Một số kinh nghiệm bồi dưỡng học sinh giỏi môn địa lí ở trường THCS thọ sơn

MỘT SỐ KINH NGHIỆM BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI
MÔN ĐỊA LÝ LỚP 9 TẠI TRƯỜNG THCS THỌ SƠN
A- MỞ ĐẦU
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Công tác bồi dưỡng học sinh giỏi trong những năm qua đang nhận được sự
quan tâm , chú trọng đặc biệt của các cấp, các ngành. Bồi dưỡng học sinh giỏi
cấp trường, cấp huyện, cấp tỉnh là nhiệm vụ quan trọng của người giáo viên
đứng lớp, là thước đo khả năng, sự tận tụy, tâm huyết với nghề.
Môn Địa lí ở Trường THCS thường ít được quan tâm của học sinh, gia đình,
ngay cả nhà trường và xã hội nên việc bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lí gặp
nhiều khó khăn.
Trong các năm học 2009- 2010;2010- 2011; 2011-2012, 2012- 2013 việc bồi
dưỡng học sinh giỏi môn Địa lí tại trường THCS Thọ Sơn đã đạt được những kết
quả khả quan: Năm học 2009- 2010 có 2 giải Nhất cấp Tỉnh, năm 2010- 2011 có
1 giải Ba cấp Tỉnh, năm 2011- 2012 có 2 giải Khuyến Khích cấp Tỉnh, Năm
2012- 2013 có 1 giải Nhất 1 giải Nhì , 1 giải Ba và 5 giải Khuyến khích cấp
Tỉnh. Những thành tích trên và lòng nhiệt huyết, sự đam mê bồi dưỡng học sinh
giỏi đã đặt ra suy nghĩ của bản thân tôi là : làm sao để duy trì được những thành
tích trên, làm sao để có kết quả bồi dưỡng học sinh giỏi tốt hơn, Làm sao để có
đóng góp lớn hơn vào thành tích của nhà trường, của huyện Triệu Sơn, của tỉnh
Thanh Hóa, ... Từ đó bản thân tôi ấp ủ, nung nấu đề tài sáng kiến kinh nghiệm:
Một số kinh nghiệm bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lí tại trường THCS Thọ
Sơn.
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Sáng kiến tập trung phân tích các biện pháp đã thực hiện trong quá trình bồi
dưỡng học sinh giỏi môn Địa lý lớp 9 cũng như chia sẻ với quý đồng nghiệp
những kinh nghiệm đã tích lũy được từ thực tế những năm qua nhằm nâng cao
thành tích bồi dưỡng học sinh giỏi cho trường THCS Thọ Sơn nói riêng, các
trường trên địa bàn huyện Triệu Sơn nói chung và cung cấp một số kinh nghiệm
cho các đồng chí giáo viên dạy bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lí ở các trường
THCS trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa .

III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU.
Kinh nghiệm bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lí lớp 9 tại Trường THCS Thọ
Sơn, huyện Triệu Sơn.
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
PP nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết
PP điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin


PP thống kê xử lí số liệu.
B . NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
I.CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Qua thực tế bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lý khối 9 trong những năm
học qua tôi nhận thấy rằng vấn đề quan trọng là người giáo viên bồi dưỡng cần
có một quan niệm đúng về học sinh giỏi nói chung và học sinh giỏi môn Địa lý
nói riêng. Bên cạnh đó, cần trả lời cho câu hỏi: “việc bồi dưỡng học sinh giỏi
nhằm mục tiêu gì ?” để từ đó người giáo viên bồi dưỡng lựa chọn nội dung,
chương trình và phương pháp bồi dưỡng sao cho thích hợp và đạt hiệu quả cao
nhất.
Quan niệm học sinh giỏi môn Địa lý chỉ cần học thuộc là chưa đủ, chưa
chính xác vì Địa lý là môn khoa học có đối tượng nghiên cứu phong phú, phức
tạp. Các hiện tượng địa lý không chỉ phân bố trên bề mặt đất mà cả trong không
gian và trong lòng đất. Hơn nữa, các hiện tượng ấy ở đâu và bao giờ cũng phát
sinh, tồn tại và phát triển một cách độc lập nhưng lại luôn có quan hệ hữu cơ với
nhau. Chính vì vậy, người dạy và học Địa lí cần có phương pháp tư duy, phân
tích, xét đoán các hiện tượng địa lý theo quan điểm hệ thống.
Chúng ta hiểu rằng học sinh giỏi môn Địa lí là những học sinh phải nắm
được những kiến thức cơ bản của bộ môn và phải vận dụng được những hiểu
biết; những kỹ năng địa lý để giải quyết những nội dung cơ bản theo yêu cầu của
đề bài, của thực tiễn cuộc sống và học sinh giỏi môn Địa lý là những học sinh có
năng lực độc lập suy nghĩ, vận dụng tốt nhất những kiến thức, kỹ năng chắc

