NHỮNG vấn đề cơ bản của CHỦ NGHĨA DUY vật BIỆN CHỨNG

Bài 1 :

NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN
CỦA CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG


NỘI DUNG

1. KHÁI LƯỢC VỀ TRIẾT HỌC
2. CHỦ NGHĨA DUY VẬT MÁCXÍT – CƠ SỞ KHOA HỌC CHO NHẬN THỨC VÀ CẢI TẠO
HIỆN THỰC

3. NHỮNG NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT

4. LÝ LUẬN NHẬN THỨC DUY VẬT BIỆN CHỨNG


4. LÝ LUẬN NHẬN THỨC DUY VẬT BIỆN CHỨNG

4.1. Bản chất của nhận thức

Tại sao con
người hiểu biết?


4.1.1. Quan niệm của chủ nghĩa duy tâm

- CNDT chủ quan: Nhận thức là nhận thức trạng thái
chủ quan của con người về sự vật chứ không phải nhận
thức chính bản thân sự vật.
- CNDT khách quan: thừa nhận khả năng nhận thức

của con người nhưng lại thần bí hóa nó.


4.1.2. Quan niệm của chủ nghĩa DVBC

Nhận thức có vận động, biến đổi, phát triển, đi từ
chưa biết đến biết, từ biết ít đến biết nhiều hơn, từ
chưa đầy đủ đến đầy đủ hơn nhưng lại không có
giới hạn cuối cùng.


Bộ óc người

HTKQ

(công cụ phản ánh)

(đối tượng)
Quá trình phản ảnh

Tri thức
Sáng tạo

A

A’

Quá trình nhận thức

(TQSĐ- TDTT – TT)

Nhận thức là quá trình phản ánh tích cực, tự
giác và sáng tạo thế giới khách quan vào bộ óc
người trên cơ sở thực tiễn mang tính lịch sử - xã
hội cụ thể.


4.2. Quan hệ giữa thực tiễn và lý luận

4.2.1. Khái niệm thực tiễn

Thực tiễn
là gì?


Thực tiễn là toàn bộ hoạt động vật chất – cảm
tính, mang tính lịch sử, có mục đích của con
người nhằm cải biến tự nhiên, xã hội.


Thứ nhất: Thực tiễn không phải là tất cả hoạt động của con người mà chỉ là
những hoạt động vật chất – cảm tính.
Các yếu tố vật chất cấu thành một hoạt động vật chất:

Chủ thể
Con người

CẢI BIẾN KHÁCH THỂ,
NHẬN THỨC KHÁCH THỂ

Công cụ

Khách thể


Thứ hai: Thực tiễn là hoạt động có tính lịch sử - xã hội

- Là hoạt động của con người, diễn ra trong xã hội.
- Hoạt động được tạo nên bởi tổng thể các quan hệ chính trị, pháp luật, kinh tế, văn hoá của
con người.

KT

CT

Các yếu tố xh khác
PL


Thứ ba: Thực tiễn là hoạt động có tính mục đích nhằm cải biến tự
nhiên, xã hội phục vụ đời sống con người.

CẢI BIẾN MÔI TRƯỜNG TỰ NHIÊN VÀ CẢI BIẾN ĐỜI SỐNG XÃ HỘI

CẢI TẠO ĐẤT

CÁCH MẠNG VÔ SẢN

TRONG SXNN

NC SỬ DỤNG KHOẢNG
KHÔNG
VŨ TRỤ

CÁCH MẠNG TƯ SẢN


3 HÌNH THỨC
THỰC TIỄN

Bao gồm:
+ Hoạt động sản xuất vật
chất (Quyết định).

CƠ BẢN
+ Hoạt động chính trị xã hội.

+ Hoạt động thực nghiệm
khoa học.


Ngoài ra còn có các hình thức không cơ bản,
phát sinh từ những hình thức cơ bản :

- Đạo đức
- Nghệ thuật
- Giáo dục
- Tôn giáo

4.2.2.Khái niệm lý luận

Lý luận
là gì?


Lý luận là hệ thống những tri thức được khái quát
từ thực tiễn, phản ảnh những mối liên hệ bản chất, tất
nhiên, mang tính quy luật của các sự vật, hiện tượng
trong thế giới và được biểu đạt bằng hệ thống nguyên
lý, quy luật, phạm trù.


Đặc trưng của lý luận:

- Lý luận có tính hệ thống, tính khái quát cao, tính logic chặt
chẽ.

-

Cơ sở của lý luận là những tri thức kinh nghiệm thực tiễn.

-

Lý luận xét về bản chất có thể phản ánh được bản chất
sự vật, hiện tượng.


giữa LÝ LUẬN VÀ
4.2.3.1. Vai trò của thực tiễn đối với lý luận.

Thứ nhất:Thực tiễn là cơ sở, là động lực chủ yếu và trực tiếp nhất của nhận thức,
của lý luận

Thực tiễn luôn vận động biến đổi, luôn đặt ra
những yêu cầu, nhiệm vụ mới để lý luận được bổ
sung hoàn thiện

Quá trình cải tiến nông cụ và phương thức canh tác nông nghiệp


Thứ hai: Thực tiễn là mục đích của nh.thức, lý luận
Lý luận được hình thành từ thực tiễn nhưng có mục đích là đáp ứng yêu cầu của
thực tiễn.

Từ lý luận của Mác đến Lênin và đến thực tiễn cách mạng Nga và Việt Nam


Thứ ba: Thực tiễn là tiêu chuẩn
Chỉ có qua thực nghiệm mới có thể xác định tính đúng đắn
của nhận
thức, của chân lý.
của một tri thức

Aistot ： Vật thể khác nhau về trọng lượng thì sẽ

Thực tiễn là thước đo tri
khác nhau về tốc độ rơi.

thức trong quá trình nhận
thức
Galilê ： Vật thể khác nhau về trọng lượng nhưng
cùng tốc độ khi rơi xuống.

THỰC NGHIỆM TRÊN THÁP
NGHIÊNG


4.2.3.2. Vai trò của lý luận đối với TT.
- Lý luận đóng vai trò soi đường cho thực tiễn vì lý luận có khả năng định hướng
mục tiêu xác định lực lượng, phương pháp, biện pháp thực hiện


- Lý luận khoa học góp phần giáo dục, thuyết phục,
động viên, tập hợp quần chúng nhân dân.


Lý luận không chỉ
giúp con người hoạt
động hiệu quả mà còn
là cơ sở khắc phục
những hạn chế và
tăng năng lực hoạt
động của con người.


- Lý luận đóng vai trò định hướng, dự
báo cho hoạt động thực tiễn