Các trang trong thể loại “quy hoạch đô thị”

Các trang trong thể loại “y hoạch đô thị”


Mục lục
1

2

3

4

5

6

7

y hoạ đô thị

1

1.1

Khái niệm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1

1.2

Đặc điểm quy hoạch đô thị Việt Nam sau năm 1954 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1

1.3

y hoạch xây dựng đô thị tại Việt Nam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2

1.4

am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3

1.5

Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3

Camillo Sitte

4

2.1

Các nguyên lý về quy hoạch đô thị . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4

2.1.1

ảng trường

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4

2.1.2

Đường phố . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4

2.1.3

Công viên . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4

2.2

Sách đã xuất bản

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4

2.3

am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4

Chùm đô thị

5

3.1

am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5

3.2

Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5

Công trình hạ tầng kỹ thuật

6

4.1

6

am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Công trình hạ tầng xã hội

7

5.1

Ý nghĩa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7

5.2

Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7

5.3

am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7

Đại đô thị

8

6.1

Những đại đô thị lớn nhất . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8

6.2

Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9

6.3

am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9

6.4

Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9

Đô thị

10

7.1

10

Các định nghĩa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

i


ii

MỤC LỤC
7.1.1

Việt Nam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10

7.1.2

Úc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11

7.1.3

Canada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11

7.1.4

Trung ốc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11

7.1.5

Pháp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11

7.1.6

ụy Sĩ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11

7.1.7

Nhật Bản . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11

7.1.8

New Zealand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11

7.1.9

Ba Lan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11

7.1.10 Hoa Kỳ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11

Đô thị và nông thôn dưới khía cạnh xã hội học . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

12

7.2.1

Khái niệm đô thị dưới khía cạnh xã hội học . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

12

7.2.2

Xã hội học đô thị . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

12

7.3

Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

12

7.4

am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

13

7.5

Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

13

7.2

8

9

Đô thị hóa

14

8.1

Các quá trình . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

14

8.2

Tác động . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

14

8.3

Ảnh hưởng

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

14

8.3.1

Tích cực . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

14

8.3.2

Tiêu cực . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

15

8.4

Top 12 tỉnh thành có tốc độ đô thị hóa cao (tính đến 31/12/2016) . . . . . . . . . . . . . . . . . .

15

8.5

Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

15

8.6

am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

15

Đô thị nhỏ gọn

16

9.1

Khái niệm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

16

9.2

Ưu điểm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

16

9.3

Đánh giá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

16

9.4

Một số ví dụ thành công về đô thị nhỏ gọn trên thế giới

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

17

9.5

am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

17

10 Đô thị tại Bình Dương

18

10.1 Lịch sử . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

18

10.2 Đô thị hóa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

19

10.3 Các đô thị . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

19

10.4 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

19

10.5 Chú thích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

19

11 Đô thị tại Bình Phước
11.1 á trình hình thành . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

20
20


MỤC LỤC

iii

11.1.1 ời kỳ khai mở . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

20

11.1.2 ời kỳ Pháp thuộc (1862 - 1945) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

21

11.1.3 ời kỳ Chiến tranh Đông Dương và Chiến tranh Việt Nam . . . . . . . . . . . . . . . .

22

11.2 Các đô thị . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

23

11.3 Chú thích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

23

11.4 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

23

12 Đô thị tại Đồng Nai

24

12.1 á trình hình thành . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

24

12.2 Các đô thị . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

24

12.3 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

24

12.4 Chú thích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

25

12.5 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

25

13 Đô thị tại Hà Tĩnh

26

13.1 á trình hình thành . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

26

13.2 Các đô thị . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

26

13.3 Chú thích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

26

13.4 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

27

14 Đô thị tại ảng Ninh

28

14.1 á trình hình thành . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

28

14.2 Các đô thị . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

29

14.3 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

29

14.4 Chú thích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

29

14.5 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

30

15 Đô thị tại Tây Ninh

31

15.1 á trình hình thành . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

31

15.2 Các đô thị . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

31

15.3 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

31

15.4 Chú thích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

32

15.5 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

32

16 Đô thị vệ tinh

33

16.1 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
17 Đô thị Việt Nam

33
34

17.1 Phân loại đô thị . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

34

17.2 Đô thị loại đặc biệt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

35

17.3 Đô thị loại I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

36

17.4 Đô thị loại II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

36

17.5 Đô thị loại III

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

36

17.6 Đô thị loại IV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

37


iv

MỤC LỤC
17.7 Đô thị loại V . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

37

17.8 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

37

17.9 Chú thích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

37

17.10 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

38

18 Hiệp hội Trung tâm Các ành phố ốc tế

39

18.1 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

39

18.2 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

39

19 Hội đồng khu tự quản

40

19.1 Hiến chương khu tự quản . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

40

19.2 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

40

19.3 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

40

20 Khu dân cư tồi tàn

41

20.1 Đặc điểm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

41

20.2 Một số nơi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

41

20.3 Chú thích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

41

21 Kiến trúc nhân tạo

43

21.1 Phát triển . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

43

21.2 Dự án thực tế tương tự . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

43

21.3 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

44

21.4 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

44

21.5 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

45

22 Kinh tế học đô thị
22.1 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
23 Rem Koolhaas

46
46
47

23.1 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

47

23.2 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

47

24 Lâm thành Liễu Châu

48

24.1 iết kế . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

48

24.2 Chú thích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

48

25 Phố ma

49

25.1 Những lý do bị bỏ hoang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

49

25.2 Các phố ma hồi sinh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

51

25.3 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

51

25.4 Ghi chú . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

51

25.5 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

51

25.6 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

51


MỤC LỤC

v

26 ảng trường

52

26.1 Công năng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

52

26.2 Không gian quảng trường

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

52

26.3 Các cách giới hạn không gian quảng trường . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

52

26.4 Phân loại quảng trường

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

53

26.4.1 ảng trường thị chính . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

53

26.4.2 ảng trường kỷ niệm

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

53

26.4.3 ảng trường giao thông . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

53

26.4.4 ảng trường thương nghiệp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

53

26.4.5 ảng trường tôn giáo

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

53

26.4.6 ảng trường nghỉ ngơi, biểu diễn văn hoá… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

53

26.5 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

54

26.6 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

54

27 y hoạ i tiết

55

27.1 Các hệ thống quy hoạch vùng tại châu Âu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

55

27.2 y hoạch chi tiết châu Âu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

55

27.3 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

56

27.4 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

56

27.5 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

56

28 Siêu đô thị

57

28.1 Lịch sử . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

57

28.2 Các thành phố lớn nhất . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

57

28.2.1 Sự phát triển . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

57

28.3 Chú thích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

58

29 Sự tiếp cận

59

29.1 Tiếp cận trong lĩnh vực Người Khuyết Tật . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

59

29.2 Đối tượng có nhu cầu tiếp cận . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

60

29.3 Lịch sử vận động xoá bỏ rào cản tiếp cận . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

60

29.4 Các cuộc vận động xoá bỏ rào cản tiếp cận trên thế giới . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

60

29.4.1 Hoạt động vận động xoá bỏ rào cản tiếp cận ở Việt Nam . . . . . . . . . . . . . . . . . .

61

29.5 Giao thông tiếp cận . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

61

29.5.1 y hoạch và lập kế hoạch Giao thông tiếp cận . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

61

29.5.2 Phương tiện giao thông tiếp cận . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

62

29.6 Công trình tiếp cận . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

63

29.6.1 Nền tảng pháp lý công trình tiếp cận . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

63

29.6.2 Các loại công trình dân dụng cần được tiếp cận . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

63

29.7 Bình đẳng tiếp cận trong giáo dục và giải trí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

63

29.8 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

64

29.9 Nguồn tham khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

64


vi

MỤC LỤC

30 ành phố uỗi

65

30.1 Đặc điểm chính . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

65

30.2 Nguyên lý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

65

30.3 Công trình đô thị tiêu biểu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

65

30.4 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

65

31 ành phố vườn

66

31.1 Nguyên tắc xây dựng thành phố vườn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

66

31.2 Tổ chức không gian kiến trúc trong thành phố vườn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

66

31.3 Ảnh hưởng của mô hình ành phố vườn

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

66

31.4 ành phố vườn của thế giới . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

