Hoàn thiện công tác thanh tra hành chính trong lĩnh vực kinh tế xã hội tại thanh tra tỉnh quảng trị

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng:
Đâylà công trình nghiên cứu của riêng tôi, số liệu và kết quả nghiên cứu trong
luận văn này là hoàn toàn trung thực và chưa từng được sử dụng hoặc công bố trong

uế

bất kỳ công trình nào khác.

tin trích dẫn trong luận văn đều được ghi rõ nguồn gốc.

H

Mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông

Tr

ườ
n

g

Đ

ại

họ

cK

in

h

tế

Tác giả

i

Phạm Thị Thanh Hà


LỜI CẢM ƠN
Thực hiện chủ trương của lãnh đạo Thanh tra tỉnh Quảng Trị về việc không
ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ, công chức, thanh tra
viên - những người chịu trách nhiệm trong công tác thanh tra của tỉnh nhà.
Thấy rõ trách nhiệm của bản thân, với cương vị Phó Chánh Thanh tra phụ trách
thanh tra hành chính trong lĩnh vực kinhtế - xã hội, tôi đã theo học chương trình đào

uế

tạo Cao học, chuyên ngành Quản lý kinh tế khóa 2014 - 2016, trường Đại học Kinh tế

H

thuộc Đại học Huế.

tế

Trong quá trình học tập và thực hiện luận văn tốt nghiệp cuối khóa, bên cạnh
sự nỗ lực của bản thân, tôi đã nhận được sự quan tâm và giúp đỡ tận tình từ Ban

in

h

Giám hiệu, các thầy, cô giáo của trường Đại học Kinh tế thuộc Đại học Huế, từ tập

cK

thể lãnh đạo và cán bộ trong cơ quan Thanh tra tỉnh Quảng Trị.
Đặc biệt là sự giúp đỡ vô cùng quý báu của PGS.TS Bùi Dũng Thể và đồng

họ

chí Hoàng Phước Quỳnh- Thanh tra viên cao cấp, Chánh thanh tra tỉnh Quảng Trị.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến PGS.TS Bùi Dũng Thể, người thầy

ại

đã trực tiếp hướng dẫntận tình những chỉ dẫn khoa học quý báu.

Đ

Xin chân thành cảm ơn quý thầy, cô và bạn bè đồngnghiệp đã nhiệt tình giúp tôi

g

có thêm hiểu biết, kinh nghiệmvà những bài học giá trị không những phục vụ cho việc

ườ
n

hoàn thành khóa học, mà còn giúp cho tôi trong suốt quá trình công tác sau này.
Cuối cùng, tôi xin hứa sau khi hoàn thành khóa học tôi sẽ đưa các kiến thức đã

Tr

nhận được đóng góp vào sự phát triển của tỉnh nhà nói chungvà của cơ quan Thanh
tra tỉnh nói riêng.
Xin chân thành cám ơn!

ii


TÓM LƯỢC LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ

Họ và tên học viên: PHẠM THỊ THANH HÀ
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế

Niên khóa: 2014-2016

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS BÙI DŨNG THỂ
Tên đề tài: HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THANH TRA HÀNH CHÍNH TRONG

uế

LĨNH VỰC KINH TẾ - XÃ HỘI TẠI THANH TRA TỈNH QUẢNG TRỊ

H

1. Tính cấp thiết của đề tài

tế

Xuất phát từ tầm quan trọng của công tác thanh tra và những đòi hỏi từ thực tiễn

h

công việc: Khối lượng công việc thanh tra ngày càng tăng; xu hướng gia tăng vụ việc,
sai phạm ngày càng rõ rệt và tính chất các vụ việc thanh tra ngày càng phức tạp.

cK

in

2. Phương pháp nghiên cứu

- Phân tích số liệu thứ cấp từ nguồn báo cáo, tạp chí chuyên ngành, sách, báo.

họ

- Điều tra, phỏng vấn lấy ý kiến của hai đối tượng đó là: Đơn vị đã từng được
thanh tra và các cán bộ ở cơ quan Thanh tra tỉnhQuảng Trị. Kết quả khảo sát ý kiến

ại

từ hai nhóm này được phân tích với sự hỗ trợ của các kỹ thuật thống kê mô tả.

Đ

3. Kết quả nghiên cứu và những đóng góp khoa học của luận văn
Sốliệu thứ cấp giai đoạn 2011 -2015 cho thấy công tác thanh tra của Thanh tra

ườ
n

g

tỉnh Quảng Trị đã có chuyển biến tích cực; số lượng, chất lượng các cuộc thanh tra
được nâng lên, sai phạm được phát hiện qua thanh tra nhiều hơn. Kết quả khảo sát
cũng cho thấy đánh giá của đối tượng được thanh tra và của cán bộ Thanh tra tỉnh

Tr

Quảng Trị về công tác thanh tra hành chính trong lĩnh vực kinh tế - xã hội đều ở
mức tốt đến rất tốt. Tuy nhiên, vẫn tồn tại một số hạn chế như: Kế hoạch thanh tra
chưa cụ thể, khoa học; thời gian thanh tra còn kéo dài; khung pháp lý còn chồng
chéo vàviệc phối hợp giữa cơ quan thanh tra với các đơn vị liên quan còn rời rạc.
Từ những hạn chế đó, tác giả đề xuất các giải phápkhắc phục như sau: Đẩy mạnh
công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ; nâng cao chất lượng chương trình, kế hoạch thanh
tra; tăng cường công tác đôn đốc xử lý sau thanh tra và thường xuyên tổ chức thảo luận
chuyên đề về công tác thanh tra.

iii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii
MỤC LỤC..................................................................................................................iv
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT.................................................................................vii

uế

DANH MỤC BẢNG BIỂU .................................................................................... viii
DANH MỤC SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ, HÌNH VẼ ...............................................................ix

H

PHẦN I: TỔNG QUAN..............................................................................................1

tế

1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI ..........................................................................................1

h

2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU....................................................................................2

in

3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU ................................................................................2

cK

4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU ......................................................................................2
5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...........................................................................3

họ

PHẦN II: NỘI DUNG ĐỀ TÀI ..................................................................................5
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THANH TRA HÀNH CHÍNH

ại

TRONG LĨNH VỰC KINH TẾ - XÃ HỘI.................................................................5

Đ

1.1CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC THANH TRA HÀNH CHÍNH TRONG

g

LĨNH VỰC KINH TẾ - XÃ HỘI ...............................................................................5

ườ
n

1.1.1Một số vấn đề cơ bản về công tác thanh tra........................................................5
1.1.1.1Các khái niệm...................................................................................................5

