Một số kinh nghiệm đạt hiệu quả cao trong việc tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ 5 tuổi

1. §Æt vÊn ®Ò
1.1.

Lý do chọn đề tài.
"Chưa làm mẹ nhưng chứa chan tình mẹ
Bởi yêu nghề nên quý lớp măng non"
Có lẽ trong chúng ta những người làm cha, làm mẹ, không ai là không biết
đến câu thơ trên . Với người Giáo viên Mầm non đang trực tiếp chăm sóc, giáo dục
trẻ lại càng hiểu rõ hơn ai hết . Giáo dục trẻ ngay từ khi còn nhỏ là vô cùng cần
thiết . Đây là giai đoạn hình thành và phát triển toàn diện nhân cách trẻ sau này.
Nhiệm vụ giáo dục là mục tiêu phát triển hàng đầu của nhiều quốc gia nói
chung và Việt Nam nói riêng, trong đó giáo dục mầm non có ý nghĩa hết sức quan
trọng trong viêc ươm những mầm non của đất nước.
“Trẻ em hôm nay -Thế giới ngày mai
Trẻ em là chủ nhân tương lai của đất nước”
Một đất nước muốn phồn vinh thì phải nhờ vào thế hệ trẻ . Trẻ em cần được
chúng ta chăm sóc, nuôi dưỡng , bảo vệ. Chính vì vậy, ngày nay giáo dục mầm
non đã được nhà nước chăm lo và đầu tư, bởi đây là mắt xích quan trọng hàng đầu
trong hệ thống giáo dục quốc dân . Vì đây là những năm đầu đời của cuộc đời trẻ,
là thời kì phát triển nhanh của cơ thể trẻ, là bước khởi đầu cho sự phát triển năm
mặt Đức- Trí –Thể- Mỹ-Lao động..
Ở trường mầm non, cô giáo dạy trẻ thông qua các hoạt động khác nhau, các
môn học khác nhau. Trong đó hoạt động vui chơi là một nhu cầu không thể thiếu
được đối với trẻ, bởi qua chơi trẻ được phát triển cả về, tâm lý, sinh lý, thể lực, trí
tuệ và các mặt khác của nhân cách.
Để trẻ hứng thú chơi, chơi có hiệu quả giáo dục cao, cần phải có sự hướng dẫn
một cách khoa học của cô giáo. Tuy nhiên , trong thực tế hiện nay ở các trường mầm
non , việc tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ còn bị coi nhẹ , chưa được giáo viên quan
tâm , đôi khi có tổ chức nhưng chưa có hiệu quả, hoặc cho trẻ chơi chỉ là hình thức.
Chưa thực sự dựa trên sự hứng thú của trẻ, chưa kích thích được tính tích cực hoạt
động trí tuệ , chỉ chú trọng vào phát triển thể chất là chính.

Vậy phải làm thế nào để tổ chức được các trò chơi dân gian thực sự có hiệu
quả và hấp dẫn trẻ , là một bài toán khó với các giáo viên, đặc biệt là với giáo viên
mầm non. Vì thực tế trong xã hội hiện đại ngày nay, thì các bậc phụ huynh học
sinh đang chủ yếu thiên cho trẻ học về kiến thức, ngoại ngữ, học theo chương trình
kíp mát…mấy ai chú trọng đến giáo dục cho trẻ biết giữ gìn nét văn hóa đậm đà
bản sắc dân tộc, các thuần phong mỹ tục của con người Việt Nam, từ đó để giáo
dục tình yêu quê hương , đất nước , bắt nguồn từ cây đa, bến nước đình làng, bài
học đầu tiên cho trẻ tuổi mầm non từ trò chơi dân gian đã có từ mấy ngàn năm
lịch sử , hiện nay gần như đang bị mai mọt và dần bị lãng quên.
Nhận thức được ý nghĩa, hiệu quả của hoạt động vui chơi đối với trẻ mầm non,
đặc biệt khơi dậy và giữ gìn trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết trong các


trường Mầm non. Tôi quyết định chọn đề tài : “Một số kinh nghiệm đạt hiệu quả
cao trong việc tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ 5 tuổi” tại trường Mầm Non Dân
Quyền để nghiên cứu và đã áp dụng vào năm học : 2015-2016
1.2. Mục đích nghiên cứu
Trước xu hướng công nghệ thông tin bùng nổ như hiện nay, trẻ mầm non hầu
hết bị lôi cuốn với những trò chơi điện tử, các đồ chơi trên mạng, các trò chơi này
có thể làm trẻ có xu hướng trở nên bạo lực, ích kỷ, dễ cáu gắt …chính vì vậy cô
giáo cần hướng trẻ đến những trò chơi dân gian? Bởi lợi ích trò chơi dân gian
mang lại vô cùng to lớn: phát triển tư duy, sức khỏe, sự dẻo dai , tinh thần đoàn kết,
hợp tác, chịu trách nhiệm, biết chia sẻ và yêu thương người .Vì thực tế hiện nay, ở
các trường mầm non rất khó bắt gặp trẻ chơi trò chơi dân gian như : Kéo co, ô ăn
quan , thả đĩa ba ba hay nu na nu nống… Do đó, đưa trò chơi dân gian đến với trẻ 5
tuổi, nhằm khơi dậy ở trẻ những trò chơi đã có từ lâu đời. Qua trò chơi, trẻ biết
thương yêu đoàn kết với bạn bè, kính trên nhường dưới , thực sự là con ngoan của
bố mẹ , trò giỏi của thầy cô. Từ đó cảm thấy thích thú khi tham gia vào các hoạt
đông hàng ngày.
1.3. Đối tượng nghiên cứu

Đề tài này tôi nghiên cứu về thực trạng, tổ chức đưa trò chơi dân gian đến với
trẻ 5 tuổi , lớp mẫu giáo A1 trường mầm non Dân Quyền, xã Dân Quyền, thực
nghiệm 35/35 trẻ.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp điều tra khảo sát thực tế
- Phương pháp nghiên cứu và lý luận
- Phương pháp xử lý thông tin và phân tích tổng hợp


2. NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm
Trò chơi dân gian là một trong những kho tàng của di sản văn hoá và được xem
là một bộ phận của văn hóa dân tộc. Đó là sản phẩm mang tính chất vận động và
tinh thần xuất phát từ lao động, sản xuất, có giá trị lịch sử, văn hoá, khoa học và
được lưu truyền bằng miệng, truyền tay, được trình diễn, thi đấu. Trò chơi dân gian
hướng cho trẻ về với những giá trị truyền thống của cha ông, giúp trẻ thêm yêu quý
và tự hào về truyền thống của dân tộc, trò chơi dân gian còn giúp cho trẻ rèn luyện
kỹ năng trong cuộc sống,sự khéo léo, nhanh nhẹn hoạt bát, tạo sự hoà đồng, thân
thiện, đoàn kết... Những phút vui chơi thoải mái, lành mạnh sẽ giúp trẻ thêm hào
hứng để học tập và sống hồn nhiên hơn. Hơn nữa, việc vui chơi lành mạnh còn tạo
ra nhiều đức tính tốt đẹp, hạn chế những tật xấu, đồng thời rèn luyện thể chất và
tâm hồn trẻ theo chiều hướng tốt hơn.Việc chơi các trò chơi dân gian không chỉ
giúp trẻ yêu dân tộc, hiểu các giá trị văn hóa, bản sắc dân tộc mà còn cho trẻ thấm
hơn các tình yêu thương, bảo vệ môi trường sống xung quanh mình.“Cuộc sống
đối với trẻ em không thể thiếu những trò chơi. Trò chơi dân gian không đơn thuần
là một trò chơi của trẻ con mà nó chứa đựng cả nền văn hoá dân tộc Việt Nam độc
đáo và giàu bản sắc. Trò chơi dân gian không chỉ chắp cánh cho tâm hồn trẻ, giúp
trẻ phát triển tư duy, sáng tạo, mà còn giúp các em hiểu về tình bạn, tình yêu gia
đình, quê hương, đất nước. Ngày nay, các em ở một xã hội công nghiệp, chỉ quen
với máy móc và không có khoảng thời gian chơi cũng là một thiệt thòi. Thiệt thòi

hơn khi các em không được làm quen và chơi những trò chơi dân gian của thiếu
nhi ngày trước - đang ngày càng bị mai một và quên lãng, không chỉ có ở các
thành phố mà còn ở cả các vùng quê. Vì thế, giúp các em hiểu và quay về nguồn
với các trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết”.
Ở lứa tuổi mẫu giáo vui chơi là hoạt động chủ đạo, trẻ học mà chơi - chơi mà
học. Căn cứ vào đặc điểm tâm sinh lý trẻ , bộ chuẩn phát triển và để hoàn thành
mục tiêu phổ cập trẻ 5 tuổi, thì trò chơi dân gian là vô cùng cần thiết và không thể
thiếu đối với trẻ mẫu giáo, đặc biệt là trẻ 5 tuổi.
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
* Thực trạng :
a. Thuận lợi:
- Luôn đựơc sự hướng dẫn chỉ đạo sát sao về chuyên môn của phòng giáo dục, sự
quan tâm tạo điều kiện về mọi mặt của BGH nhà trường, nhà trường đã xây dựng
lịch trình tổ chức giao lưu trò chơi dân gian ở từng khối lớp.
- Trẻ mẫu giáo lớn mạnh dạn, tự tin, thông minh, thích tham gia vào các trò chơi,
đặc biệt là các trò chơi dân gian.
- Cơ sở vật chất, trang thiết bị của lớp học tương đối đảm bảo phục vụ cho học
tập, vui chơi của trẻ. Giáo viên là người địa phương, nên từ nhỏ đã được chơi và


tiếp xúc với nhiều trò chơi dân gian, nên vốn hiểu biết về trò chơi dân gian đa dạng
và phong phú.
b. Khó khăn.
- Cơ sở vật chất của nhà trường đã được cải thiện đáng kể, nhưng vÉn cßn
thiÕu nhiÒu so víi yªu cÇu ph¸t triÓn hiÖn nay, vì vậy viêc tổ chức các
trò chơi dân gian cho trẻ còn gặp nhiều khó khăn.
- Thời gian tổ chức cho trẻ chơi rất hạn hẹp, vì một trò chơi không thể diễn ra
trong suốt cả một hoạt động của trẻ, mà nó chủ yếu chỉ được lồng ghép và tích hợp
vào các hoạt động mà thôi.
- Do ảnh hưởng của công nghệ thông tin hiện đại, trẻ được tiếp xúc nhiều với các

trò chơi trên mạng như các trò chơi điện tử, game…… gia đình ít quan tâm đến
việc giáo dục cho trẻ các trò chơi dân gian truyền thống . Vì vậy trẻ không có kỹ
năng chơi, dẫn đến trẻ không yêu thích các trò chơi dân gian.
c. Kết quả thực trạng
* Đối với trẻ
- Khả năng chú ý có chủ định của trẻ chưa cao. Trẻ dễ dàng nhập cuộc chơi,
nhưng cũng nhanh chóng tự rút ra khỏi trò chơi nếu nó không còn hứng thú.
- Trong lớp còn một số trẻ rụt rè, nhút nhát, thiếu tự tin và không thích tham gia
vào các hoạt động tập thể.
- Trẻ không hứng thú vì đồ dùng và phương tiện củ, hình thức tổ chức chưa hay,
không hấp dẫn trẻ, trẻ không hứng thú tham gia dẫn đến sự cảm thụ cái hay cái đẹp
trong trò chơi dân gian bị hao mòn dần
* Đối với giáo viên.
- Do lớp học đông học sinh, việc chăm sóc giáo dục trẻ chiếm nhiều thời gian, vì
vậy thời gian dành cho việc tổ chức các trò chơi dân gian còn hạn chế, không đạt
được kết quả cao.
- Giáo viên chưa thực sự đầu tư vào việc tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian,
đồ dùng chưa phong phú hấp dẫn đối với trẻ.
* Đối với phụ huynh
- Công tác phối hợp giữa gia đình, nhà trường trong việc chăm sóc giáo dục trẻ
chưa thật sự hiệu quả, trong đó việc hướng dẫn, tổ chức các trò chơi dân gian chưa
được phụ huynh trẻ quan tâm.
- Vẫn có những phụ huynh cho rằng việc chăm sóc giáo dục trẻ ở trường mầm non
chỉ đơn thuần là trông trẻ chứ có học hành gì đâu. Nên dẫn đến công tác phối hợp
tuyên truyền chưa tốt, chưa thống nhất về nội dung , phương pháp giáo dục trẻ nói
chung và tổ chức cho trẻ chơi trò chơi dân gian nói riêng.
Trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm vào tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ,
tôi đã tiến hành khảo sát chất lượng ở lớp mẫu giáo 5 tuổi do tôi phụ trách kết quả
thực trạng như sau:

