Nghiên cứu đề xuất một số nguyên tắc và giải pháp đồng quản lý vườn quốc gia chư yang sin đăklăk

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

PHẠM VĂN HẠ

NGHIÊN CỨU ĐỀ XUẤT MỘT SỐ NGUYÊN TẮC VÀ
GIẢI PHÁP ĐỒNG QUẢN LÝ VƯỜN QUỐC GIA
CHƯ YANG SIN – ĐĂK LĂK

Chuyên ngành: Lâm học
Mã số: 60.62.60

TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC LẤM NGHIỆP

Hà Tây, năm 2007


1

Lời cảm ơn ........................................................................................................................i
Danh mục các chữ viết tắt ................................................................................................ii
Danh mục các bảng, hình vẽ .......................................................................................... iii
MỞ ĐẦU..........................................................................................................................1
CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ...................................................3
1.1. Trên thế giới ..........................................................................................................3
1.2. Ở Việt Nam ...........................................................................................................7
2.1. Mục tiêu nghiên cứu..............................................................................................9
2.1.1. Mục tiêu tổng quát .........................................................................................9

2.1.2. Mục tiêu cụ thể ...............................................................................................9
2.2 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu..........................................................................9
2.2.1. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................................9
2.2.2. Phạm vi nghiên cứu..........................................................................................10
2.3. Nội dung nghiên cứu...........................................................................................10
2.4. Phương pháp nghiên cứu.....................................................................................10
2.4.1. Phương pháp kế thừa .......................................................................................10
2.4.2. Khảo sát thu thập tài liệu sơ cấp .....................................................................10
2.4.2.1. Phương pháp chọn địa điểm nghiên cứu ..................................................10
2.4.2.2. Phương pháp điều tra ...............................................................................11
2.4.3. Xử lý và phân tích số liệu viết báo cáo ............................................................12
2.4.3.1. Xử lý, phân tích tài liệu đa dạng sinh học ................................................12
2.4.3.2. Xử lý, phân tích tài liệu điều tra xã hội ....................................................12
CHƯƠNG 3 ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN - KINH TẾ XÃ HỘI ........................................13
VƯỜN QUỐC GIA CHƯ YANG SIN..........................................................................13
3.1 Đặc điểm điều kiện tự nhiên ................................................................................13
3.1.1 Vị trí địa lý ........................................................................................................13
3.1.2. Địa hình............................................................................................................13
3.1.3. Khí hậu, thuỷ văn .............................................................................................14
3.1.3.1. Khí hậu ......................................................................................................14
3.1.3.2.Thuỷ văn .....................................................................................................15
3.1.4. Địa chất, thổ nhưỡng .......................................................................................16
3.1.4.1. Địa chất .....................................................................................................16


2

3.1.4.2. Thổ nhưỡng ...............................................................................................17
3.1.5. Thảm thực vật rừng ..........................................................................................19
3.1.5.1. Các kiểu thảm thực vật và diện tích :........................................................19

3.1.5.2. Một số đặc điểm của các Kiểu thảm thực vật rừng ..................................21
3.1.6. Hệ thực vật .......................................................................................................24
3.1.6.1. Thành phần hệ thực vật.............................................................................24
3.1.6.2. Tài nguyên thực vật...................................................................................26
3.1.7. Khu hệ động vật ...............................................................................................27
3.1.7.1. Đặc điểm khu hệ........................................................................................27
3.1.7.2 Khu hệ thú ..................................................................................................28
3.1.7.3. Khu hệ chim ..............................................................................................29
3.1.7.4. Khu hệ bò sát ếch nhái ..............................................................................29
3.2. Điều kiện kinh tế xã hội vùng đệm. ....................................................................29
3.2.1. Dân số, dân tộc, lao động ................................................................................29
3.2.1.1. Dân số .......................................................................................................29
3.2.1.2. Lao động....................................................................................................30
3.2.2. Hiện trạng kinh tế.............................................................................................33
3.2.2.1. Hiện trạng sử dụng đất .............................................................................33
3.2.2.2. Hoạt động sản xuất ...................................................................................36
3.2.2.3. Đánh giá điều kiện dân sinh, kinh tế và xã hội .........................................37
3.6. Tình hình kinh tế - xã hội xã Yang Mao .............................................................38
3.6.1. Vị trí địa lý ...................................................................................................38
3.6.2. Địa hình........................................................................................................38
3.6.3. Sản xuất........................................................................................................38
3.6.4. Dân số, Dân tộc và lao động: ......................................................................38
CHƯƠNG 4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN........................................39
4.1. Thực trạng công tác quản lý tài nguyên thiên nhiên tại VQG Chư Yang Sin. ..........39
4.1.1. Bối cảnh kinh tế-xã hội và nguyên nhân sâu xa dẫn đến tổn thất đa dạng sinh
học ..............................................................................................................................39
4.1.2. Bối cảnh pháp lý...............................................................................................41
4.3. Thực trạng công tác bảo tồn tại VQG Chư Yang Sin .........................................46
4.3.1. Các điểm yếu trong công tác quản lý bảo vệ rừng tại VQG Chư Yang Sin: ...46

3

4.3.2. Các cản trở trong công tác quản lý bảo vệ tài nguyên thiên nhiên tại VQG
Chư Yang Sin..............................................................................................................48
4.3.3. Các giải pháp về quản lý tài nguyên thiên nhiên tại VQG Chư Yang Sin ...49
4.3.4. Các ưu, nhược điểm của các giải pháp...........................................................50
* Nhược ..................................................................................................................50
4.4. Kiến thức bản địa và thể chế của cộng đồng dân cư xã Yang Mao trong công tác
quản lý bảo vệ tài nguyên thiên nhiên........................................................................51
4.4.1. Kiến thức và thể chế trong hoạt động sản xuất nương rẫy..............................51
4.4.2. Kiến thức và thể chế trong hoạt động hái lượm..............................................52
4.4.3. Kiến thức và thể chế trong săn bắt ..................................................................52
4.4.4. Hệ thống quản lý thôn làng..............................................................................53
4.5.1 Đề xuất một số nguyên tắc tổ chức đồng quản lý .............................................53
4.5.2. Đề xuất một số giải pháp đồng quản lý............................................................55
4.5.2.1. Đề xuất tiến trình thực hiện đồng quản lý ....................................................55
4.5.2.2. Nhóm giải pháp tổ chức đồng quản lý ..........................................................57
a) Hội đồng quản lý rừng cấp xã ...........................................................................59
b) Các hội đồng quản lý thôn.................................................................................60
c) Hội đồng tư vấn đầu tư giám sát ......................................................................61
4.5.2.3. Giải pháp về tăng cường năng lực quản lý...................................................62
a) Tăng cường đào tạo ...........................................................................................62
b) Xây dựng cơ sở hạ tầng và tăng cường trang thiết bị .......................................62
4.5.2.4. Nhóm giải pháp khoa học công nghệ............................................................63
a) Giải pháp về đồng đánh giá các giá trị bảo tồn thiên nhiên .............................63
b) Giải pháp về giám sát đa dạng sinh học có sự tham gia ...................................63
c) Giải pháp về đồng quy hoạch sử dụng đất, quản lý tài nguyên và giao đất......65
d) Nhóm giải pháp về kinh tế .................................................................................65
e) Giải pháp quản lý, khai thác sử dụng bền vững một số loại lâm sản................66