67

31.5 Sự phát triển của khái niệm thành phố vườn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

67

31.6 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

67

31.7 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

67

31.8 Chú thích

67

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

32 iết kế đô thị

68

32.1 Nội dung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

68

32.2 Sản phẩm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

68

32.3 Phân biệt với quy hoạch cảnh quan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

68

32.4 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

68

33 Vùng đô thị

70

33.1 Vùng đô thị tại nước Đức . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

70

33.2 Vùng đô thị Việt Nam

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

70

33.3 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

70

33.4 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

70

34 Vùng đô thị ành phố Hồ Chí Minh

71

34.1 Giao thông . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

71

34.2 y hoạch dự kiến . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

71

34.3 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

72

34.4 Liên kết ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

72

34.5 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

72

35 Xã hội học đô thị

73

35.1 Lịch sử hình thành Xã hội học đô thị . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

73

35.2 Khái niệm đô thị dưới khía cạnh xã hội học . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

74

35.3 Lĩnh vực nghiên cứu của Xã hội học đô thị . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

74

35.4 Đặc trưng Xã hội đô thị Việt Nam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

75

35.4.1 á trình phát triển đô thị ở Việt Nam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

75

35.5 Nội dung nghiên cứu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

75

35.6 Vấn đề XH đô thị ở ĐT nước ta hiện nay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

75


MỤC LỤC

vii

35.6.1 Di cư, nhập cư, tăng dân số cơ học . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

75

35.6.2 Môi trường sống và môi trường xã hội . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

75

35.7 Xem thêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

75

35.8 am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

76

35.9 Chú thích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

76

35.10 Nguồn, người đóng góp, và giấy phép cho văn bản và hình ảnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

77

35.10.1 Văn bản . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

77

35.10.2 Hình ảnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

78

35.10.3 Giấy phép nội dung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

84


Chương 1

Quy hoạch đô thị
quy hoạch đô thị.

1.2 Đặc điểm quy hoạch đô thị Việt
Nam sau năm 1954
Tại Việt Nam, quy hoạch đô thị chủ yếu đóng vai trò
là công cụ phục vụ các kế hoạch và chương trình phát
triển của các cơ quan nhà nước.
Vì lẽ đó, nội dung quy hoạch đô thị chỉ được gói gọn
trong tổ chức, xây dựng không gian đô thị. y hoạch
đô thị được gọi là y hoạch xây dựng đô thị. Kiến trúc
sư quy hoạch tại Việt Nam thường chỉ làm các công việc
của kiến trúc sư: nghĩa là thiết kế, tổ chức xây dựng các
không gian đô thị sao cho đẹp mắt, phù hợp nhất với
thực tế. Cơ sở các đồ án quy hoạch thường là những chỉ
thị, quyết định, các chủ trương đầu tư quy hoạch được
phê duyệt bởi lãnh đạo các bộ ngành và cơ quan chính
quyền. Hiện trạng phát triển đô thị chỉ có ý nghĩa cụ
thể hóa các chủ trương quy hoạch đã được hoạch định
bởi các cơ quan nhà nước. y chuẩn quy hoạch chỉ
mang tính tham khảo bởi mỗi đồ án quy hoạch được
phép áp dụng các chỉ tiêu quy hoạch khác nhau, theo
sự phê duyệt của cấp có thẩm quyền.

Quy hoạch vùng ven đô có mật độ dân cư thấp ở Cincinnati, Hoa
Kỳ.

1.1 Khái niệm
y hoạ đô thị là một khái niệm hay được dùng để

chỉ các hoạt động kiểm soát hay tổ chức môi trường
sống đô thị. Các hoạt động này có thể bao gồm: ban
hành luật, quy định kiểm soát phát triển; xây dựng và
vận hành các bộ máy quản lý đô thị; đề ra các tiêu chí,
lập và phê duyệt quy hoạch; thực hiện các chương trình
đầu tư phát triển đô thị; nghiên cứu đô thị; đào tạo bộ
máy nhân lực; trao đổi tranh luận về các vấn đề đô thị…

Đặc điểm này khiến nhiều cơ quan bộ ngành, quản lý
nhà nước trở thành các nhà quy hoạch vì họ được phép
ra các văn bản, quy định, yêu cầu; thiết lập các dự án,
kế hoạch phát triển; định đoạt nội dung đầu tư sử dụng
của các lô đất đô thị - làm nền tảng cho các quy hoạch
cụ thể - trong khi họ gần như không bị chi phối bởi luật
quy hoạch cũng như không phải xin phép Hội đồng
nhân dân các cấp. Vì thế, không có cơ quan nào có khả
năng kiểm soát hay chịu trách nhiệm về chất lượng quy
hoạch. y hoạch thường được lập một cách không
nhất quán, thiếu cơ sở, và không hiệu quả trong việc
giải quyết các vấn đề đô thị.

Điều cần chú ý là trong các bối cảnh khác nhau, các
hoạt động này thường không có mục đích, nội dung hay
phương pháp thực hiện giống nhau. Nguyên nhân là đô
thị thường có các vấn đề khác nhau trong mỗi giai đoạn
phát triển. Việc nhìn nhận, đánh giá, giải quyết các vấn
đề đô thị không chỉ phụ thuộc vào năng lực các bộ máy
chuyên môn mà còn lệ thuộc nhiều và chủ trương của
bộ máy cầm quyền và khả năng đáp ứng của nền kinh
tế. Trong mỗi giai đoạn phát triển, bộ máy cầm quyền

thường chỉ chú trọng kiểm soát hay thúc đẩy một số
hoạt động quy hoạch đô thị mà họ cho là quan trọng.
Trong khi đó, nghiên cứu và đào tạo nhân lực trong các
ngành liên quan quy hoạch đô thị thường được coi là
lĩnh vực tách biệt với thực tế hành nghề. Kết quả là luôn
có nhiều quan điểm về nội dung và cách thức thực hiện

Trong giai đoạn 1954-1986, các hoạt động kinh tế tư
nhân bị hạn chế tối đa tại miền Bắc Việt Nam, quy
hoạch chủ yếu nhằm đáp ứng kế hoạch phát triển của
các bộ ngành. Nội dung quy hoạch hầu như chỉ bao
gồm chuẩn bị quỹ đất cho các dự án nhà nước và tổ
chức mạng lưới giao thông kết nối các cơ sở kinh tế văn
hóa. Tư liệu xây dựng gần như nằm hoàn toàn trong sự
1


2

CHƯƠNG 1. QUY HOẠCH ĐÔ THỊ

kiểm soát của bộ máy nhà nước, ưu tiên dành cho các
dự án xây dựng trọng điểm. Mọi lô đất lớn gần đường
giao thông được ưu tiên dành cho các bộ ngành, cơ sở
sản xuất để tiết kiệm chi phí đầu tư; Một số quy hoạch
bài bản theo mô hình Liên Xô mới bắt đầu được lập,
khởi đầu bằng nghiên cứu, lập quy hoạch chung các
thành phố. Tuy nhiên chưa có quy hoạch chung nào
được triển khai chi tiết đến mức có thể áp dụng để quản
lý đầu tư xây dựng, phát triển đô thị.

Sau năm 1986, nhà nước mở rộng ưu ái cho các dự án
đầu tư vốn nước ngoài, ưu tiên phát triển các khu công
nghiệp tập trung các dự án khách sạn, khu đô thị mới.

1.3 Quy hoạch xây dựng đô thị tại
Việt Nam

• Nghị định 37/2010/NĐ-CP về lập, thẩm định, phê
duyệt và quản lý quy hoạch đô thị - kèm theo
ông tư 10/2010/TT-BXD quy định hồ sơ của
từng loại quy hoạch đô thị do Bộ Xây dựng ban
hành.
• Nghị định 38/2010/NĐ-CP về quản lý không gian,
kiến trúc, cảnh quan đô thị - kèm theo ông tư
19/2010/TT-BXD hướng dẫn lập quy chế quản lý
quy hoạch, kiến trúc đô thị do Bộ Xây dựng ban
hành.
• Nghị định 39/2010/NĐ-CP về quản lý không gian
xây dựng ngầm đô thị - kèm theo ông tư
11/2010/TT-BXD hướng dẫn về quản lý cơ sở dữ
liệu công trình ngầm đô thị do Bộ Xây dựng ban
hành.