• Bảng khảo sát chất lượng chơi các trò chơi dân gian ở lớp 5 tuổi trước
khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm

T
T

Số trẻ tham
gia khảo sát

1

35

2

35

3

35

4

35

5

35

Nội dung khảo sát
Trẻ hứng thú khi tham gia vào các
trò chơi dân gian.
Hiểu cách chơi, luật chơi
Biết cùng nhau tự tổ chức một số trò
chơi dân gian đơn giản
Nhớ tên một số trò chơi dân gian
Trẻ phát triển về trí tuệ qua các trò
chơi

Tổng số
trẻ đạt

Tỉ lệ %

18

51,3

17

48,45

16

42,75

18

51,3

15

39,9

Qua khảo sát cho thấy, kết quả còn quá thấp , điều này khiến tôi phải suy nghĩ và
tìm ra những giải pháp, làm thế nào để đưa các trò chơi dân gian đến trẻ mẫu giáo 5
tuổi do tôi phụ trách đạt kết quả tốt nhất.
2.3. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề
Từ những thuận lợi và khó khăn trên, Để tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ mẫu
giáo 5 tuổi đạt hiệu quả cao, tôi đã tiến hành qua một số biện pháp sau:
Biện pháp 1 : Tham mưu cùng nhà trường, mở rộng nhận thức cho trẻ
thông qua các buổi tham quan thực tế ở địa phương.
Là giáo viên chủ nhiệm lớp, tôi chú trọng mở rộng nhận thức cho trẻ trong các
ngày hội, ngày lễ truyền thống của địa phương được tổ chức tại đình làng, nhà văn
hóa thôn…
- Trong ngày hội, tổ chức cho trẻ đến dự xem các nghệ nhân múa rồng, múa
lân, biễu diễn các trò chơi truyền thống của địa phương trong đó có trò chơi dân
gian, từ đó khơi dậy ở trẻ lòng say mê hứng thú với các trò chơi dân gian cha ông ta
để lại, góp phần lưu giữ nét đẹp truyền thống văn hóa dân tộc
- Tham mưu với phó hiệu trưởng nhà trường, xây dựng một lớp điểm với chủ
đề: Thực hiện tốt trò chơi dân gian năm học 2015-2016 ở lớp tôi phụ trách, tổ chức
thường xuyên và mọi lúc mọi nơi trong các hoạt động, phù hợp và đảm bảo yêu
cầu giáo dục đạt hiệu quả cao. Từ mô hình lớp điểm nhân rộng ra toàn trường cùng
tổ chức thực hiện, sau đó có sự giao lưu giữa các khối lớp.
- Tổ chức chuyên đề trò chơi dân gian trong trường mầm non, làm tốt công tác
XHHGD sưu tầm đồ dùng, đồ chơi thiết bị phục vụ cho thể loại này.


Biện pháp 2: Giáo viên biết cách lựa chọn những trò chơi dân gian phù

hợp với lứa tuổi của trẻ.
Kho tàng các trò chơi dân gian Việt Nam vô cùng phong phú và đa dạng nhưng
không phải trò chơi nào cũng phù hợp với trẻ nhỏ. Vì thế, giáo viên nên có sự cân
nhắc lựa chọn cho trẻ chơi các trò chơi có luật chơi và cách chơi đơn giản, dễ nhớ,
dễ hiểu.
Bên cạnh đó, trong trường mầm non lại có sự phân chia trẻ theo nhiều độ tuổi.
Mỗi độ tuổi lại có mức độ nhận thức và khả năng chú ý có chủ định khác nhau.
Chính vì thế, các trò chơi cũng cần phải được lựa chọn cho phù hợp với từng độ
tuổi. Cụ thể, khi lựa chọn các trò chơi dân gian cho trẻ 5 tuổi, tôi thực hiện theo các
tiêu chí sau:
- Trò chơi không quá đơn giản nhưng cũng không quá phức tạp.
- Đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi dễ kiếm, dễ tìm.
- Giúp củng cố tư duy, ngôn ngữ, vận động, kỹ năng cho trẻ.
- Gây được hứng thú, thu hút sự chú ý của trẻ.
- Có sự tham gia của tập thể lớp hoặc nhóm trẻ trong lớp.
Từ những tiêu chí trên, tôi đã lựa chọn các trò chơi sau cho trẻ lớp mẫu giáo lớn:
“ Thả đỉa ba ba”, “ Ô ăn quan”, “ Chuyền thẻ”, “ Trốn tìm”, “ Đếm sao”, “ Kéo co”,
“ Rồng rắn lên mây”, “ Trồng nụ trồng hoa”, “ Ném còn”, “ Cướp cờ”
Ví dụ: Có những trò chơi bắt nguồn từ những bài đồng dao có thể nhập vào bài
hát và lặp đi lặp lại một cách thoải mái như: Bài đồng dao của trò chơi Ô ăn quan: “
Hàng trầu hàng cau - là hàng con gái
Hàng bánh hàng trái – là hàng bà già,
Hàng hương hàng hoa – là hàng cúng phật”…
- Phụ thuộc vào thời tiết mà có thể chọn trò chơi cho phù hợp. Vào tiết trời mưa,
không gian bị thu hẹp, có thể chơi trò đơn giản và không cần nhiều người tham gia
như : Chi chi chành chành, cờ tướng, ô ăn quan... Những hôm trời khô ráo có thể
chơi những trò chơi mang tính tập thể như : Trốn tìm, nhảy dây…..