4.5.2.5. Nhóm giải pháp cơ chế chính sách ...............................................................67
a) Xây dựng cơ chế chính sách tổ chức đồng quản lý ...........................................67
b) Chính sách hưởng lợi.........................................................................................68
4.5.2.6. Nhóm giải pháp giám sát đánh giá ...............................................................69
4.5.2.7. Nhóm giải pháp tuyên truyền giáo dục .........................................................70


4

4.5.2.8. Nhóm giải pháp về vốn đầu tư ..................................................................71
a) Vốn ngân sách....................................................................................................71
b) Vốn kêu gọi đầu tư quốc tế ................................................................................71
c) Vốn các bên đóng góp........................................................................................71
CHƯƠNG 5 KẾT LUẬN, THẢO LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.........................................72
5.1 Kết luận ................................................................................................................72
5.2. Thảo luận.............................................................................................................75
5.3. Khuyến nghị .......................................................................................................75
TÀI LIỆU THAM KHẢO..............................................................................................77
Phụ lục


MỞ ĐẦU
Rừng có vai trò rất quan trọng trong nền kinh tế quốc dân, cung cấp nguyên
liệu cho các ngành công nghiệp giấy, ván nhân tạo, cung cấp gỗ củi, lâm sản cho
nhu cầu thiết yếu của nhân dân. Rừng là môi trường sống, là nơi bảo tồn đa dạng
sinh học lớn nhất của con người, hạn chế lũ lụt, hạn hán, thiên tai, là nơi sinh
thuỷ của hầu hết các con sông.
Nước ta hiện có hơn 18 triệu ha đất lâm nghiệp chiếm trên 50% diện tích
quốc gia trong đó đất có rừng là 12 triệu ha, độ che phủ đến hết năm 2005 đạt
37,5%. Hiện tại gần 20 triệu người đang sinh sống trong khu vực lâm nghiệp.

Với tiềm năng về tài nguyên rừng và con người như vậy. Nhưng hiện tại, đây
vẫn là khu vực yếu kém nhất, hầu hết nằm tại các xã vùng III, đặc biệt khó khăn,
tỷ lệ đói nghèo cao. Rừng vẫn đang đứng trước nguy cơ suy thoái.
VQG Chư Yang Sin nằm trên địa bàn huyện Krông Bông và huyện Lăk,
tỉnh Đăk Lăk, cách thành phố Buôn Ma Thuột 50 km về phía đông nam, là hệ
thống núi cao ở cực Nam trung bộ, với đỉnh Chư Yang Sin cao 2405 m, cao thứ
hai của Tây nguyên, là khu vực có kiểu rừng kín thường xanh mưa ẩm á nhiệt
đới. Đây là một trong những khu rừng nguyên sinh cổ xưa nhất còn lại ở Việt
Nam. Theo phân loại của IUCN ( 1994), VQG Chư Yang Sin thuộc hạng II trong
6 bậc phân hạng các khu bảo vệ của thế giới. Vườn Quốc Gia Chư Yang Sin
nằm ở phía Nam của dãy Trường sơn và có tính đa dạng sinh học cao. Ngoài
việc bảo tồn tính đa dạng về loài và các nguồn gen động thực vật quý hiếm:
Thông 5 lá, Đinh tùng, Pơ mu, Kim giao, ... Hổ, Gấu, Bò tót, Voọc chà vá, Mi
núi Bà, Khướu đầu đen má xám, ..., ở đây còn bảo tồn sự đa dạng về các kiểu
thảm thực vật phân bố theo đai độ cao: Rừng kín thường xanh mưa ẩm nhiệt đới,
Rừng kín thường xanh mưa ẩm nhiệt đới núi thấp, Rừng kín thường xanh mưa
ẩm nhiệt đới núi cao trung bình, Rừng thưa cây lá kim hơi khô á nhiệt đới núi
thấp.


VQG có diện tích 59.316ha và vùng đệm 183.479ha, nằm trên địa bàn 20
xã, thị trấn thuộc hai huyện Krông Bông và Lăk tỉnh Đăk Lăk và hai huyện Lạc
Dương, Đam Rông tỉnh Lâm Đồng. Thành phần dân tộc rất đa dạng: Kinh,
M’Nông, Ê Đê, H’Mông, Tày, Mường ... với dân số khoảng 108.537 người. Đời
sống kinh tế của người dân còn gặp nhiều khó khăn và phải phụ thuộc nhiều vào
tài nguyên rừng, nhưng nguồn tài nguyên này càng ngày càng suy thoái nên đời
sống của họ càng khó khăn hơn.
Từ trước tới nay, việc xây dựng các khu rừng đặc dụng nói chung và VQG
Chư Yang Sin nói riêng. Việc xây dụng kế hoạch quản lý và hoạt động mang
tính áp đặt từ trên xuống, chưa quan tâm đến người dân sống trong và gần các

khu rừng đặc dụng. Điều này đã đặt người dân với vai trò là người ngoài cuộc
trong công tác bảo tồn thiên nhiên. Từ đó chưa khai thác được những tiềm năng
tiềm năng to lớn của người dân, như những hiểu biết và kinh nghiệm lâu đời
trong quản lý, sử dụng tài nguyên. Mặt khác, bảo tồn thiên nhiên thường mâu
thuẫn với những lợi ích của người dân vốn sinh sống phụ thuộc rất nhiều vào tài
nguyên rừng. Nhiều nơi, thay vì tham gia quản lý bảo vệ tài nguyên, người dân
đã đối đầu với lực lượng quản lý bảo vệ rừng của chính quyền.
Để giảm các áp lực đối với các khu rừng đặc dụng, chia sẽ gánh nặng đối
với chính quyền các cấp thì việc tham gia của người dân trong công tác bảo tồn
thiên nhiên là rất cần thiết. Sự tham gia của người dân không chỉ dừng lại ở mức
tham gia một cách thụ động, mà cần phải nâng cao hơn nữa như được chuyển
giao quyền lực, chủ động tham gia tiến tới đồng quản lý. Xuất phát từ yêu cầu
thực tiễn nói trên, tôi thực hiện luận văn ”Nghiên cứu đề xuất một số nguyên
tắc và giải pháp đồng quản lý VQG Chư Yang Sin, tỉnh Đăk Lăk”, nhằm góp
phần điều chỉnh các cơ chế chính sách quản lý tài nguyên thiên nhiên tại khu vực
nghiên cứu một cách hiệu quả.


CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ
1.1. Trên thế giới
Tại các quốc gia có rừng trên thế giới, khái niệm đồng quản lý (hợp tác
quản lý) tài nguyên thiên nhiên được nhiều tác giả đưa ra, tiêu biểu như:
Borrini-Feyerabend, 1996 [36], đưa ra khái niệm về đồng quản lý các khu
bảo tồn (Protected Areas) là tìm kiếm sự hợp tác, trong đó các bên liên quan
cùng nhau thoả thuận chia xẻ chức năng quản lý, quyền và nghĩa vụ trên một
vùng lãnh thổ hoặc một khu vực tài nguyên dưới tình trạng bảo vệ. Cũng theo
Borrini-Feyerabend, 2000 [38] khái niệm về đồng quản lý như là một dạng hợp
tác trong đó cá hai hoặc nhiều đối tác xã hội hiệp thương với nhau xác định và
thống nhất việc chia xẻ chức năng quản lý, quyền và trách nhiệm về một vùng,

một lãnh thổ hoặc nguồn tài nguyên thiên nhiên được xác định. Đồng thời đối
với mục tiêu về văn hoá, chính trị việc đồng quản lý là nhằm tìm kiếm sự “công
bằng” trong quản lý tài nguyên thiên nhiên. Trong đó, thuật ngữ "tiếp cận số
đông” trong quản lý tài nguyên, kết hợp giữa nhiều đối tác có vai trò khác nhau,
nhằm mục tiêu chung là bảo tồn thiên nhiên, phát triển bền vững và chia sẻ công
bằng quyền lợi liên quan đến tài nguyên.
Wild và Mutebi, 1996 [48] lại cho rằng đồng quản lý là một quá trình hợp
tác giữa các cộng đồng địa phương với các tổ chức Nhà nước trong việc sử dụng
và quản lý tài nguyên thiên nhiên hoặc các tài sản khác. Các bên liên quan, Nhà
nước hay tư nhân cùng nhau thông qua một hiệp thương, xác định sự đóng góp
của mỗi đối tác và kết quả là cùng nhau ký một hiệp ước phù hợp mà các đối tác
đều chấp nhận được.


Rao và Geisler, 1990 [43] định nghĩa đồng quản lý là sự chia sẻ việc ra
quyết định giữa những người sử dụng tài nguyên địa phương với các nhà quản lý
tài nguyên về chính sách sử dụng các vùng bảo vệ. Các đối tác cần hướng tới
mối quan tâm chung là bảo tồn thiên nhiên để trở thành “đồng minh tự nguyện”.
Andrew W. Ingle và các tác giả, 1999 [35] lại cho rằng đồng quản lý được
coi như sự sắp xếp quản lý được thương lượng bởi nhiều bên liên quan, dựa trên
cơ sở thiết lập quyền và quyền lợi, hoặc quyền hưởng lợi được Nhà nước công
nhận mà hầu hết những người sử dụng tài nguyên chấp nhận được. Quá trình đó
được thể hiện trong việc chia sẻ quyền ra quyết định và kiểm soát việc sử dụng
tài nguyên.
Qua các khái niệm của các tác giả nêu trên, đồng quản lý được hiểu như
sau: Đồng quản lý khu bảo tồn thiên nhiên là quá trình tham gia và hiệp thương
của nhiều đối tác có mối quan tâm tới nguồn tài nguyên trong khu bảo tồn, nhằm
đạt được một thoả thuận thống nhất về quản lý tài nguyên khu bảo tồn vừa đáp
ứng mục tiêu chung là bảo tồn thiên nhiên, vừa đáp ứng mục tiêu riêng có thể
chấp nhận được và phù hợp với từng đối tác.

Các quan điểm về đồng quản lý tài nguyên thiên nhiên được các quốc gia
vận dụng tuỳ theo tình hình thực tế của đất nước và điều kiện cụ thể của từng
VQG, khu bảo tồn. Cụ thể như:
Theo Wild và Mutebi, 1996 [48] tại VQG Bwindi Impenetrable và Mga
Hinga Gorilla thuộc Uganda việc hợp tác quản lý được thực hiện theo qui ước
giữa ban quản lý VQG và cộng đồng dân cư. Trong đó, người dân được phép
khai thác một số lâm sản trên quan điểm khai thác sử dụng bền vững, đồng thời
có nghĩa vụ quản lý bảo vệ tài nguyên rừng. Như vậy, việc hợp tác quản lý tại
đây mới chỉ có hai đối tác là ban quản lý VQG và cộng đồng dân cư tham gia.


Theo Moenieba Isaacs và Najma Mohamed, 2000 [39], việc hợp tác quản lý
tài nguyên thiên nhiên tại VQG Richtersveld chủ yếu dựa trên hương ước quản
lý bảo vệ tài nguyên. Trong đó, người dân cam kết bảo vệ đa dạng sinh học trên
địa phận của mình, còn chính quyền và ban quản lý hỗ trợ người dân xây dựng
cơ sở hạ tầng và cải thiện các điều kiện kinh tế xã hội khác.
Theo Reid. H, 2000, [44] việc hợp tác quản lý tài nguyên thiên nhiên tại
VQG Kruger được thực hiện trên nguyên tắc: người dân phải xây dựng quy ước
bảo vệ môi trường trong khu vực VQG, đồng thời họ cũng chia xẻ lợi ích thu
được từ du lịch.
Những kết quả đạt được ở Nam Phi cho thấy việc đồng quản lý tài nguyên
thiên nhiên ở các VQG phải dựa trên nguyên tắc: hai bên tham gia phối hợp cùng
xây dựng qui ước quản lý sử dụng tài nguyên thiên nhiên một cách bền vững.
Đây là bài học kinh nghiệm cho các nước đang phát triển khác.
Theo Sherry. E., 1999 [46], việc hợp tác quản lý tài nguyên thiên nhiên tại
VQG Vutut được thực hiện trên nguyên tắc: có sự hợp tác giữa chính quyền, ban
quản lý VQG và cộng đồng dân cư. Đồng quản lý ở đây đã kết hợp được các mối
quan tâm của các bên tham gia và sử dụng kiến thức bản địa của người dân địa
phương vào mục tiêu bảo tồn. Đồng thời, ban quản lý VQG xây dựng và đưa ra
các mô hình bảo tồn thiên nhiên và phát triển kinh tế xã hội, còn người dân có

trách nhiệm thực hiện các mô hình đó. Như vậy, việc hợp tác quản lý ở đây đã
giải quyết hài hoà mâu thuẫn giữa Nhà nước và cộng đồng dân cư địa phương.
Đồng thời, lợi dụng được kiến thưc bản địa vào công tác bảo tồn hoang dã và
bảo tồn các di sản văn hoá.