Hệ thống đồ án y hoạ đô thị ở Việt Nam tuân
y hoạ xây dựng đô thị là bộ môn khoa học kỹ theo y định của Luật y Hoạ, Nghị định
thuật, xã hội, nhân văn, là nghệ thuật về tổ chức không 37/2010, ông tư 10/2010/TT-BXD, bao gồm:
gian sống cho các đô thị và các khu vực đô thị. Nó là
nghệ thuật sắp xếp tổ chức các không gian chức năng,
• y hoạch chung xây dựng với tỷ lệ từ 1/10.000
khống chế hình thái kiến trúc trong đô thị trên cơ sở

đến 1/25.000
các điều tra, dự báo, tính toán sự phát triển, đặc điểm,
vai trò, nhu cầu và nguồn lực của đô thị, nhằm cụ thể
• y hoạch phân khu xây dựng với tỷ lệ từ 1/2.000
hóa chính sách phát triển, giảm thiểu các tác động có
đến 1/5.000
hại phát sinh trong quá trình đô thị hóa, tận dụng tối
• y hoạch chi tiết xây dựng với tỷ lệ 1/500
đa mọi nguồn lực, và hướng tới sự phát triển bền vững.
Các không gian đô thị, công trình hạ tầng kỹ thuật,
• y hoạch chuyên ngành hạ tầng kỹ thuật
công trình hạ tầng xã hội đô thị cần được quy hoạch
phù hợp với phát triển tổng thể kinh tế - xã hội- môi
• iết kế đô thị
trường, an ninh - quốc phòng.
Những hoạt động cụ thể liên quan đến ngành quy Các đồ án khác có liên quan gồm có:
hoạ đô thị là:
• y hoạch xây dựng vùng - eo nội dung của
Nghị định 08
• Đầu tư và phát triển bất động sản: Ở đây việc đầu
tư và phát triển bất động sản phải tuân theo quy
• y hoạch xây dựng điểm dân cư nông thôn luật phát triển chung của xã hội-kinh tế riêng từng
thực hiện theo yết định 491/QĐ-TTg năm 2009
khu vực cụ thể.
về Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới do ủ
tướng Chính phủ ban hành - kèm theo ông tư
• Văn hóa, lối sống cộng đồng.
09/2010/TT-BXD quy định việc lập nhiệm vụ, đồ
• Chính sách quản lý và phát triển bất động sản và
án quy hoạch và quản lý quy hoạch xây dựng xã

nhà ở.
nông thôn mới do Bộ Xây dựng ban hành.
• Chiến lược phát triển kinh tế xã hội cho mỗi vùng,
mỗi khu vực.
• Đầu tư hạ tầng kỹ thuật.
• Phát triển và bảo tồn các di sản kiến trúc và thiên
nhiên.
• Phát triển bền vững của nhân loại.

• Nội dung thiết kế đô thị là một phần trong nội
dung lập các đồ án y hoạch chi tiết trong đồ án
y hoạch chung và đồ án y hoạch phân khu.
Tuy nhiên trong một vài trường hợp nó có thể là
một đồ án độc lập, kinh phí được tính khi iết kế
đô thị của một số khu vực đô thị có yêu cầu phải
lập thành đồ án riêng (tối đa là 60% của quy hoạch
chung tương ứng) - ông tư 17/2010/TT-BXD.

Bộ khung pháp lý o các đồ án y hoạ đô thị ở Cơ sở của quy hoạch đô thị là hệ thống các tiêu chuẩn
Việt Nam gồm:
và các nguyên tắc tổ chức xây dựng đô thị. Dựa vào
hệ thống các nguyên tắc này, theo điều kiện thực tế và
• Luật y hoạch Đô thị 2009
chính sách, mục tiêu phát triển ngắn hạn và dài hạn;


1.5. LIÊN KẾT NGOÀI
nhóm bốn đối tượng tác động chính đến kết quả đồ án
quy hoạch là: các nhà quy hoạch, các nhà quản lý, các
nhà đầu tư và những người trực tiếp chịu ảnh hưởng

của quy hoạch đề xuất ra các giải pháp, mục đích, thời
gian và nguồn lực cụ thể để thực hiện.
Hiện nay ở Việt Nam việc lập các đồ án quy hoạch chưa
được tổ chức thực hiện còn chưa theo đúng nguyên tắc
do điều kiện về kinh phí, trang thiết bị, năng lực chuyên
môn còn hạn chế và sự can thiệp tùy tiện của nhiều tổ
chức cơ quan tới quá trình lập đồ án y hoạch, cũng
như các yếu tố khác. Khung luật pháp cho việc thực
hiện quy hoạch hiện nay còn thiếu hụt trong khi công
tác quản lý và thực thi quy hoạch lại khá lỏng lẻo. Các
đồ án y hoạch hiện nay đang là công cụ cho việc hợp
thức hóa một số chuyển đổi đất sai mục đích hoặc chưa
đủ các cơ sở nghiên cứu đánh giá một cách chính xác
và khoa học.
y hoạ đô thị tại Tp. Hồ Chí Minh
ành phố Hồ Chí Minh là đầu mối giao thông chiến
lược hàng đầu của vùng nam Bộ và Tây Nguyên. ành
phố có một hệ thống sông ngòi, kênh rạch chằng chịt
và một hệ thống đường bộ gồm các ốc lộ 1, ốc lộ
22, ốc lộ 3 và hàng chục con đường khác, nối liền
ành phố Hồ Chí Minh với các địa phương Nam Bộ,
cả nước và quốc tế.
Vai trò, vị trí với nhiều lợi thế so sánh về kinh tế, khí
hậu và việc làm tất yếu dẫn đến sức ép rất lớn về tăng
dân số, tiếp theo là nhu cầu mở rộng ành phố Hồ Chí
Minh về không gian phát triển và xây dựng mới ngày
càng trở nên cấp bách.
Nhìn xuyên suốt 30 năm qua, tiến trình đô thị hóa của
thành phố vừa tự phát, vừa tự giác, hay nói cách khác
vừa xây dựng theo quy hoạch, vừa hợp thức hóa xây

dựng bằng quy hoạch.
y hoạch thành phố Hồ Chí Minh tính tới thời điểm
2010 có khoảng trên dưới 600 dự án quy hoạch tại 13
quận huyện.

1.4 Tham khảo
1.5 Liên kết ngoài
• Trang chủ Bộ Xây dựng cung cấp thông tin về các
văn bản pháp lý liên quan đến lĩnh vực Kiến trúc
- y hoạch - Online

3


Chương 2

Camillo Sitte
Camillo Sitte (17 tháng 4 năm 1843 - 16 tháng 11 năm
1903) là người đại diện cho nền quy hoạch đô thị hữu cơ
có tiếng vang nhất định ở nhiều nước châu Âu vào cuối
thế kỷ XIX. Ông đã chỉ trích thẳng thừng “chủ nghĩa cổ
điển” và “hình dáng quy tắc” thường thấy đương thời,
thay vào đó là một cơ cấu đô thị có sự hài hoà và linh
hoạt như một cơ thể sống. Camillo Sie nhiệt liệt cổ
động cho kiểu mặt bằng đô thị không quy tắc, uốn lượn
tự do như các đô thị châu Âu thời Trung cổ. Ông nhấn
mạnh vai trò của điểm nhìn, tầm nhìn, đối tượng quan
sát và hiệu quả nghệ thuật chỉ xuất hiện khi cảnh quan
đô thị luôn luôn biến hoá, thay đổi.

nhìn không vượt đi quá xa. Một nguyên lý như thế đối
lập với cách bố trí những con đường thẳng tắp kiểu
truyền thống, trừ các thành phố có địa hình đồi (như
San Francisco), khi việc lên xuống dốc gây rào cản cho
tầm nhìn. Đôi khi đồi quá dốc khiến cho đường phải
giật cấp và cảm giác bao trùm bởi các tỉ lệ nhàm chán
trở nên hoàn hảo.

2.1.3 Công viên
Công viên là các vườn ẩn, nối liền nhau, kín gió bởi
các mặt tiền khép kín của các tòa nhà cao tầng. Các
công viên ngày nay thường bị vây bởi các con phố, làm
giảm cảm giác bao bọc, ngoại trù các đường phố phân
tán rời xa công viên tùy vào diện tích công viên, độ
che phủ của cây và địa hình, ví dụ Golden Gate Park ở
San Francisco, công viên Balboa ở San Diego và Central
Park ở New York.