Hình ảnh cô giáo Phạm Thị Ngọc trường Mầm non Dân Quyền đang tổ chức cho trẻ

5 tuổi chơi trò chơi “Mèo đuổi chuột”

Có những trò chơi rèn luyện sự khéo léo, chính xác như chơi chuyền, chơi
chong chóng, thả diều... Có những trò chơi lại giúp trẻ rèn luỵên thể lực sức mạnh
và dẻo dai như : Nhảy ngựa, nhảy dây, đá cầu, mèo đuổi chuột... Những trò chơi
như : ô ăn quan, đánh trận giả lại rèn cho trẻ tính thông minh. Những trò vừa chơi
vừa hát đồng dao như nu na nu nống, chi chi chành chành, kéo cưa lừa xẻ, rồng rắn
lên mây thực sự đã đem lại cho trẻ những tiếng cười sảng khoái.
Trò chơi dân gian có một vị trí đặc bịêt quan trọng, nó không chỉ đơn giản
mang tính giải trí đơn thuần mà nó còn góp phần nuôi dưỡng, bồi đắp tình yêu quê
hương đất nước. Làm thế nào để kéo các bé đến với trò chơi dân gian đầy bổ ích và
lý thú thật không đơn giản, nhưng cũng không phải là không thực hiện được. Việc
lựa chọn và đưa trò chơi dân gian đến với trẻ cần được vận dụng linh hoạt, sáng
tạo nhưng phải lấy mục tiêu giáo dục phù hợp lứa tuổi làm tiêu chí quan trọng.
Giáo viên có thể thay đổi hình thức chơi, đồ dùng, dụng cụ của trò chơi với chất
liệu khác hiện đại, an toàn hơn nhưng vẫn đảm bảo nội dung chủ yếu và tác dụng
giáo dục của trò chơi.
* Khi lựa chọn và đưa các trò chơi dân gian đến với trẻ cần chú ý các điểm sau:


- Trò chơi dân gian mang tính tập thể cao.Vì vậy giáo viên cần chú ý giáo dục và
rèn luyện cho trẻ biết phối hợp nhịp nhàng, ăn ý với nhau khi tham gia chơi thì mới
đạt được kết quả cao.
Ví dụ: Trò chơi “ Mèo đuổi chuột” hoặc “ Rồng rắn lên mây”
Với những trò chơi tập thể như thế này trẻ cần phải biết phối hợp với nhau nhịp
nhàng và ăn ý nếu không biết phối hợp cùng nhau thì trò chơi sẽ nhanh chóng kết
thúc.
- Môi trường chơi của trò chơi dân gian thường ở ngoài trời, gần gũi với thiên
nhiên và môi trường xung quanh. Vì vậy có thể chọn vị trí, địa điểm chơi linh hoạt,
không nhất thiết phải ở trong lớp mà còn có thể cho trẻ chơi ở hành lang, sân

trường, vườn trường.

Giờ chơi “Rồng rắn lên mây”của trẻ 5 tuổi do cô giáo Ngọc hướng dẫn

+ Với trò chơi “ Rồng rắn lên mây”, khi trẻ hát xong câu cuối: “Xin khúc đuôi Tha hồ thày đuổi”, lập tức trẻ làm “đuôi” ( đứng sau cùng ) phải chạy thật nhanh,


nếu không sẽ bị “ thầy” tóm lấy, sau đó có thể bị thay người khác hoặc lại phải làm
“ thầy” để đi đuổi những trẻ khác.
+ Trò chơi tổ chức trong lớp: “Nu na nu nống, chi chi chành chành, lộn cầu
vồng…”
+ Trò chơi có thể tổ chức bên ngoài lớp học, hành lang, sân trường như: “Bịt mắt
bắt dê, Kéo co, Ô ăn quan…”
- Ở lứa tuổi này, sức tập trung chú ý của trẻ có hạn. Do đó giáo viên cần lưu ý về
thời lượng chơi của trẻ.Có thể cho trẻ chơi ba đến bốn ván hoặc tham gia ba, bốn
lượt chơi, trẻ sẽ cảm thấy thích thú chơi mà không cảm thấy bị nhàm chán.
- Giáo viên có thể cho trẻ chơi theo từng cặp, nhóm và không nên cho trẻ chơi với
số lượng quá đông ở một trò chơi. Thay vào đó, có thể để từng nhóm, từng cặp chơi
lần lượt, số còn lại làm khán giả cổ vũ cho các bạn chơi.
Trẻ lứa tuổi này chủ yếu là làm quen với các khái niệm. Do vậy, giáo viên
không nên chọn trò chơi quá khó, vì nếu quá khó không những không giúp trẻ phát
triển mà ngược lại, trẻ sẽ rất lúng túng, thụ động trong quá trình giải quyết vấn đề
(VD: Trò chơi leo cột mỡ không phù hợp).
Dựa vào tính chất của từng trò chơi mà giáo viên lựa chọn cho phù hợp với
từng độ tuổi. Việc lựa chọn các trò chơi dân gian thích hợp là vô cùng cần thiết, có
như vậy mới phát huy hết tác dụng của nó .
Biện pháp 3: Chuẩn bị đồ dùng đồ chơi, lời ca, địa điểm trước khi tổ chức
cho trẻ tham gia vào các trò chơi dân gian.
* Chuẩn bị đồ dùng đồ chơi cho các trò chơi dân gian:
Đồ dùng đồ chơi của các trò chơi dân gian cũng vô cùng đa dạng và phong

phú, mang tính đặc trưng và được thiết kế dựa vào cách chơi và luật chơi của từng
trò chơi. Mỗi trò chơi dân gian có một hoặc nhiều loại đồ dùng đồ chơi tương ứng
mà thiếu nó thì trò chơi không thể tiến hành được.
Ví dụ : chơi “Ô ăn quan” thì cần có các viên sỏi, “ Chơi chuyền” đòi hỏi phải có
10 que chuyền và quả bưởi non hoặc quả cà…, Trò chơi “ Ném còn” không thể
diễn ra nếu thiếu quả còn - đồ chơi truyền thống của trò chơi đó. Hay đơn giản như
trò chơi “Bịt mắt bắt dê” cũng không thể được tổ chức nếu không có dải vải hoặc
dải khăn bịt mắt…