Tr

1.1.1.2Mục đích, ý nghĩa của hoạt động thanh tra hành chính trong lĩnh vực kinh tế
- xã hội.......................................................................................................................14
1.1.1.3Các nguyên tắc trong hoạt động thanh tra hành chính trong linh vực kinh tế xã hội .........................................................................................................................18
1.1.2Sự cần thiết và tầm quan trọng của việc hoàn thiện công tác thanh tra hành
chính trong lĩnh vực kinh tế - xã hội .........................................................................19

1.1.3Nội dung và quy trình thanh tra hành chính trong lĩnh vực kinh tế - xã hội
...................................................................................................................................20

iv


1.1.4Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác thanh tra hành chính trong lĩnh vực kinh
tế - xã hội...................................................................................................................23
1.1.4.1Các nhân tố chủ quan .....................................................................................23
1.1.4.2Các nhân tố khách quan .................................................................................24
1.2CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ CÔNG TÁC THANH TRA HÀNH CHÍNH TRONG
LĨNH VỰC KINH TẾ - XÃ HỘI .............................................................................27
1.2.1Kinh nghiệm thanh tra hành chính của một số nước trên thế giới ....................27

uế

1.2.2Kinh nghiệm thanh tra hành chính trong lĩnh vực kinh tế - xã hội cấp tỉnh ở

H

việt Nam ....................................................................................................................34

tế

1.2.3Một số bài học kinh nghiệm..............................................................................35
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC THANH TRA HÀNH CHÍNH TRONG

in

h

LĨNH VỰC KINH TẾ - XÃ HỘI TẠI CƠ QUAN THANH TRA TỈNH QUẢNG
TRỊ ............................................................................................................................37

cK

2.1 TÌNH HÌNH CƠ BẢN CỦA CƠ QUAN THANH TRA TỈNH QUẢNG TRỊ ..37
2.1.1Về tổ chức bộ máy ............................................................................................37

họ

2.1.2Cơ sở vật chất, phương tiện phục vụ hoạt động thanh tra.................................39

ại

2.1.3Việc ban hành văn bản, văn bản quy phạm pháp luật liên quan .......................40

Đ

2.1.4Việc tuyên truyền phổ biến, giáo dục pháp luật................................................41
2.1.5Việc xây dựng chương trình, kế hoạch thanh tra ..............................................43

ườ
n

g

2.2ĐỐI TƯỢNG THANH TRA HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC KINH TẾ XÃ HỘI CỦA THANH TRA TỈNH QUẢNG TRỊ..................................................44
2.3TÌNH HÌNH HOẠT ĐỘNG THANH TRA HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH

Tr

VỰC KINH TẾ - XÃ HỘI GIAI ĐOẠN 2011-2015................................................46
2.3.1Phương pháp hoạt động.....................................................................................46
2.3.2Những kết quả đạt được ....................................................................................47
2.4ĐÁNH GIÁ CỦA ĐỐI TƯỢNG ĐƯỢC THANH TRA VỀ CÔNG TÁC
THANH TRA HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC KINH TẾ - XÃ HỘI. ...........52
2.4.1Mẫu khảo sát .....................................................................................................52

v


2.4.2Đánh giá toàn diện công tác thanh tra hành chính trong lĩnh vực kinh tế - xã
hội..............................................................................................................................53
2.4.3Đánh giá mức độ đồng thuận của đối tượng thanh tra đối với kết luận của
Thanh tra ...................................................................................................................57
2.5ĐÁNH GIÁ CỦA CÁN BỘ THANH TRA TỈNH VỀ CÔNG TÁC THANH
TRA HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC KINH TẾ - XÃ HỘI. ..........................59
2.6ĐÁNH GIÁ TỔNG QUÁT CÔNG TÁC THANH TRA HÀNH CHÍNH

uế

TRONG LĨNH VỰC KINH TẾ - XÃ HỘI...............................................................62

H

Chương 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THANH TRA HÀNH CHÍNH

tế

TRONG LĨNH VỰC KINH TẾ - XÃ HỘI TẠI THANH TRA QUẢNG TRỊ........66
3.1 ĐỊNH HƯỚNG HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THANH TRA HÀNH CHÍNH

in

h

TRONG LĨNH VỰC KINH TẾ - XÃ HỘI TẠI THANH TRA
TỈNH QUẢNG TRỊ ..................................................................................................66

cK

3.2 MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THANH TRA
HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC KINH TẾ - XÃ HỘI TẠI THANH TRA

họ

QUẢNG TRỊ .............................................................................................................67

ại

3.2.1 Cơ sở hình thành các giải pháp ........................................................................67

Đ

3.2.2Các giải pháp.....................................................................................................68
PHẦN III: KẾT LUẬN.............................................................................................73

ườ
n

g

1. KẾT LUẬN ...........................................................................................................73
2. KIẾN NGHỊ ..........................................................................................................74
2.1. Đối với Thanh tra Chính phủ .............................................................................74

Tr

2.2. Đối với Tỉnh ủy, HĐND và UBND tỉnh ............................................................75
2.3. Đối với Chánh Thanh tra tỉnh ............................................................................75
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................77
BIÊN BẢN HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN
NHẬN XÉT CỦA PHẢN BIỆN 1 VÀ 2
BẢN GIẢI TRÌNH CHỈNH SỬA
XÁC NHẬN HOÀN THIỆN LV

vi


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

: Cơ quan Giám sát hành chính Ai Cập

BAI

: Ban thanh tra và kiểm toán Hàn Quốc

CBCC

: Cán bộ công chức

CPC

: Uỷ ban chống tham nhũng

ĐTBD

: Đào tạo, bồi dưỡng

HĐND

: Hội đồng nhân dân

UBND

: Ủy ban nhân dân

QĐ

: Quyết định

Tr

ườ
n

g

Đ

ại

họ

cK

in

h

tế

H

uế

ACA

vii


DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1 Số liệu tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật giai đoạn 2011-2015 ..42
Bảng 2.2 Số cuộc thanh tra đã thực hiện và đã kết thúc ..........................................50
Bảng 2.3 Số đơn vị đã thanh tra và phát hiện sai phạm ............................................51

uế

Bảng 2.4 Số tiền kiến nghị thu hồi và đã thu hồi ......................................................51

H

Bảng 2.5 Thống kê mẫu khảo sát ..............................................................................53

tế

Bảng 2.6 Đánh giá toàn diện công tác thanh tra - đơn vị thanh tra...........................54

h

Bảng 2.7 Xếp hạng đánh giá công tác thanh tra theo loại hình đơn vị .....................54

in

Bảng 2.8 Các điểm tích cực trong công tác thanh tra ...............................................55

cK

Bảng 2.9 Các điểm hạn chế trong công tác thanh tra................................................56

họ

Bảng 2.10 Thống kê ý kiến đánh giá về tính phối hợp giữa cơ quan thanh tra với đối
tượng thanh tra và các cơ quan liên quan..................................................................57