2.1 Các nguyên lý về quy hoạch đô
thị
2.1.1

Quảng trường

• Các tòa nhà bao quanh quảng trường công cộng
(đường phố không chạy quanh quảng trường)

2.2 Sách đã xuất bản

• Các tòa nhà và đài tưởng niệm bố trí dọc theo 1

cạnh của quảng trường, không nằm ở giữa

• City Planning According to Artistic Principles, 1889

• ảng trường không mang hình dạng cứng nhắc
(mặt bằng tự do, ngẫu hứng)

• e Birth of Modern City Planning. Dover
Publications, 2006,

• Trung tâm quảng trường mở

• Gesamtausgabe. Schrien und Projekte. Hrsg.
v. Klaus Semsroth, Michael Mönninger und
Christine Crasemann-Collins. 6 Bände. Böhlau,
Wien 2003–2007

• Đường chạy vào từ các góc
• Trong quảng trường nên tránh sử dụng nhiều
phương tiện đi lại
• Từ bất cứ điểm nào trên quảng trường, trong một
thời điểm chỉ có thể nhìn được ra 1 hướng.

2.3 Tham khảo

Các quảng trường phá cách làm tôn thêm nét tự nhiên
kích thích sự sảng khoái và làm tăng sinh động, ấn
tượng. Điều này sẽ dễ dàng cho phép bố trí các đài
tưởng niệm vào quảng trường.

2.1.2

Đường phố

Đường phố lý tưởng phải tạo thành một đường gấp
khúc khép kín. Con người sẽ cảm thấy dễ chịu khi tầm
4


Chương 3

Chùm đô thị
Chùm đô thị hay liên đô thị[1] là thuật ngữ trong ngành
đô thị học và quy hoạch đô thị dùng để chỉ một tập hợp
đô thị gần nhau, ảnh hưởng lẫn nhau bởi quá trình đô
thị hóa và trở nên gần nhau không chỉ vì khoảng cách
địa lý mà còn vì sự phát triển của hệ thống cơ sở hạ
tầng kết nối các đô thị này với nhau. Nói chung, một
chùm đô thị gồm một hoặc vài thành phố lớn làm cực
và nhiều thành phố nhỏ hay thị trấn lớn làm vệ tinh.
Chùm đô thị có một thị trường lao động chung theo
nghĩa là người dân sinh sống ở đô thị này có thể làm
việc ở đô thị kia trong cùng vùng.

3.1 Tham khảo
[1] “Nông thôn và vấn đề định cư"

Conurbation â€" Dictionary Definition of conurbation
| Encyclopedia.com: FREE Online Dictionary.

3.2 Xem thêm
• Vùng đô thị

5


Chương 4

Công trình hạ tầng kỹ thuật
Công trình hạ tầng kỹ thuật là các cơ sở hạ tầng dành
cho dịch vụ công cộng, ví dụ giao thông, thông tin liên
lạc, điện, nước, rác…
Các công trình này thường do các tập đoàn của chính
phủ hoặc của tư nhân, thuộc sở hữu tư nhân hoặc sở
hữu công.
Ví dụ về các công trình hạ tầng kĩ thuật:
• Hệ thống điện chiếu sáng và sinh hoạt
• Hệ thống lọc và phân phối nước sinh hoạt
• Hệ thống xử lý nước thải
• Hệ thống xử lý rác thải
• Hệ thống phân phối khí đốt
• Giao thông công cộng
• Các hệ thống truyền thông, chẳng hạn truyền
hình cáp và điện thoại
• Hệ thống đường sá, bao gồm cả đường thu phí

4.1 Tham khảo

6

Chương 5

Công trình hạ tầng xã hội
5.3 Tham khảo

Hệ thống công trình hạ tầng xã hội bao gồm các công
trình như y tế, văn hóa, giáo dục, thể thao, thương mại,
dịch vụ công cộng, cây xanh, công viên, mặt nước và
các công trình khác.

5.1 Ý nghĩa
Được xây dựng để phục vụ cộng đồng, có ý nghĩa xã
hội hơn là kinh tế, nhằm nâng cao đời sống cộng đồng
nơi đó.
Công trình hạ tầng có thể là các công trình sau:
• Giao thông
•
•
•
•
•
•

Đường bộ
Đường sắt
Vận tải công cộng
Sân bay
Đường thủy
Đường đi bộ

• Công cộng
•
•
•
•
•
•

Đường điện
Đường cấp khí ga
Đường cấp nước
Đường thoát nước
Viễn thông
Cáp truyền hình

• Dich vụ công cộng
•
•
•
•

Phòng cháy chữa cháy
Bệnh viện
Công an
Trường học

5.2 Xem thêm
• World Bank Infrastructure for Development
• ượng tầng xã hội

7


Chương 6

Đại đô thị
6.1 Những đại đô thị lớn nhất
uật ngữ "đại đô thị" rất thích hợp để định nghĩa dân
số của những siêu-thành phố lớn như Tokyo, ành
phố Mexico, và Seoul. Các thành phố thí dụ là những
siêu-thành phố đã mở rộng đủ để nuốt chửng các khu
dân cư khác. Mặc dù về mặc hành chính thì những khu
dân cư đó có thể là có chính quyền riêng biệt nhưng
người dân ở đó có thể nói rằng họ đến từ thành phố
trung tâm. Có vô số danh sách khác nhau về dân số đại
đô thị. Hai trong số đó được trình bày dưới đây.
Một thí dụ về một đại đô thị là Vùng đô thị San Diego-Tijuana.
Các thành phố cùng với nhau tạo nên một đại đô thị lưỡng quốc
giữa México và Hoa Kỳ.

eo một danh sách (01-01-2010), đại đô thị lớn nhất
trên thế giới là như sau:
(ông tin trên được lấy từ: CityPopulation)
Một danh sách khác về căn bản cho thấy một số đại đô
thị (so sánh với danh sách trên) có dân số nhỏ hơn vào
năm 2010. Danh sách này sử dụng phương pháp ước
tính dân số dựa theo các khu vực hành chính bên trong
ranh giới của một khu vực có nhiều đô thị nối kết liên
tiếp nhau. Sự khác biệt chính giữa hai con số về dân số
trong hai danh sách là danh sách thứ nhất lấy dân số

vùng đô thị thay cho dân số đại đô thị, thí dụ như New
York, Mexico City, Mumbai và Delhi mà có thể thấy có
các con số về dân số cao hơn so với danh sách thứ hai
ở dưới đây.

Trong nghiên cứu về các khu định cư của con người,
một đại đô thị (tiếng Anh: urban agglomeration) là một
khu vực thành phố hay thị trấn được mở rộng, bao gồm
khu đô thị của một nơi được gọi là trung tâm (nơi trung
tâm này thường là một khu tự quản) và bất cứ những
khu vực ngoại ô nào được nối liền nhau qua khu đô thị
liên tục này. Tại Pháp, Viện ống kê Pháp INSEE dịch
từ này thành “Unité urbaine” có nghĩa là khu đô thị nối
tiếp nhau. Tuy nhiên, vì có sự khác biệt trong các định
nghĩa rằng những gì tạo nên và không tạo nên một "đại
đô thị" cũng như các tính chất đa dạng và giới hạn của
các phương pháp tính toán dựa theo địa lý hoặc thống
kê nên có thể rất mơ hồ để so sánh các đại đô thị khác
nhau trên khắp thế giới. Chẳng hạn như, không rõ là
một khu vực có nên được xem là một khu vực vệ tinh
hay một phần của một đại đô thị hay bản thân chính
nó là một thực thể riêng biệt.