Cô giáo Phạm Thi Ngọc đang hướng dẫn trẻ lớp A1 chơi trò chơi “Bịt mắt bắt dê”

Chính vì vậy, trước khi tổ chức cho trẻ chơi một trò chơi dân gian nào đó, giáo
viên cần tìm hiểu kỹ lưỡng về luật chơi, cách chơi cũng như việc có hay không có
đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi để từ đó có thể chuẩn bị đầy đủ các yếu tố
cần thiết cho trò chơi.
- Dạy trẻ đọc thuộc lời ca ( đối với những trò chơi có lời đồng dao ): Một đặc
điểm đặc trưng của trò chơi dân gian đó là, khi chơi trẻ không bao giờ chỉ hùng hục
thực hiện các vận động của mình, mà chúng thường vừa chơi vừa hát hoặc đọc lời
đồng dao nào đó. Các bài đồng dao đó khiến cho không khí chơi vui vẻ, nhộn nhịp
hơn. Mặc dù không phải bài đồng dao nào cũng có ý nghĩa, song bài nào cũng phù
hợp với tư duy hồn nhiên của trẻ.
Ví dụ: Chơi “Chi chi chành chành”
Trẻ hát “ Chi chi chành chành
Cái đanh thổi lửa
Con ngựa chết trương
Tam vương ngũ đế…”. Câu hát dường như chẳng có mạch ý
nào rõ ràng, nhưng thiếu nó thì trò chơi không thể tiến hành.

Trò chơi chỉ có thể được tổ chức khi trẻ đã thuộc lời đồng dao. Chính vì vậy, tôi
thường cho trẻ làm quen với lời đồng dao của các trò chơi dân gian, trước khi
hướng dẫn trẻ chơi, vào các thời điểm trong ngày của trẻ như: Hoạt động chiều,
hoạt động ngoài trời…Khi trẻ đã thuộc lời đồng dao, tôi tổ chức cho trẻ chơi các trò
chơi tương ứng với lời đồng dao đó. Vì thế, trẻ chơi rất hứng thú và tích cực tham
gia chơi.
- Chuẩn bị địa điểm để tổ chức trò chơi:
Mỗi trò chơi dân gian có một cách chơi và luật chơi khác nhau. Có những trò
chơi vận động mang tính tập thể rất cao, thường có số lượng người tham gia chơi
lớn và đòi hỏi địa điểm chơi phải có diện tích rộng như “Kéo co”, “Rồng rắn lên
mây”, “Thả đỉa ba ba”, “chồng nụ chồng hoa” như vậy trẻ mới có không gian
rộng rải để di chuyển trong quá trình chơi ( nên chọn địa điểm ngoài sân trường).
Tuy nhiên cũng có những trò chơi tĩnh, trẻ hay chơi theo các nhóm nhỏ như : “Chi
chi chành chành”, “Tập tầm vông”, “Rải ranh”, “Chuyền thẻ”, “Ô ăn quan”…
Chính vì vậy, giáo viên cần nắm vững cách chơi, luật chơi, đặc điểm của từng
trò chơi để từ đó lựa chọn địa điểm cho phù hợp trước khi tổ chức cho trẻ chơi.
Biện pháp 4: Đưa trò chơi dân gian phải phù hợp với tính chất của từng
hoạt động của trẻ ở trường mầm non.
Mỗi một hoạt động của trẻ ở trường mầm non, đều nhằm đạt được một mục
đích nhất định. Vì thế, hoạt động nào cũng có tính chất riêng của nó. Nếu như hoạt
động chung được tổ chức nhằm cung cấp các kiến thức cho trẻ , thì hoạt động ngoài
trời lại giúp trẻ được gần gũi với thiên nhiên, khám phá các hiện tượng tự nhiên và
phát triển thể chất; hay như ở hoạt động góc trẻ lại được mở rộng thêm về kinh
nghiệm sống và kỹ năng chơi theo nhóm. Chính vì vậy, giáo viên cần chú ý lựa
chọn và tổ chức các trò chơi dân gian cho phù hợp với tính chất của từng hoạt
động, để đạt được hiệu quả cao.
Đối với những trò chơi dân gian mang tính tập thể và đòi hỏi phải có không
gian rộng, thoáng, tôi thường tổ chức vào các buổi hoạt động ngoài trời, cùng thời
điểm với các lớp khác. Trẻ sẽ hứng thú hơn khi nhìn thấy bạn của các lớp khác
cùng chơi.Những trò chơi dân gian cần phải vận động nhiều, cô hướng dẫn trẻ chơi

như : Kéo co hay bịt mắt bát dê…qua đó giáo dục trẻ tinh thần đồng đội, tinh thần
đoàn kết và tôn trọng kỉ luật khi chơi.
- Trong hoạt động có chủ định, tôi thường chọn những trò chơi dân gian nhẹ nhàng
để lồng ghép, chuyển tiếp từ hoạt động này sang hoạt động khác nhằm mục đích
gây hứng thú cho trẻ như : Ổn định tổ chức lớp tôi tổ chức cho trẻ chơi trò chơi “
Chi chi chành chành…Để lồng ghép củng cố kiến thức về toán tôi cho trẻ chơi
“chồng nụ chồng hoa”…
- Trong kho tàng trò chơi dân gian Việt Nam, người ta chia trò chơi dân gian thành
hai loại lớn, đó là các trò chơi dân gian mang tính trí tuệ và các trò chơi vui - khỏe
- khéo.