ại

Bảng 2.11 Thống kê ý kiến đánh giá về mức độ đồng thuận....................................57

Đ

Bảng 2.12 Thống kê ý kiến đánh giá về kết luận thanh tra.......................................58

ườ
n

g

Bảng 2.13 Tổng hợp điểm đánh giá về công tác thanh tra........................................59
Bảng 2.14 Mức độ đồng ý về các điểm tích cực trong công tác tổ chức ..................60

Tr

Bảng 2.15 Tỷ lệ đồng ý với các điểm hạn chế trong công tác thanh tra ...................61
Bảng 2.16 Tỷ lệ đồng ý với các điểm khó khăn trong công tác thanh tra ................62

viii


DANH MỤC SƠ ĐỒ,ĐỒ THỊ, HÌNH VẼ

Tr

ườ
n

g

Đ

ại

họ

cK

in

h

tế

H

uế

Sơ đồ 1.1: Quy trình thanh tra tổng hợp ...................................................................22

ix


PHẦN I: TỔNG QUAN

1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
“Nếu Trung ương Đảng, Chính phủ có nghị quyết, chỉ thị đưa về các ngành,
các địa phương, kết quả thế nào không có thanh tra khó mà biết được địa phương

uế

nào làm tốt, làm vừa, làm xấu; có làm hay không làm trên không biết; địa phương
nhiều khi tự mình cũng không biết; trên không thấu dưới; dưới không thấu trên.

H

Thanh tra là để theo dõi xem các kế hoạch, chỉ thị, chính sách đó, các địa phương

tế

đã chấp hành thế nào” - Chủ tịch Hồ Chí Minh.

h

Lúc sinh thời, Bác Hồ của chúng ta đã khẳng định: “Thanh tra là một nhiệm

in

vụ vẻ vang và quan trọng. Nó theo dõi, xem xét việc chấp hành đúng đắn đường lối,

cK

chính sách, nghị quyết, chỉ thị của Đảng và Chính phủ”. Điều đó cho thấy, công tác
thanh tra giống như “ngọn đèn pha” giúp nhìn rõ ưu điểm, khuyết điểm, nắm chắc

họ

tình hình trong lãnh đạo, quản lý.

Tuy nhiên, trong thực tiễn hoạt động thanh tra hành chính trong lĩnh vực kinh

ại

tế - xã hội tại tỉnh Quảng Trị đã bộc lộ một số bất cập, biểu hiện qua một số vấn đề

Đ

như: Khối lượng công việc thanh tra ngày càng tăng; Xu hướng gia tăng vụ việc, sai

g

phạm ngày càng rõ rệt; Tính chất các vụ việc thanh tra ngày càng phức tạp; Tỷ lệ

ườ
n

thu hồi sau thanh tra không cao…
Xuất phát từ tầm quan trọng của công tác thanh tra và từ những bất cập

Tr

trong thực tiễn, đòi hỏi một đánh giá nghiêm túc đối với công tác thanh tra hành
chính nói chung, thanh tra hành chính trong lĩnh vực kinh tế - xã hội nói riêng tại
Thanh tra tỉnh Quảng Trị. Vì vậy, tôi chọn đề tài: Hoàn thiện công tác thanh tra
hành chính trong lĩnh vực kinh tế - xã hội tại Thanh tra tỉnh Quảng Trị.
Nghiên cứu này tập trung khảo sát ý kiến của các bên liên quan, các ý kiến ghi
nhận sẽ được tiến hành phân tích để nhận diện các điểm sáng, điểm hạn chế,
điểm vướng mắc của hoạt động thanh tra hành chính trong lĩnh vực kinh tế - xã

1

hội tại Thanh tra tỉnh Quảng Trị. Đây sẽ là cơ sở quan trọng để xây dựng các giải
pháp cũng như gợi ý các hướng hoàn thiện công tác thanh tra hành chính trong
lĩnh vực kinh tế - xã hội tại Thanh tra tỉnh Quảng Trị.
2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
Mục tiêu chung:
Phân tích đánh giá thực trạng, đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác thanh

uế

tra hành chính trong lĩnh vực kinh tế xã hội.

H

Mục tiêu cụ thể

tế

- Hệ thống hóa một các vấn đề lý luận và thực tiễn về thanh tra hành chính

h

trong lĩnh vực kinh tế - xã hội.

in

- Đánh giá tình hình thanh tra hành chính trong lĩnh vực kinh tế - xã hội tại

cK

Thanh tra tỉnh Quảng Trị.

- Đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác thanh tra hành chính trong lĩnh

họ

vực kinh tế - xã hội tại Thanh tra tỉnh Quảng Trị

ại

3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

Đ

Các vấn đề lý luận và thực tiễn về thanh tra hành chính trong lĩnh vực kinh tế -

g

xã hội tại Thanh tra tỉnh Quảng Trị

ườ
n

4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Nội dung: Công tác thanh tra hành chính tại Thanh tra tỉnh được triển khai

Tr

trên nhiều lĩnh vực như:

- Thanh tra trách nhiệm thủ trưởng các cơ quan thuộc Ủy ban nhân dân

(UBND) tỉnh, Chủ tịch UBND thành phố, huyện, thị thuộc tỉnh về công tác tiếp
dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo; thực hiện pháp luật về thanh tra, về phòng chống
tham nhũng;
- Thanh tra hành chính trong lĩnh vực kinh tế - xã hội.

2


Nghiên cứu này tập trung phân tích đánh giá thanh tra hành chính trong lĩnh
vực kinh tế - xã hội.
Đối tượng của thanh tra hành chính trong lĩnh vực kinh tế - xã hội:
Thanh tra hành chính trong lĩnh vực kinh tế - xã hội hướng tới đối tượng trong
bộ máy, người thuộc quyền quản lý trực tiếp của thủ trưởng cơ quan quản lý nhà
nước trong việc thực hiện các chính sách pháp luật về lĩnh vực kinh tế - xã hội.

uế

Cụ thể, đối tượng của thanh tra hành chính trong lĩnh vực kinh tế - xã hội tại

H

Thanh tra tỉnh Quảng Trị bao gồm: tất cả đối tượng thuộc các Sở, ban, ngành thuộc
tỉnh; các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện, UBND cấp xã; Doanh

tế

nghiệp nhà nước do Chủ tịch UBND tỉnh Quyết định thành lập.

in

h

Không gian: Tại cơ quan Thanh tra tỉnh.

cK

Thời gian:
- Giai đoạn 2011 đến 2015.

họ

- Nghiên cứu đề xuất giải pháp hoàn thiện thanh tra kinh tế - xã hội tại

ại

Thanh tra tỉnh Quảng Trị giai đoạn 2016 - 2020.