chắn về địa lí.
Về mục tiêu bồi dưỡng học sinh giỏi, có nhiều mục tiêu khác nhau tùy theo quan
niệm của mỗi giáo viên và tùy theo môn học nhưng dù quan niệm như thế nào
chung quy lại có những điểm tương đồng:
- Bồi dưỡng học sinh giỏi nói chung và học sinh giỏi môn Địa lý nói
riêng nhằm phát triển tư duy ở trình độ cao phù hợp với khả năng trí tuệ của học
sinh.
- Bồi dưỡng sự lao động và làm việc một cách sáng tạo.
- Phát triển các phương pháp, kỹ năng và thái độ tự học suốt đời.
- Nâng cao ý thức và khát vọng của học sinh.
- Phát triển phẩm chất lãnh đạo.
- Có ý thức trách nhiệm trong công cuộc xây dựng, phát triển đất nước.
Với những mục tiêu đó, chúng ta cũng thấy rằng việc bồi dưỡng học
sinh giỏi hiện nay của phần lớn giáo viên ít nhiều đã đáp ứng tương đối đầy đủ
các mục tiêu trên . Điều này được minh chứng qua kết quả bồi dưỡng học sinh
giỏi của giáo viên vì những em đạt giải học sinh giỏi là những em hội đủ các
mục tiêu trên.


II. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ
- Môn Địa lí trường THCS Thọ Sơn trong các năm gần đây đạt kết quả rất khả
quan, đóng góp lớn vào thành tích chung của nhà trường, của huyện Triệu Sơn,
cụ thể:
- Giải lớp 9:
Năm học
Giải huyện
Giải Tỉnh
Ghi
chú
2009-2010

2 giải Ba
2 giải Nhất
2010-2011
4 giải Ba, 1 Khuyến 1 giải Ba, 1 giải
Khích
Khuyến khích
2011- 2012
1 Nhất, 1 Nhì, 1 Ba
2 giải Khuyến khích
2012-2013
2 Nhất, 3 giải Nhì, 3 1 giải Nhất, 1 giải Trong
giải Ba và 2 giải Nhì, 1giải Ba, 5 giải đó có 5
Khuyến khích
Khuyến khích
học sinh
lớp 8
2013-2014
3 Nhất, 4 giải Nhì, 4 2giải Ba, 2 giải
giải Ba
Khuyến khích
2014-2015
3 Nhất, 3giải Nhì, 3 1 giải Nhì, 2 giải Trong
giải Ba
Khuyến khích
đó có 1
học sinh
lớp 8
Giải lớp 8:
Năm học 2011- 2012 có 3 học sinh đạt giải cấp huyện là Hà Thị Hồng Mây giải
Nhất, Bùi Thị Hồng Ngát giải Nhì, Lê Thị Sen giải Ba.

Năm học 2012 Đội tuyển học sinh giỏi lớp 8 có 10/11 học sinh dự thi đạt giải.
Nhất đồng đội toàn huyện với 1 giải Nhất của Trịnh Thị Thảo; 4 giải Nhì Vũ Thị
Quỳnh Nga, Lê Việt Trinh, Lê Xuân Minh và Nguyễn Thị Thủy; 5 giải Ba là
Trịnh Thị Ngọc Huyền, Lê ngọc Long, Lê Thị Lê, Lê Thị Hàn Ni và Lê Thị
Phương Thảo.
- Năm học 2013- 2014 . Đội tuyển học sinh giỏi lớp 8 có 5/5học sinh dự thi đạt
giải. Nhất đồng đội toàn huyện với 3 giải Nhất của Vũ Thiều Ngọc Hiền, Vi Thị
Duyên và Hà Thị Thu; 2 giải Nhì của Lê Thị Lệ và Trịnh Thị Dung.
- Năm học 2014- 2015 Đội tuyển lớp 8 Nhất đồng đội toàn huyện với 3 giải
Nhất, 3 giải Nhì và 3 giải Ba.


