã hội nó
còn bao hàm cả nhân phẩm và uy tín. Nhân phẩm của mọi người trong xã hội

10


là ngang nhau, còn danh dự của mỗi người là khác nhau. Mặc dù có sự giống
nhau hay khác nhau về danh dự, nhân phẩm nhưng mọi người trong xã hội

đều được pháp luật bảo vệ các quyền nhân thân này một cách bình đẳng,
trong đó có quy định của BLHS. Mọi hành vi xâm phạm nhân phẩm, danh dự
của con người đều bị trừng trị nghiêm khắc.
Các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người là những hành vi
(hành động hoặc không hành động) có lỗi (cố ý hoặc vô ý) xâm phạm quyền
được tôn trọng và bảo vệ về nhân phẩm, danh dự của người khác. Nhân phẩm
và danh dự con người là một trong những quyền bất khả xâm phạm. Hiến pháp
năm 2013 của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam quy định: “Mọi
người có quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về sức
khỏe, danh dự và nhân phẩm; không bị tra tấn, bạo lực, truy bức, nhục hình
hay bất kỳ hình thức đối xử nào khác xâm phạm thân thể, sức khoẻ, xúc phạm
danh dự, nhân phẩm” [46, Điều 20]. Không ai hoặc cơ quan, tổ chức nào có
quyền xâm phạm đến nhân phẩm, danh dự của người khác, những hành vi xâm
phạm đến nhân phẩm, danh dự của người khác đều bị pháp luật trừng trị.
Như vậy qua những phân tích trên có rút ra khái niệm, các tội xâm phạm
nhân phẩm, danh dự của con người là những hành vi nguy hiểm cho xã hội
được quy định trong Bộ luật hình sự, do người có năng lực trách nhiệm hình sự
và đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự thực hiện một cách có lỗi xâm phạm quyền
được tôn trọng và bảo vệ về nhân phẩm, danh dự của người khác.
1.1.2. Các đặc điểm của các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của
con người
Từ khái niệm trên, có thể thấy rõ các tội xâm phạm nhân phẩm, danh
dự của con người được quy định trong Bộ luật hình sự có các đặc điểm sau:
Thứ nhất, các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người là
những hành vi nguy hiểm cho xã hội.

11


Các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người không phải là

hành vi của con người chung chung. Hành vi là một trong những hình thức biểu
hiện sự tồn tại của con người trong thế giới khách quan. Hành vi của con người
không thể và chưa thể là tội phạm nếu nó chưa mang tính nguy hiểm cho xã hội
dưới những dạng nhất định. Do đó, đặc điểm của các tội xâm phạm nhân phẩm,
danh dự của con người phải là những hành vi nguy hiểm cho xã hội.
Thứ hai, các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người phải
được quy định trong Bộ luật hình sự
Như mọi tội phạm khác, các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con
người được quy định trong BLHS. Phần chung của BLHS quy định dấu hiệu
pháp lý chung của tội phạm. Phần các tội phạm quy định dấu hiệu pháp lý đặc
trưng của các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người được quy
định tại một số điều luật trong Chương XII BLHS năm 1999 bao gồm các
điều luật từ 111 đến 116 và điều 121, 122 của BLHS.
Như vậy, việc Nhà nước ta xác định các tội phạm xâm phạm nhân
phẩm, danh dự của con người phải là những hành vi đã được quy định trong
BLHS, xâm hại tới khách thể được luật hình sự bảo vệ, đó là quyền bất khả
xâm phạm về nhân phẩm, danh dự của con người.
Thứ ba, các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người được
thực hiện một cách có lỗi của người phạm tội.
Việc khẳng định lỗi của các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con
người như một đặc điểm cơ bản của nhóm tội phạm này là sự khẳng định
chính sách hình sự của Nhà nước ta trong công tác đấu tranh, phòng, chống
tội phạm đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người là
“không chấp nhận quy tội khách quan, nghĩa là quy trách nhiệm hình sự cho
người chỉ căn cứ vào việc người đó thực hiện hành vi gây thiệt hại cho xã hội
mà không căn cứ vào lỗi của họ” [70, tr.55]. Dấu hiệu lỗi của người phạm các