- Trò chơi trí tuệ còn được gọi là trò chơi học tập, nhằm thúc đẩy hoạt động trí tuệ
giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh thông qua các thao tác trí óc kết hợp với
hành động chơi.
Ví dụ: Trò chơi “Ô ăn quan”, Cờ hùm… có thể tổ chức ở các góc.
- Trò chơi vui - khỏe - khéo léo là những trò chơi dân gian tổng hợp vì mỗi trò
chơi kết hợp nhiều kỹ năng vận động thể lực. Mục đích của các trò chơi loại này
nhằm phát huy tính tích cực chủ động của trẻ, giúp trẻ mở rộng các mối quan hệ
như: Hái quả - chui vào hang bắt chuột đồng hoặc chuột túi - nhảy qua rãnh nước tới đích lấy cờ.
- Có trò chơi là phương tiện giáo dục thể lực một cách tích cự và thoải mái, giúp
trẻ hoàn thiện sức khỏe, hoàn thiện các vận động như chạy, nhảy, đứng lên, ngồi
xuống, hình thành và phát triển các tố chất của thể lực (nhanh nhẹn, khéo léo) và
những phẩm chất nhân cách như tính kỷ luật như : Trò chơi “kéo co”…
- Có các trò chơi nhằm giúp vận động khéo léo các ngón tay như:“Cắp cua bỏ
giỏ”, “Xin lửa xin cua”…Hoặc có trò chơi vừa thể hiện sự khéo léo , vừa vận động
chạy nhảy như: “Trồng nụ trồng hoa”. Những trò chơi này có thể tổ chức ở hoạt
động chiều hoặc chơi tự do của trẻ.
- Với HĐ ngoài trời: Tận dụng không gian rộng và thoáng, t«i thêng tổ chức
cho trẻ chơi các trò chơi vận động nhằm rèn luyện và phát triển thể lực cho trẻ như:

“Rồng rắn lên mây”, “Bịt mắt bắt dê”, “ Nhảy dây”, “Nhảy lò cò”, “ Thả đỉa ba
ba”…


Trẻ 5 tuổi chơi trò chơi “Kéo co”dưới sự hướng dẫn của Cô giáo Phạm Thị Ngọc

Đặc biệt khi tích hợp trò chơi dân gian trong hoạt động chung, giáo viên cần
lựa chọn trò chơi phù hợp với đặc điểm của từng môn học.
Ví dụ:
- Với hoạt động thể chất nên lựa chọn các trò chơi vận động nhằm rèn luyện
thân thể khoẻ mạnh, hoạt bát và năng động. Nhiều trò chơi đòi hỏi trẻ phải mạnh
mẽ, nhanh chân, nhanh mắt, nhanh miệng. Trẻ phải có sức khỏe mới có thể vui chơi
và ngược lại vui chơi giúp cho trẻ thêm khỏe mạnh và năng động.
+ Trò “ Nhảy dây”, “ Trồng nụ trồng hoa”…có nhiều nấc chơi nho nhỏ: Từ bàn
một, bàn hai…đến bàn mười
Từ một nụ, một hoa…đến tám hoa ( Trồng nụ trồng hoa )…Trẻ phải vượt qua
dần từng nấc, hết nấc này mới đi tiếp nấc sau. Như vậy, trẻ phải dai sức, khỏe
mạnh, nhanh nhẹn và khéo léo mới có thể tiến dần đến được nấc cuối của trò chơi.
+ Trò “Chi chi chành chành” lại buộc trẻ phải rất nhanh tay, nhanh miệng vì nếu
câu cuối bài là “ ù à ù ập” được đọc xong mà trẻ không rút kịp tay ra, ngón tay của
nó sẽ bị giữ lại, như thế là thua.


Cô giáo Ngọc tổ chức cho trẻ chơi trò chơi “Chi chi chành chành ”tại lớp 5 tuổi
Trường Mầm non Dân Quyền

Với các hoạt động có chủ đích như: Khám phá khoa học, Làm quen với toán,
Làm quen với văn học ..khi lựa chọn các trò chơi cần đáp ứng được các tiêu chí
sau:
+ Nhằm phát triển nhận thức cho trẻ.

+ Phát triển ngôn ngữ.
+ Cung cấp cho trẻ các kỹ năng như : Kỹ năng hoạt động theo nhóm, kỹ năng sử
dụng đồ dùng đồ chơi…
+ Rèn luyện trí nhớ và khả năng tư duy cho trẻ.
Ví dụ: Lời đồng dao của trò chơi chuyền : “Con ruồi có cánh - Đòn gánh có mấu –
Châu chấu có chân…” đã giúp trẻ nhận biết được đặc điểm đặc trưng của một số
con vật và đồ vật quen thuộc.
+ “ Chuyền thẻ” là một trò chơi dân gian dạy trẻ làm toán cộng hay trừ. Đó là bài
tập đếm từ 1 đến 10 của trẻ. Trẻ nhóm các nhóm theo trật tự cao dần lên và cộng lại
trong phạm vi 10: Bắt đầu từ bàn một “cái mốt, cái mai, cái trai, cái hến…” sau đó
là nhóm đôi và các nhóm cao hơn “ đôi tôi, đôi chị…”, “ba lá đa, ba lá đề…”, “tám
quả trám, hai lên chín”…Bài tập đó có thể giúp trẻ đếm thành thạo trong phạm vi
10.
- Ở hoạt động âm nhạc nên chọn các trò chơi có giai điệu và lời hát như các trò
chơi:“Tập tầm vông”, “Hát chuyền sỏi”,“Đồng dao chăn trâu xứ Quảng”…
Ngoài ra khi lựa chọn các trò chơi dân gian trong hoạt động chung, một điều cần
đặc biệt lưu ý đó là: phải lựa chọ trò chơi phù hợp với đề tài và chủ điểm của bài
dạy.Ví dụ:
- Chủ điểm “ Thế giới động vật” có thể tổ chức các trò chơi:“ Đồng dao chăn trâu
xứ Quảng”, “ Bịt mắt bắt dê”, “ Phụ đồng ếch”, “ Thi tìm những con vật có từ
láy”…
- Chủ điểm “ Thế giới thực vật” có thể cho trẻ chơi các trò chơi:
“ Trồng nụ trồng hoa”, “ Mít mật mít gai”, “ Làm nón mão bằng lá”…


Trẻ 5 tuổi đang chơi trò chơi “Trồng nụ trồng hoa”do cô Ngọc hướng dẫn

Chủ điểm “ Tết và mùa xuân” là thời điểm thích hợp để giới thiệu cho trẻ các trò
chơi truyền thống của dân tộc trong dịp lễ Tết như “ Ném còn”, “Cướp cờ".
Biện pháp 5. Chủ động phối hợp với gia đình - nhà trường- xã hội .

