Bài 23. Đột biến số lượng nhiễm sắc thể

Lớp 9A5


KIỂM TRA MIỆNG
Đột biến cấu trúc NST là gì? Nêu các
dạng đột biến cấu trúc NST? Cho ví
dụ về đột biến cấu trúc NST?
- Đột biến cấu trúc NST là những biến
đổi trong cấu trúc NST.
- Các dạng đột biến cấu trúc NST: Mất
đoạn, lập đoạn, đảo đoạn.
Ví dụ: Mất 1 đoạn nhỏ ở đầu NST số
21 ở người gây ung thư máu


1/ Thế nào là cặp NST tương
- đồng?
Cặp NST tương đồng là cặp NST
giống nhau về hình dạng và kích
thước
-2/
BộThế
NSTnào
lưỡng
là bộ
bộiNST
(2n)
lưỡng
là bộbội?
NST

chứa các cặp NST tương đồng.
-3/Bộ
NST
trong
giaođơn
tử chứa
Thế
nào
là NST
bội? 1 NST (n)


Trong b NST lng bi
(2n)
Ta thấy
hiện tợng
TĂNG thêm
1NST thứ 3
vào

Ta thấy bị
mất đi 1NST
trong cặp
NST tơng
đồng.

Ngi ta gi hin tng ú l T BIN S LNG
NST. Vy th no l t bin s lng NST,
gm cỏc dng t bin no? Cú li hay cú hi
i vi sinh vt . . . , gii quyt c vn

t ra chỳng ta tỡm hiu trong bi: T
BIN S LNG NST


Tiết 24 :

Bài 23


Tiết 24 :
I. Đột biến số lượng NST là
gì?
Đột biến số lượng NST là những biến
đổi số lượng xảy Đột
ra ở biến
một số
hoặc một số
cặp NST nào đó (lượng
hoặcNST
ở tấtlàcả bộ NST)
II. Hiện tượng dị bội gì?
thể:
Đột biến số lượng
Đột biến sốNST
lượng
NST
gồm
các
gồm các dạng
dạng: dị bội thể vànào?

đa bội thể


Quan sát hình 23.1 kết hợp nghiên cứu thông tin
sgk/67. Nhận xét sự khác nhau về hình dạng , kích
thước, dạng gai . . .ở quả cây cà độc dược số I với quả
số II - XIII?
2n = 24 NST
Nội
Quả
Quả
cây
cà
dị
nhó
2 PHÚT
m

1
2
3
4
5

dung
so
sánh

cây cà
số I

bội (số II – số
XIII)

Các
dạng
Số
lượng
NST
Kích
thước
Hình
dạng
gai
Dạng
quả

II – XIII: (2n + 1); (2n-1)
NST


KÕt qu¶ phiÕu häc tËp
Nội dung
so sánh
Các dạng
Số lượng
NST

Quả cây cà số
I

2
n
24

Quả cây cà dị bội
(số II – số XIII)

2n + 1 ; 2n - 1
25 ; 23

Kích thước

Bình thường

Không bình thường

Hình dạng
gai

Bình thường

Không bình thường

Dạng quả

Quả bầu dục Quả bầu dục hoặc tròn


Quả của 12 kiểu cây dị bội (2n + 1) khác về

kích thước, hình dạng . . . Và khác với quả cây
lưỡng bội bình thường như thế nào?

Thế nào là
Quả
của 12
kiểu
dị bội
quả
hiện
tượng
dị1khác
Sự biến
đổi
số cây
lượng
ở
cặp với
NST
lưỡng
bộithấy
bìnhbội
thường:
thể?
thường
ở
các
dạng nào?