10 đại đô thị lớn nhất tính theo dân số là:

uật ngữ đại đô thị (urban agglomeration) cũng có
thể có mối liên hệ đến vùng đại đô thị (Conurbation)
là thuật ngữ chi tiết hơn để chỉ các chùm đô thị lớn
mà trong đó các vùng ảnh hưởng gồm có những thành
phố hay thị trấn cá biệt được kết nối lại với nhau vì sự

phát triển đô thị xảy ra liên tục không ngừng, thậm chí
lan sang các vùng, bang hay quốc gia khác nhau, thí
dụ như Lille - Kortrijk tại Pháp và Bỉ. Mỗi thành phố
hay thị trấn trong một vùng đại đô thị có thể tiếp tục
hoạt động như một điểm hội tụ độc lập, thiết yếu cho
Vùng đại Tokyo có trên 35 triệu người.
cả vùng đại đô thị.
8


6.4. LIÊN KẾT NGOÀI
(ông tin trên được lấy từ Demographia)

6.2 Xem thêm
• ành phố
• Vùng đô thị
• Đô thị
• Vùng đại đô thị

6.3 Tham khảo
6.4 Liên kết ngoài
• United Nations World Urbanization Prospects,
the 2009 Revision, Web Site of the United
Nations Population Division: Data on Urban
Agglomerations
• e-Geopolis project Research Group, University
Paris-Diderot
• Principal Agglomerations of the World

9

Chương 7

Đô thị
7.1 Các định nghĩa
Định nghĩa về đô thị thì khác nhau tại các quốc gia
khác nhau. ông thường mật độ dân số tối thiểu cần
thiết để được gọi là một đô thị phải là 400 người trên
một cây số vuông hay 1000 người trên một dặm vuông
Anh[1] . Các quốc gia châu Âu định nghĩa đô thị dựa trên
cơ bản việc sử dụng đất thuộc đô thị, không cho phép
có một khoảng trống tiêu biểu nào lớn hơn 200 mét.
Dùng không ảnh chụp từ vệ tinh thay vì dùng thống
kê từng khu phố để quyết định ranh giới của đô thị.
Tại các quốc gia kém phát triển, ngoài việc sử dụng đất
và mật độ dân số nhất định nào đó, một điều kiện nữa
là phần đông dân số, thường là 75% trở lên, không có
hành nghề nông nghiệp hay đánh cá.

Các thành phố có ít nhất 1 triệu dân vào năm 2006

Một đô thị hay thành phố là một khu vực có mật độ gia
tăng các công trình kiến trúc do con người xây dựng so
với các khu vực xung quanh nó. Đô thị là một trung
tâm dân cư đông đúc, có thể là thành phố, thị xã hay 7.1.1
thị trấn nhưng thuật từ này thông thường không mở
rộng đến các khu định cư nông thôn như làng, xã, ấp
hay bản.
Các đô thị được thành lập và phát triển thêm qua quá

trình đô thị hóa. Đo đạt tầm rộng của một đô thị sẽ giúp
ích cho việc phân tích mật độ dân số, sự mở rộng đô thị,
và biết được các số liệu về dân số nông thôn và thành
thị.

Việt Nam

Tại Việt Nam hiện có sáu loại hình đô thị: loại đặc biệt,
loại I, loại II, loại III, loại IV và loại V.
eo Nghị định số 42/2009/NĐ-CP[2] , một đơn vị hành
chính để được phân loại là đô thị thì phải có các tiêu
chuẩn cơ bản như sau:

Không như một đô thị, một vùng đô thị không chỉ bao
gồm đô thị mà còn bao gồm các thành phố vệ tinh cộng
vùng đất nông thôn nằm xung quanh có liên hệ về kinh
tế xã hội với thành phố đô thị cốt lõi, tiêu biểu là mối
quan hệ từ công ăn việc làm đến việc di chuyển hàng
ngày ra vào mà trong đó thành phố đô thị cốt lõi là thị
trường lao động chính. ật vậy, các đô thị thường kết
hợp và phát triển như trung tâm hoạt động kinh tế/dân
số trong một vùng đô thị lớn hơn.
Các vùng đô thị thường thường được định nghĩa bằng
việc sử dụng các quận (như ở Hoa Kỳ) hoặc các đơn vị
chính trị cấp quận làm đơn vị nền tảng. ận có chiều
hướng hình thành các ranh giới chính trị bất di bất dịch.
Các kinh tế gia thường thích làm việc với các thống kê
xã hội và kinh tế dựa vào các vùng đô thị. Các đô thị
được dùng để thống kê thích hợp hơn trong việc tính
toán việc sử dụng tỉ lệ đất quân bình trên đầu người và

mật độ dân cư (theo Dumlao & Felizmenio 1976).
10

1. Có chức năng đô thị.
2. y mô dân số toàn đô thị đạt 4 nghìn người trở
lên.
3. Mật độ dân số phù hợp với quy mô, tính chất và
đặc điểm của từng loại đô thị và được tính trong
phạm vi nội thành, nội thị, riêng đối với thị trấn
thì căn cứ theo các khu phố xây dựng tập trung.
4. Tỷ lệ lao động phi nông nghiệp (tính trong phạm
vi ranh giới nội thành, nội thị, khu vực xây dựng
tập trung) phải đạt tối thiểu 65% so với tổng số lao
động.
5. Đạt được các yêu cầu về hệ thống công trình hạ
tầng đô thị (gồm hạ tầng xã hội và hạ tầng kỹ
thuật).


7.1. CÁC ĐỊNH NGHĨA
6. Đạt được các yêu cầu về kiến trúc, cảnh quan đô
thị.

11

7.1.5 Pháp

Tại Pháp, một đô thị là một khu vực bao gồm một vùng
phát triển do xây cất (gọi là một "đơn vị thành thị"
(unité urbaine)[6] - gần giống như cách định nghĩa của

• Đô thị loại đặc biệt (2 thành phố): Hà Nội, ành đô thị Bắc Mỹ và các vùng vành đai ngoại ô (couronne
phố Hồ Chí Minh.
périurbaine). Mặc dù cách dịch chính thức thuật từ aire
urbaine của INSEE là “urban area” trong tiếng Anh,[7]
• Đô thị loại 1 (17 thành phố): Mỹ o; Biên Hòa;
đa số người Bắc Mỹ sẽ nhận thấy rằng nó tương tự với
anh Hóa; Hạ Long; Việt Trì; ái Nguyên; Nam
định nghĩa về vùng đô thị của mình.
Định; Vũng Tàu; Buôn Ma uột; y Nhơn; Nha
Trang; Đà Lạt; Vinh; Huế; Cần ơ; Đà Nẵng; Hải
Phòng.
7.1.6 Thụy Sĩ

Các đô thị ở Việt Nam

• Đô thị loại 2 (25 huyện, thành phố): Trà Vinh; Tam
Kỳ; Phú ốc; Đồng Hới; Uông Bí; Bắc Giang;
Bắc Ninh; Ninh Bình; Bạc Liêu; Bà Rịa; ái Bình;
Rạch Giá; Cà Mau; Long Xuyên; Phan Rang - áp
Chàm; Tuy Hòa; Phan iết; Pleiku; ủ Dầu Một;
Hải Dương; Vĩnh Yên; Lào Cai; Châu Đốc; Cẩm
Phả, ảng Ngãi.
• Đô thị loại 3 (42 thị trấn, thị xã, thành phố): 1 thị
trấn: Tĩnh Gia, 12 thị xã: Long Khánh; Gia Nghĩa;
Đồng Xoài; Chí Linh; Ngã Bảy; Cửa Lò; Sầm Sơn;
Bỉm Sơn; Hà Tiên; Phúc Yên; Phú ọ; Sơn Tây và
29 thành phố còn lại.
• Đô thị loại 4:(93 thị trấn, thị xã): 54 thị trấn và 39
thị xã còn lại.
• Đô thị loại 5: 54 xã; 570 thị trấn.

7.1.2

Úc

Tại ụy Sĩ chỉ có những đơn vị hành chánh được gọi
là thành phố, hoặc là nó có hơn 10 ngàn dân hoặc dưới
thời Trung cổ nó được ban cho quyền được gọi là thành
phố.

7.1.7 Nhật Bản
Tại Nhật Bản, các đô thị được định nghĩa như là các
vùng cận kề nhau gồm các khu dân cư đông đúc. Điều
kiện cần thiết là đô thị phải có mật độ dân số trên 4.000
người trên một cây số vuông.

7.1.8 New Zealand
Cục thống kê New Zealand định nghĩa đô thị New
Zealand cho các mục đích thống kê. Chúng là các khu
định cư có dân số trên 1000 người.

