Giáo dục cho học sinh ý thức bảo vệ môi trường qua môn địa lí THPT

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ

TRƯỜNG THPT NGUYỄN THỊ LỢI

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

GIÁO DỤC CHO HỌC SINH Ý THỨC
BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG QUA MÔN ĐỊA LÍ THPT

Người thực hiện: Lê Thị Tuyết
Chức vụ: Giáo viên
SKKN thuộc môn: Địa lí

Thanh Hoá, năm 2016
1


Môc lôc
Mục
1

Nội dung
Mở đầu

Trang
2

1.1

Lý do chọn đề tài

2

1.2

Mục đích nghiên cứu

3

1.3

Đối tượng nghiên cứu

4

1.4

Phương pháp nghiên cứu

5

Nội dung sáng kiến kinh nghiệm

6

2.1

Cơ sở lí luận SKKN

6

2.2

Thực trạng của vấn đề khi áp dung SKKN

7

2.3

Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề

8

2.4

Hiệu quả của SKKN đối với hoạt động GD, bản thân...

20

Kết luận, kiến nghị

22

3.1

Kết luận

22

3.2

Kiến nghị

22

2

3

2


1. MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài
Hiện nay, môi trường là vấn đề nóng của toàn nhân loại, biểu hiện của sự
suy giảm môi trường là biến đổi khí hậu như tăng nhiệt độ, Trái đất nóng lên và
hàng loạt các vấn đề môi trường mà toàn nhân loại đã và đang đối
Bảo vệ môi trường chính là bảo vệ sự sống của chúng ta. Vì vậy đây chính
là một trong những mối quan tâm hàng đầu của Việt Nam nói riêng và của nhiều
quốc gia trên Thế Giới nói chung, vì sự phát triển bền vững của toàn cầu. Trong
đó con người là một bộ phận của môi trường, do đó con người sẽ không thể sống
nếu môi trường không được bảo vệ.
Từ những năm gần đây, những dấu hiệu cho thấy nạn suy thoái môi trường
đã ngày một rõ ràng hơn do nhiều nguyên nhân, chủ yếu là do tác động của con
người. Phải gánh chịu nhiều hậu quả gây ra, con người đã bắt đầu ý thức được về
những ảnh hưởng có hại của mình đối với môi trường sống. Chính vì thế, con
người cần quan tâm hơn công tác bảo vệ môi trường, đặc biệt là bảo vệ môi
trường trong thời kì công nghiệp hóa - hiện đại hóa. Bộ Giáo Dục & Đào Tạo đã
đưa các nội dung bảo vệ môi trường vào hệ thống giáo dục nhằm tác động lên
thái độ, hành vi của học sinh bằng chương trình lồng ghép giáo dục môi trường
trong các môn học ở cấp THPT cũng như các cấp học khác.

Để thực hiện nội dung lồng ghép giáo dục bảo vệ môi trường vào môn
học, đặc biệt là môn Địa lý có hiệu qủa, giáo viên phải có trách nhiệm xây dựng
bài giảng có tác dụng giáo dục sâu sắc và có sức lan tỏa. Bởi lẽ, đạo đức được
hình thành theo những chuẩn mực sống, tuỳ theo lứa tuổi, văn hóa, gia đình và
tôn giáo, con người trải qua giai đoạn phát triển tâm lý rất lớn. Chúng ta không
chỉ giúp các em phát triển khả năng giải thích mà cả khả năng đưa ra và bảo vệ
chính kiến của mình về một vấn đề. Trong bất cứ tình huống nào, nếu có đủ
thông tin về vấn đề cần tìm hiểu thì chúng ta sẽ có quyết định đúng đắn, chính
xác hơn. Qua những bài học lồng ghép nội dung giáo dục bảo vệ môi trường,
học sinh nhận thức được vai trò của môi trường cũng như sự tác động tiêu cực
của con người tới môi trường chắc chắn các em sẽ quyết định được hành vi của
mình đối với môi trường. Đó cũng chính là lý do tôi chọn đề tài: “Giáo dục cho
học sinh ý thức bảo vệ môi trường qua môn Địa Lý THPT”
1.2. Mục đích nghiên cứu.
Việc giáo dục môi trường cho học sinh THPT không chỉ giúp cho các em
có ý thức bảo vệ môi trường mà còn giúp các em có khả năng trở thành tuyên
truyền cho hôm nay mà cho cả ngày mai. Nhằm xây dựng một môi trường
“xanh, sạch, đẹp, an toàn” và một xã hội trong lành.
Giáo dục cho học sinh ý thức bảo vệ môi trường nhằm giúp cho giáo viên
có kiến thức về ô nhiễm môi tưởng, bảo vệ môi trường. Giáo viên phải là người
làm gương cho học sinh, luôn có ý thức hướng dẫn và nhắc nhở học sinh kiên trì
3