Đ

5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

g

Phương pháp thu thập dữ liệu:

ườ
n

- Số liệu thứ cấp: Thu thập từ nguồn báo cáo, tạp chí chuyên ngành, sách, báo...
- Số liệu sơ cấp thu thập trực tiếp thông qua điều tra, phỏng vấn lấy ý kiến của

Tr

hai đối tượng đó là: Đơn vị đã từng được thanh tra và các cán bộ ở cơ quan Thanh
tra tỉnh. Bằng việc khảo sát 27 cán bộ công tác tại Thanh tra tỉnh Quảng trị và 146
cán bộ làm việc tại 107 đơn vị đã từng được thanh tra trong giai đoạn 2011 - 2015
trên địa bàn tỉnh Quảng Trị.
Kết quả khảo sát ý kiến từ hai nhóm này được phân tích với sự hỗ trợ của các
kỹ thuật thống kê mô tả. Kết quả thu được từ bước phân tích này lại được tiếp tục
khai thác, đối chiếu qua một số cuộc phỏng vấn sâu với các cán bộ kinh nghiệm.

3


Phương pháp phân tích:
- Thống kê mô tả.
- Chuyên gia: Là các cán bộ gồm lãnh đạo của thanh tra tỉnh và lãnh đạo các
phòng thuộc Thanh tra tỉnh, trong đó: 01 thanh tra viên cao cấp, 06 thanh tra viên
chính, đều là các cán bộ có kinh nghiệm lâu năm trong ngành (Phụ lục 4).
- Ngoài ra nghiên cứu cũng sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: Phương

Tr

ườ
n

g

Đ

ại

họ

cK

in

h

tế

H

uế

pháp nghiên cứu tài liệu; Phương pháp phân tích so sánh, suy luận logic, quy nạp.

4


PHẦN II: NỘI DUNG ĐỀ TÀI
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THANH TRA
HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC KINH TẾ - XÃ HỘI

1.1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC THANH TRA HÀNH CHÍNH TRONG

Một số vấn đề cơ bản về công tác thanh tra

H

1.1.1

uế

LĨNH VỰC KINH TẾ – XÃ HỘI

tế

1.1.1.1 Các khái niệm

h

 Thanh tra nhà nước

in

Thanh tra nhà nước là hoạt động xem xét, đánh giá, xử lý theo trình tự, thủ tục

cK

do pháp luật quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với việc thực hiện
chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Thanh tra

họ

nhà nước bao gồm thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành. (Luật Thanh tra

ại

số: 56/2010/QH12 - Điều 3)

Đ

 Thanh tra hành chính

g

Thanh tra hành chính là hoạt động thanh tra của cơ quan nhà nước có thẩm quyền

ườ
n

đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trực thuộc trong việc thực hiện chính sách, pháp luật,
nhiệm vụ, quyền hạn được giao. (Luật Thanh tra số: 56/2010/QH12 -Điều 3)

Tr

Thanh tra hành chính là một hoạt động chuyên trách do bộ máy thanh tra đảm

nhiệm có nội dung là kiểm tra, xem xét, đánh giá, kết luận chính thức các cơ quan,
tổ chức, cá nhân về việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, kế hoạch của
nhà nước nhằm phòng ngừa, xử lý các vi phạm pháp luật, bảo vệ lợi ích của Nhà
nước, quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân góp phần nâng cao hiệu
lực quản lý nhà nước.

5

Cơ quan thanh tra hành chính là cơ quan quản lý nhà nước theo cấp hành
chính đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ của cơ quan, tổ chức,
cá nhân thuộc quyền quản lý trực tiếp. Hoạt động cơ quan thanh tra hành chính xuất
hiện trong công việc quản lý của cả cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền
chung và cơ quan nhà nước có thẩm quyền chuyên môn. Cụm từ “thuộc quyền
quản lý trực tiếp” được hiểu là đối tượng của cơ quan thanh tra hành chính có sự lệ

uế

thuộc về mặt tổ chức đối với cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định việc thực
hiện cơ quan thanh tra hành chính. Đây là phương thức đảm bảo pháp chế, kỷ luật,

H

quyền và lợi ích của cá nhân, cơ quan, tổ chức.

tế

Theo khái niệm quy định tại Luật Thanh tra thì hoạt động thanh tra hành chính

h

được hiểu như sau:

in

Thứ nhất, hoạt động thanh tra hành chính là hoạt động thanh tra do các cơ

cK

quan có thẩm quyền tiến hành, bao gồm các cơ quản lý nhà nước, các cơ quan thanh
tra nhà nước (Chính phủ; bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ; Uỷ ban

họ

nhân dân các cấp; thanh tra các cấp, các ngành…).

ại

Thứ hai, đối tượng của thanh tra hành chính là các cơ quan, tổ chức, cá nhân

Đ

trực thuộc. Chẳng hạn như bộ, cơ quan ngang bộ tiến hành hoạt động thanh tra đối
với các cơ quan, tổ chức, đơn vị chịu sự quản lý trực tiếp của bộ, cơ quan ngang bộ;

ườ
n

g

Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương tiến hành thanh tra đối với
các sở, ngành cấp tỉnh v.v...

Tr

Thứ ba, nội dung của thanh tra hành chính là xem xét, đánh giá việc thực hiện

chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn được giao của cơ quan, tổ chức và cá

nhân trực thuộc.
 Thanh tra chuyên ngành
Trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, theo quan điểm và
nhận thức mới, Nhà nước thực hiện vai trò phục vụ xã hội với tính chất là một tổ
chức dịch vụ công. Nhà nước có quyền và có nhiệm vụ tạo ra một môi trường pháp

6


lý thuận lợi cho các doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân tự do phát triển đảm bảo kỷ
cương, kỷ luật, công bằng. Trong cơ chế quản lý mới, phương thức, cách thức, mục
đích nội dung thanh tra đối với các doanh nghiệp không thể mang tính hành chính
giống như thanh tra các cơ quan, đơn vị, cá nhân trong bộ máy nhà nước mà cần
phải có sự thay đổi. Mỗi ngành, mỗi lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội đều có
các cơ quan quản lý nhà nước, vì thế, việc thanh tra, kiểm tra các tổ chức, đơn vị, cá
nhân trong việc chấp hành pháp luật về từng lĩnh vực phải được tiến hành chuyên

uế

sâu, do các cơ quan quản lý nhà nước theo ngành, lĩnh vực thực hiện. Đó là lý do

H

của việc xuất hiện hoạt động thanh tra chuyên ngành trong Luật thanh tra.