Tại Úc, các đô thị thường được ám chỉ là các “trung tâm
thành thị" và được định nghĩa như là những khu dân 7.1.9 Ba Lan
cư chen chúc có từ 1000 người trở lên và mật độ dân cư
phải tối thiểu là 200 người trên một cây số vuông.[3]
Tại Ba Lan, định nghĩa chính thức về "đô thị" đơn giản
là ám chỉ đến các địa phương có danh xưng là thị trấn,
thành phố. Vùng “nông thôn” là những vùng nằm ngoài
7.1.3 Canada
ranh giới của các thị trấn này. Sự phân biệt đơn giản này

có thể gây nhầm lẫn trong một số trường hợp vì một
Tại Canada, một đô thị là một vùng có trên 400 người số địa phương có danh xưng làng xã có thể có dân số
trên một cây số vuông và tổng số dân phải trên 1.000 đông hơn các thị trấn nhỏ.[8]
người. Nếu có hai đô thị hoặc nhiều hơn trong phạm vi
2 km của nhau, các đô thị này được nhập thành một đô
thị duy nhất. Các ranh giới của một đô thị không bị ảnh 7.1.10 Hoa Kỳ
hưởng bởi ranh giới của các khu tự quản (thành phố)
hoặc thậm chí là ranh giới tỉnh bang.[4]
Tại Hoa Kỳ, có hai loại khu đô thị. uật từ urbanized
area dùng để chỉ một khu đô thị có từ 50.000 dân trở
lên. Các khu đô thị dưới 50.000 dân được gọi là urban
7.1.4 Trung Quốc
cluster. Cụm từ Urbanized areas được sử dụng lần đầu
Tại Trung ốc, một đô thị là một khu thành thị, thành tiên tại Hoa Kỳ trong cuộc điều tra dân số năm 1950
phố và thị trấn có mật độ dân số hơn 1.500 người trên trong khi cụm từ urban cluster được thêm vào trong
một cây số vuông. Đối với các khu thành thị có mật độ cuộc điều tra dân số năm 2000. Có khoảng 1371 khu đô
dân số ít hơn 1.500 người trên một cây số vuông thì chỉ thị trên 10.000 người tại Hoa Kỳ.
dân số sống trong các đường phố, nơi có dân cư đông Cục điều tra dân số Hoa Kỳ định nghĩa một khu đô thị
đúc, các làng lân cận nhau được tính là dân số thành như “những cụm thống kê cốt lõi có mật độ dân số ít
nhất là 1.000 người trên một dặm vuông Anh hay 386
thị.[5]


12

CHƯƠNG 7. ĐÔ THỊ

người trên một cây số vuông và những cụm thống kê
xung quanh nó có tổng mật độ dân số ít nhất là 500
người trên một dặm vuông hay 193 người trên một cây

số vuông.”

đồng xã hội có những đặc trưng riêng biệt như những
xã hội nhỏ và trong đó có đầy đủ các yếu tố, các vấn
đề xã hội và các thiết chế xã hội. Vì vậy, trước hết đô
thị và nông thôn cần được xem xét như một cơ cấu xã
Khái niệm về khu đô thị được Cục điều tra dân số hội, trong đó có hàng loạt các yếu tố, các lĩnh vực nằm
Hoa Kỳ định nghĩa thường được dùng như thước đo trong mối quan hệ chặt chẽ với nhau.
chính xác hơn diện tích của một thành phố vì trong Để xác định đô thị và nông thôn dễ dàng được chấp
các thành phố khác nhau cũng như tiểu bang khác nhận, là việc coi đô thị và nông thôn như các hệ hệ
nhau, đường phân giới giữa các ranh giới thành phố thống xã hội được phân biệt theo ba đặc trưng cơ bản
và khu đô thị của thành phố đó thường không như sau:
nhau. í dụ, thành phố Greenville, Nam Carolina có
dân số thành phố dưới 60.000 nhưng khu đô thị có trên
1. Về các nhóm giai cấp, tầng lớp xã hội thì ở đô thị
300.000 người trong khi đó Greensboro, Bắc Carolina
đặc trưng chủ yếu là giai cấp công nhân, ngoài
có dân số thành phố trên 200.000 nhưng dân số khu đô
ra còn có các tầng lớp giai cấp khác như tư sản,
thị khoảng 270.000. Điều đó có nghĩa là Greenville thật
thợ thủ công, viên chức, trí thức, v.v… Còn đối với
sự “lớn hơn” theo một số ý nghĩa và mục đích nào đó
nông thôn thì đặc trưng chủ yếu ở đây là nông dân,
nhưng không phải theo một số ý nghĩa và mục đích
ngoài ra ở từng xã hội còn có các giai cấp, tầng lớp
khác, thí dụ như thuế, bầu cử địa phương.
như địa chủ, phú nông, nhóm thợ thủ công nghiệp,
buôn bán nhỏ, v.v…
Khoảng 70% dân số Hoa Kỳ sống bên trong ranh giới
của các khu đô thị (210 trong số 300 triệu người). Tổng

2. Về lĩnh vực sản xuất chủ yếu ở đô thị có đặc trưng
cộng thì các khu đô thị này chiếm khoảng 2% diện tích
là sản xuất công nghiệp; ngoài ra, còn có các lĩnh
Hoa Kỳ. Phần lớn cư dân đô thị là những người sống ở
vực khác như dịch vụ, thương nghiệp, sản xuất
ngoại ô. Cư dân sống trong thành phố trung tâm cốt lõi
tinh thần, v.v… Còn đối với nông thôn thì đặc
chiếm khoảng 30% dân số khu đô thị (khoảng 60 trong
trưng rõ nét nhất là sản xuất nông nghiệp; ngoài
210 triệu người).
ra, còn phải kể đến cấu trúc phi nông nghiệp bao
gồm: dịch vụ, buôn bán, tiểu thủ công nghiệp mà
có vai trò rất lớn đối với lĩnh vực sản xuất nông
nghiệp.
7.2 Đô thị và nông thôn dưới khía

cạnh xã hội học
7.2.1

Khái niệm đô thị dưới khía cạnh xã
hội học

Dưới khía cạnh xã hội học, đô thị và nông thôn là hai
khái niệm về mặt nội dung có hàng loạt đặc điểm có
tính đối lập nhau. Các nhà xã hội học đã đưa ra rất
nhiều cơ sở khác nhau để phân biệt đô thị và nông thôn.
Sự phân chia đó có thể dựa trên cơ sở các lĩnh vực hoạt
động sống của xã hội như lĩnh vực công nghiệp, nông
nghiệp, thủ công nghiệp, thương nghiệp, giao thông,
vận tải, dịch vụ,… hoặc dựa trên các thiết chế chủ yếu

của xã hội như thiết chế kinh tế, văn hóa, giáo dục,
chính trị, gia đình,… hoặc theo các nhóm, các giai cấp,
tầng lớp xã hội, hay theo bình diện lãnh thổ.

3. Về lối sống, văn hóa của từng loại cộng đồng, thì đối
với nông thôn thường rất đặc trưng với lối sống
văn hóa của cộng đồng làng xã mà được phân biệt
rất rõ ràng với lối sống thị dân đặc trưng cho khu
vực đô thị. Đặc trưng này có rất nhiều khía cạnh
để chỉ ra sự khác biệt giữa đô thị và nông thôn:
từ hệ thống dịch vụ, sự giao tiếp, đời sống tinh
thần, phong tục, tập quán, hệ giá trị, chuẩn mực
cho hành vi,… đến khía cạnh dân số, lối sống gia
đình, sinh hoạt kinh tế,… ngay cả đến hệ thống
đường sá, năng lượng, nhà ở đều nói lên đây là hai
cộng đồng có các khía cạnh văn hóa, lối sống tách
biệt nhau. Đây là đặc trưng cơ bản nhất về mặt xã
hội học khi phân tích sự khác biệt giữa đô thị và
nông thôn. Chính đặc trưng thứ ba đã tạo ra bản
sắc riêng, diện mạo riêng cho hai hệ thống xã hội
đô thị và nông thôn.