+ Số lượng NST: 2n + 1 hoặc 2n – 1

- Một NST bổ sung vào cặp tương đồng:
+ Kích
lớn3hơn
hoặc nhỏ hơn
2nthước:
+1( thể
nhiễm)
+ Hình
dục
tròn
-Cặp
NSTdạng:
tươngBầu
đồng
chỉhoặc
còn 1
NST:
+ Dạng gai:
hơn
ngắn hơn.
2n –Dài
1(thể
1 hoặc
nhiễm)


Tiết 24 :
I. Đột biến số lượng NST là
là
gì?

II. gì?
Hiện tượng dị bội
thể:
III.
- Hiện
Sự phát
tượngsinh
dị bội
thể
thể
dịlà đột biến thêm
1/:Cơ mất
chế phát
sinh
bội:nào đó.
bội
hoặc
1 NST
ở 1thể
cặpdịNST
- Các dạng đột biến dị bội thể:
Đột biến dị bội thể gồm các dạng
+ Thể 3 nhiễm: 2n + 1
nào?
+ Thể 1 nhiễm: 2n - 1
* Ngoài ra còn có 1 số cặp NST thêm hoặc
mất 1 NST tạo ra các dạng khác: 2n – 2 (thể
không nhiễm); 2n + 2( thể đa nhiễm) . . .

Quan sát hình 23.2 , giải thích sự hình thành
các thể dị bội có (2n + 1) và (2n – 1) NST.
Tế bào
sinh giao
tử
Giao tử

Hợp tử
Thể 3 nhiễm(2n +
1)

Thể 1 nhiễm(2n 1)

Cơ chế phát sinh thể
dị bội


Quan sát hình 23.2 , giải thích sự hình thành
các thể dị bội có (2n + 1) và (2n – 1) NST.
Tế bào
sinh giao
tử
Giao tử

Hợp tử
Thể 3 nhiễm(2n +
1)

Thể 1 nhiễm(2n 1)

Cơ chế phát sinh thể dị bội có (2n
+1) và (2n – 1)NST


Thảo luận nhóm nhỏ( 2 bạn) trả lời các câu
hỏi:
Sự phân li của cặp NST tương đồng ở một trong 2
dạng trên khác với trường hợp bình thường như
thế nào?
•Bình thường:
Cácbày
cặpcơ
NST
tương đồng phân li tạo
Trình
chế
2 giao tử: mỗi giao tử có 1 NST

phát sinh thể dị
bội?

• Bị rối loạn: Có 1 cặp NST tương đồng không
phân li tạo 2 giao tử: 1 giao tử có 2 NST và 1 giao
tử không
cókhác
NST nhau
nào. nói trên, khi tham gia thụ
Các
giao tử
tinh dẫn đến kết quả như thế nào?

Khi tham gia thụ tinh tạo ra các thể dị bội: thể 3
nhiễm (2n + 1) và thể 1 nhiễm( 2n - 1)


Tiết 24 :
I. Đột biến số lượng NST
là
II. gì?
Hiện tượng dị bội
thể:
III. Sự phát sinh thể dị
bội1/: Cơ chế phát sinh thể dị
- Trong giảm phân hình thành giao tử có 1
bội:
cặp NST tương đồng không phân li.
- Kết quả: một giao tử mang 2 NST và một
Sự phân li không bình thường trên dẫn
giao tử không mang NST nào.
đến kết quả như thế nào?
- Sự
thụ
tinh
giao
tử tử
bấtnhư
thường
Khi
thụ
tinh
sẽcủa

tạo các
ra các
hợp
thế
này
nào?với các giao tử bình thường sẽ tạo ra
* Nguyên
nhânnào
phát
sinh
: Dohiện
rối loạn
cơ chế
các
thể dị
bội.
Nguyên
nhân
dẫn
đến
tượng
dị
phân
li của 1 cặp NST ở kì sau của phân bào.
bội
thể?
(bởi tác nhân vật lí, hóa học).
2/ Hậu

Nữ bệnh Đao

Bộ NST người bình thường
Tay của bệnh
Nam bệnh Đao nhân Đao

Thể dị bội ( thể 3 nhiễm
Bệnh đao ở người


Bộ NST của nữ giới bình thường Thể dị bội: 2n – 1 ( thể 1 nhiễm)
Bộ NST bệnh nhân Tớcnơ

Hãy nêu hậu
quả của hiện
tượng dị bội
thể ?


