Kinh nghiệm tích hợp nội dung học tập và làm theo tấm gương đạo đức hồ chí minh trong môn ngữ văn 6 trường THCS nga trung

MỤC LỤC
Trang
I

MỞ ĐẦU

1

1

Lý do chọn đề tài

1

2

Mục đích nghiên cứu

2

3

Đối tượng nghiên cứu

2

4

Phương pháp nghiên cứu

2

II

NỘI DUNG

3

1

Cơ sở lý luận của SKKN

3

2

Thực trạng vấn đề

3

3

Các giải pháp giải quyết vấn đề

5

3.1

Hiểu được giá trị của tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ
Chí Minh

5

3.2

Mục đích tích hợp giáo dục tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh trong chương trình ngữ văn THCS

5

3.3

Ý nghĩa của việc tích hợp giáo dục tư tưởng và tấm gương
đạo đức Hồ Chí Minh trong chương trình ngữ văn THCS.

6

3.4

Vận dụng nguyên tắc tích hợp giáo dục tấm gương đạo đức
Hồ Chí Minh trong chương trình ngữ văn THCS

6

3.5

Những chủ đề tích hợp giáo dục tấm gương đạo đức Hồ
Chí Minh trong chương trình ngữ văn THCS

7

3.6

Áp dụng mức độ tích hợp giáo dục tấm gương đạo đức Hồ
Chí Minh trong chương trình ngữ văn THCS

7

3.7

Những chủ đề, mức độ, nội dung tích hợp giáo dục tư
tưởng đạo đức Hồ Chí Minh ở môn Ngữ Văn 6

8

3.8

Vận dụng tích hợp tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong
các văn bản lớp 6

9

Hiệu quả SKKN

11

4
III

KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ

12

Tài liệu tham khảo

14

Danh mục các sáng kiến đã được đánh giá

15

1


I. MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
1.1. Cơ sở lý luận
Với môn Ngữ văn không chỉ cung cấp cho học sinh kiến thức về văn
chương mà còn mang một sứ mạng cao cả là bồi dưỡng tâm hồn, nhân cách học
sinh. Do vậy môn Ngữ văn có vai trò đặc biệt trong việc hình thành những con
người có trình độ học vấn phổ thông; có ý thức tự tu dưỡng, biết yêu thương quý
trọng gia đình, bạn bè; có lòng yêu nước, yêu Chủ nghĩa xã hội; biết hướng tới
những tình cảm tốt đẹp; có tư duy sáng tạo và bước đầu cảm nhận được chân thiện - mỹ trong nghệ thuật.
Trong những năm vừa qua, thực hiện chương trình sách giáo khoa mới
cùng với phong trào đổi mới phương pháp dạy học trong nhà trường phổ thông,
môn văn đã mang tính cập nhật hơn, gắn với thực tế cuộc sống hơn. Cho nên
vấn đề tích hợp nội dung cuộc vận động Học tập và làm theo tấm gương đạo
đức Hồ Chí Minh là vô cùng thiết thực và cần phải có sự quan tâm đúng mức
của mỗi giáo viên trong quá trình giảng dạy. Điều đó cũng thể hiện một cách rõ
ràng sự tích cực và nghiêm túc của mỗi giáo viên trong việc tham gia hưởng ứng
cuộc vận động manh tính xã hội rộng lớn, có ý nghĩa vô cùng quan trong và sâu

sắc này. Bởi như chúng ta đều biết: “Mỗi bài nói, bài viết, một lời căn dặn, một
buổi gặp gỡ, công tác của Người đều chứa đựng ý nghĩa tư tưởng, hành vi và
quan hệ đạo đức cách mạng sáng ngời. Con người, cuộc đời và sự nghiệp cách
mạng của Người đều là tấm gương đạo đức cho toàn Đảng, toàn dân ta học tập
suốt đời”. ( Tài liệu phục vụ cuộc vận động Học tập và làm theo tấm gương đạo
đức Hồ Chí minh, nhà xuất bản chính trị quốc gia, năm 2007). Đặc biệt trong
phiên họp lần thứ 24 tại Pari, tổ chức UNESCO đã tôn vinh: Hồ Chí Minh là
một vị anh hùng giải phóng dân tộc và là một danh nhân văn hóa thế giới .
Trực tiếp giảng dạy và phụ trách chuyên môn Trường THCS Nga Trung, tôi
thấy nội dung giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh có vai trò, ý nghĩa quan
trọng bởi đạo đức là nền tảng của người cách mạng. Việc tích hợp nội dung giáo
dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh vào một số môn học ở trường phổ thông góp
phần rèn luyện đạo đức, tác phong cho các em học sinh, nâng cao chất lượng
giáo dục trong nhà trường, đáp ứng nhu cầu đào tạo thế hệ trẻ cho xã hội, trong
đó bộ môn Ngữ văn có vai trò rất quan trọng.
1. 2. Cơ sở thực tiễn
Tư tưởng Hồ Chí Minh được tích hợp trong môn học sẽ đem đến cho học
sinh một niềm tin, sự nhận thức đúng đắn, tránh được những biểu hiện sai lệch
do tác động của xã hội trong cơ chế thị trường và sự bùng nổ của công nghệ
thông tin như hiện nay.
Việc tích hợp nội dung giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong môn
Ngữ văn trong thời đại ngày nay là vô cùng cần thiết, là cấp bách bởi mục tiêu
môn học chứa nội dung giáo dục nhân cách con người. Nội dung môn học có
2


nhiều địa chỉ có thể giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh và đặc biệt đáp ứng nhu cầu
đào tạo con người của xã hội Việt Nam hiện đại .
Hơn nữa học sinh lớp 6 là lớp đầu cấp. Học sinh còn mới bước vào THCS
chưa hình thành rõ nhân cách. Nên việc giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh

để hoàn thiện nhân cách cho học sinh là điều rất cần thiết.
Chính vì vậy, tôi chọn nội dung “Kinh nghiệm tích hợp nội dung học tập
và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trong môn Ngữ Văn 6 Trường
THCS Nga Trung” để thực hiện đề tài sáng kiến kinh nghiệm.
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Mục đích nghiên cứu của đề tài SKKN: “Kinh nghiệm tích hợp nội dung
học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trong môn Ngữ Văn 6
Trường THCS Nga Trung” được vận dụng trong giảng dạy một số văn bản
trong chương trình Ngữ văn 6 nhằm củng cố kiến thức cơ bản, rèn kĩ năng cảm
thụ thơ, văn cho học sinh về đề tài quê hương, đất nước, con người, tình yêu đối
với Bác Hồ kính yêu...
Nghiên cứu đề tài này, bản thân tôi có thêm kiến thức, kinh nghiệm để thực
hành giảng dạy và chỉ đạo chuyên môn trong nhà trường. Ngoài ra, còn có mục
đích mong muốn trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp để cùng nhau tìm ra giải
pháp tối ưu nhất trong giảng dạy theo hướng đổi mới: tích hợp liên môn trong
nhà trường THCS hiện nay.
Từ đó, chúng ta đã tìm tòi nghiên cứu, áp dụng và đúc rút kinh nghiệm qua
nhiều năm giảng dạy để tìm ra những giải pháp hữu hiệu giúp học sinh hiểu
được tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh thông qua các văn bản trong nhà trường
THCS nói riêng và các tác phẩm văn thơ trong nước và ngoài nước nói chung.
Góp phần mang lại cho chúng tôi hiệu quả cao trong việc “Nâng cao chất lượng
dạy-học” và phong trào thi đua hai tốt “Dạy tốt – Học tốt” của ngành. Giúp học
sinh tích cực, chủ động trong việc vận dụng kiến thức đã học vào đời sống thực
tế để có thể giải quyết các tình huống ngoài ý muốn một cách thuận lợi theo tư
tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh.
3. ĐỐI TƯỢNG
Đối tượng nghiên cứu SKKN: Tích hợp nội dung "Học tập và làm theo
tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trong môn ngữ văn Lớp 6 trường THCS
Nga Trung năm học 2016 – 2017 (đến tháng 4 năm 2017).
4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

4.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu
Tìm hiểu bằng cách đọc, nghiên cứu tài liệu về phương pháp giảng dạy
và các tài liệu về tấm gương đạo đức của Bác.
4.2. Phương pháp khảo sát, điều tra
Khảo sát đầu năm, điều tra qua phiếu học tập, qua sinh hoạt ngoại khóa.
4.3. Phương pháp đàm thoại, thuyết trình
Đàm thoại, thuyết trình trực tiếp trong giờ học, ra chơi, sinh hoạt đầu giờ,
giữa giờ.
4.4. Phương pháp kiểm tra đánh giá
3


Sau mỗi giờ học có kiểm tra đánh giá kết quả một cách nhẹ nhàng, trung
thực. Sau tiết kiểm tra có đánh giá rút kinh nghiệm cụ thể, động viên những em
thực hiện tốt, nhắc nhở những em thực hiện chưa tốt. Giáo viên rút kinh nghiệm
cho giờ giảng, bài giảng sau được tốt hơn và hình thức kiểm tra sát hơn, thiết
thực hơn.
II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Ngữ văn là 1 môn học thuộc nhóm khoa học xã hội, nó có tầm quan trọng
rất lớn trong việc giáo dục tư tưởng, quan điểm tình cảm cho học sinh. Đây cũng
là môn học góp phần hình thành nên những kiến thức cơ bản và quan trọng nhất
hình thành nhân cách con người, chuẩn bị cho các em một hành trang để bước
vào đời hoặc học lên những bậc cao hơn. Đó cũng là chiếc chìa khóa mở cửa
cho tương lai. Chính vì thấy được tầm quan trọng trong việc dạy và học môn
ngữ văn nói chung và môn ngữ văn cấp THCS nói riêng đồng thời phát huy
cao hơn hiệu quả giảng dạy theo tinh thần đổi mới sách giáo khoa và quan điểm
tích hợp là vấn đề được quan tâm nhất hiện nay.
Tư tưởng Hồ Chí Minh soi đường cho Đảng và nhân dân Việt Nam trên con
đường xây dựng đất nước vì mục tiêu: dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng,

dân chủ, văn minh. Vì vậy, phải nghiêm túc học tập tư tưởng Hồ Chí Minh để
nâng cao tư duy lý luận, rèn luyện bản lĩnh chính trị, nâng cao đạo đức cách
mạng, năng lực công tác, thực hiện tốt các nhiệm vụ cách mạng trọng đại của
Đảng, của Nhà nước ta trên con đường quá độ lên chủ nghĩa xã hội.
Vấn đề tích hợp trong dạy học ngữ văn trung học cơ sở là một trong những
nội dung đổi mới về nội dung và phương pháp dạy học trong chương trình sách
giáo khoa mới mà chúng ta đã thực hiện trong những năm qua. Tích hợp các nội
dung giảng dạy đối với các bộ môn khoa học xã hội là mối liên hệ bên trong,
mối liên hệ bản chất của nội dung – tư duy – tư tưởng, luôn tiềm ẩn và rất linh
hoạt. Trong chương trình giảng dạy, giáo viên ngữ văn không chỉ cần có sự tích
hợp nội dung kiến thức, kĩ năng của ba phân môn văn – tiếng Việt – tập làm văn
mà còn phải tích hợp nội dung kiến thức, kĩ năng của các môn học khác có liên
quan, các vấn đề trong thực tiễn đời sống và đặc biệt là các nội dung giáo dục
thái độ tư tưởng cho học sinh một cách linh hoạt, uyển chuyển và tinh tế.
2. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ
2.1. Thuận lợi
Công cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức của
HCM” đã phát triển rộng khắp trong cả nước: trong các ngành nghề, các cơ
quan đoàn thể, mọi tầng lớp nhân dân và đặc biệt là ngành giáo dục. Công cuộc
vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức của HCM” tại trường
THCS Nga Trung đã được đưa vào kế hoạch dạy học trong nhiều năm nay ở tất
cả các bộ môn. Ngoài những hoạt động ngoại khóa của Liên Đội thì giáo viên
4