- Những thành tích trên đặt ra yêu cầu, nhiệm vụ đối với bản thân là làm sao để
duy trì thành tích trên, nâng cao hơn nữa thành tích, đóng góp lớn hơn vào thành
tích chung của nhà trường, của huyện Triệu Sơn.
III.CÁC SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM HOẶC GIẢI PHÁP ĐÃ ÁP DỤNG
- Bản thân tôi đã đúc rút ra các kinh nghiệm sau:
1. Giáo viên phải thực sự tâm huyết, có niềm tin vào bản thân.
Trong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi nói chung và môn Địa lí nói riêng, giáo
viên có vai trò vô cùng quan trọng, là người lên kế hoạch, tổ chức bồi dưỡng học
sinh giỏi, là một trong những nhân tố quyết định đến kết quả bồi dưỡng học sinh
giỏi, đòi hỏi người giáo viên phải thực sự tâm huyết, yêu bộ môn, đam mê,
muốn cống hiến, có khát khao vươn lên, thậm chí phải biết chấp nhận kết quả
thấp, biết chấp nhận thất bại, phải luôn tin rằng mình có thể đạt giải, có thể đạt
giải cao hơn, có thể đạt giải Nhất , nhì cấp huyện, Nhất , Nhì cấp Tỉnh...
2. Xây dựng kế hoạch cụ thể trong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi:
Giáo viên phải lên kế hoạch cụ thể về: thời gian bồi dưỡng; nội dung; thời
lượng; số lượng học sinh bồi dưỡng; chỉ tiêu phấn đấu đạt giải … và bản thân
phải thực hiện nghiêm túc theo kế hoạch.
Giáo viên bồi dưỡng nên biên soạn tài liệu theo từng chuyên đề của nội dung

bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lí, vì đây là biện pháp mang tính bền vững đối
với công tác bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lí. Từ thực tế kinh nghiệm bồi
dưỡng những năm qua cho thấy nội dung bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lý rất
phong phú được trải đều ở 03 khối lớp 6, 8, 9 và ở mỗi khối lớp lượng kiến thức
cần truyền đạt cho học sinh là vô hạn, giáo viên bồi dưỡng rất khó xác định
được nội dung kiến thức nào cần bồi dưỡng trước cho học sinh, nội dung nào
không quan trọng để giới hạn, đặc biệt là phần Địa lý tự nhiên Việt Nam (khối 8)
và Địa lý kinh tế - xã hội Việt Nam (khối 9), bên cạnh đó trong một vài trường
hợp người giáo viên không thể bồi dưỡng kiến thức trong sách giáo khoa theo
một trình tự cố định hết Bài 1 đến Bài 2, Bài 3 …do không đủ thời gian hoặc do
kiến thức được sắp xếp theo từng phần, từng chương theo phương pháp dàn trải.
Chính vì thế, bản thân đã tiến hành soạn tài liệu riêng theo từng chuyên đề của
nội dung bồi dưỡng học sinh giỏi.
Từ nội dung bồi dưỡng học sinh giỏi các năm qua theo tôi có các
chuyên đề cơ bản sau:
- Chuyên đề lớp 6 với 2 hệ quả vận động tự quay quanh trục và chuyển
động tịnh tiến quanh Mặt Trời của Trái Đất
- Chuyên đề Địa lý tự nhiên Việt Nam (khối 8). Với 4 nội dung địa hình,
khí hậu, thủy văn và thổ nhưỡng Việt Nam
- Chuyên đề Địa lý kinh tế - xã hội Việt Nam (khối 9). Với 4 phần Địa lí
dân cư, Địa lí các ngành kinh tế; Địa lí các vùng kinh tế và biến đảo Việt Nam
- Chuyên đề về kỹ năng vẽ, phân tích và nhận xét các loại biểu đồ.


Trong các chuyên đề đó lồng ghép với phần địa lí địa phương (địa lí tỉnh Thanh
Hóa).
Như vậy, từ các chuyên đề trên giáo viên cần tìm những tài liệu liên
quan để biên soạn, và thông thường các chuyên đề này được giảng dạy chuyên
sâu hơn ở chương trình Địa lý lớp 12 – Nâng cao (đối với khối 8, 9) và chương
trình Địa lý lớp 10 – Nâng cao (đối với khối 6), hay được tập trung trong các bộ