thực hiện những việc làm hằng ngày có ý nghĩa bảo vệ môi trường và giáo dục
học sinh biết yêu quí gần gũi với môi trường. Mỗi giáo viên là một tuyên truyền
viên về giáo dục bảo vệ môi trường trong nhà trường và xã hội...
Trên cơ sở đó hình thành cho học sinh kỹ năng biết giữ vệ sinh không
những ở gia đình mà còn ở mọi nơi, biết trở thành một tuyên truyền viên và có
hành động đúng đắn góp phần bảo vệ môi trường …. Hình thành cho học sinh

thái độ thiện cảm bảo vệ môi trường, đồng thời có phản ứng đối với các hành vi
xấu như: vứt rác bừa bãi nơi công cộng, bẻ cành cây tại sân trường, chặt phá
rừng….Đó là mục đích nghiên cứu của đề tài này.
1.3. Đối tượng nghiên cứu.
- Đối tượng: Học sinh ở bậc học THPT.
- Phạm vi nghiên cứu: Trường THPT Nguyễn Thị Lợi
1.4. Phương pháp nghiên cứu.
Để thực hiện đề tài này bản thân tôi đã sử dụng những phương pháp sau:
- Phương pháp quan sát một số hình ảnh về môi trường và hậu quả của ô
nhiễm môi trường.
- Phương pháp điều tra qua những tiết dự giờ đồng nghiệp cùng bộ môn,
điều tra mức độ tiếp thu bài của học sinh và đánh giá kết qủa của từng tiết dạy.
- Phương pháp phân tích, tổng hợp tài liệu qua sách tham khảo, qua sách
báo và các thông tin có tính thời sự.
- Phương pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ động của học sinh.
- Phương pháp thực hành, rút ra kinh nghiệm qua những tiết dạy học địa lý
ngoại khóa ở các khối 10,11,12

4


2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm:
Giáo dục cho học sinh ý thức bảo vệ môi trường là một lĩnh vực giáo dục
liên ngành, tích hợp vào các môn học và các hoạt động. Giáo dục bảo vệ môi
trường không phải là ghép thêm vào chương trình giáo dục như là một bộ môn
riêng biệt hay một chủ đề nghiên cứu mà nó là một hướng hội nhập vào chương
trình. Giáo dục bảo vệ môi trường là cách tiếp cận xuyên suốt của bộ môn.
Giáo dục cho học sinh ý thức bảo vệ môi trường là trang bị cho các em
một hệ thống kiến thức tương đối đầy đủ về môi trường và kĩ năng bảo vệ môi