tế

Tại khoản 3, Điều 3, Luật Thanh tra năm 2010 nêu: “Thanh tra chuyên ngành

h

là hoạt động thanh tra của cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo ngành, lĩnh vực

in

đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc chấp hành pháp luật chuyên ngành, quy

cK

định về chuyên môn - kỹ thuật, quy tắc quản lý thuộc ngành, lĩnh vực đó”.
Theo khái niệm này, thanh tra chuyên ngành là hoạt động thanh tra việc thực

họ

hiện pháp luật chuyên ngành, việc chấp hành các quy định về chuẩn kỹ thuật,
chuyên môn, nghiệp vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân thuộc phạm vi quản lý nhà

ại

nước của bộ, ngành, (trừ công việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn mang tính chất

Đ

công vụ). Đây là hoạt động thanh tra hướng ra ngoài bộ máy, hướng vào thực tiễn

g

đời sống xã hội nhằm đảm bảo trật tự kỷ cương, pháp luật phục vụ yêu cầu quản lý

ườ

n

nhà nước theo ngành, lĩnh vực. Hoạt động thanh tra chuyên ngành được tiến hành
thường xuyên, nếu phát hiện có vi phạm thì xử phạt hành chính theo quy định của

Tr

pháp luật về xử lý vi phạm hành chính.
 Phân biệt thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành
Mục đích của quản lý nhà nước xét cho cùng là bảo đảm cho mọi hoạt động
trong xã hội tuân thủ theo các quy định của pháp luật, bảo đảm cho công dân thực
hiện được các quyền cơ bản của mình, tạo điều kiện phát huy mọi năng lực sản xuất
của xã hội. Để đạt được mục đích đó, Nhà nước phải phải thực hiện hai nhiệm vụ
chính là tăng cường các biện pháp nhằm không ngừng nâng cao hiệu quả, hiệu lực

7


quản lý mọi mặt đời sống kinh tế - xã hội và phải thường xuyên hoàn thiện, loại trừ
các khuyết tật trong quá trình vận hành bộ máy nhà nước. Tương ứng với hai nhiệm
vụ này là hai loại hình của hoạt động thanh tra: Thanh tra chuyên ngành (hướng vào
xã hội, các đối tượng quản lý) và thanh tra hành chính (hướng vào bản thân bộ máy
quản lý).
Để phân biệt giữa thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành ta đi vào

uế

những nội dung sau:

H

Mục đích hoạt động: Hoạt động thanh tra hành chính chủ yếu tập trung vào
việc kiểm soát việc thực hiện nhiệm vụ công vụ của cán bộ, công chức và cơ quan

tế

nhà nước làm lành mạnh hóa bộ máy nhà nước. Hoạt động thanh tra chuyên ngành

h

chủ yếu hướng tới việc kiểm soát hoạt động chấp hành chính sách, pháp luật của

cK

các lĩnh vực của đời sống xã hội.

in

mọi đối tượng trong xã hội nhằm phục vụ hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước trên

Về chủ thể tiến hành: Chủ thể tiến hành hoạt động thanh tra chuyên ngành

họ

là cơ quan nhà nước quản lý theo ngành, lĩnh vực (thanh tra bộ, thanh tra sở,
thanh tra cục, tổng cục và chi cục thuộc sở). Chủ thể tiến hành hoạt động thanh

ại

tra hành chính là các thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước theo cấp hành chính

ườ
n

g

thanh tra huyện.

Đ

và cơ quan thanh tra theo cấp hành chính như thanh tra chính phủ, thanh tra tỉnh,

Hình thức thanh tra: Hoạt động thanh tra hành chính chỉ được thực hiện

thông qua đoàn thanh tra. Hoạt động thanh tra theo chương trình, kế hoạch thanh tra

Tr

và thanh tra đột xuất khi phát hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật... Hoạt động thanh
tra chuyên ngành có thể được thực hiện thông qua đoàn thanh tra chuyên ngành,
thanh tra viên và người được giao thực hiện nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành thực
hiện. Hoạt động thanh tra không chỉ theo chương trình, kế hoạch hay thanh tra đột
xuất mà còn được thực hiện thường xuyên.
Nguyên tắc tiến hành hoạt động thanh tra: Bên cạnh việc tuân thủ các
nguyên tắc trong hoạt động thanh tra đó là việc thanh tra tuân theo pháp luật; bảo

8


đảm chính xác, khách quan, trung thực, công khai, dân chủ, kịp thời thì hoạt động

thanh tra không trùng lặp về phạm vi, đối tượng, nội dung, thời gian thanh tra giữa
các cơ quan thực hiện chức năng thanh tra; không làm cản trở hoạt động bình
thường của cơ quan, tổ chức, cá nhân là đối tượng thanh tra. Hoạt động thanh tra
chuyên ngành do Đoàn thanh tra chuyên ngành, thanh tra viên và người được giao
thực hiện nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành thực hiện. Hoạt động thanh tra chuyên
ngành phải được tiến hành thường xuyên, gắn liền với việc thực hiện nhiệm vụ về

uế

chuyên môn, kỹ thuật, nghiệp vụ; phát hiện, ngăn chặn, xử lý kịp thời các hành vi vi

H

phạm pháp luật.

tế

Đối tượng của hoạt động thanh tra: Thanh tra hành chính là hướng tới đối

h

tượng trong bộ máy, người thuộc quyền quản lý trực tiếp của thủ trưởng cơ quan

in

quản lý nhà nước. Đối tượng của hoạt động thanh tra chuyên ngành bao gồm các cơ

cK

quan, tổ chức, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực quản lý của các ngành. Theo đó,

đối tượng của thanh tra chuyên ngành rất rộng bao gồm cơ quan nhà nước (nếu có

thanh tra hành chính).

họ

cơ quan nhà nước ở đây thì đã trùng lặp một phần nội hàm của đối tượng thuộc

ại

Trình tự, thủ tục thanh tra: Nếu như hoạt động thanh tra hành chính chỉ

Đ

được tiến hành theo Đoàn thanh tra với thành phần đoàn thanh tra gồm trưởng đoàn

g

thanh tra, thành viên khác của Đoàn thanh tra thì đối với hoạt động thanh tra chuyên

ườ
n

ngành có thể được thực hiện thông qua đoàn thanh tra hoặc thanh tra viên tiến hành
độc lập hoặc người được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành thực