Theo Shuchenmann, 1999 [45], việc hợp tác quản lý tài nguyên thiên nhiên
tại VQG Andringitra đã có sự tham gia của nhiều bên như: chính quyền, ban
quản lý VQG, người dân và du lịch. Trong đó, Chính phủ đã đưa ra các nghị
định đảm bảo người dân được quyền: chăn thả gia súc, khai thác tài nguyên từ
rừng phục hồi để sử dụng tại chỗ, cho phép giữ gìn những tập quán truyền thống
khác như có thể giữ gìn các điểm thờ cúng thần rừng.Đồng thời, để đạt được
những thoả thuận trên, người dân phải đảm bảo tham gia bảo vệ sự ổn định của
các hệ sinh thái trong khu vực.
Theo Oli Krishna Prasad, 1999 [41], việc đồng quản lý tài nguyên thiên
nhiên tại khu bảo tồn Hoàng gia Chitwan ở Nepal, cộng đồng dân cư địa phương
được hưởng từ 30% - 50% lợi nhuận thu được từ hoạt động kinh doanh du lịch
hàng năm thông qua việc đầu tư cho các hoạt động phát triển kinh tế-xã hội của
cộng đồng. Song, việc đồng quản lý tài nguyên thiên nhiên này mới chỉ dừng lại
ở vùng đệm khu bảo tồn.
Theo Poffenberger. M và MêGan. B, 1993 [42] việc đồng quản lý tài
nguyên thiên nhiên tại VQG Dong Yai - Thái Lan đã có sự phối hợp giữa người
dân với Cục Lâm nghiệp Hoàng gia để xây dựng hệ thống quản lý rừng đảm bảo
ổn định về môi trường sinh thái, cũng như phục vụ lợi ích của người dân trong
khu vực.
Như vậy, việc đồng quản lý tài nguyên thiên nhiên tại Thái Lan người dân
đã chứng minh được khả năng của họ trong việc phối hợp thực hiện có hiệu quả
trong các hoạt động bảo tồn và họ cũng khẳng định rằng nếu chính phủ có
chính sách khuyến khích và chuyển giao quyền lực thì họ chắc chắn sẽ thành
công trong việc kiểm soát các hoạt động khai thác quá mức nguồn tài nguyên

rừng, các hoạt động phá rừng và tác động tới môi trường.


1.2. Ở Việt Nam
Tại Việt Nam trước đây tài nguyên rừng là do Nhà nước trực tiếp quản lý.
Mọi hoạt động khai thác và sử dụng tài nguyên rừng đều do Chính phủ quyết
định.
Khái niệm đồng quản lý tài nguyên lần đầu tiên được đưa vào Việt Nam
năm 1997. Song do nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan, nên khái niệm
này vẫn còn nhiều vấn đề bất cập. Qua qua quá trình thực hiện quản lý rừng tại
các địa phương, khái niệm về đồng quản lý đã được nhiều tổ chức, các tác giả
trong và ngoài nước đưa ra. Trong đó, tiêu biểu là khái niệm của IUCN đưa ra là:
"Các khu bảo tồn do Nhà nước thiết lập, nơi quyền ra quyết định, trách nhiệm và
quyền lợi chia sẻ giữa các cơ quan Nhà nước và các bên tham gia, đặc biệt cộng
đồng địa phương sống dựa vào tài nguyên rừng tại các khu bảo tồn đó"[13].
Theo Uirich Apel, Oliver C. Maxwell và các tác giả, 2002 [27] đã nghiên
cứu về đồng quản lý tại khu bảo tồn Pù Luông - Nghệ An cho thấy việc quy
hoạch sử dụng đất, tình hình quản lý tài nguyên rừng còn nhiều vấn đề bất cập.
Đồng thời những nghiên cứu này còn chỉ ra cuộc sống của người dân địa phương
còn phụ thuộc vào rừng, một số thể chế chính sách còn chưa phù hợp với tình
hình thực tế của địa phương. Song các nghiên cứu chưa đánh giá được đầy đủ
tiềm năng về đồng quản lý cũng như chưa đưa ra được nguyên tắc và giải pháp
thực hiện.
Trong thời gian gần đây, đã có một số dự án được triển khai thực hiện với
mục tiêu xây dựng mô hình đồng quản lý. Điển hình như: dự án MOSAIC, 2002
đang triển khai thực hiện tại khu vực sông Thanh - Quảng Nam, nội dung đồng
quản lý mới được bắt đầu và đang trong thời gian thử nghiệm cho giai đoạn tiếp
theo; Dự án về xây dựng mô hình đồng quản lý giữa khu bảo tồn, cộng đồng dân

cư và các tổ chức, cơ quan liên quan (bao gồm cả tổ chức chính phủ và phi chính
phủ) tại khu bảo tồn thiên nhiên Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên - Huế. Song các
dự án nói trên đều chưa đưa ra được nguyên tắc và các giải pháp thích hợp để
xây dựng kế hoạch đồng quản lý tài nguyên.
Việc đồng quản lý tài nguyên thiên nhiên ở Việt Nam là mới, các thể chế
chính sách còn nhiều vấn đề bất cập, chưa phù hợp với hướng phát triển của mô
hình này. Do vậy, việc tham gia của các bên liên quan còn nặng tính hình thức và
chồng chéo về quản lý. Đặc biệt, đối với cộng đồng dân cư sinh sống tại khu vực
vùng đệm của các khu bảo tồn và VQG, việc tham gia vào mô hình còn mang
tính thụ động, họ chưa được coi là chủ thể tích cực trong việc quản lý bảo vệ tài
nguyên thiên nhiên. Do đó nhất thiết cần phải có những nghiên cứu để xây dựng
phương thức đồng quản lý nhằm thu hút người dân địa phương tự nguyện tham
gia đồng quản lý tài nguyên thiên nhiên.


CHƯƠNG 2
MỤC TIÊU, ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Mục tiêu nghiên cứu
2.1.1. Mục tiêu tổng quát
Xây dựng nguyên tắc, giải pháp, tổ chức đồng quản lý tài nguyên thiên
nhiên VQG Chư Yang Sin, thuộc hệ thống rừng đặc dụng, nhằm giải quyết mối
quan hệ hài hòa giữa bảo vệ sinh thái tự nhiên và sinh thái nhân văn, giữa cộng
đồng dân cư với công tác quản lý, bảo vệ phát triển đa dạng sinh học.
2.1.2. Mục tiêu cụ thể
- Thử nghiệm áp dụng lý luận và thực tiễn thực hiện đồng quản lý tại xã
Yang Mao, VQG Chư Yang Sin, tỉnh Đăk Lăk.
- Đánh giá tiềm năng đồng quản lý tại xã Yang Mao, VQG Chư Yang Sin.
- Đề xuất một số nguyên tắc cơ bản đồng quản lý tài nguyên thiên nhiên
VQG Chư Yang Sin.