trường, phù hợp với tâm lý lứa tuổi. Hệ thống kiến thức và kĩ năng được triển
khai qua các môn học và các hoạt động theo hướng tích hợp nội dung qua các
môn học, thông qua chương trình dạy học chính khoá và các hoạt động ngoại
khoá, đặc biệt coi trọng việc đưa vào chương trình môn hoạt động ngoài giờ lên
lớp, cho các em tham quan thực tế....
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm:
2.2.1. Phạm vi nghiên cứu.
Giáo dục cho học sinh ý thức bảo vệ môi trường thông qua các tiết học
môn Địa lý tại Trường THPT Nguyễn Thị Lợi – Sầm Sơn, học sinh chủ yếu
thuộc con em gia đình gốc nông dân theo học, một phần là con em gia đình tham
gia hoạt động du lịch, phụ huynh chú tâm trong việc làm kinh tế nên ít quan tâm
đến việc giáo dục con em mình.
2.2.2. Thực trạng của đề tài nghiên cứu.
Trong cuộc sống cũng như khi dạy học môn địa lý, tôi nhận thấy các em
chưa ý thức về môi trường và sự tác động của con người có ảnh hưởng như thế
nào đối với môi trường. Qua khảo sát kết quả học tập của học sinh tôi thấy chỉ có
80% các em học sinh hiểu chút ít về mối quan hệ giữa môi trường và cuộc sống
của con người.
2.2.3. Nguyên nhân của thực trạng.
Đa số học sinh chưa thực sự hiểu biết nhiều cũng như được giáo dục về
vấn đề bảo vệ môi trường từ phía nhà trường và gia đình. Các em chưa được học
môn môn này bằng những tiết học riêng biệt để giúp các em hiểu một cách tường
tận về môi trường và những tác động tiêu cực đến môi trường của con người gây
hậu quả to lớn như thế nào.
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề
2.3.1. Giáo dục đạo đức.
- Luôn nhắc nhở học sinh học thuộc khẩu hiệu “ Xây dựng môi trường
Xanh – Sạch – Đẹp”
- Hình thành nhân cách cho học sinh, thường xuyên theo dõi, nhắc nhở
học sinh thực hiện tốt nội qui nhà trường.

+ Không vứt rác bừa bãi, bỏ rác đúng nơi qui định.
5


+ Giáo dục cho học sinh có ý thức cao trong giữ gìn vệ sinh thân thể, vệ sinh
trường lớp và môi trường xung quanh.
+ Không hút thuốc lá.
- Tham gia tích cực các buổi lao động tổng vệ sinh đường phố của UBND
Thị Xã Sầm Sơn phát động.
2.3.2. Trong học tập:
Giáo dục cho học sinh ý thức chuyên cần, chú ý tới những nội dung liên
quan đến môi trường và vấn đề bảo vệ môi trường.
Ngày nay cùng với sự phát triển của khoa học công nghệ đối với con
người thì vấn đề môi trường ngày càng được quan tâm, không chỉ với các lĩnh
vực khác của cuộc sống mà lĩnh vực giáo dục cũng góp phần vào bảo vệ môi
trường. Học sinh phải hiểu rõ môi trường rất quan trọng đối với chúng ta, để có
một cuộc sống bền vững thì con người cần bảo vệ môi trường. Vì vậy giáo dục
cho học sinh ý thức bảo vệ môi trường vào các bài giảng môn địa lý ở các trường
THPT là rất quan trọng. Bên cạnh đó còn rèn cho học sinh những việc làm
thường xuyên để hình thành thói quen bảo vệ môi trường như:
- Thường xuyên lao động vệ sinh lớp học vào mỗi buổi học.
- Lên kế hoạch để học sinh lao động vệ sinh trường theo định kỳ.
- Tham gia lao động vệ sinh ở các công trình công cộng của địa phương
trong những dịp lễ, tết.
- Chăm sóc, bảo vệ và trồng mới cây xanh trong môi trường trường học.
- Thực hiện tháng tình nguyện, dọn vệ sinh bãi biển, đường phố...
- Với mỗi phương pháp sẽ có hình thức dạy học tương ứng.
Sau đây tôi xin đưa ra một số phương pháp, hình thức tổ chức dạy học mà
theo tôi thì các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học này có nhiều khả năng
để tích hợp nội dung Giáo dục cho học sinh ý thức bảo vệ môi trường qua môn

Địa lí tại trường THPT Nguyễn Thị Lợi.
* Phương pháp sử dụng tranh, ảnh Địa lý.
Việc sử dụng tranh ảnh có nội dung về Môi trường giúp học sinh có thể dễ
dàng nhận biết được những vấn đề của môi trường như hiện tượng ô nhiễm
không khí, ô nhiễm nước, hiện tượng xói mòn đất ở những vùng đất trống, đồi
trọc...
Khi hướng dẫn học sinh quan sát, trước hết giáo viên cần xác định mục
đích, yêu cầu của việc quan sát tranh. Sau đó, yêu cầu học sinh nêu tên của bức
tranh để xác định xem bức tranh đó thể hiện hiện tượng gì, vấn đề gì, ở đâu và
mô tả hiện tượng. Cuối cùng gợi ý học sinh nêu nguyên nhân và hậu quả của
hiện tượng.
Ví dụ: Dạy mục II: Môi trường ( Bài 3 Một số vấn đề mang tính toàn
cầu – Địa lý 11CB)

6


Câu hỏi: Quan sát một số hình ảnh trình bày biểu hiện, nguyên nhân và
hậu quả ô nhiễm môi trường đến sản xuất và đời sống?