Tr

hiện. Với đặc thù của hoạt động thanh tra chuyên ngành đòi hỏi phải tiến hành
nhanh chóng và đặc biệt là trong nhiều tình huống là xử lý ngay các hành vi vi

phạm pháp luật chuyên ngành đảm bảo pháp chế...
 Phân biệt hoạt động thanh tra với các hoạt động kiểm tra, giám sát
 Phân biệt giữa thanh tra và kiểm tra
Theo Từ điển Tiếng Việt thì “kiểm tra” là xem xét tình hình thực tế để đánh
giá, nhận xét. Có thể nói giữa hoạt động thanh tra và kiểm tra có mối quan hệ chặt

9


chẽ, gần gũi và có nhiều điểm giao thoa nhau. Tuy nhiên với tư cách là một hoạt
động độc lập, kiểm tra có nhiều điểm khác biệt với thanh tra:
Chủ thể tiến hành: Giữa kiểm tra và thanh tra có một mảng giao thoa về chủ
thể, đó là Nhà nước. Nhà nước tiến hành cả hoạt động thanh tra và kiểm tra. Tuy
nhiên, chủ thể của kiểm tra rộng hơn của thanh tra rất nhiều. Trong khi chủ thể tiến
hành thanh tra phải là Nhà nước, thì chủ thể tiến hành kiểm tra có thể là Nhà nước

uế

hoặc có thể là chủ thể phi nhà nước, chẳng hạn như hoạt động kiểm tra của một tổ
chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội (Đảng, Công đoàn, Mặt trận, Đoàn thanh

H

niên...), hay như hoạt động kiểm tra trong nội bộ một doanh nghiệp.

tế

Mục đích thực hiện: Mục đích của thanh tra bao giờ cũng rộng hơn, sâu hơn

h

đối với các hoạt động kiểm tra. Đặc biệt, đối với các cuộc thanh tra để giải quyết

in

khiếu nại, tố cáo thì sự khác biệt về mục đích, ý nghĩa giữa hoạt động thanh tra và

cK

kiểm tra càng rõ hơn nhiều, bởi: Thông thường khiếu nại, tố cáo phản ánh sự bức
xúc, bất bình của nhân dân trước những việc mà nhân dân cho là quyền và lợi ích

họ

hợp pháp của mình bị vi phạm cho nên mục đích của hoạt động thanh tra không còn
chỉ là xem xét, đánh giá một cách bình thường nữa.

ại

Phương pháp tiến hành: Với mục đích rõ ràng hơn, rộng hơn, khi tiến hành

Đ

thanh tra, Đoàn thanh tra cũng áp dụng những biện pháp nghiệp vụ sâu hơn, đi vào
thực chất đến tận cùng của vấn đề như: Xác minh, thu thập chứng cứ, đối thoại, chất

ườ
n

g

vấn, giám định...

Phạm vi hoạt động: Phạm vi hoạt động kiểm tra thường theo bề rộng, diễn ra

Tr

liên tục, ở khắp nơi với nhiều hình thức phong phú, mang tính quần chúng.
Thời gian tiến hành: Trong hoạt động thanh tra thường có nhiều vấn đề phải

xác minh, đối chiếu rất công phu, nhiều mối quan hệ cần được làm rõ, cho nên phải
sử dụng thời gian nhiều hơn so với kiểm tra.
Thanh tra và kiểm tra tuy có sự phân biệt nhưng chỉ là tương đối. Khi tiến
hành cuộc thanh tra, thường phải tiến hành nhiều thao tác nghiệp vụ mà đó thực
chất là kiểm tra. Ngược lại, đôi khi tiến hành kiểm tra để làm rõ vụ việc, lại lựa
chọn được nội dung thanh tra.

10


 Phân biệt giữa thanh tra với điều tra
Điều tra hiểu theo nghĩa rộng nhất bao gồm: Điều tra xã hội học, điều tra dân
số, điều tra về kinh tế... Tuy nhiên, với mục đích tránh hình sự hoá công tác thanh
tra, ở đây chỉ so sánh thanh tra với điều tra hình sự. Với ý nghĩa này, điều tra là hoạt
động của các cơ quan có thẩm quyền nhằm thu thập chứng cứ chứng minh tội phạm.
Giữa thanh tra và điều tra hình sự có sự khác nhau như sau:

uế

Chủ thể tiến hành: Chủ thể tiến hành thanh tra là các tổ chức thanh tra và chủ

H

yếu là Đoàn thanh tra hoặc Thanh tra viên, cộng tác viên thanh tra, người được giao
thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành. Trong khi đó, chủ thể tiến hành điều

tế

tra hình sự chủ yếu là Cơ quan điều tra và các điều tra viên, cán bộ điều tra.

h

Mục đích tiến hành: Mục đích của điều tra hình sự là chứng minh tội phạm

in

thì mục đích của thanh tra là nhằm phát hiện sơ hở trong cơ chế quản lý, chính sách,

cK

pháp luật để kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền biện pháp khắc phục;
phòng ngừa, phát hiện và xử lý hành vi vi phạm pháp luật; giúp cơ quan, tổ chức, cá

họ

nhân thực hiện đúng quy định của pháp luật; phát huy nhân tố tích cực; góp phần

ại

nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước; bảo vệ lợi ích của Nhà

Đ

nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
Phương pháp tiến hành: Quá trình điều tra, cơ quan điều tra áp dụng tổng

ườ
n

g

hợp các biện pháp do Bộ luật Tố tụng hình sự quy định như: Khám nghiệm hiện
trường, khám nghiệm tử thi, bắt, khám xét, thu giữ, tạm giữ tài liệu, đồ vật, lấy lời
khai người làm chứng, người bị hại, thực nghiệm điều tra... Trong khi đó các

Tr

phương pháp tiến hành thanh tra là: Đối thoại, xử phạt vi phạm hành chính, tạm
đình chỉ hoặc kiến nghị...
 Phân biệt giữa thanh tra và giám sát
Trong Từ điển Tiếng Việt, “giám sát” được hiểu là “sự theo dõi, xem xét làm
đúng hoặc sai những điều đã quy định”,“theo dõi và kiểm tra xem có thực hiện đúng
những điều đã quy định không”.