cũng cũng đã tìm tòi vận dụng tích hợp vào trong bài dạy của mình đặc biệt là ở
bộ môn ngữ văn.
Nhà trường phối kết hợp với các tổ chức đoàn thể: Đoàn, Đội, Công đoàn tổ
chức các chuyên đề, hoạt động ngoại khóa tập thể vui tươi lành mạnh theo chủ
điểm của tháng, giáo dục cho các em kỹ năng sống khiến cho học sinh yêu

trường, yêu lớp, điều đó giúp giáo viên dễ tích hợp giáo dục tư tưởng đạo đức
Hồ Chí Minh đối với học sinh.
Đối với học sinh lớp 6, các em mới vào đầu cấp, còn non nớt, ngây thơ có
tư tưởng đạo đức ngoan, có ý thức học tập nên việc giảng dạy và việc tích hợp
liên môn và các bài giảng được tiến hành thuận lợi. Đáp ứng được yêu cầu nâng
cao chất lượng dạy và học trong nhà trường. Tiếp nhận những giá trị tác phẩm
viết về Hồ Chí Minh và do Hồ Chí Minh sáng tác càng thấy rõ hơn tầm vóc tư
tưởng và chiều sâu tình cảm của nhà yêu nước, nhà văn hóa Hồ Chí Minh.
Bản thân là giáo viên giảng dạy và chỉ đạo chuyên môn lâu năm, có kinh
nghiệm, nhiệt tình trong giảng dạy, yêu nghề, mến trẻ, luôn học hỏi và tự học
để nâng cao trình độ, hiểu biết xã hội, đọc, thuộc các câu chuyện, câu thơ, câu
văn về Bác nên được học sinh tin tưởng, yêu mến, kính trọng. Từ đó, học sinh
thích học, thích nghe và thích được làm theo lời thầy giáo hướng dẫn để thể hiện
mình là học sinh đã học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
Trong nhà trường, với đặc trưng của môn KHXH & NV và với tính giáo
dục thẩm mỹ, môn Ngữ văn giúp học sinh bồi dưỡng năng lực tư duy, làm giàu
xúc cảm thẩm mỹ và định hướng thị hiếu lành mạnh để hoàn thiện nhân cách
cho học sinh.
Nội dung SGK cấp THCS có rất nhiều văn bản có nhiều nội dung nói lên vẻ
đẹp tâm hồn, tình cảm và nhân cách của Người.
2.2. Khó khăn
Học sinh lớp 6 nói riêng và học sinh THCS nói chung có hiểu biết cuộc đời,
hoạt động, tư tưởng Hồ Chí Minh chưa có nhiều, một số còn nhầm lẫn, sai lầm
về sự kiện. Một phần nhỏ không nhiệt tình trong việc tìm hiểu về cuộc đời và sự
nghiệp Hồ Chí Minh, mà chỉ học thuộc để trả bài. Hiểu biết của học sinh phổ
thông về Hồ Chí Minh và tư tưởng của Người còn đơn giản, nặng về cảm tính,
tác động của tư tưởng HCM đến suy nghĩ, hành động của học sinh chưa mạnh
mẽ, hiệu quả chưa cao. Về mặt lý tưởng, tình cảm cách mạng, học sinh đã
“Sống, học tập, lao động theo gương Bác Hồ vĩ đại”, nhưng chưa hiểu gì nhiều
về tư tưởng của Bác.

Kết quả khảo sát:
(Khảo sát trong tháng 8 năm 2016) :
Nội dung
khảo sát

Có hiểu biết về
cuộc đời của
Bác

Không hiểu
biết về cuộc
đời của Bác

Có vận dụng
học tập và
làm theo

Không vận
dụng

Mức độ

11/42(26%)

31/42 (74%)

6/42(14%)

36/42(86%)
5

Về phía giáo viên, tuy giáo viên rất tâm huyết và tích cực nhưng còn lúng
túng về nội dung và phương pháp tích hợp nội dung này bởi tài liệu hướng dẫn
giảng dạy việc tích hợp này không nhiều mà lại mang tính hàn lâm, phần lớn
giáo viên phải tự mày mò, nghiền ngẫm, thử nghiệm… Phương pháp tích hợp
đôi khi khiên cưỡng, áp đặt mang tính thuyết giáo không gây hứng thú cho học
sinh.
3. CÁC GIẢI PHÁP GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh hiện nay đang có giá
trị to lớn trong xã hội, đặc biệt là đối với giáo dục. Ðể thực hiện tốt nội dung
học tập và làm theo Bác theo hướng tích hợp phân môn Ngữ văn, giáo viên cần
quán triệt và thực hiện tốt các giải pháp cơ bản sau đây:
3.1. Hiểu được Giá trị của tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh
3.1.1.Tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh
- Trọn đời phấn đấu, hy sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng
giai cấp, giải phóng con người và nhân loại
- Ý chí và nghị lực tinh thần to lớn, vượt qua mọi thử thách, khó khăn để đạt
mục đích
- Tuyệt đối tin tưởng vào sức mạnh của nhân dân, kính trọng nhân dân, hết
lòng, hết sức phục vụ nhân dân
- Nhân ái, vị tha, khoan dung, nhân hậu, hết mực vì con người
- Cần kiệm, liêm chính, chí công, vô tư, đời riêng trong sáng, lối sống thực
sự giản dị và khiêm tốn
3.1.1. Vai trò của tư tưởng Hồ Chí Minh
- Là một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của Đảng và nhân
dân ta vì đó là:
+ Trí tuệ của nhân loại, tính cách mạng triệt để của giai cấp công nhân,
truyền thống văn hoá và sức mạnh đại đoàn kết dân tộc.