Hình 1: Chặt phá rừng làm biến đổi khí hậu toàn cầu

Hình 2: Biến đổi khí hậu toàn cầu

7


Hình 3: Nước thải gây ô nhiễm các dòng sông

Hình 4: Khói thải từ xe buýt và từ KCN làm ô nhiễm môi trường không khí

Từ đó học sinh thấy những tác hại đến môi trường và sức khỏe con người
và mức độ ảnh hưởng ngày càng lớn. Sau đó cho học sinh thảo luận, nhận xét.
Giáo viên tổng hợp ý kiến và kết luận chuẩn kiến thức.
8


Trong dạy học Địa lý, giáo viên nên triệt để sử dụng nhữnh tranh ảnh minh
hoạ trong sách giáo khoa , bởi vì đây là những phương tiện minh hoạ đã được lựa
chọn để thể hiện các hiện tượng một cách cụ thể, điển hình nhất.
Như vậy, khi sử dụng tranh ảnh, giáo viên cần chuẩn bị những câu hỏi
hướng dẫn học sinh khai thác nội dung cần được thể hiện trên bức tranh, ảnh và
những câu hỏi yêu cầu học sinh vận dụng những kiến thức đã học để giải thích
các hiện tượng được thể hiện trên bức tranh, ảnh.
* Phương pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề.
Phương pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề trong dạy học tích
hợp bảo vệ môi trường cần thực hiện và áp dụng như sau:
Ví dụ : Dạy mục II: Vấn đề môi trường và phát triển ở các nhóm
nước (Bài 42: Môi trường và sự phát triển bền vững – Địa lý 10- CB)
- Bước 1: Giáo viên nêu vấn đề, tạo tình huống có vấn đề:
Hình thức làm nương rẫy với kỹ thuật sản xuất lạc hậu ở một số nước đang
phát triển đã làm suy thoái đất và suy giảm diện tích rừng. Vậy hoạt động kinh
tế ở các nước phát triển với việc áp dụng kĩ thuật tiên tiến sẽ có ảnh hưởng như
thế nào đến môi trường?

Hình 5. Đốt rừng làm nương rẫy
- Bước 2: Giải quyết vấn đề.
Học sinh có thể đưa ra các giả thuyết: trong sản xuất nông nghiệp, các
nước phát triển đã sử dụng nhiều phân hóa học và thuốc trừ sâu; các nước phát
triển là những nước có nền công nghiệp hiện đại, sự phát triển đòi hỏi sử dụng
nhiều nhiên liệu, đã làm tăng lượng chất thải từ các nhà máy xí nghiệp…

9


Hình 6. Khói bụi do hoạt động của xe cộ và khu công nghiệp thải ra
- Bước 3: Kết luận:
Khí thải, chất thải từ các nhà máy, xí nghiệp và lượng phân bón, thuốc trừ
sâu dư thừa... đã làm ô nhiễm không khí, đất và nước ....
* Phương pháp thảo luận.
Bản chất của phương pháp thảo luận là giáo viên tổ chức cho học sinh thảo
luận
(theo cặp hoặc theo nhóm) để giải quyết các vấn đề có liên quan đến nội dung
bài học.
Phương pháp thảo luận có thể được tiến hành theo các bước sau:
- Bước 1: Giáo viên nêu chủ đề và các câu hỏi thảo luận.
- Bước 2: Học sinh thảo luận ( cặp hoặc nhóm)
- Bước 3: Giáo viên tóm tắt các ý kiến thảo luận, củng cố kiến thức.
Ví dụ: Mục 2: Một số thiên tai chủ yếu và biện pháp phòng chống( Bài 15:
Bảo vệ môi trường và phòng chống thiên tai – Địa lý 12- CB)
- Bước 1: Kể tên một số thiên tai mà em biết, giải thích nguyên nhân và hậu
quả.
- Bước 2: Học sinh thảo luận.
- Bước 3: Các nhóm đưa ra ý kiến, Giáo viên tóm tắt, củng cố và kết luận.
Một số thiên tai: Bão, Lũ quét, hạn hán...
Giải thích nguyên nhân:
- Chặt phá rừng bừa bãi, ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu, mưa axit,
TĐ nóng lên, thủng tầng ôzôn......