11


Như vậy, ở mức độ ý nghĩa chung nhất, giám sát và thanh tra đều được tiến
hành trên cơ sở các quyền và nghĩa vụ của chủ thể được thanh tra, giám sát và đối
tượng chịu sự thanh tra, giám sát. Tuy nhiên, chúng vẫn có điểm khác nhau cơ bản

là: trong khi thanh tra luôn luôn gắn liền với quản lý nhà nước, mang tính quyền lực
nhà nước thì giám sát có thể mang tính quyền lực nhà nước hoặc không mang tính
quyền lực nhà nước.

uế

Giám sát mang tính quyền lực nhà nước được tiến hành bởi chủ thể là các cơ
quan nhà nước có thẩm quyền đối với một hay một số hệ thống cơ quan nhà nước

H

khác, chẳng hạn như: Hoạt động giám sát của Quốc hội đối với Chính phủ, Toà án

tế

nhân dân tối cao và Viện kiểm sát nhân dân tối cao; hoạt động giám sát của Hội

h

đồng nhân dân đối với các cơ quan nhà nước ở địa phương.

in

Giám sát không mang tính quyền lực nhà nước: Là loại hình giám sát được

cK

tiến hành bởi các chủ thể phi Nhà nước như hoạt động giám sát của Mặt trận tổ
quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của mặt trận đối với bộ máy nhà nước

họ

và đội ngũ cán bộ, công chức nhà nước; hay đơn giản chỉ là giám sát thi công
một công trình.

ại

 Mối quan hệ giữa hoạt động thanh tra với hoạt động kiểm tra, điều tra,

Đ

giám sát

ườ
n

g

Mặc dù có những sự khác biệt nêu trên, nhưng với tư cách là một bộ phận của
hệ thống chính trị và bộ máy nhà nước, hoạt động theo một thể pháp luật thống
nhất, giữa các chủ thể tiến hành thanh tra, kiểm tra, điều tra, giám sát có những mối

Tr

quan hệ ràng buộc, tương hỗ, phối hợp với nhau khi thực thi chức năng, nhiệm vụ
của mình, cụ thể:
Một là, thanh tra cùng với các phương thức kiểm tra, điều tra, giám sát luôn là
hiện thân của kỷ cương pháp luật. Công tác thanh tra, kiểm tra, điều tra, giám sát dù
được thực hiện dưới bất cứ hình thức nào, nhưng sự hiện diện của các cơ quan
thanh tra, kiểm tra, điều tra, giám sát đã là một sự nhắc nhở thường xuyên đối với

tất cả các đối tượng chịu sự thanh tra, kiểm tra, giám sát rằng: Pháp luật phải được

12


tuân thủ, sự thanh tra, kiểm tra, giám sát định kỳ thường xuyên hay đột xuất luôn
tạo ra một “sức ép” thường trực lên các đối tượng và nhờ đó, nó tác dụng hạn chế,
răn đe những hành vi vi phạm pháp luật của các đối tượng quản lý.
Thanh tra không chỉ có chức năng bảo đảm pháp chế mà còn có chức năng tìm
hiểu, giúp đỡ, định hướng cho các đối tượng thực hiện đúng các quy định của pháp
luật. Điều này sẽ càng trở nên quan trọng nếu chúng ta quan niệm về một Nhà nước

uế

làm dịch vụ công. Khi đó các cơ quan có chức năng thanh tra, kiểm tra, điều tra,
giám sát sẽ thực sự trở thành một trong những địa chỉ mà các cơ quan, đơn vị,

H

doanh nghiệp, công dân… trông cậy để có thể nhận được những khuyến nghị,

tế

những chỉ dẫn bảo đảm cho hoạt động của mình đúng pháp luật.

h

Hai là, thanh tra, kiểm tra, điều tra, giám sát luôn luôn là cách thức, phân tích,

in

mổ xẻ một cách sâu sắc, đầy đủ, nhất là các nguyên nhân, động cơ, mục đích, tính

cK

chất, mức độ của một hành vi vi phạm. Do vậy các giải pháp được đưa ra từ hoạt
động thanh tra, kiểm tra, điều tra, giám sát không chỉ hướng vào việc xử lý hành vi

họ

vi phạm pháp luật mà nó phát hiện được mà nó còn có tác dụng khắc phục các kẽ hở
của chính sách, pháp luật, ngăn ngừa tận gốc mầm mống phát sinh những vi phạm

ại

pháp luật tương tự xảy ra ở một nơi khác hoặc vào một thời điểm khác.

Đ

Ba là, thanh tra, kiểm tra, điều tra, giám sát dù là loại hình nào cũng luôn luôn

g

có tính định hướng và tính xây dựng. Vai trò phòng ngừa của thanh tra, kiểm tra,

ườ
n

mang tính chủ động. Trong rất nhiều trường hợp, qua thanh tra, kiểm tra, điều tra,
giám sát mà có thể dự báo được một hành vi vi phạm pháp luật sẽ xảy ra trong

Tr

tương lai nếu không có sự chấn chỉnh, không có sự định hướng lại cho các đối
tượng một cách kịp thời.
Từ sự phân định này có thể thấy, thanh tra với chức năng thiết yếu của quản lý
Nhà nước, hoạt động thanh tra hỗ trợ đắc lực cho hoạt động kiểm tra, điều tra, giám
sát. Chính vì vậy, có thể khẳng định trong mới quan hệ giữa thanh tra, kiểm tra,
điều tra, giám sát thì các cơ quan Thanh tra nhà nước giữ vị trí trung tâm và có vai
trò là cầu nối trong cơ chế thanh tra, kiểm tra, điều tra, giám sát.

13


1.1.1.2 Mục đích, ý nghĩa của hoạt động thanh tra hành chính trong lĩnh vực
kinh tế - xã hội
 Thanh tra hành chính trong lĩnh vực kinh tế - xã hội
Thanh tra hành chính trong lĩnh vực kinh tế - xã hội là hoạt động thanh tra của
cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trực thuộc trong
việc thực hiện các chính sách pháp luật về lĩnh vực kinh tế - xã hội.

uế

Lĩnh vực kinh tế - xã hội là một phạm trù rộng; tuy nhiên, trong phạm vi hoạt

H

động của Thanh tra nhà nước, hoạt động thanh tra hành chính trong lĩnh vực kinh tế

tế

- xã hội chủ yếu tập trung vào những nội dung sau:

- Thanh tratrong lĩnh vực kinh tế: Thanh tra các cơ quan, tổ chức có hoạt động

in

h

kinh tế, tài chính, quản lý vốn và tài sản nhà nước…

cK

- Thanh tra trong lĩnh vực xã hội: Thanh tra các cơ quan, tổ chức có hoạt động
xã hội (văn hóa, y tế, lao động …)

họ

Ví dụ: Thanh tra kinh tế: Thanh tra toàn diện việc quản lý Tài chính ngân sách
và các chương trình dự án Đầu tư và Xây dựng cơ bản trên địa bàn huyện Hải Lăng

ại

trong thời gian 2014 - 2015; Thanh tra việc quản lý, sử dụng ngân sách của UBND

Đ

thành phố Đông Hà. Thanh tra trong lĩnh vực xã hội: Thanh tra việc thực hiện một

g

chính sách xã hội, người có công ở sở Lao động - Thương binh xã hội; Thanh tra

ườ
n

công tác tuyển dụng công chức ở sở Nội vụ; Thanh tra thực hiện chế độ hưu trí ở
các xã phường…