- Đề xuất một số giải pháp, đồng quản lý tài nguyên thiên nhiên VQG Chư
Yang Sin.
- Đề xuất mô hình tổ chức đồng quản lý tài nguyên thiên nhiên VQG Chư
Yang Sin.
2.2 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
2.2.1. Đối tượng nghiên cứu
- Cơ chế chính sách của các cấp có liên quan đến công tác quản lý hệ thống
rừng đặc dụng.
- Kiến thức bản địa và thể chế của cộng đồng dân cư trong quản lý tài
nguyên thiên nhiên.
- Tài nguyên thiên nhiên VQG Chư Yang Sin.


2.2.2. Phạm vi nghiên cứu
Do điều kiện về thời gian, nhân lực và kinh phí của đề tài còn hạn chế, do
vậy, đối tượng và phạm vi nghiên cứu được giới hạn cụ thể ở xã Yang Mao,
huyện Krông Bông thuộc VQG Chư Yang Sinh,tỉnh Đắk Lắk.
2.3. Nội dung nghiên cứu
2.3.1. Thực trạng công tác quản lý tài nguyên thiên nhiên tại VQG Chư
Yang Sin.
2.3.2. Mức độ tham gia của các bênliên quan trong công tác quản lý bảo vệ
tài nguyên thiên nhiên tại VQG Chư Yang Sin.
2.3.3. Thực trạng công tác bảo tồn đa dạng sinh học tại VQG Chư Yang Sin.
2.3.4. Kiến thức bản địa và thể chế của cộng đồng dân cư trong công tác
quản lý bảo vệ tài nguyên thiên nhiên VQG Chư Yang Sin.
2.3.5. Đề xuất một số nguyên tắc, giải pháp, tổ chức thực hiện đồng quản lý
VQG Chư Yang Sin.
2.4. Phương pháp nghiên cứu
2.4.1. Phương pháp kế thừa
Thu thập các tài liệu có liên quan của các cấp ban ngành từ trung ương đến

địa phương về các vấn đề như: điều kiện tự nhiên, kinh tế, văn hoá-xã hội; Các
văn bản pháp qui, qui chế, nội qui, qui định về quy hoạch sử dụng đất, công tác
quản lý bảo vệ rừng, mức độ đa dạng sinh học... của Chính phủ, Bộ, ngành và
địa phương làm cơ sở cho việc tổng hợp phân tích và đánh giá vấn đề đồng quản
lý tài nguyên thiên nhiên tại VQG Chư Yang Sin.
2.4.2. Khảo sát thu thập tài liệu sơ cấp
Tài liệu sơ cấp là tài liệu được tác giả thu thập trực tiếp ngoài thực địa bằng
các kỹ năng và phương pháp dưới đây:
2.4.2.1. Phương pháp chọn địa điểm nghiên cứu
* Tiêu chí chọn xã
- Có đơn vị địa lý hành chính thuộc địa phận VQG Chư Yang Sin.


- Người dân có đời sống phụ thuộc vào tài nguyên của VQG Chư Yang Sin
như: đất canh tác nông nghiệp, lâm sản gỗ và ngoài gỗ, động vật và các tài
nguyên khác.
- Có các dân tộc ít người đại diện cho các xã vùng đệm VQG Chư Yang
Sin.
- Có vị trí quan trọng trong kiểm soát các hoạt động khai thác lâm sản trong
VQG Chư Yang Sin và vùng đệm.
Dựa trên tiêu chí trên, xã Yang Mao được chọn làm địa điểm nghiên cứu
trong đề tài.
2.4.2.2. Phương pháp điều tra
Điều tra đánh giá các giá trị đa dạng sinh học cần phải bảo tồn
Đa dạng sinh học VQG Chư Yang Sin mới được điều tra đánh giá, nên đề
tài kế thừa các tài liệu đã có là chủ yếu, chỉ kiểm tra bổ sung cập nhật một số
thông tin ngoài thực địa về hiện trạng rừng, thực vật bậc cao có mạch và động
vật có xương sống. Phương pháp sử dụng được tham khảo trong “ Sổ tay hướng
dẫn giám sát và điều tra đa dạng sinh học” do WWF xuất bản [21].
Điều tra tiềm năng đồng quản lý trong cộng đồng

Sử dụng phương pháp đánh giá nhanh nông thôn (RRA – Rapid Ruraisal) và
đánh giá nông thôn có sự tham gia (PRA- Participatory Rural Appraisal). Để đạt
được mục tiêu thu thập nhanh số liệu nhưng vẫn đảm bảo sự tham gia của người
dân trong tất cả các đợt đánh giá, chúng tôi kết hợp sử dụng phương pháp tổng
hợp của hai phương pháp trên, tạm gọi là PRRA (Participatory Rural Rapid
Appraisal).
Để thực hiện phương pháp trên cần có sự giúp đỡ của một số cán bộ địa
phương, nên trước khi điều tra ở thực địa tiến hành tập huấn kỹ thuật cho các cán
bộ của VQG Chư Yang Sin và cán bộ xã tham gia thực hiện.
Các công cụ sử dụng trong điều tra
- Vẽ sơ đồ quản lý và sử dụng tài nguyên thôn bản: Trên đó thể hiện các
nguồn tài nguyên, các hình thức quản lý và sử dụng tài nguyên.
- Bảng câu hỏi phỏng vấn các cơ quan cấp huyện, cấp xã và thôn trưởng.
- Bảng phỏng vấn hộ gia đình: Mỗi thôn chọn 9 hộ để phỏng vấn, bao gồm
3 hộ khá/giàu, 3 hộ trung bình và 3 hộ nghèo (đói).


Phương pháp chọn nhóm người dân (cộng tác viên) tham gia thảo luận
- Về số lượng: Mỗi thôn có 8 – 10 người tham gia thảo luận
- Về tuổi tác bao gồm: Người cao tuổi, trung niên, thanh niên
- Về nghề nghiệp bao gồm:
+ Nhóm nam có 3 -4 người hay đi rừng: lấy mây, mật ong, gỗ, săn bắt,
đánh cá...
+ Nhóm nữ có 3 - 4 người có kinh nghiệm đi rừng lấy củi, lấy rau, lấy
các cây lâm sản khác.
+ Mỗi nhóm có 1 – 2 người của các đoàn thể như: hội nông dân, đoàn
thanh niên, hội cựu chiến binh...
Phương pháp chọn hộ gia đình phỏng vấn
- Trước hết hỏi trưởng thôn về cách phân loại hộ gia đình trong thôn.
- Chọn ngẫu nhiên 9 hộ gia đình đại diện cho 3 nhóm để phỏng vấn: 3 hộ