10

Hình 7. Lỗ thủng tầng ôzôn

Hình 8. Ngập lụt
+ Đối với con người: gia tăng các bệnh về đường hô hấp, gây ảnh hưởng đấn
sức khỏe do bức xạ tia cực tím, phá hủy các công trình xây dựng do mưa axit, …

11


2.3.3. Trong dạy thực nghiệm
Trong điều kiện thời gian có hạn, tôi chỉ trao đổi một vài kinh nghiệm khi
thực hiện đưa nội dung lồng ghép giáo dục cho học sinh ý thức bảo vệ môi
trường vào một tiết dạy cụ thể:
Ví dụ bài: Bảo vệ môi trường và phòng chống thiên tai ( Bài 15 – Địa
lý 12- CB)
* Xác định nội dung kiến thức trong bài.
- Hiểu được một số vấn đề chính về bảo vệ môi trường nước ta, mất
cân bằng sinh thái và ô nhiễm môi trường ( Nước, không khí, đất)
- Nắm được sự phân bố hoạt động của một số loại thiên tai chủ yếu
( Bão, ngập lụt, lũ quét, hạn hán...)
Vì vậy, tôi nhận thấy nên chọn nội dung bài học này để giáo dục cho học
sinh ý thức bảo vệ môi trường là phù hợp.
* Chuẩn bị:
Như tôi đã đặt vấn đề, trong bất cứ tình huống nào, trong bất cứ vấn đề gì
nếu có đủ thông tin cần tìm hiểu thì chúng ta sẽ quyết định đúng đắn, chính xác
hơn, tác dụng giáo dục sẽ hiệu qủa hơn. Cho nên phải chuẩn bị tốt các yêu cầu
cần thiết, từ thiết kế bài dạy, tư liệu cho đến sử dụng công nghệ thông tin. Như
thường lệ, để thiết kế bài giảng tốt, tôi có kế hoạch chuẩn bị, đồng thời giao
nhiệm vụ cụ thể cho học sinh.

- Chuẩn bị của học sinh:
Việc chuẩn bị của học sinh là một hình thức nghiên cứu trước bài mới, từ
đó các em sẽ nắm bài mới có chất lượng.
* Giao nhiệm vụ cho học sinh từng nhóm để tránh trùng lặp.
- Nhóm 1,2: Tìm các tranh, ảnh về ô nhiễm nguồn nước, không khí,
đất).
- Nhóm 3,4: Sưu tầm tranh, ảnh về hậu quả ô nhiễm môi trường ( Lũ
lụt, hạn hán, bão, xói mòn đất....)
* Giao nhiệm vụ cho cả lớp: Suy ngẫm về những hình ảnh đã tìm
được?
Bản thân em đã làm được những gì để góp phần bảo vệ môi trường từ
nhận thức đến hành động cụ thể.
* Tìm đọc: Các điều luật bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.
- Chuẩn bị của Giáo Viên:
+ Tìm tư liệu, hình ảnh chọn lọc về những nội dung như đã giao cho học
sinh sao cho vừa đủ, phù hợp với nội dung , bài dạy. chọn 4,5 hình ảnh ô nhiễm
môi trường cho học sinh tự suy ngẫm, trình bày trước lớp suy nghĩ, chính kiến
của mình khi được xem những hình ảnh đó.( Hiện tượng chặt phá rừng, đốt rừng;
khai thác thủy sản bằng chất nổ….)
+ Nghiên cứu các điều luật bảo vệ môi trường và TNTN.
12