Tiết 24 :
I. Đột biến số lượng NST là
gì?
II. Hiện tượng dị bội
thể:
III. Sự phát sinh thể dị bội :
1/ Cơ chế phát sinh thể dị
bội:
2/ Hậu
-quả:
Tạo ra những biến đổi về hình

thái ( hình dạng, kích thước, màu
sắc
. .bệnh,
.) ở thực
- Gây
tật vật.
di truyền ở người:
bệnh đao, bệnh tơcnơ, . . .


Sự phát triển nhanh của một số ngành công
nghiệp, đặc biệt là công nghiệp hóa học đã tạo ra
nhiều loại hóa chất mới. Các hóa chất này đi vào cơ
thể con người qua không khí, nước uống, thực
phẩm, . . . Các thuốc diệt cỏ, thuốc trừ sâu đã làm
tăng rõ rệt tần số đột biến NST ở người sử dụng. Các
hóa chất mà Mỹ đã rãi xuống Miền Nam gây hậu
quả di truyền lâu dài. Việc sử dụng thuốc trừ sâu
không đúng quy cách và các loại thuốc đã cấm sử
dụng, gây hậu quả xấu đối với môi trường.
Trên những người nhiễm độc cấp do hóa chất
bảo vệ TV, photpho hữu cơ gây ra biến đổi số lượng
và cấu trúc NST. Người làm ruộng ở những vùng sử
dụng hóa chất nói trên có tỉ lệ đột biến NST cao hơn
những người làm nghề khác (6,9% - 9,32% )


Câu hỏi, bài tập
củng
cốở một cặp NST

1/ Sự biến đổi
số lượng
thường thấy ở những dạng nào?
Sự biến đổi số lượng ở một cặp NST
2/ Cơ chế
nàoở dẫn
đếndạng:
sự hình
thường
thấy
những
Thểthành
3
3/thể
Nêu
hiện1
tượng
dị
bội
dịhậu
bội quả
có
sốcủa
lượng
của
bộ NST
là
nhiễm(2n
+ 1)
và

thể
nhiễm
(2n
–
thể?
+dẫn
1) và
(2nsự– hình
1)? thành thể (2n +
1)
Cơ(2n
chế
đến
- Tạo ra những biến đổi về hình
1) thái(
và thể
(2ndạng,
– 1) làkích
sự không
hình
thước,phân
màu li của
một
cặp
NST
tương
đồng nào đó. Kết
sắc
.
.

.)
ở
thực
vật.
- Gây
tậtcó
dicả
truyền
người:
quả
là 1bệnh,
giao tử
2 NSTở và
một giao
đao,
bệnh
tơcnơ,
. . thụ tinh của
tửbệnh
không
mang
NST
nào. .Sự
các giao tử bất thường này với các giao
tử bình thường sẽ tạo ra các thể dị bội.


HƯỚNG DẪN HS TỰ HỌC :
* Bài học ở tiết này:
- Học bài, Trả lời câu hỏi 1,2,3 sgk/68

- Hoàn thành vở bài tập.
- Vẽ H.23.2 sgk/ 68 vào vở.

* Bài mới: Chuẩn bị bài: ĐỘT BIẾN SỐ
LƯỢNG NST (tt).
+ Xem lại kiến thức bài Nguyên phân, Giảm
phân.
+ QS H 24.1 – 24.5 sgk, kết hợp đọc thông
tin sgk Trả lời câu hỏi mục  sgk/70.
+ Thể đa bội là gì?
+ Tìm hiểu nguyên nhân sự hình thành thể
đa bội.
+ So sánh 2 trường hợp sơ đồ hình 24.5.
+ Làm vở bài tập.