thuộc nhóm giàu và khá, 3 hộ thuộc nhóm trung bình, 3 hộ thuộc nhóm nghèo và
đói, đã phân loại theo tiêu chí của huyện, tỉnh hoặc nhà nước.
- Nếu thôn chưa phân loại hoặc đã phân loại nhưng không có hộ giàu và khá
thì đề nghị trưởng thôn lập lại một danh sách phân loại thành 3 nhóm hộ:
+ Nhóm loại 1: có điều kiện kinh tế tốt nhất
+ Nhóm loại 2: có điều kiện kinh tế trung bình
+ Nhóm loại 3: có điều kiện kinh tế kém nhất
Sau đó rút ngẫu nhiên lấy 9 hộ để phỏng vấn (xem phụ lục).
2.4.3. Xử lý và phân tích số liệu viết báo cáo
2.4.3.1. Xử lý, phân tích tài liệu đa dạng sinh học
- Giám định mẫu, so sánh danh lục và kết quả điều tra, bổ sung các loài mới
phát hiện cho khu hệ động vật và thực vật.
- Sử dụng Sách đỏ Việt Nam và Sách đỏ IUCN (2003)[3] để tra cứu xác
định danh mục các loài động vật bị đe doạ mức quốc gia và toàn cầu.
2.4.3.2. Xử lý, phân tích tài liệu điều tra xã hội
- Dùng phương pháp phân tích tổng hợp, mô tả, so sánh, đánh giá để tìm ra
để đánh giá tiềm năng phát triển đồng quản lý tài nguyên.
- Phân tích kết quả quy hoạch sử dụng đất, các kết quả thảo luận xây dựng
tổ chức đồng quản lý, từ đó so sánh, đánh giá tìm ra nguyên tắc và những giải
pháp cơ bản, thích hợp cho phương thức đồng quản lý.


CHƯƠNG 3
ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN - KINH TẾ XÃ HỘI
VƯỜN QUỐC GIA CHƯ YANG SIN
3.1 Đặc điểm điều kiện tự nhiên
3.1.1 Vị trí địa lý
VQG Chư Yang Sin nằm về phía Đông Nam thành phố Buôn Ma Thuột,
cách trung tâm thành phố 50 km, thuộc phạm vi hành chính 2 huyện : Huyện
Lăk và huyện Krông Bông. Có toạ độ từ 12014’16” đến 12030’58” Vĩ độ Bắc và

108017’47” đến 108034’48’’ Kinh độ Đông, và vị trí địa lý như sau:
- Phía Bắc giáp huyện Krông A Na; huyện Krông Pắc.
- Phía Tây giáp huyện Lâm Hà tỉnh Lâm Đồng
- Phía Đông giáp huyện Ma Đrăk tỉnh Đắk Lắc.
- Phía Nam giáp huyện Lạc Dương tỉnh Lâm Đồng.
3.1.2. Địa hình
Chư Yang Sin là hệ thống núi cao ở cực Nam Trung Bộ, nằm về phía nam
vùng trũng Krông Pắc - Lăk, chạy dài theo hướng Đông Bắc -Tây Nam. Bao
gồm các núi Chư Ba Nak (1.858m ), Chư Hae’le (1.204m), Chư Pan Phan
(1.885m), Chư Đrung Yang (1.812m), Chư Yang Siêng (1.128m), Yang Klinh
(1.271m), Chư Yang Saone (1.176m), Chư Hrang Kreou (1.071m) và là dãy có
đỉnh cao nhất ở Nam Trường Sơn đó là Chư Yang Sin (2.405m). Địa hình chia
cắt mạnh tạo thành nhiều thung lũng nhỏ, hẹp. Tuy nhiên, cũng có một số ít
thung lũng bằng phẳng dọc theo các triền sông, suối. Độ cao dao động trong
khoảng từ 450m - 2.405m. Độ chia cắt sâu >500m, độ chia cắt ngang từ 2 2,4km / km 2 (Atlas Đăk Lăk 1985). Địa hình sườn phía Bắc và phía Tây có độ
dốc phổ biến từ 25 0 - 35 0, thậm chí một số nơi độ dốc > 35 0 . Sườn Đông và
Nam, địa hình trải dài và được nâng lên từ từ, phần lớn có độ dốc từ 20 0- 25 0.
Nhìn chung địa hình trong khu vực VQG Chư Yang Sin có những kiểu
chính sau:


Kiểu địa hình núi trung bình
Có độ cao từ 900 - 1800m, chiếm 72 % diện tích tự nhiên và phân bố hầu
khắp trong khu vực. Kiểu này được hình thành trên nền đá Macma và Trầm tích
có kết cấu hạt thô. Khả năng xâm thực mạnh, độ dốc biến động từ (5 - 450) cấp I
đến cấp V. Độ che phủ rừng cao, rừng ít bị tác động.
Kiểu địa hình núi thấp
Có độ cao < 900m, chiếm 23 % diện tích tự nhiên, phân bố chủ yếu ở phía
Nam. Kiểu này được hình thành trên nền đá Macma và Trầm tích có kết cấu hạt
thô. Khả năng xâm thực mạnh, độ dốc biến động từ 50 - 400. Thảm thực bì rừng

đã bị tác động mạnh.
Kiểu địa hình núi cao
Có độ cao > 1800m, chỉ chiếm một diện tích nhỏ 4,7 % diện tích tự nhiên,
phân bố tập trung ở xung quanh khu vực núi Chư Yang sin, được tạo thành do
những khối Mác ma : Granit, Riolit, tác dụng xâm thực mạnh, độ dốc > 40 0.
Thảm thực bì là rừng nguyên sinh.
3.1.3. Khí hậu, thuỷ văn
3.1.3.1. Khí hậu
Khu vực VQG Chư Yang Sin thuộc khí hậu Tây Nguyên, nhiệt đới gió mùa
cận xích đạo, nhưng do bị ảnh hưởng bởi núi cao nên khí hậu trong năm có hai
mùa nắng mưa rõ rệt. Mùa mưa ẩm bắt đầu từ cuối tháng 4 đến đầu tháng 12,
mùa nắng khô từ cuối tháng 12 đến đầu tháng 4 năm sau.
- Nhiệt độ: Nhiệt độ không khí trung bình năm 220C, trên đai cao nhiệt độ
trung bình năm dao động trong khoảng từ (140C - 200C). Nhiệt độ tháng nóng
nhất vào tháng 4 (23,70c), tháng lạnh nhất là tháng 1(  120C) Đặc điểm nổi bật
trong chế độ nhiệt của khu vực này là biên độ nhiệt giữa ngày và đêm dao động
từ (10 -110C), biên độ nhiệt giữa tháng lạnh nhất và tháng nóng nhất dao động
trong khoảng (4 -50C). Như vậy chế độ nhiệt trong khu vực khá điều hoà, ít khi
thấy nhiệt độ vượt quá 390C.