+ Tài sản vô giá: làm nên sức mạnh Việt Nam, chiến thắng mọi kẻ thù xây
dựng và chấn hưng đất nước hôm nay.
- “Tư tưởng của người đã và đang soi đường cho cuộc đấu tranh của nhân
dân ta giành thắng lợi, trở thành những giá trị bền vững của dân tộc Việt Nam và
lan toả ra thế giới”.
3.2. Mục đích tích hợp giáo dục tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh
trong chương trình ngữ văn THCS
- Trang bị cho học sinh những hiểu biết cần thiết, cơ bản về đạo đức Hồ Chí
Minh, trên cơ sở đó các em có được nhận thức, thái độ và hành vi tích cực theo
tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
- Giáo dục ý thức quan tâm đến việc học tập, làm theo tấm gương đạo đức
Hồ Chí Minh; làm cho việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh thành thói quen và nếp sống của học sinh.
6


- Phát triển kỹ năng thực hành, kỹ năng phát hiện và ứng xử tích cực trong
việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
- Góp phần giáo dục cho học sinh trở thành người công dân tốt, biết sống và
làm việc theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh và có trách nhiệm với đất nước.
3.3. Ý nghĩa của việc tích hợp giáo dục tư tưởng và tấm gương đạo đức
Hồ Chí Minh trong chương trình ngữ văn THCS.
- Tư tưởng và đạo đức cách mạng của Hồ Chí Minh là sự phản ánh, phát
triển những phẩm chất tốt đẹp của nhân dân lao động từ xưa đến nay phù hợp
với quy luật phát triển của xã hội.
- Hồ Chí Minh là anh hùng dân tộc Việt Nam, là một nhà văn hóa lớn. Tác
phong đạo đức đã hun đúc nên những giá trị mới của đời sống và hình thành
những chuẩn mực đạo đức cho dân tộc.
- Tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh góp phần làm nên những giá trị mới về
đạo đức và văn hóa, tư tưởng cho Việt Nam và thế giới.

- Hồ Chí Minh là người luôn chú ý đến việc bồi dưỡng giáo dục thế hệ trẻ
để họ trở thành những con người có phẩm chất "vừa hồng, vừa chuyên".
- Tiếp nhận những giá trị tác phẩm viết về Hồ Chí Minh và do Hồ Chí Minh
sáng tác càng thấy rõ hơn tầm vóc tư tưởng và chiều sâu tình cảm của nhà yêu
nước, nhà văn hóa Hồ Chí Minh.
- Trong nhà trường với đặc trưng của môn Khoa học xã hội và nhân văn,
với tính giáo dục thẩm mỹ, môn Ngữ văn giúp học sinh bồi dưỡng năng lực tư
duy, làm giàu xúc cảm thẩm mỹ và định hướng thị hiếu lành mạnh để hoàn thiện
nhân cách cho học sinh.
3.4. Vận dụng nguyên tắc tích hợp giáo dục tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh
- Với giáo viên dạy ngữ văn THCS, nội dung tích hợp giáo dục tấm gương
đạo đức Hồ Chí Minh trở thành nội dung bắt buộc trong chương trình, điều đó
thể hiện trong kế hoạch dạy học bộ môn ở nhà trường.
- Mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục về tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh ở các cấp học, bậc học phải phù hợp với mục tiêu giáo dục của các cấp
học, bậc học tương ứng, góp phần thực hiện mục tiêu của giáo dục phổ thông
nói chung, bám sát chuẩn kiến thức kĩ năng của môn học.
- Giáo dục về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh phải phù hợp với đặc điểm
tâm sinh lý lứa tuổi học sinh, được triển khai theo hướng tích hợp vào các môn
học và các hoạt động giáo dục chính khóa, ngoại khóa phù hợp với đặc trưng
môn học, không làm thay đổi mục tiêu và nội dung của môn học, bài học, đảm
bảo tự nhiên, nhẹ nhàng, tránh gây nặng nề, góp phần vào việc tạo nên sự gắn
bó nội dung học tập với thực tiễn cuộc sống. Tức là dựa trên cơ sở đổi mới
phương pháp dạy học để giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh. Đa dạng hóa các hình
thức hoạt động của học sinh, tạo hứng thú, chủ động, tích cực của học sinh.
- Tăng cường sử dụng các phương tiện dạy học, sưu tầm tư liệu, hình ảnh để
tiết dạy có hiệu quả giáo dục cao.
7