+ Giáo Viên hướng dẫn học sinh nghiên cứu bài học từ tư liệu, từ hệ
thống câu hỏi nhằm giúp học sinh hiểu sâu sắc ô nhiễm môi trường, thiên tai
thường xảy ra Từ đó bồi dưỡng cho học sinh nâng cao ý thức bảo vệ môi trường,
biết ngăn chặn những hành vi phá hoại, tạo một lối sống có trách nhiệm và thân
thiện với thiên nhiên.
Từ việc nghiên cứu, tìm hiểu các nguồn tài nguyên bị ô nhiễm và hậu quả
của nó, từ đó giáo viên khắc sâu cho học sinh ý thức bảo vệ môi trường, cũng có

nghĩa là bảo vệ và xây dựng môi trường bền vững.
Hoạt động 1: Tìm hiểu vấn đề bảo vệ môi trường ở nước ta
- GV cho HS đọc mục 2, kết hợp hiểu biết của bản thân hãy nêu:
Những diễn biến bất thường về thời tiết và khí hậu xảy ra ở nước ta trong
những năm qua
Nêu tình trạng ô nhiễm môi trường ở nước ta, giải thích nguyên nhân?
HS trả lời, GV chuẩn kiến thức
+ Tình trạng mất cân bằng sinh thái môi trường làm gia tăng bão, lũ lụt,
hạn hán và các hiện tượng biến đổi thất thường về thời tiết và khí hậu....
+ Tình trạng ô nhiễm môi trường( Nước, không khí, đất..)
Hoạt động 2: Tìm hiểu một số thiên tai chủ yếu và biên pháp phòng chống
GV chia lớp thành 3 nhóm và giao nhiệm vụ cho từng nhóm:
+ Nhóm 1: Tìm hiểu Ngập lụt ( Nơi xảy ra, thời gian hoạt động, hậu
quả, nguyên nhân, biện pháp phòng chống...)
+ Nhóm 2: Tìm hiểu Lũ quét ( Nơi xảy ra, thời gian hoạt động, hậu
quả, nguyên nhân, biện pháp phòng chống...)
+ Nhóm 3: Tìm hiểu Ngập lụt ( Nơi xảy ra, thời gian hoạt động, hậu
quả, nguyên nhân, biện pháp phòng chống...
- HS các nhóm thảo luận, trình bày, GV chuẩn kiến thức
Các thiên tai
Ngập lụt
Lũ quét
Hạn hán
ĐBSH, ĐBSCL
Xảy ra đột ngột ở Nhiều địa phương
Nơi xảy ra
miền núi
Mùa mưa ( Từ tháng 5 Tháng 6 đến
Mùa khô( Từ
đến tháng 10) riêng tháng 10 ở miền

tháng 11 đến
Thời gian
DHMT(Từ tháng 9 đến Bắc.
tháng 4 năm sau)
hoạt động
tháng 12)
Tháng 10 đến
tháng 12 ở miền
Trung.
Phá huỷ mùa màng, tắc Thiệt hại về mùa Mất mùa, cháy
Hậu quả
nghẽn giao thông và ô
màng và tính
rừng, thiếu nước
nhiễm môi trường)
mạng của dân cư. cho sinh hoạt
Nguyên nhân - Địa hình thấp
- Địa hình dốc
Mưa axit, cân
- Mưa nhiều, tập trung - Mưa nhiều, tập bằng ẩm nhỏ hơn
13


theo mùa.
- Ảnh hưởng của thuỷ
triều.
Xây dựng hệ thống đê
điều, hệ thống thuỷ lợi.
Biện pháp
phòng chống

trung theo mùa
- Rừng bị chặt
phá.
- Trồng rừng và
sử dụng đất đai
hợp lí
- Canh tác hiệu
quả trên đất dốc
- Quy hoạch các
điểm dân cư.