- Lượng bốc hơi: Trong khu vực có tổng bức xạ thực tế và bức xạ hấp thụ
tương đối lớn, trung bình năm tổng bức xạ dao động từ 150 -160 Kcal/cm2,
chênh lệch giữa các tháng nhỏ, cực đại vào các tháng (3,4), cực tiểu vào tháng 9.
Cán cân bức xạ có giá trị lớn nhất vào mùa khô, và có thể nói toàn bộ nhiệt do
mặt trời cung cấp trong thời gian này được dùng để đốt nóng mặt đất và lớp
không khí bên trên, và đây cũng là thời kỳ bốc hơi mạnh nhất trong năm, gây
nên hiện tượng khô nóng khắc nghiệt. Lượng bốc hơi phổ biến từ 1000 1200mm/năm.
- Lượng mưa: Đây là khu vực có lượng mưa tương đối lớn. Tổng lượng mưa
trung bình năm dao động từ (1800 - 2000mm ). Trong đó lượng mưa tập trung

vào mùa mưa là chủ yếu. Mưa liên tục từ tháng 9 đến tháng 11 trong năm, chiếm
45 - 60% lượng mưa/năm, vào mùa khô lượng mưa chỉ chiếm từ 5-10% tổng
lượng mưa/năm. Số ngày mưa từ 50mm trở lên trung bình từ 6 - 8 ngày/ tháng.
Số ngày mưa trung bình trong năm từ 180 ngày trở lên. Đặc điểm nổi bật trong
khu vực này là số ngày mưa trong năm tập chung chủ yếu vào các tháng mùa
mưa. Có sự biến động khá lớn về lượng mưa từ năm này qua năm khác, lượng
mưa năm nhiều nhất có thể gấp 2 lần lượng mưa năm ít nhất. Độ ẩm tương đối
trung bình năm là 84%.
3.1.3.2.Thuỷ văn
VQG Chư Yang Sin có hệ thống nước mặt khá phong phú với mạng lưới
sông suối dày đặc ở cả sườn bắc và sườn nam. Mật độ sông, suối trong khu vực,
khoảng 0,35km/ km2. Phần lớn các sông suối trong VQG có dòng chảy quanh
năm, chất lượng nước mặt khá tốt, thường có độ khoáng hoá nhỏ, pH trung tính.
Do đặc điểm của địa hình, các con suối thường có lắm thác nhiều ghềnh, tạo nên
những phong cảnh tuyệt đẹp, rất hấp dẫn đối với khách du lịch.
Phía bắc và đông có suối Krông Kmar, Đăk Liêng và các suối nhỏ như Đăk
Kliên, Đăk Vil, Đăk Sất, Đăk Trop Tai, Ea K’Tour, Ya Tong, Ya Sobla, Ya
R’mau, Ya Knoa, Ya Bro, Ya Korko. Các suối này đều là thượng nguồn của lưu
vực sông Ea Krông Ana.


Phía nam và tây có các suối Đăk Kao, Đăk Pair, Ya Mal, Đăk Gui, Đăk Mé,
Đăk Yang Klam, Đăk Knar. Các suối này đều là lưu vực thượng nguồn của sông
Krông Knô. Sông Krông Knô là ranh giới phía nam của VQG, dài khoảng 42 km
và cũng là ranh giới giữa hai tỉnh Lâm Đồng và Đăk Lăk.
Cả hai sông Krông Knô và Ea Krông Ana cùng chảy về sông Sêrêpôk, hoà
nhập vào hệ thống sông Mê Kông ở Vương Quốc Căm Phu Chia.
3.1.4. Địa chất, thổ nhưỡng
3.1.4.1. Địa chất
Kết quả điều tra, khảo sát địa chất ở VQG Chư Yang Sin cho thấy: yếu tố

kiến tạo địa chất thuộc miền uốn nếp Mê Zô Zôi Nam Bộ, bao gồm ba phức hệ
chủ yếu:
- Phức hệ uốn nếp thành tạo lục nguyên biển màu xám (hệ Jura 1-2).
- Phức hệ tạo núi thành tạo nguồn núi lửa màu đỏ (hệ Creta- K).
- Phức hệ Ankroet- Định quán chiếm phần lớn diện tích tự nhiên, về phía
Bắc và phía Tây VQG, thành tạo đá Granit tạo núi nhiều kiềm, tuổi Mê Zô Zôi
muộn (hệ J3- K1 ).
Đá mẹ mẫu chất hình thành đất ở khu vực VQG Chư Yang Sin, phân bố
thành vùng khá rõ như sau:
Nhóm đá Mac ma axit (a) :
Bao gồm các loại đá Granit, Riolit, Riolit-đaxit, Granit biotit màu hồng,
Granoxienit và alaskit. Trong đó đá Granit chiếm phần lớn diện tích trong vùng
có kiến trúc hạt mầu trắng, xám, hồng hoặc hồng nhạt. Khoáng vật chính là
Fenspat chiếm từ 60- 65%, Thạch anh chiếm từ 30-35%.
Nhóm đá trầm tích có kết cấu hạt thô như: Bao gồm các loại Đá cát, bột cát,
Sa Thạch, Kolomerat. Phân bố tập trung chủ yếu ở xã Yang Mao về phía đông
và nam của VQG.


3.1.4.2. Thổ nhưỡng
Kết quả điều tra thực địa xây dựng bản đồ lập địa cấp II, VQG Chư Yang
Sin có các nhóm đất chính như sau:
+ Đất mùn Alit trên núi cao (Ha)
- Diện tích : 2770,2 ha, chiếm 4,7 % tổng diện tích tự nhiên.
- Phân bố : Loại đất này phân bố tập trung chủ yếu ở khu vực xung quanh
đỉnh núi Chư Yang Sin, đai cao > 1800 m.
- Đặc điểm: Đất có màu xám, rất ẩm, thành phần cấp hạt cát li mon, độ dày
tầng thảm mục trung bình 20 - 30cm. Tỷ lệ mùn biến động từ khá đến giầu ( 6 10%), phản ứng của đất đều chua. Hàm lượng mùn, đạm, kali tổng số giầu.
- Hướng sử dụng: Đất mùn núi cao phải được bảo vệ nghiêm ngặt.
+ Đất Feralit mùn vàng đỏ núi trung bình trên đá Macma axit (FHa)

- Diện tích : 38220,2 ha, chiếm 64,8 % diện tích tự nhiên
- Phân bố: Phân bố chủ yếu trên các đai cao từ ( 900-1800m), chiếm đại đa
số diện tích trong khu vực VQG
- Đặc điểm: Điều kiện lạnh và ẩm của vùng núi trung bình đã làm cho quá
trình Feralit yếu dần nhường chỗ cho quá trình mùn hoá mức độ tích luỹ Al > Fe.
Tầng đất trung bình < 100cm, tầng thảm mục dày từ 20 -30cm, tỷ lệ hữu cơ
trong đất cao, giàu mùn (5 - 8%).
Đất có màu vàng đỏ, có phản ứng chua PHkcl = 4,0 - 5,0. Hàm lượng đạm
và ka li khá giầu. Đất có độ phì nhiêu vào loại khá, có khả năng thấm, giữ nước
tốt. Do địa hình cao dốc, chia cắt mạnh, nên đất dễ bị xói mòn trượt lở
- Hướng sử dụng : Bảo vệ nghiêm ngặt các loại rừng hiện có, khoanh nuôi
xúc tiến tái sinh tự nhiên để bảo vệ tốt lớp thảm che trên lập địa này nhằm điều
tiết duy trì nguồn nước ở vùng đầu nguồn cao, dốc.