3.5. Những chủ đề có thể tích hợp giáo dục tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh trong môn Ngữ văn THCS
- Tấm gương đạo đức Hồ Chỉ Minh về trung thực, trách nhiệm.
- Tư tưởng Hồ Chí Minh về tuyệt đối tin tưởng vào sức mạnh của nhân dân
và tẩm gương đạo đức Hồ Chí Minh về suốt đời gắn bó với nhân dân.
- Tấm gương của một con người nhân ái, vị tha, khoan dung, nhân hậu hết
mực vì con người.
- Tấm gương cần, kiệm, liêm chính, chí công vô tư, đời riêng trong sáng,
nếp sống giản dị và đức khiêm tốn phi thường.
- Tư tưởng tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh về đoàn kết.
Tùy theo lứa tuổi học sinh ở các lớp, các cấp học, bậc học mà nội dung giáo
dục ở các mức độ khác nhau, thông qua môn học và hoạt động giáo dục khác
nhau.
3.6. Áp dụng mức độ tích hợp giáo dục tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh vào bài giảng Ngữ văn THCS
- Tùy theo nội dung từng bài, đặc điểm môn học để lựa chọn mức độ tích
hợp thích hợp. Không thể lấy việc dạy học nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh hay
kể chuyện Hồ Chí Minh thay thế cho bài học Ngữ văn. Do vậy giáo viên cần
đảm bảo tính tích hợp theo các mức độ sau:
+ Tích hợp giáo dục toàn phần (cả bài) mức độ cao nhất
+ Tích hợp giáo dục bộ phận (một phần của bài học)
+ Tích hợp giáo dục bằng liên hệ vào nội dung bài học.
- Đối với các tiết dạy có nội dung tích hợp bộ phận thì GV có thể vào lớp
trước giờ dạy trong giờ nghỉ giữa hai tiết học chuẩn bị phương tiện dạy học và
trình chiếu một số hình ảnh, mở một bài hát, kể một câu chuyện về tấm gương
đạo đức Hồ Chí Minh như một nội dung giao lưu bình thường giữa giáo viên và
học sinh, nhằm tạo ra tâm lí thoải mái cho HS tiếp nhận những nội dung giáo
dục tích hợp sẽ thực hiện trong bài đồng thời định hướng cho HS tự giác liên hệ
so sánh đối chiếu với tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh khi học những nội dung

bài học có liên quan. Như vậy khi giáo viên có câu hỏi gợi ý, gợi mở liên hệ
học sinh sẽ tự liên hệ và rút ra bài học cần thiết cho mình mà giáo viên không
cần phải thuyết giáo suông mang tính áp đặt khiên cưỡng.
- Với các tiết dạy mà nội dung tích hợp chỉ ở mức liên hệ, giáo viên có thể
gợi mở cho học sinh liên hệ tới các câu chuyện mà các em biết hoặc những hiểu
biết của các em về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh để HS tự liên hệ và rèn
luyện kĩ năng thực hành, kĩ năng phát hiện và ứng xử tích cực trong việc học tập
và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, giáo viên cũng có thể trình chiếu
một số hình ảnh có tính so sánh đối chiếu để HS tự nhìn nhận đánh giá và có
nhận thức sâu sắc về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
- Từ những cách làm trên, giáo viên có thể đạt được mục tiêu tích hợp của
mình, vừa trang bị cho HS những hiểu biết cần thiết, cơ bản về tấm gương đạo
đức Hồ Chí Minh, đồng thời với việc phát triển kĩ năng thực hành, phát hiện của
8


HS về những giá trị đạo đức tốt đẹp trong tấm gương đạo đức của Bác Hồ, từ đó
hoàn thành mục tiêu giáo dục thái độ đạo đức dự kiến tích hợp trong bài .
3.7. Những chủ đề và mức độ, nội dung tích hợp giáo dục tư tưởng đạo
đức Hồ Chí Minh ở môn Ngữ Văn 6
Trong chương trình Ngữ văn THCS có nhiều địa chỉ tích hợp, song trong
chuyên đề này tôi chỉ đề cập đến tích hợp giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí
Minh qua các văn bản trong chương trình Ngữ văn 6.
Để có một tiết giảng văn hay, hấp dẫn, nội dung tích hợp đúng, vừa đủ,
giáo viên cần xác định đúng chủ đề và nội dung tích hợp:
Tên bài

Chủ đề

Con Rồng Đoàn kết, tự

cháu Tiên hào dân tộc

Mức độ

Nội dung tích hợp

Ghi chú

Liên hệ

- Bác luôn đề cao
truyền thống đoàn
kết giữa các dân
tộc anh em và niềm
tự hào về nguồn
gốc Con Rồng cháu
Tiên.

Tư tưởng đại
đoàn kết Hồ Chí
Minh, Học viện
HCQG, tr.117189, HVHCQG,
2002.

Thánh
Gióng

Yêu nước và Liên hệ
tự hào về
truyền thống

đánh giặc
giữ nước của
dân tộc

- Quan niệm của
Bác: nhân dân là
nguồn gốc sức
mạnh bảo vệ Tổ
quốc.

Tư tưởng Hồ Chí
Minh về vấn đề
dân tộc, Tư tưởng
Hồ Chí Minh,
Học viện HCQG,
tr.40, HVHCQG,
2002.

Đêm nay
Bác
không
ngủ
(Minh
Huệ)

Thương dân, Toàn bộ
quên mình vì
mọi người

- Ngợi ca vẻ đẹp

lãnh tụ Hồ Chí
Minh: hi sinh quên
mình vì hạnh phúc
dân tộc, tình yêu
thương của Bác đối
với nhân dân (đoàn
dân công, anh bộ
đội).

Đạo đức và tác
phong của Hồ
Chủ tịch, Trường
Chinh, Hồ Chí
Minh, tác gia, tác
phẩm và nghệ
thuật ngôn từ, tr
71-79, NXBGD,
2003.
9


Lòng yêu Yêu nước,
nước (Iđộc lập dân
li-a Ê-ren- tộc
bua)

Liên hệ

- Liên hệ với tư
tưởng độc lập dân

tộc, lòng yêu nước
của Bác.

Tư tưởng Hồ Chí
Minh về vấn đề
dân tộc, Tư tưởng
Hồ Chí Minh,
Học viện HCQG,
tr.40, HVHCQG,
2002.