Cũng có một số nhà lý luận xã hội học lại cho rằng, để
phân biệt giữa đô thị và nông thôn theo sự khác biệt
7.2.2 Xã hội học đô thị
giữa chúng về các mặt kinh tế, xã hội và môi trường.
Như về mặt kinh tế thì giữa đô thị và nông thôn có sự
khác biệt về lao động, nghề nghiệp, mức độ và cách thu
nhập về dịch vụ, v.v… Về mặt xã hội thì đó là sự khác
biệt trong lối sống, giao tiếp, văn hóa, gia đình, mật độ

dân số, nhà ở, v.v… Về mặt môi trường thì chủ yếu ở 7.3 Xem thêm
đây là môi trường tự nhiên, mức độ ô nhiễm, v.v…
• Đô thị hóa
Nhấn mạnh từ góc độ xã hội thì cả đô thị và nông thôn
• y hoạch xây dựng đô thị
đều được coi là những hệ thống xã hội, những cộng


7.5. LIÊN KẾT NGOÀI
• iết kế đô thị
• Nông thôn
• Ngoại ô
• Ấp
• Làng
• ị trấn
• ành phố

7.4 Tham khảo
[1] Urbanized Area: A central place and adjacent territory
that contain at least 50,000 people and an overall density
of 1,000 per square mile.
[2] Nghị định số 42/2009/NĐ-CP ngày 07 tháng 5 năm 2009
của Chính phủ.
[3] “1216.0 - Australian Standard Geographical
Classification (ASGC), 2001”. Australian Bureau
of Statistics. Truy cập ngày 9 tháng 10 năm 2007.
[4] “urban area (ua), 2001 census - Geographic Units”.
Statistics Canada. Truy cập ngày 7 tháng 10 năm 2007.
[5] Scenario Analysis on Urbanization and Rural-Urban
Migration in China

[6] (tiếng Pháp) “Nomenclatures Définitions - Méthodes Unité urbaine” (HTML). Truy cập ngày 20 tháng 7 năm
2007.
[7] (tiếng Pháp) “Nomenclatures Définitions - Méthodes Aire urbaine” (HTML). Truy cập ngày 7 tháng 7 năm
2007.
[8] Polish official population figures

7.5 Liên kết ngoài
• United Nations Statistics Division (UNSTAT):
Definition of “urban”
• World Urban Areas All identified world urbanized
areas 500,000+ and others: Population & Density.
Author seeks advice on any that appear to be
missing:
• City Mayors - e World’s Largest Urban Areas
Projected for 2020

13


Chương 8

Đô thị hóa
Đô thị hóa là sự mở rộng của đô thị, tính theo tỉ lệ phần
dân ngày càng được nâng cao dẫn tới sự mở rộng
trăm giữa số dân đô thị hay diện tích đô thị trên tổng số
các khu công nghiệp mới, khu đô thị mới).
dân hay diện tích của một vùng hay khu vực. Nó cũng
có thể tính theo tỉ lệ gia tăng của hai yếu tố đó theo
thời gian. Nếu tính theo cách đầu thì nó còn được gọi
là mức độ đô thị hóa; còn theo cách thứ hai, nó có tên

8.2 Tác động
là tốc độ đô thị hóa.
Đô thị hóa là quá trình phát triển rộng rãi lối sống thị
thành thể hiện qua các mặt dân số, mật độ dân số, chất Đô thị hóa có các tác động không nhỏ đến sinh thái và
lượng cuộc sống,…
kinh tế khu vực. Đô thị học sinh thái cũng quan sát thấy
Các nước phát triển (như tại châu Âu, Mĩ hay Úc) dưới tác động đô thị hóa, tâm lý và lối sống của người
thường có mức độ đô thị hóa cao (trên 80%) hơn nhiều dân thay đổi. Sự gia tăng quá mức của không gian đô
so với các nước đang phát triển (như Việt Nam) (khoảng thị so với thông thường được gọi là “sự bành trướng đô
~35%). Đô thị các nước phát triển phần lớn đã ổn định thị" (urban sprawl), thông thường để chỉ những khu đô
nên tốc độ đô thị hóa thấp hơn nhiều so với trường hợp thị rộng lớn mật độ thấp phát triển xung quanh thậm
chí vượt ngoài ranh giới đô thị. Những người chống
các nước đang phát triển.
đối xu thế đô thị hóa cho rằng nó làm gia tăng khoảng
Sự tăng trưởng của đô thị được tính trên cơ sở sự gia cách giao thông, tăng chi phí đầu tư các cơ sở hạ tầng
tăng của đô thị so với kích thước (về dân số và diện kĩ thuật và có tác động xấu đến sự phân hóa xã hội do
tích) ban đầu của đô thị. Do đó, sự tăng trưởng của đô cư dân ngoại ô sẽ không quan tâm đến các khó khăn
thị khác tốc độ đô thị hóa (vốn là chỉ số chỉ sự gia tăng của khu vực trong đô thị.
theo các giai đoạn thời gian xác định như 1 năm hay 5
năm).

8.1 Các quá trình

8.3 Ảnh hưởng

Đô thị hóa làm ảnh hưởng sâu sắc tới quá trình chuyển
eo khái niệm của ngành địa lý, đô thị hóa đồng nghĩa
dịch cơ cấu kinh tế, đến số lượng, chất lượng dân số đô
với sự gia tăng không gian hoặc mật độ dân cư hoặc
thị. á trình này còn làm thay đổi nhu cầu sử dụng

thương mại hoặc các hoạt động khác trong khu vực
đất đô thị và ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế xã
theo thời gian. Các quá trình đô thị hóa có thể bao gồm:
hội của vùng và quốc gia.
• Sự mở rộng tự nhiên của dân cư hiện có. ông
thường quá trình này không phải là tác nhân
mạnh vì mức độ tăng trưởng dân cư tự nhiên của
thành phố thường thấp hơn nông thôn.
• Sự chuyển dịch dân cư từ nông thôn ra thành thị
hoặc như là sự nhập cư đến đô thị.
• Sự kết hợp của các yếu tố trên.
• ngoài ra còn có sự ảnh hưởng của quá trình công
nghiệp hóa, hiện đại hóa. (Do quá trình công
nghiệp hóa, hiện đại hóa làm cho đời sống nhân

8.3.1 Tích cực
Đô thị hóa góp phần đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh
tế,chuyển dịch cơ cấu kinh tế và cơ cấu lao động, thay
đổi sự phân bố dân cư. Các đô thị không chỉ là nơi tạo
ra nhiều việc làm và thu nhập cho người lao động mà
còn là nơi tiêu thụ sản phẩm hàng hóa lớn và đa dạng,
là nơi sử dụng lực lượng lao động có chất lượng cao,
cơ sở kĩ thuật hạ tầng cơ sở hiện đại có sức hút đầu tư
mạnh trong nước và nước ngoài.
14


8.6. THAM KHẢO

8.3.2

Tiêu cực

Đô thị hóa làm sản xuất ở nông thôn bị đình trệ do lao
động chuyển đến thành phố. ành thị phải chịu áp
lực thất nghiệp, quá tải cho cơ sở hạ tầng, ô nhiễm môi
trường sống, an ninh xã hội không đảm bảo, các tệ nạn
xã hội ví dụ như thiếu việc làm sẽ nảy sinh ra nhiều
vấn đè như nghèo đói lạc hậu,mù chữ,tệ nạn như trộm
cắp

8.4 Top 12 tỉnh thành có tốc
độ đô thị hóa cao (tính đến
31/12/2016)
Tính đến ngày 31/12/2016 tốc độ đô thị hóa ở Việt Nam
đạt 33,08 %. Cả nước chỉ có 14 tỉnh thành có tỉ lệ đô thị
hóa cao hơn cả nước. Nếu xét thêm top 14 tỉnh thành
có dân số thành thị cao nhất nước thì sẽ xảy ra 2 điều
kiện sau:

15
• Nhân khẩu học chính trị
• Mở rộng đô thị
• Sinh thái học đô thị
• Lịch sử đô thị
• Chuyển hóa đô thị
• Hình thái học đô thị
• Đô thị học
• Đô thị hóa theo quốc gia
Các nhân tố đóng góp vào sự đô thị hóa:

• Cách mạng Nông nghiệp Anh
• Cách mạng công nghiệp
• Công nghiệp hóa

• Di cư nông thôn
1. Tỉnh Đồng Nai có dân số thành thị đạt 905.666 người
(xếp thứ 4) nhưng tốc độ đô thị hóa đạt 32,09 % (thấp
eo lị sử:
hơn cả nước 0,99%)
2. Tỉnh An Giang có dân số thành thị đạt 650.214 người
(xếp thứ 9) nhưng tốc độ đô thị hóa đạt 68,43% (xếp thứ
2 sau TP.HCM)