+ Đất Feralit mùn vàng nhạt núi trung bình trên đá cát (FHc)
- Diện tích : 4231,7 ha chiếm 7,2 % diện tích tự nhiên
- Phân bố tập trung chủ yếu ở các núi cao như: Chư Po Liên (1309m), Chư
R’Ha Đang (1224m), Chư Kour Ki (1272m), thuộc xã Yang Mao, huyện Krông
Bông.
- Đặc điểm: Quá trình phát sinh, hình thành đất trên nền đá cát trong điều
kiện nhiệt độ bình quân năm từ (15-200c), hơi lạnh, ẩm và địa hình cao dốc.
Tầng thảm mục dày từ 20 - 35cm, tầng đất từ mỏng đến dầy, có nhiều đá lẫn
trong tầng đất. Đất có màu sắc đặc trưng là vàng nhạt, có phản ứng chua: PHkcl
< 4,0. Đất có độ phì nhiêu cao (phần lớn diện tích chưa bị tác động của con
người, nên vẫn còn nhiều diện tích đất chưa bị thoái hoá). Tuy nhiên thành phần
cơ giới nhẹ (thô), kết cấu rời rạc, tơi xốp nên dễ bị xói mòn rửa trôi nếu mất lớp
che phủ rừng.
- Hướng sử dụng: Cần bảo vệ nghiêm ngặt các thảm rừng và các loại đất
đai.

+ Nhóm đất Feralit đỏ vàng núi thấp trên đá Macma axit (Fa)
- Diện tích : 8898,1ha, chiếm 15,1 % diện tích tự nhiên.
- Phân bố: Thuộc khu vực núi thấp VQG Chư Yang Sin, chịu ảnh hưởng sâu
sắc các điều kiện nhiệt ẩm của khí hậu nhiệt đới gió mùa gần xích đạo, tập trung
ở phía bắc, tây và phía tây nam VQG, phổ biến cấp ở độ dốc III và cấp IV, trong
khoảng từ (22- 280).
- Đặc điểm: Quá trình Feralit được thực hiện trong điều kiện nền nhiệt ẩm
cao của khí hậu nhiệt đới và á nhiệt đới. Đất có màu đỏ vàng, khá chặt, chua
PHkcl < 4,5, tỷ lệ chất hữu cơ đạt bình quân từ 3 - 4 %, những diện tích còn


rừng tỷ lệ chất hữu cơ còn cao hơn. Độ phì nhiêu tự nhiên khá đối với diện tích
còn rừng, trung bình và kém đối với diện tích mất rừng. Nhóm đất này dễ bị rửa
trôi, xói mòn. Vì vậy trong quá trình sử dụng phải hết sức lưu ý phòng hộ cho
đất.
- Hướng sử dụng : Bảo vệ nghiêm ngặt các thảm rừng và đất rừng
+ Nhóm đất Feralit vàng nhạt núi thấp trên đá cát (Fc)
- Diện tích: 4826,8 ha, chiếm 8,2 % diện tích tự nhiên.
- Phân bố: Phân bố ở đai cao < 900m, trên kiểu địa hình núi thấp (N3). Tập
trung chủ yếu ở xã Yang Mao huyện Krông Bông.
- Đặc điểm: Quá trình phong hoá mạnh nên các khoáng nguyên sinh hầu
như không còn. Các ba zơ, kể cả ba zơ kiềm thổ, đều bị rửa trôi mạnh. Tầng đất
mỏng- trung bình - dầy, thành phần cơ giới nhẹ, rất dễ bị rửa trôi xói mòn, đất
chặt, tỷ lệ đá lẫn cao từ 20 - 40%.
Đất có màu vàng nhạt, có phản ứng chua PHkcl. Hàm lượng mùn đất mặt từ
nghèo đến trung bình đạt 1,8 - 2,8 %, các tầng dưới nghèo.
- Hướng sử dụng: Bảo vệ nghiêm ngặt rừng hiện có và khoanh nuôi xúc tiến
tái sinh tự nhiên ở những nơi không còn rừng. Những nơi thấp, có điều kiện,
trồng các cây lâm nghiệp có khả năng cải tại đất như: Keo tai tượng, Keo lá tràm,
Muồng đen, để cải tạo tiểu hoàn cảnh rừng, sau đó trồng các cây bản địa.

3.1.5. Thảm thực vật rừng
3.1.5.1. Các kiểu thảm thực vật và diện tích :
Kết quả điều tra thực địa, VQG Chư Yang Sin có các thảm thực vật rừng
với diện tích được thống kê ở biểu sau (xem trang 20):


Bảng 3.1: Diện tích các kiểu thảm thực vật
(Nguồn: Dự án đầu tư VQG Chư Yang Sin,2004)
Kí

Diện tích

Tỷlệ

(ha)

(%)

1.566,02

2,66

1.021,53

1.73

1.846,21

3,13

856,21

1,45

29.226,0

49,58

3.546,06

6,02

8.075,15

13,70

Trảng cỏ, cây bụi, cây gỗ rải rác thứ sinh

2.552,51

4,33

Kiểu rừng kín thường xanh mưa ẩm á nhiệt đới

2.865,70

4,86

6.950,51

11,79

435,04

0,74

6,02

0,01

58.947,00

100%

Kiểu thảm

hiệu
1
1.1

Kiểu rừng kín thường xanh mưa ẩm nhiệt đới
Kiểu phụ thứ sinh nhân tác rừng kín thường xanh
mưa ẩm nhiệt đới phục hồi sau nương rẫy

1.2
1.3
2

Kiểu phụ thứ sinh tre nứa phục hồi sau nương rẫy
Trảng cỏ, cây bụi, cây gỗ rải rác thứ sinh

Kiểu rừng kín thường xanh mưa ẩm á nhiệt đới
núi thấp

2.1

Kiểu phụ thứ sinh nhân tác rừng kín thường xanh
mưa ẩm á nhiệt đới núi thấp phục hồi sau nương rẫy

2.2
2.3
3

Kiểu phụ thứ sinh tre nứa phục hồi sau nương rẫy

núi cao trung bình
4

Kiểu rừng thưa cây lá kim hơi khô á nhiệt đới
núi thấp

5

Thảm cây nông nghiệp

6

Hồ nước
Tổng