0
- Trồng rừng
- Xây dựng hệ
thống thuỷ lợi
- Trồng cây chịu
hạn

Một số hình ảnh minh hoạ về ô nhiễm môi trường và hậu quả của ô
nhiễm môi trường

14


Qua việc hướng dẫn học sinh tìm hiểu nôi dung bài học để khẳng định:
bảo vệ môi trường là rất cần thiết vì hiện nay, môi trường là vấn đề nóng của
toàn nhân loại. Chúng ta thấy rằng, khí hậu ngày càng khắc nghiệt và khó dự báo
hơn, mưa bão lũ quét thất thường, suy thoái đất, nước, suy giảm nguồn tài
nguyên rừng, ô nhiễm môi trường xảy ra trên diện rộng… Đó là các vấn đề về

môi trường mà toàn nhân loại đã và đang đối mặt. Con người đã tác động quá
nhiều đến môi trường, khai thác đến mức cạn kiệt các nguồn tài nguyên, thải
nhiều chất độc làm cho môi trường không còn khả năng tự phân hủy.

15


Bảo vệ môi trường chính là bảo vệ sự sống của chúng ta. Chính phủ đã ban hành
hàng loạt các văn bản pháp luật về bảo vệ môi trường nhằm xử lý, răn đe những
tổ chức, cá nhân có hành vi làm tổn hại đến môi trường, rồi các công nghệ xử lý
rác thải, phát minh khoa học ra đời nhằm giảm thiểu những tác động đến môi
trường. Vậy còn bạn, có bao giờ bạn đã tự hỏi “mình đã làm gì để bảo vệ môi
trường và chống biến đổi khí hậu chưa?”.
Giáo viên đưa ra một vài tình huống: Nếu các em nhìn thấy người dân ở
đây đổ rác bừa bãi ngoài đường, phố, ngoài bãi biển, ở tại trường học, chứng
kiến cảnh tượng rác ăn quà mà các bạn vứt khắp sân trường, một số học sinh
tinh nghịch thì hái hoa, bẻ gãy cành cây....
Để học sinh trả lời câu hỏi sau: Khi chứng kiến cảnh đó em sẽ xử lí như
thế nào? Nội dung được lồng ghép, tích hợp trong mục 1,2 trong bài 15 Địa lí 12
(CB) liên quan đến bảo vệ môi trường. Đó cũng chính là trách nhiệm của học
sinh để góp phần thực hiện cuộc vận động “ Xây dựng trường học thân thiện, học
sinh tích cực”.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, bản
thân, đồng nghiệp và nhà trường
Qua quá trình lồng ghép các nội dung giáo dục cho học sinh ý thức bảo vệ
môi trường qua môn địa lý. Tôi đã dạy thí nghiệm cho 2 lớp ( Một lớp thí
nghiệm và một lớp đối chứng).
Kết quả học sinh đã có những hiểu biết và thấy được tầm quan trọng của việc
bảo vệ môi trường là rất cầ thiết, các em có thể sử lí được một số tình huống và
kết quả ạt được như sau:

Lớp được chọn Số bài kiểm tra
Điểm (%)
vào mục đích
của học sinh
Giỏi
Khá
TB
Dưới TB
Làm thí nghiệm
31
29,2
33,3
33,3
4,2
Làm đối chứng
29
16
32
36
16
Kết quả đạt được như trên tôi thấy việc giáo dục cho học sinh ý thức bảo vệ
môi trường qua môn địa lý có khả thi nên việc giảng dạy tích hợp giáo dục bảo
vệ môi trường qua bộ môn Địa lý đã làm cho nhận thức học sinh thay đổi trong
cách tiếp cận các nội dung kiến thức. Không những có những nhận thức, hành vi
đúng đắn về môi trường mà các em còn có hứng thú trong việc nghiên cứu, sưu
tầm hình ảnh và yêu thích bộ môn Địa lý. Điều này thể hiện qua chất lượng học
tập trong suốt chương trình THPT vì thế các em chọn môn Địa lý là môn thứ 4
để thi tốt nghiệp THPT.
Qua thời gian một năm thực hiện đề tài đã đem lại một kết quả đáng kể, khả
quan. Giáo dục được số lượng lớn học sinh biết ý thức hơn trong việc bảo vệ môi

trường và hiểu rõ bảo vệ môi trường là bảo vệ chính sự sống của chúng ta.