Để đưa và tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ đạt hiệu quả cao thì công tác
phối hợp giữa gia đình - nhà trường - xã hội đặc biệt quan trọng, vì vậy giáo viên
phải thường xuyên thông tin, phối hợp với phụ huynh, trao đổi cùng phụ huynh,
nên dành nhiều thời gian chơi với trẻ, cùng đọc đồng dao với trẻ khi ở nhà để khi
đến trường, lớp trẻ thuộc lời các bài đồng dao như “Chi chi chành chành…” hoặc
“Rồng rắn lên mây..” và chơi cùng các bạn một cách tự tin. Bên cạnh đó phụ huynh
hỗ trợ bằng cách sưu tầm sách báo, đồ dùng đồ chơi và trang thiết bị có liên quan
đến việc tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ.


Ngoài ra tôi còn thường xuyên trao đổi với phụ huynh về phương pháp, biện
pháp, và hình thức tổ chức trò chơi, để phụ huynh hiểu hơn về ý nghĩa của trò chơi
đối với đời sống tinh thần của trẻ
Tuyên truyền tới đồng nghiệp và cộng đồng, các tổ chức, đoàn thể về việc
duy trì và phát huy việc tổ chức các trò chơi dân gian nói chung và cho lứa tuổi
mầm non nói riêng trong các dịp lễ hội ở địa phương.
Biện pháp 6 : Công tác tham mưu nhằm bổ sung cơ sở vật chất.
Để có thể thực hiện tốt các trò chơi dân gian cho trẻ mầm non nói chung và
trẻ mẫu giáo 5 tuổi nói riêng, thì trước hết phải đảm bảo một số yêu cầu về cơ sở
vật chất, thiết bị, đồ dùng tối thiểu như : Phòng học, đồ dùng trang thiết bi, đồ chơi
phong phú đa dạng…, sân chơi đảm bảo vệ sinh, rộng rãi, vườn trường để trẻ có
không gian hoạt động. Vì vậy tôi đã chủ động tham mưu với ban giám hiệu nhà
trường có kế hoạch bổ sung cơ sở vật chất, mua sắm đồ dùng trang thiết bị, đồ chơi
phục vụ cho các hoạt động tổ chức trò chơi của trẻ.


Hình ảnh cô Ngọc hướng dẫn trẻ 5 tuổi lớp A1 chơi trò chơi “Nu na nu nống”

+ Các trò chơi cần không gian rộng rãi và sạch sẽ, đảm bảo vệ sinh như: “Bịt mắt
bắt dê”, “ Kéo co” cần phải có sân trường rộng rãi và sạch sẽ…

- Ngoài ra còn kết hợp với với hoạt động chuyên môn tìm hiểu thêm về các trò
chơi dân gian , cách thức tổ chức phong phú, để trẻ hoạt động tích cực hơn. Đồng
thời áp dụng công nghệ thông tin vào công tác tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ.
2.4 -Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục
* Đối với trẻ:
- Qua việc thường xuyên được tham gia vào các trò chơi dân gian, nhận thức và
thể lực của các trẻ trong lớp tôi được nâng cao rõ rệt. Trẻ nhanh nhẹn, năng động,
tự tin và hồn nhiên trong giao tiếp với mọi người.
- Trẻ nhớ nhiều tên trò chơi dân gian, nhớ được cách chơi và luật chơi, hiểu được
ý nghĩa của trò chơi và hứng thú tham gia vào trò chơi


- 100% trẻ được mở rộng kiến thức và có thêm rất nhiều hiểu biết về các trò chơi
dân gian, các phong tục truyền thống của dân tộc nói chung và ở địa phượng nói
riêng.
- Trẻ đã biết tự tổ chức chơi các trò chơi dân gian với các bạn trong lớp.
Trò chơi dân gian còn giúp các trẻ trong lớp tôi thêm gắn bó với nhau, nâng cao
tinh thần đoàn kết và ý thức tập thể của trẻ, được thể hiện rất rõ qua bảng sau:
* Bảng khảo sát chất lượng chơi các trò chơi dân gian ở lớp 5 tuổi sau khi
áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
Số trẻ
TT tham gia
khảo sát
1

35

2

35

3

35

4
5

35
35

Nội dung khảo sát
Trẻ hứng thú khi tham gia vào các
trò chơi dân gian.
Hiểu cách chơi, luật chơi
Biết cùng nhau tự tổ chức một số trò
chơi dân gian đơn giản
Nhớ tên một số trò chơi dân gian
Trẻ phát triển trí tuệ qua các trò chơi

Tổng số
trẻ đạt

Tỉ lệ %

34

96,9

36

91,2

31

88,35

35
26

100
74%

So sánh kết quả trước và sau khi sử dụng các biện pháp, đưa vào tổ chức cho trẻ
5 tuổi chơi các trò chơi dân gian, kết quả rất khả quan, trẻ hứng thú tham gia hoạt
động đạt hiệu quả cao.
* Đối với giáo viên:
Qua nghiên cứu và sử dụng các biện pháp tổ chức các trò chơi dân gian cho
trẻ, bản thân tôi đã nắm được đặc điểm tâm sinh lí của trẻ lớp mình cũng như có
nhiều kiến thức, kinh nghiệm về tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ mầm non nói
chung và trẻ mẫu giáo 5 tuổi nói riêng. Từ đó, lập kế hoạch cho từng chủ đề, cũng
như xây dựng kế hoạch tuần, kế hoạch ngày làm sao để đưa trò chơi dân gian vào
cho phù hợp. Không ngừng nâng cao trình độ và năng lực chuyên môn qua nghiên
cứu tài liêu, học hỏi đồng nghiệp vµ những ngêi cã kinh nghiÖm, ®Ó cã
thªm nhiều kiến thøc vÒ trß ch¬i d©n gian, từ đó tổ chức tốt các trò chơi
dân gian cho trẻ.
* Đối với phụ huynh:
Thông qua việc sử dụng các biện pháp phối kết hợp với phụ huynh trẻ, với các
tổ chức đoàn thể trong xã hội, các bậc phụ huynh đã hiểu được tầm quan trọng của
quá trình giáo dục trẻ mầm non, qua các hoạt động ở trường mầm non nói chung và