12

tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người nói lên thái độ tâm lý chủ
quan của họ. Chỉ đối với những người có lỗi, việc áp dụng hình phạt và các
chế tài hình sự khác mới thực sự có ý nghĩa giáo dục, cải tạo và trừng trị họ.
Thứ tư, các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người do người
có năng lực trách nhiệm hình sự, và đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự thực hiện
Tùy vào từng tội phạm xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người cụ
thể cũng như mức cao nhất của khung hình phạt mà BLHS quy định cho mỗi
tội phạm đó, độ tuổi chịu TNHS khác nhau. Có trường hợp từ 16 tuổi trở lên,
nhưng cũng có trường hợp từ đủ 14 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm về các tội
xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người theo quy định của BLHS.
1.1.3. Khái niệm trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân
phẩm, danh dự của con người
Thuật ngữ TNHS đối với các tội phạm xâm phạm nhân phẩm, danh dự
của con người chỉ mang tính quy ước và đã được sử dụng thành thông lệ trong
nghiên cứu khoa học và thực tiễn áp dụng pháp luật hình sự. Thực chất đây là
TNHS của người phạm tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người.
Chúng tôi cho rằng có thể đưa ra một cách diễn đạt về TNHS đối với
các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người vừa trực tiếp thể hiện
nội dung cơ bản của TNHS vừa phản ánh được mối quan hệ giữa các bên
chủ thể của TNHS. Đó là: TNHS đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh
dự của con người là nghĩa vụ của người phạm tội phải gánh chịu các hậu
quả pháp lý bất lợi do việc đã thực hiện hành vi bị coi là tội phạm xâm phạm
nhân phẩm, danh dự của con người, thể hiện trong sự tác động mang tính
cưỡng chế của các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.
1.1.4. Các đặc điểm của trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm
phạm nhân phẩm, danh dự của con người
Trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của
con người cũng mang đầy đủ các đặc điểm của TNHS đối với tội phạm nói

13

chung. TNHS đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người
cũng mang nét đặc trưng điển hình.
Các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người có đặc trưng là
xâm phạm tới các giá trị nhân thân của con người, đây là các yếu tố không thể
là đối tượng để mua, bán, tặng, cho... trong các hoạt động của con người. Hay
nói cách khác, các yếu tố này là bất khả xâm phạm. Luật pháp quốc tế đã có
những quy định tương đối cụ thể về bảo vệ con người, bảo vệ các giá trị nhân
thân trong xã hội. Quyền bất khả xâm phạm về tính mạng, sức khỏe, nhân
phẩm, danh dự của con người được thừa nhận chung trong pháp luật quốc tế.
Trong pháp luật Việt Nam, từ khi ban hành Hiến pháp năm 1946 quyền bất
khả xâm phạm về tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm và danh dự của con người
đã được thừa nhận, các quy định về bảo vệ về nhân phẩm, danh dự của con
người hiện nay đã được ban hành ở các cấp độ khác nhau như quy định trong
Bộ luật dân sự, quy định trong Bộ luật hình sự.
Trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của
con người vì xâm phạm vào các giá trị nhân thân nên rất khó xác định, lượng
hóa. Tính chất nghiêm trọng của các tội phạm này dẫn đến những hậu quả lâu
dài cho người bị xâm phạm. Đối tượng người bị hại trong các tội xâm phạm
nhân phẩm, danh dự của con người chỉ có thể là con người, cá nhân cụ thể.
Đây cũng là tính đặc thù của loại tội phạm này, tác động sâu sắc tới trách
nhiệm hình thức trách nhiệm đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự
của con người.
1.2. Cơ sở và các hình thức trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm
phạm nhân phẩm, danh dự của con người
1.2.1. Cơ sở của trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm nhân
phẩm, danh dự của con người
Căn cứ pháp lý của TNHS đối với các tội xâm phạm nhân phẩm, danh
dự của con người chính là cấu thành tội phạm của các tội xâm phạm nhân

14


phẩm, danh dự của con người. Cấu thành tội phạm của các tội cụ thể xâm
phạm nhân phẩm, danh dự của con người được quy định trong chương XII
BLHS năm 1999. Chỉ trên cơ sở thoả mãn các dấu hiệu trong cấu thành tội
phạm các tội phạm cụ thể thì hành vi mới bị coi là phạm tội xâm phạm nhân
phẩm, danh dự của con người. Chỉ cần thoả mãn các dấu hiệu trong cấu
thành tội phạm cụ thể thì hành vi đã bị coi là phạm tội mà cấu thành tội
phạm đó phản ánh.
Mặc dù trong khoa học pháp lý hình sự đã và vẫn đang còn những ý
kiến khác nhau về vị trí của các yếu tố cấu thành tội phạm, nhưng tất cả đều
thống nhất cụ thể hoá cơ sở của TNHS là việc hành vi đã thực hiện thoả mãn
các dấu hiệu do luật định về tội phạm, được phản ánh trong cấu thành tội
phạm các tội phạm cụ thể. Như vậy, phân tích cơ sở của TNHS đối với các tội
xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người thực chất là phân tích các dấu
hiệu pháp lý đặc trưng có ý nghĩa định tội của các tội xâm phạm nhân phẩm,
danh dự của con người.
1) Các yếu tố cấu thành tội phạm
Với tính chất là các tội phạm nằm trong Chương XII- Các tội xâm
phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người nên cũng như
các tội phạm khác trong chương này, các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự
của con người đều là những tội xâm phạm sự bảo vệ trật tự pháp luật xã hội
chủ nghĩa, bảo vệ con người trong chế độ mới. Chính vì lẽ đó, các tội xâm
phạm nhân phẩm, danh dự của con người cũng có những dấu hiệu pháp lý
chung giống như các tội phạm khác trong Chương các tội xâm phạm tính
mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người. Có khách thể nhóm là
quyền được bất khả xâm phạm về tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự
của con người. Tuy nhiên, nghiên cứu sâu dưới giác độ nhóm hẹp của các tội

phạm này thì các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người có những
dấu hiệu pháp lý đặc trưng riêng.