16


Trong tương lai thế hệ học sinh này sẽ là đội ngũ trí thức trẻ không những có
ý thức đối với môi trường mà còn là lực lượng nòng cốt cải tạo và xây dựng môi
trường tốt đẹp hơn và trong thực tế hướng các em làm những việc cụ thể hàng
ngày như:
* Tổ chức cho HS tham gia dọn vệ sinh làm sạch môi trường:
- Hàng ngày phân công các em dọn vệ sinh trường, lớp, gia đình..
Tổ chức cho các em vệ sinh các khu công cộng xung quanh trường( đường
đi, trồng và chăm sóc cây xanh, tết trồng cây, ngày môi trường thế giới, các ngày
lễ, tết....)
* Tổ chức thi viết: Tìm hiểu các giải pháp làm giảm thiểu nguy cơ ô nhiễm
môi trường, sưu tầm tranh ảnh về các hiểm hoạ gây ô nhiễm môi trường.
* Tuyên truyền, giáo dục ý thức bảo vệ môi trường của các cá nhân một
cách cụ thể như ( tiết kiệm điện, phân loại rác thải trong gia đình, không vứt rác
bừa bãi, không bẻ cành chặt phá cây xanh...)
Để có nội dung tích hợp tốt trong việc lồng ghép giáo dục môi trường vào bài
dạy, tôi nhận thấy có một số thuận lợi và khó khăn sau:
- Thuận lợi:
+ Sự quan tâm giúp đỡ của đồng nghiệp, nhà trường.
+ Giáo viên nhiệt tình, yêu nghề, sau các tiết dạy đã tham khảo sát các ý kiến
của tổ trưởng chuyên môn để rút kinh nghiệm.
+ Các phương tiện thông tin đại chúng đã cung cấp nhiều thông tin môi
trường.
- Khó khăn:
Tốn nhiều thời gian, công sức để tìm tư liệu. Phương tiện, đồ dùng, máy móc
dạy học còn quá khó khăn thì khó cho việc thực hiện thường xuyên.

Trên đây là một vài kinh nghiệm mà bản thân tôi tự rút ra trong quá trình
giảng dạy “ lồng ghép giáo dục bảo vệ môi trường cho học sinh THPT trong dạy
học môn Địa lý”. Hy vọng tôi sẽ nhận được sự góp ý, trao đổi về cách làm, cách
thực hiện tốt nhất từ phía đồng nghiệp để đem lại hiệu quả tốt nhất trong dạy và
học môn Địa lý ở nhà trường.
3. KẾT LUẬN
3.1 Kết luận
Trên đây là một số biện pháp mà cá nhân tôi đã nỗ lực thực hiện trong giảng
dạy bộ môn Địa lý thời gian qua. Thời gian một năm thực hiện đề tài đã đem lại
một kết quả đáng kể, khả quan. Giáo dục được số lượng lớn học sinh biết ý thức
hơn trong việc bảo vệ môi trường và hiểu rõ bảo vệ môi trường là bảo vệ chính
sự sống của chúng ta.
3.2 Kiến nghị

17


- Đề nghị Sở GD& ĐT, Trường THPT Nguyễn Thị Lợi quan tâm nhiều hơn
đến môn học, cung cấp thêm tư liệu dạy học cho môn Địa lý, nhiều tranh ảnh về
giáo dục bảo vệ môi trường. Tài liệu mới nhất về Địa lí địa phương
- Tổ chức nhiều chuyên đề để giáo viên học hỏi thêm, chuyên sâu về môn
học.
- Cung cấp các văn bản pháp luật mới nhất kịp thời hơn.
Vậy tôi mạnh dạn trình bày sáng kiến kinh nghiệm này đề nghị hội đồng khoa
học các cấp xem xét.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN
Thanh Hóa, ngày 20 tháng 5 năm 2016
CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của

mình viết, không sao chép nội dung của
người khác.

Lê Thị Tuyết

18


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Giáo dục bảo vệ môi trường trong môn Địa lý THPT.
2. Các thông tư của ngành GD&ĐT.
3. Các điều luật bảo vệ và phát triển môi trường và TNTN
5. Tài liệu: lý luận dạy học Địa lý.
6. Tài liệu: Bồi dưỡng thường xuyên chu kỳ III
7. Tạp chí: Thế giới trong ta.
8. SGK và SGV Địa lí 10,11,12
9. Chuẩn kiến thức môn địa lý khối 10,11,12
10. Hướng dẫn phân phối chương trình môn Địa lý

19


20