qua trò chơi dân gian nói riêng. Vì thế mà đã có sự chuyển biến trong việc giáo dục
trẻ ở nhà, cũng như đã tạo điều kiện thuận lợi về cơ sở vật chất có liên quan đến trò
chơi dân gian như : Góp nguyên vật liệu dễ kiếm, dễ tìm trong thiên nhiên hoặc


nguyên vật liệu phế thải , để giáo viên làm đồ dùng trực quan phục vụ cho việc tổ
chức trò chơi dân gian cho trẻ…Từ đó việc tổ chức cho trẻ chơi trò chơi dân gian
đạt kết quả cao hơn.
3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
* Ý nghĩa
Qua một năm áp dụng các biện pháp trên vào tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ
5 tuổi do tôi phụ trách . Tôi đã thu được kết quả rất đáng khích lệ . Trẻ hứng thú
tham gia vào các trò chơi dân gian do t«i tổ chức, trẻ biết thêm nhiều trò chơi, cách
chơi và luật chơi, biết được ý nghĩa của trò chơi, chơi lại trò chơi một cách thành
thạo. Từ đó mà các hoạt động tổ chức trò chơi dân gian của tôi luôn được đánh g ía
cao qua các đợt kiểm tra của nhà trường , qua trò chơi dân gian, trẻ đã xây dựng
được một nếp sống lành mạnh không bạo lực, vừa bảo vệ và bảo tồn được những
trò chơi mang bản sắc truyền thống của dân tộc đang có nguy cơ mai một, đó là
nguồn sữa nuôi dưỡng thế giới tinh thần, là nhịp cầu nối tâm thức các cháu với mọi
bài học về cuộc sống xã hội. Bởi vì nó có sức hấp dẫn, lôi cuốn mạnh mẽ nhất đối
với trẻ.
Trò chơi dân gian là phương tiện giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, phát triển tình
cảm, đạo đức, tình đoàn kết, mở rộng nhận thức, tình yêu thiên nhiên, yêu quê
hương đất nước.
Có thể khẳng định trò chơi dân gian ở trường mầm non có vai trò vô cùng quan
trọng trong việc giáo dục trẻ về tính tập thể, tinh thần kỷ luật, ý chí vươn lên giành
chiến thắng, rèn luyện thể chất, sức mạnh, dẻo dai, khôn khéo và sức chịu đựng của
con người.
Trò chơi dân gian có tầm quan trọng rất lớn đối với sự phát triển của trẻ nhỏ. Tr
chơi dân gian vừa giúp trẻ thỏa mãn nhu cầu vui chơi, vừa góp phần nâng cao nhận

thức, phát triển các giác quan, tăng cường thể lực cho trẻ, giúp trẻ trở thành những
người lao động giỏi trong tương lai.
* Bài học kinh nghiệm
Để văn hóa truyền thống thấm dần vào tâm hồn trẻ thơ và việc tổ chức các trò
chơi dân gian đạt hiệu quả cao thì : Khi tổ chức trò chơi dân gian , cần lựa chọn trò
chơi phù hơp, đảm bảo tính giáo dục, an toàn, vệ sinh. Ví dụ: Trò chơi leo cột mỡ
mang đậm tính dân gian nhưng không phù hợp với trẻ mầm non vì dễ gây chấn
thương.
Nên lựa chọn các trò chơi mang tính cộng đồng, nhất là trò chơi có các bài hát
đồng dao. Không chỉ sôi động mà còn nâng cao nhận thức về văn học.
Đưa trò chơi dân gian vào lớp học phải tùy thuộc vào điều kiện cơ sở vật chất
cho phép của nhà trường, đảm bảo an toàn cho trẻ, tạo không khí thoải mái và
không hề gây áp lực cho trẻ.
* Đề xuất


Để trò chơi dân gian đạt hiệu quả cao tại các trường mầm non , là giáo viên trực
tiếp chăm sóc và dạy trẻ tôi có một số đề xuất như sau :
Cần tạo điều kiện tổ chức các trò chơi dân gian được tốt hơn và thường xuyên
hơn. Cần được sự quan tâm nhiều hơn của lãnh đạo các cấp về việc bổ sung và xây
dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị cho các trường mầm non .
Năm học 2015–2016 đã đi qua, nhưng các trò chơi dân gian đang và sẽ đồng
hành cùng các bé. Hi vọng rằng, trong những năm học tiếp theo, trò chơi dân gian
vẫn sẽ tiếp tục là “Món ăn tinh thần” để các bé có nhiều hứng thú khi đi học, để
mỗi ngày đến lớp, đến trường là một ngày vui, góp phần lưu giữ nét đẹp văn hóa
mang tính thể thao, trí tuệ trong các trò chơi dân gian.
Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi trong việc đưa và tổ chức cho trẻ mẫu
giáo 5 tuổi chơi các trò chơi dân gian, đã được thực hiện trong lớp A1, tại Trường
Mầm non Dân Quyền.
Kính mong được sự đóng góp ý kiến của đồng nghiệp và các cấp lãnh đạo, để

việc tổ chức các trò chơi dân gian ở lớp tôi ngày càng đạt hiệu quả cao hơn.
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thanh hóa, ngày 17 tháng 4 năm 2016
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung
của người khác.
Người viết sáng kiến

Phạm Thị Ngọc