• Cách mạng thời kỳ đồ đá mới
• Cách mạng đô thị

2 tỉnh có dân số thành thị thấp nhưng tốc độ đô thị hóa
cao hơn cả nước:

• ành bang Hy Lạp

1. Tỉnh Kon Tum có dân số thành thị 160.211 người (xếp
thứ 48) nhưng tốc độ đô thị hóa đạt 33,27 % (cao hơn
nước 0,19%)

• Oppidum

2. Tỉnh Ninh uận có dân số thành thị 209.374 người
(xếp thứ 35) nhưng tốc độ đô thị hóa đạt 35,54 % (cao
hơn nước 2,46%)

Dưới đây là danh sách 12 tỉnh thành vừa có tốc độ đô
thị hóa cao và vừa có dân số thành thị cao nhất nước

8.5 Xem thêm
• ành bang
• Chùm đô thị
• Đô thị hóa ngược
• Phân công lao động
• ang máy
• an hệ xã hội nam nữ
• Chuỗi đô thị
• Đô thị hóa quá tải
• Dòng người

8.6 Tham khảo


Chương 9

Đô thị nhỏ gọn
Đô thị nhỏ gọn hay còn có tên gọi khác là đô thi nén
(Compact City) là tên gọi do Dantzig và Saaty đưa ra
từ năm 1973 và được thông dụng tại châu Âu, trong khi
tại Bắc Mỹ tên gọi “tăng trưởng thông minh” (Smart
Growth) được ưa chuộng hơn[1] .

9.1 Khái niệm
"Đô thị nhỏ gọn là đô thị có mật độ định cư cao, diện
tích nhỏ nên chủ yếu phát triển về chiều cao và không
gian phía trên, ít phụ thuộc vào xe ô tô cá nhân, có ranh

giới rõ ràng với các khu vực xung quanh, có khả năng
tự cung cấp đầy đủ dịch vụ, sử dụng hỗn hợp đất đai
một cách đa dạng tức là phát triển các khu vực đô thị
đa chức năng (cư trú, làm việc, học hành, mua sắm và
giải trí), để tạo điều kiện cho phần lớn người dân hàng
ngày có thể đến các nơi cần thiết chỉ bằng đi bộ, xe đạp
và giao thông công cộng”.[2]

9.2 Ưu điểm
eo quan điểm phát triển bền vững, đô thị nhỏ gọn có
nhiều ưu điểm như:
- Về môi trường, giảm phát thải KNK do ít xe ô tô hơn,
tiêu thụ năng lượng tiết kiệm hơn nhờ hệ thống kết cấu
hạ tầng được tập trung gọn;
- Về kinh tế, sử dụng tài nguyên đất và nước hợp lý
hơn; tiết kiệm chi phí đi lại, chi phí đầu tư và quản lý
hạ tầng;
- Về xã hội, tạo cộng đồng gần gũi gắn kết với nhau
hơn, thuận lợi cho việc lan truyền kiến thức, phát huy
tư duy sáng tạo và đổi mới.

9.3 Đánh giá
• Giám đốc Ngân hàng ế giới tại Việt Nam
Victoria Kwakwa đưa ra khuyến nghị trong bài
báo Đô thị hóa ở Việt Nam đứng trước ngã ba
đường [3] : “Với nguy cơ BĐKH thì Việt Nam nên
chuyển hướng tập trung phát triển thành phố gọn,
16

mật độ cao, tiết kiệm năng lượng mà vẫn đảm bảo

nhu cầu nhà ở và việc làm cho mọi người”.
• Ông Dean Cira chuyên gia của Ngân hàng ế
giới, người phụ trách thực hiện Báo cáo rất công
phu về "Đánh giá Đô thị hóa ở Việt Nam” [4]
khi trả lời phỏng vấn của Tuổi Trẻ Cuối tuần
(14/4/2012)[5] đã nhận xét: “Dường như các đô
thị ở Việt Nam đang phát triển theo chiều rộng
thay vì theo chiều sâu. Chẳng hạn Hà Nội đã trở
thành một trong những thành phố rộng nhất thế
giới…Khi mở rộng như vậy, chính quyền sẽ phải
đầu tư rất nhiều vào các đô thị vệ tinh trong khi
nhu cầu chính nằm ở Hà Nội”.
• Ông Frank Schwartze, Phó Giám đốc Chương
trình Nghiên cứu Siêu đô thị, Đại học Kỹ thuật
Cobus, Đức khuyến nghị trong hội thảo: "Ứng
phó với biến đổi khí hậu và Sử dụng năng lượng
tiết kiệm, hiệu quả trong công trình xây dựng của
Bộ Xây dựng”, tổ chức ở Hà Nội vào tháng 4/2010:
“Các đô thị kiểu như TPHCM là đô thị có cấu trúc
hạ tầng phức tạp, nhiều kênh rạch nên gặp không
ít khó khăn để lồng ghép bảo vệ môi trường với
phát triển đô thị vào dự án. Vì thế, phát triển đô
thị tại những nơi như vậy phải tính đến độ nén.
Tức là thành phố nên phát triển theo chiều cao,
chiều thẳng đứng với những toà nhà, khu chung
cư cao tầng chứ không nên phát triển dàn trải theo
chiều ngang với những chung cư năm tầng, bảy
tầng hay trên 10 tầng như hiện nay. Yếu tố nén ở
đây không phải nói đến việc tất cả các khu đô thị
tại TPHCM, mà chỉ nên nén ở mức độ vừa phải,

thay vì những tòa nhà chọc trời. Đó cũng là cách
để tiết kiệm quỹ đất xây dựng vốn đã không đủ
đáp ứng nhu cầu nhà ở của cư dân TPHCM hiện
nay.”
• TS Phạm Sỹ Liêm - Viện trưởng Viện Nghiên cứu
Đô thị và Phát triển Hạ tầng viết trong nghiên cứu:
"Đô thị nhỏ gọn là hình thái đô thị thích ứng với
biến đổi khí hậu” như sau: "…Trong giai đoạn phát
triển mới này, tôi nghĩ rằng hình mẫu đô thị nhỏ
gọn rất nên được các đô thị lớn và cực lớn của nước
ta (đô thị loại 1 và loại đặc biệt) nghiên cứu vận


9.5. THAM KHẢO
dụng vì nó là hình thái đô thị bền vững trong bối
cảnh nước ta đất chật người đông nhưng lại thuộc
số các quốc gia phải chịu hậu quả nặng nề nhất
của biến đổi khí hậu toàn cầu….”

9.4 Một số ví dụ thành công về đô
thị nhỏ gọn trên thế giới
Có thể kể ra nhiều ví dụ thành công về đô thị nhỏ gọn
tại các nước như:
• Portland, Hoa kỳ: diện tích: 376,5 km2 (trong đó
diện tích đất liền 347,9 km2, diện tích mặt nước:
28,6 km2); dân số (năm 2009): 582.130 người; mật
độ: 1655,31 người/km2; thành phố có 3 quận.
• Freiburg, Đức: diện tích: 153,07 km2; dân số:
217.547 người; mật độ: 1.421 người/km2; thành
phố có 41 quận.

• ủ đô Canberra, Australia: diện tích: 805,6 km2,
dân số (năm 2006): 388.072 người, mật độ: 481,7
người/km2.
• Hồng Kông, Trung ốc: diện tích: 1103 km2,
dân số (năm 2009): 7.055.071 người; mật độ: 6076,4
người/km; Hồng Kông có 18 quận.
• Singapore: diện tích: 692,7 km2, dân số (năm
2000): 4.117.700 người, mật độ: 6.389 người/km2.

9.5 Tham khảo
[1] Phạm Sĩ Liêm, Bùi Mạnh Tiến (2012), Sức sống đô thị
nhỏ gọn, Tạp chí Kiến trúc Việt Nam số 12/2012.
[2] Dantzig và Saaty (1973), Compact city: A plan for a
livable Urban Environment, San Francisco.
[3] “Đô thị hóa ở Việt Nam đứng trước ngã ba đường VietNamNet”. VietNamNet. Truy cập 14 tháng 2 năm
2015.
[4] Ngân hàng thế giới (2011), Đánh giá đô thị hóa ở Việt
Nam. Báo cáo hỗ trợ kỹ thuật, tháng 11 năm 2011.
[5] “ông báo”. Tuổi Trẻ Online. Truy cập 4 tháng 10 năm
2015.

17