15


a) Khách thể của tội phạm xâm phạm nhân phẩm, danh dự của con người
Con người khi sinh ra, tạo hóa cho họ một cơ thể hoàn thiện hoặc có
thể không hoàn thiện cả về thể chất lẫn tinh thần và đã được pháp luật thừa
nhận bảo vệ, không ai có quyền xâm phạm.
Nhân phẩm của con người là vốn quý nhất của từng con người và xã
hội. Nhân phẩm là phẩm chất, giá trị của một con người cụ thể và được pháp
luật bảo hộ. Nhân phẩm là tổng thể những phẩm chất mang tính đặc trưng của
mỗi cá nhân, những yếu tố đặc trưng này tạo nên giá trị của một con người.
Con người có nhân phẩm là sự đảm bảo về giá trị thì mới có điều kiện học
tập, lao động sáng tạo ra của cải vật chất nuôi sống bản thân họ, gia đình và
xã hội, đồng thời xác định vị trí của cá nhân trong xã hội đó. Vì vậy, xâm
phạm làm tổn thương đến nhân phẩm con người đều phải được xử lý nghiêm
minh. Hành vi xâm phạm đến nhân phẩm con người là dùng tác động bất hợp
pháp hoặc dùng bất kỳ hình thức nào làm cho một cá nhân bị tổn thương về
nhân phẩm, làm mất đi giá trị nhân phẩm vốn có của người đó trong xã hội.
Việc xâm phạm nhân phẩm của người đó sẽ làm cho họ bị tổn thất về tinh
thần, về giá trị sống của cá nhân đó trong xã hội.
Danh dự là sự coi trọng của dư luận xã hội, dựa trên giá trị tinh thần,
đạo đức tốt đẹp và là cái nhằm mang lại danh dự, nhằm tỏ rõ sự kính trọng
của xã hội, của tập thể. Danh dự là khái niệm rộng gắn liền với một chủ thể
xác định. Danh dự không tự nhiên mà có, nó được hình thành qua hoạt động
thực tiễn, được biểu hiện dưới góc độ đạo đức và xã hội. Hành vi xâm phạm
đến danh dự của con người là các tác động trái pháp luật, làm cho người bị
hại bị xúc phạm về danh dự, làm cho họ không nhận được sự coi trọng của gia

đình, xã hội, làm cho họ bị ô nhục, xấu hổ. Sự xâm phạm của hành vi phạm
tội làm mất đi giá trị của người đó trong xã hội, làm giảm sự kính trọng của
xã hội, của tập thể với người đó.

16


Khái niệm nhân phẩm, danh dự của con người được xem xét ở đây là
tình trạng nhân phẩm, danh dự vốn có ban đầu của nạn nhân khi chưa bị xâm
phạm và sau khi bị xâm phạm. Đây chính là cơ sở quan trọng để xem xét,
đánh giá mức độ nguy hiểm của hành vi. Hành vi xâm phạm có thể là gây ra,
hoặc đe dọa gây ra các thiệt hại cho nhân phẩm, danh dự của người bị hại.
Do đó, khách thể của nhóm tội này là quyền được tôn trọng và bảo vệ
về nhân phẩm, danh dự của con người. Đối tượng của nhóm tội này là những
chủ thể có quyền được tôn trọng và bảo vệ nhân phẩm, danh dự. Đối tượng
tác động của nhóm tội phạm này chỉ có thể là cá nhân, con người cụ thể. Đó
là những người đang sống, đang tồn tại với tư cách là con người thực thể tự
nhiên và xã hội. Cá nhân này phải đang còn sống vào thời điểm bị xâm phạm,
nếu một người đã chết bị xâm phạm với những hành vi tương tự như: bị người
phạm tội giao cấu, bôi trát chất thải, chất bẩn lên xác chết.... thì không phạm
tội thuộc nhóm này, mà phạm tội xâm phạm thi thể, mồ mả thuộc khách thể
của nhóm tội phạm khác.
b) Mặt khách quan của tội phạm xâm phạm nhân phẩm, danh dự của
con người
Hành vi khách quan của các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự có thể
chia thành hai nhóm cơ bản. Nhóm thứ nhất liên quan đến các tội phạm về
tình dục như: hiếp dâm, hiếp dâm trẻ em, cưỡng dâm, cưỡng dâm trẻ em, giao
cấu với trẻ em, dâm ô với trẻ em. Nhóm thứ hai liên quan đến các tội xâm
phạm danh dự như tội vu khống, tội làm nhục người khác.
- Hành vi khách quan liên quan đến nhóm các tội xâm phạm tình dục

thông thường là người phạm tội có các hành vi giao cấu hoặc hành vi khác
xâm phạm đến quyền bất khả xâm phạm về tinh dục của nữ giới hoặc trẻ em.
Những hành vi này nhằm thỏa mãn mục đích tình dục của đối tượng phạm tội.
Việc đạt được mục đích giao cấu với nạn nhân có thể bằng nhiều phương thức

17