Tr

Qua thực tiễn hoạt động thanh tra trong lĩnh vực kinh tế - xã hội cho thấy: Các

cuộc thanh tra trong lĩnh vực kinh tế - xã hội thường xem xét, đánh giá việc chấp
hành pháp luật về kinh tế - xã hội liên quan đến trách nhiệm quản lý nhà nước của cơ
quan, tổ chức, cá nhân về trách nhiệm thực thi công vụ, nhiệm vụ cán bộ, công chức.
Đồng thời, thông qua hoạt động thanh tra phát hiện hành vi vi phạm pháp luật
trong việc quản lý, sử dụng kinh phí, tài sản nhà nước. Kết quả hoạt động thanh tra
ngoài việc kiến nghị xử lý các hành vi vi phạm pháp luật; biểu dương khen thưởng

14


cơ quan, tổ chức, cá nhân có thành tích trong thực thi công vụ; phát hiện những sơ
hở, bất cập trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật, kiến nghị cơ quan có thẩm
quyền sửa đổi, bổ sung cơ chế, chính sách liên quan đến kinh tế, xã hội, đến khung
pháp lý hoạt động của doanh nghiệp và các dự án đầu tư.
Có thể nói, hoạt động thanh tra trong lĩnh vực kinh tế - xã hội có vai trò quan
trọng trong việc giúp cơ quan quản lý nhà nước hoàn thiện hệ thống pháp luật,

uế

chính sách. Một trong những yêu cầu quan trọng nhất trong việc xây dựng và phát
triển nền kinh tế xã hội. Thông qua hoạt động thanh tra trong lĩnh vực kinh tế - xã

H

hội nhằm phát hiện những sơ hở, khiếm khuyết của hệ thống pháp luật và cơ chế

tế

chính sách để có những cảnh báo kịp thời thông qua việc kiến nghị các cơ quan có
thẩm quyền sửa đổi bổ sung cơ chế, chính sách nhằm hạn chế tình trạng lãng phí,

in

h

thất thoát, tham nhũng do những bất cập của luật pháp, của cơ chế chính sách, từ đó

cK

nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước.

Thanh tra hành chính trong lĩnh vực kinh tế - xã hội còn góp phần xây dựng bộ

họ

máy nhà nước trong sạch có hiệu lực, hiệu quả hoạt động cao. Hiệu lực quản lý nhà
nước phần lớn tùy thuộc vào phẩm chất, năng lực của đội ngũ cán bộ, công chức, một

ại

khi đối tượng này không tuân thủ và không chấp hành nghiêm chỉnh thì khi đó nhiệm

Đ

vụ hoạt động thanh tra, kiểm tra là phải làm rõ nguyên nhân chủ quan, khách quan,

g

xác định rõ trách nhiệm thuộc khâu nào, thuộc ai nhằm chấn chỉnh và xử lý vi phạm.

ườ
n

Thanh tra kinh tế còn góp phần xem xét tính hiệu quả của quản lý nhà nước. Mặt
khác công tác thanh tra hướng dẫn xem xét cả việc tổ chức cụ thể của cơ quan quản lý

Tr

nhà nước thông qua các yếu tố như cơ cấu tổ chức bộ máy, chức năng nhiệm vụ thẩm
quyền, năng lực, uy tín phong cách cán bộ… Đồng thời, thanh tra kinh tế xã hội có vai
trò quan trọng trong việc ngăn ngừa các hành vi vi phạm pháp luật, việc ngăn ngừa,
phát hiện và xử lý nghiêm khắc các hành vi vi phạm pháp luật là nhân tố quyết định
bảo đảm xây dựng nền kinh tế thị trường lành mạnh, đúng hướng.
 Mục đích của thanh tra hành chính trong lĩnh vực kinh tế - xã hội
Với vai trò là chức năng thiết yếu của quản lý nhà nước, mục đích chủ yếu của
thanh tra là giúp chủ thể quản lý nhà nước kiểm soát và bảo đảm cho các đối tượng

15


quản lý chấp hành đúng chính sách, pháp luật, chứ không chỉ là tìm ra vi phạm của
đối tượng để xử lý, cho nên Luật Thanh tra năm 2010 đã xác định hoạt động thanh
tra ngoài việc phát hiện sai phạm, xử lý những sai phạm; kiến nghị việc khắc phục,
hoàn thiện cơ chế quản lý, chính sách pháp luật còn có mục đích là giúp cơ quan,
tổ chức, cá nhân thực hiện đúng các quy định của pháp luật. Đây cũng là xu hướng
chung của hoạt động thanh tra trên thế giới hiện nay. Xuất phát từ các lý do đó,

uế

Điều 2 của Luật Thanh tra năm 2010 quy định về mục đích thanh tra như sau:
“Mục đích thanh tra nhằm phát hiện những sơ sở trong cơ chế quản lý, chính

H

sách, pháp luật để kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền các biện pháp

tế

khắc phục, phòng ngừa, phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật; giúp cơ

h

quan, tổ chức, cá nhân thực hiện đúng quy định của pháp luật; phát huy các nhân tố

in

tích cực; góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước; bảo vệ lợi ích của

cK

nhà nước, quyền và lợi ích của cơ quan, tổ chức, cá nhân”.
Theo đó, mục đích hoạt động thanh tra trong lĩnh vực kinh tế - xã hội là nhằm

họ

phát hiện sơ hở của cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật trong lĩnh vực kinh tế xã hội để kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền biện pháp khắc phục;

ại

phòng ngừa, phát hiện và xử lý hành vi vi phạm pháp luật; giúp cơ quan, tổ chức, cá

Đ

nhân thực hiện đúng quy định của pháp luật; phát huy nhân tố tích cực; góp phần

g

nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước; bảo vệ lợi ích của Nhà

ườ
n

nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
Quán triệt lời dạy của Bác Hồ “Thanh tra là tai mắt của trên, là người bạn của

Tr

dưới”, Luật Thanh tra xác định: “Hoạt động thanh tra là nhằm giúp cơ quan, tổ
chức, cá nhân thực hiện đúng các quy định của pháp luật”. Tuy ngắn gọn như vậy
nhưng nó không chỉ làm rõ hơn huấn thị của Chủ tịch Hồ Chí Minh mà còn xác
định rõ mối quan hệ của thanh tra với các cơ quan, tổ chức có liên quan. Theo đó,
hoạt động thanh tra là nhằm “giúp” các cơ quan thực hiện đúng các quy định của
pháp luật.
Từ thực tiễn công tác thanh tra những năm qua cho thấy, hoạt động thanh tra

16