3.8. Vận dụng tích hợp tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong các văn
bản lớp 6
3.8.1. Tiết 1: Đọc thêm văn bản: Con Rồng cháu Tiên
(truyền thuyết).
Đối với văn bản này, giáo viên tích hợp ở mức độ: liên hệ. Do vậy, giáo
viên ngoài việc rèn cho học sinh kỹ năng sống: Tự nhận thức và xác định được
nguồn gốc tổ tiên, xác định giá trị bản thân: lòng biết ơn tổ tiên và có trách
nhiệm với việc gìn giữ, phát huy những truyền thống tốt đẹp của dân tộc, cần
bồi dưỡng học sinh lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc, tinh thần đoàn
kết. Giáo viên tích hợp giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh vào văn bản theo mức
độ liên hệ về việc: Đề cao truyền thống đoàn kết giữa các dân tộc anh em và
niềm tự hào về nguồn gốc con Rồng, cháu Tiên của dân tộc Việt Nam.
Giáo viên đặt câu hỏi dẫn dắt như sau: Ông cha ta sáng tạo ra câu chuyện
này nhằm mục đích gì? (Giải thích, suy tôn nguồn gốc giống nòi. Thể hiện ý
nguyện đoàn kết, thống nhất cộng đồng của người Việt). Truyện đã bồi đắp cho
em những tình cảm nào? (Tự hào dân tộc, yêu quí truyền thống dân tộc, đoàn
kết, thân ái với mọi người). Sau đó giáo viên hỏi câu hỏi liên hệ tích hợp gần gũi
với vấn đề trao đổi ở trên: Khi đến thăm đền Hùng, Bác Hồ đã nói điều gì? (Các
vua Hùng đã có công dựng nước. Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước).

Trong công cuộc giữ nước, nhân dân ta đã thực hiện lời hứa của Bác ra sao?
(Tinh thần đoàn kết giữa miền ngược và miền xuôi. Cùng đồng lòng xây dựng
và bảo vệ vững chắc tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Chính tinh thần đoàn
kết đã thấm sâu vào con tim, khối óc của mỗi người Việt Nam. Đó là sức mạnh
giúp nhân dân Việt Nam giành được thắng lợi này đến thắng lợi khác, đánh đuổi
mọi kẻ thù xâm lược). Còn là học sinh, em sẽ làm gì để thực hiện lời dạy đó của
Bác? (Ra sức học tập, rèn luyện để trở thành con ngoan, trò giỏi, cháu ngoan
Bác Hồ; yêu thương, giúp đỡ bạn bè và mọi người xung quanh. ).
3.8.2. Tiết 5,6: Văn bản: Thánh Gióng
( Truyền thuyết)
Đây là văn bản truyền thuyết với chủ đề yêu nước, tự hào dân tộc, tinh thần
đoàn kết, ưa chuộng hòa bình. Đối với văn bản này sau khi giáo viên cho học
sinh tìm hiểu về sự ra đời của Gióng, Thánh Gióng lớn lên và ra trận. Từ hình
ảnh này giáo viên tích hợp về tinh thần đoàn kết, yêu thương giúp đỡ nhau của
10


nhân dân ta. Giáo viên hỏi: Em nào biết ngày nay ở làng Gióng vẫn truyền lại
phong tục gì? Điều đó có ý nghĩa gì? (Thi nấu cơm, hái cà. Đây là hình thức tái
hiện lại quá khứ. Gióng lớn lên bằng thức ăn đồ mặc của nhân dân, được nhân
dân nuôi dưỡng bằng những cái bình thường, giản dị). Chi tiết Gióng nhổ tre
đánh giặc giáo viên tích hợp câu nói của Bác trong: Lời kêu gọi toàn quốc
kháng chiến: “Ai có súng thì dùng súng, ai có gươm thì dùng gươm, không có
gươm thì dùng cuốc thuổng, gậy gộc” để thấy được nhân dân ta ai cũng yêu
nước, không chỉ đánh giặc bằng vũ khí mà bằng cả cỏ cây của đất nước, bằng tất
cả những gì giết được giặc. Trong những ngày đầu kháng chiến, Đảng ta đã lãnh
đạo hàng nghìn, hàng vạn anh hùng noi gương Thánh Gióng dùng gậy tầm vông
đấu tranh chống thực dân Pháp xâm lược. Em thuộc câu thơ, câu văn nào có nội
dung tương tự không? Giáo viên cung cấp cho các em thêm các địa chỉ về lòng
yêu nước:

Ôi Việt Nam xứ sở lạ lùng
Đến em thơ cũng hóa những anh hùng
Đến ong dại cũng luyện thành dũng sĩ,
Bao hoa trái cũng trở thành vũ khí.
(Tố Hữu)
Hay:
Đất nghèo nuôi những anh hùng
Chìm trong máu lửa lại vùng đứng lên
Đạp quân thù xuống đất đen
Súng gươm vứt bỏ lại hiền như xưa.
(Nguyễn Đình Thi, Bài thơ Hắc Hải)
Truyền thuyết Thánh Gióng kết thúc với chi tiết Thánh Gióng cùng ngựa
bay về trời. Trong kịch bản phim “Ông Gióng”, Tô Hoài kết thúc với hình ảnh
tráng sĩ Gióng cùng ngựa thu nhỏ lại thành em bé cưỡi trâu trở về trên con
đường làng mát rượi bóng tre. Giáo viên cho học sinh so sánh hai kết thúc ấy để
làm nổi bật tư tưởng yêu hòa bình của dân tộc, khi có giặc ngoại xâm thì:
Mỗi chú bé đều nằm mơ ngựa sắt
Mỗi dòng sông đều muốn hóa Bạch Đằng.
Khi hòa bình thì các em lại trở thành những em bé chăn trâu hồn nhiên,
ngây thơ: “Súng gươm vứt bỏ lại hiền như xưa”. Các em thực hiện đúng lời Bác
dạy: Tuổi nhỏ làm việc nhỏ. Tùy theo sức của mình. Để tham gia kháng chiến.
Và gìn giữ hòa bình. Các cháu hãy xứng đáng. Cháu Bác Hồ Chí Minh. Hàng
năm các em vẫn tham gia thi: “Hội khỏe Phù Đổng” trong các nhà trường nhằm
rèn luyện sức khỏe để học tập tốt, lao động tốt, thực hiện tốt năm điều Bác dạy
góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước.
3.8.3. Tiết 93, 94: Văn bản: Đêm nay Bác không ngủ
( Minh Huệ)
Đối với văn bản này, giáo viên tích hợp ở mức độ: Toàn bộ. Vì đây là một
tác phẩm trữ tự sự trữ tình viết về Bác. Giáo viên ngoài việc hướng dẫn học sinh
tìm hiểu xem trong bài thơ, hình ảnh Bác Hồ hiện lên qua các chi tiết nào về:

Thời gian, không gian? Hình dáng? Cử chỉ? Lời nói? Tâm tư? Sau đó, giáo viên
11


dẫn dắt hỏi học sinh xem trong văn bản: Chi tiết gợi cho em nhiều cảm xúc nhất
là chi tiết nào? ( Chi tiết: Người cha mái tóc bạc: Gợi cảm xúc thương cảm, biết
ơn Bác. Chi tiết: Bác đi “nhón” chân để dém chăn cho từng người gợi cảm xúc
thân thương, cảm phục đối với Bác...). Nhận xét của em về cách tác giả miêu tả
Bác trong văn bản này? Thứ tự miêu tả? Cấu tạo lời văn? Sử dụng ngôn từ? Tác
dụng của cách miêu tả này? (Miêu tả Bác theo trình tự: Không gian, thời gian,
cử chỉ, lời nói, tâm trạng. Dùng thể thơ năm tiếng có vần, điệu. Dùng nhiều từ
láy gợi hình “trầm ngâm, đinh ninh, phăng phắc” làm cho hình ảnh Bác hiện
lên cụ thể, sinh động, chân thực. Cách miêu tả dễ đọc, dễ nhớ, nhớ lâu).
Từ sự cảm nhận về hình ảnh Bác qua văn bản như trên, giáo viên dễ dàng
tích hợp nâng cao nhận thức, bồi dưỡng tình cảm yêu mến, quí trọng, tự hào về
Bác. Đồng thời giáo dục cho học sinh biết yêu thương, quan tâm đến người
khác. Giáo viên có thể gợi mở: Tưởng tượng của em về Bác Hồ qua các chi tiết
miêu tả của tác giả? (Bác như là người cha, người ông thân thiết đang lo lắng,
ân cần chăm sóc đàn con cháu). Em cảm nhận đức tính cao đẹp nào của Bác Hồ
được thể hiện trong bài thơ? (Tình thương bao la của Bác dành cho quân và dân
ta. Đó là một tình thương yêu giản dị, sâu sắc, đến độ quên mình, một phẩm chất
tinh thần cao quí để chúng ta gọi Bác là Cha, là Bác, là anh...).
3.8.4. Tiết 111: Đọc thêm Văn bản: Lòng yêu nước
(I-li-a Ê-ren-bua)
Đối với văn bản này, sau khi giáo viên cho học sinh tìm hiểu những biểu
hiện về lòng yêu nước và sức mạnh của lòng yêu nước theo nội dung bài học.
Giáo viên tích hợp về ý thức độc lập dân tộc, tinh thần quốc tế vô sản. Giáo viên
có thể hỏi: Theo em, lòng yêu nước của con người Xô viết được phản ánh trong
văn bản này có gì gần gũi với lòng yêu nước của người Việt Nam chúng ta?
Giáo viên: Liên hệ thực tế cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc

Mỹ của nhân dân ta với nhiều điều gần gũi:
+ Mọi người Việt Nam đều sẵn có lòng yêu nhà, yêu xóm, yêu quê:
“Ôi Tổ quốc ta yêu như máu thịt
Như mẹ, như cha, như vợ, như chồng
Ôi Tổ quốc nếu cần sẽ chết
Cho mỗi ngôi nhà ngọn núi bờ sông”
(Chế Lan Viên)
+ Lòng yêu nước của người Việt Nam chúng ta luôn được thử thách trong
bom đạn chiến tranh: “Tình yêu Tổ quốc là đỉnh núi bờ sông.
Đến lúc tột cùng là dòng huyết chảy”
(Xuân Diệu)
Bác đã viết: “Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền
thống quí báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh
thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt
qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp
nước. (Tinh thần yêu nước của nhân dân ta – Ngữ văn 7 – Tập 2). Người đã
khẳng định: “Không có gì quí hơn độc lập tự do”.
12


4. HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN
Qua nhiều năm dạy Ngữ văn và làm công tác chuyên môn nhà trường, tôi
nhận thấy rằng: Việc lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong
các tiết dạy làm cho tiết dạy sinh động, học sinh hứng thú học tập hiểu thêm về
cuộc đời hoạt động gian khổ và phẩm chất cao đẹp của Bác. Từ đó giáo dục học
sinh kính yêu Bác và ra sức học tập, rèn luyện, tu dưỡng phẩm chất đạo đức làm
theo lời Bác dạy. Ngoài tiết học trên lớp tôi cho học sinh về nhà sưu tầm những
câu chuyện về cuộc đời hoạt động của Bác để tổ chức hoạt động ngoại khóa,
Hoạt động thi kể chuyện Bác Hồ…
Để nắm bắt được hiệu quả của các bước lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo

đức Hồ CHí Minh nêu trên tôi đã tiến hành thực nghiệm ở lớp 6 trường THCS
Nga Trung năm học 2016-2017 với 42 học sinh và kết quả thu được như sau:
Kết quả:
Sau khi thực hiện các giải pháp của đề tài tính đến tháng 4 năm 2017:
Nội dung
khảo sát

Có hiểu biết về
cuộc đời của
Bác

Không hiểu
biết về cuộc
đời của Bác

Có vận dụng
học tập và
làm theo

Không vận
dụng

Mức độ

38/42(90%)

4/42(10%)

37/42(88%)

5/42(12%)

Qua kết quả đạt được đó cho thấy rằng các em đã yêu thích bộ môn văn
học, phần nào đã nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của ngữ văn. Tư tưởng
đạo đức của Hồ Chí Minh đã thấm vào trong tâm tư tình cảm của các em, giúp
các em phát triển nhân cách toàn diện.
III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
1. KẾT LUẬN
- Việc tích hợp giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong môn ngữ văn
là một yêu cầu bắt buộc đối với giáo viên dạy văn ở trường THCS. Đáp ứng
mục tiêu môn học và mục tiêu cấp học, mục tiêu giáo dục và đào tạo thế hệ trẻ
của đất nước.
- Sáng kiến kinh nghiệm này áp dụng cho toàn bộ giáo viên dạy Ngữ văn 6
ở trường THCS. Giúp giáo viên ngữ văn thuần thục hơn trong việc sử tích hợp
tư tưởng Hồ Chí Minh trong giờ dạy học; đáp ứng với việc đổi mới phương
pháp dạy học theo chương trình chuẩn kiến thức kỹ năng.
- Bài học kinh nghiệm rút ra: giáo viên cần xác định rõ địa chỉ bài, tên bài,
mục đích, nguyên tắc, những chủ đề, những nội dung, mức độ tích hợp tư tưởng
đạo đức Hồ Chí Minh; vận dụng linh hoạt để giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí
Minh cho học sinh một cách hiệu quả nhất mà không làm mất đi đặc trưng bộ
môn. Nên ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học để tiết học sinh động, hiệu
quả cao.
13


2. KIẾN NGHỊ
2.1. Đối với Phòng giáo dục và đào tạo
- Nên có nhiều hơn nữa những buổi tọa đàm, hội thảo các chuyên đề để
giáo viên có thể trao đổi kinh nghiệm, tìm ra biện pháp tối ưu trong công tác
giảng dạy

- Quan tâm đến việc đầu tư trang thiết bị: máy chiếu ở các lớp cho giáo viên
tiện sử dụng khi giảng dạy và tra cứu tài liệu.
2.2. Đối với nhà trường
- Kiểm tra việc thực hiện giáo dục tích hợp tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh
của giáo viên giảng dạy bộ môn qua giáo án, qua cách thức tổ chức các hoạt
động dạy học, qua kết quả rèn luyện của học sinh. Lấy đó làm tiêu chí đánh giá
xếp loại giờ dạy của giáo viên.
- Thực hiện tốt công tác xã hội hóa để hằng năm tổ chức cho học sinh tham
quan những di tích lịch sử liên quan đến cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của
Bác để tư tưởng đạo đức của Người thấm sâu vào tâm hồn các em.
Trên đây, là một vài kinh nghiệm, mà tôi đã và đang vận dụng trong thời
gian qua. Bản thân khả năng có hạn, chỉ muốn trao đổi một vài kinh nghiệm,
trong công tác giảng dạy và quản lý chuyên môn; rất mong được nhận sự tham
gia, góp ý, nhận xét và đánh giá của các cấp quản lí và đồng nghiệp để cho bài
viết được phong phú, đầy đủ hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA
THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Nga Sơn, ngày 11 tháng 4 năm 2017
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung của
người khác.

Đào Văn Bằng

14


TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. SGK, SGV Ngữ văn (T1,2 NXB GD 2005)
2. Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức kỹ năng môn ngữ văn THCS
(NXB GD - Bộ GD & ĐT 2010). Đổi mới sinh hoạt chuyên môn. Dạy học theo
định hướng phát triển năng lực.
3. Hướng dẫn sử dụng tài liệu tích hợp học tập nội dung học tập và làm
theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh vào giảng dạy cấp THCS.
(NXB GDVN - Bộ giáo dục và Đào tạo 2010)
4. Di chúc Hồ Chí Minh.
5. Cuộc đời hoạt động Hồ Chủ tịch - Trần Dân Tiên
6. 175 mẫu chuyện kể về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh (Ban tuyên
giáo Trung ương)
7. Các chuyên đề về tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh (NXB Chính trị quốc
gia)
8. Tài liệu liên quan đến cuộc đời hoạt động của Bác

15


DANH MỤC
CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG
ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CẤP PHÒNG GD&ĐT, CẤP SỞ GD&ĐT VÀ CÁC
CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN

Họ và tên: Đào Văn Bằng
Chức vụ và đơn vị công tác: Phó Hiệu trưởng - Trường THCS Nga Trung

TT

Tên đề tài SKKN

Cấp đánh giá

Kết quả

Năm học

xếp loại

đánh giá

đánh giá

(Phòng, Sở,

xếp loại

xếp loại

Tỉnh…)

1

2

Một số điều cần lưu ý trong việc
sử dụng giáo án điện tử ở giờ
giảng văn
Kinh nghiệm tổ chức dạy học
kiểu bài: “Hoạt động ngữ văn Tập làm thơ” ở Trường THCS
Nga Hải, Nga Sơn.

Sở
GD&ĐT

Sở
GD&ĐT

C

2009-2010

B

2013-2014

16