đề thi tốt nghiệp lớp 12, thi Cao đẳng, Đại học môn Địa lý. Đối với bản thân, tài
liệu biên soạn chủ yếu dựa vào các nguồn:
- Hướng dẫn học và khai thác Atlat Địa lý Việt Nam (Tác giả: GS-TS Lê
Thông, PGS-TS Nguyễn Minh Tuệ, Vũ Đình Hòa do Nhà xuất bản Đại học
Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh xuất bản năm 2008).
- Ôn tập môn Địa lí chuẩn bị cho kì thi Trung học phổ thông quốc gia
(Tác giả: Lê Thông, Nguyễn Minh Tuệ, Vũ Đình Hòa, Lê Mỹ Phong, Nguyễn
Quý Thao do Nhà xuất bản giáo dục xuất bản năm 2015).
- Chuyên đề Địa lý 12: Phần Địa lý tự nhiên - dân cư và phần Địa lý
kinh tế - xã hội Việt Nam (Tác giả: PGS-TS Nguyễn Đức Vũ do Nhà xuất bản
Giáo dục Việt Nam xuất bản năm 2009).
- Tuyển chọn những bài ôn luyện thực hành kỹ năng môn Địa lý (Tác
giả: Đỗ Ngọc Tiến, Phí Công Việt do Nhà xuất bản Giáo dục xuất bản năm
2002).
- Một số đề thi học sinh giỏi môn Địa lý cấp THCS, THPT và tốt nghiệp
CĐ, ĐH (sưu tầm).
Khi đã biên soạn được tài liệu giáo viên rất thuận lợi trong việc bồi
dưỡng cho học sinh vì lượng kiến thức đã được định trước, đồng thời hạn chế
việc mất thời gian và có thể bồi dưỡng theo sở thích của mình.
3. Chọn đội tuyển.
Việc chọn đội tuyển môn Địa lí ở Thọ Sơn không nằm ngoài quy luật chung,
cũng khó khăn, do sự quan niệm coi môn Địa lí là môn phụ, học sinh học tốt
không theo sự cản trở của phụ huynh, những tác động “cạnh tranh” từ các môn
Toán , Lí, Hóa học, Sinh học, Tiếng Anh, Ngữ văn thậm chí cả môn Lịch sử
- Phải chọn đội tuyển sớm: Thường thì một khối học của trường THCS Thọ Sơn
chỉ có 60-70 học sinh, trong đó 15-20 em có khả năng dự thi học sinh giỏi cấp
huyện các môn văn hóa, nếu không chủ động chọn trước sẽ khó khăn. Nếu 1 học
sinh đang lưỡng lự phải thuyết phục. Trường hợp những học sinh tốt, đứng đầu
mà các môn toán văn chọn, bản thân em muốn đi các môn đó thì phải vui vẻ,
động viên các em cố gắng kèm theo lời nhắn: “ Nếu em đi thi môn Toán ( văn)

không đạt giải thì năm sau theo môn Địa nhé- Thầy giáo thấy em có đủ khả
năng, có thể đạt giải cao môn Địa” ...
- Phải đảm bảo tính tự nguyện: Kiên quyết không ép buộc, không lấy những học
sinh không toàn tâm toàn ý theo bộ môn. Hơn nữa khi tự nguyện học sinh mới
có thể tự học, tự giác, nỗ lực phấn đấu.


- Về chất lượng: Phải có học lực từ khá trở lên,một số quan niệm sai lầm cho
rằng môn Địa lí dễ học, chỉ cần thuộc lòng , nhưng thực ra môn Địa lí đòi hỏi
khả năng tư duy cao, kĩ năng phân tích, so sánh, tổng hợp, xử lí số liệu nhanh,
chính xác, kĩ năng nhận định, phán đoán... Cần học sinh có tố chất khá, giỏi về
môn Ngữ văn , môn Toán. Hơn nữa học sinh có tố chất Văn , Toán sẽ đảm bảo
cho việc thi vào lớp 10 THPT đối với lớp 9, thường diễn ra sau kì thi học sinh
giỏi. Giáo viên có thể yên tâm bồi dưỡng, không lo em sẽ bị trượt khi thi vào lớp
10THPT. Tuy nhiên nếu lấy được học sinh tốp 1- Những học sinh đứng đầu khối
thì việc ôn thi sẽ thuận lợi hơn nhiều.
- Về số lượng: phải đảm bảo đội tuyển có từ 3 học sinh trở lên ( Nếu lấy được
trên 10 học sinh càng tốt) để các em có thể hổ trợ lẫn nhau trong quá trình học,
để các em được cạnh tranh lẫn nhau, đồng thời giáo viên có thể cho thi loại sau
những đợt học.
- Nên chọn học sinh khối dưới: Tại trường THCS Thọ Sơn mỗi năm khối lớp 9
chỉ có từ 60-70 học sinh. Trong đó chỉ có từ 15-20 học sinh có khả năng dự thi
học sinh giỏi cấp huyện 9 môn văn hóa, vì vậy để có số lượng đông, đảm bảo
tính kế thừa phải lấy nguồn từ khối 8, thậm chí là khối 7. Mặc dù các em “non
nớt” hơn, nhưng chưa chịu nhiều áp lực học tập như các anh chị khối 9, nên có
nhiều thời gian hơn để ôn luyện bộ môn.
4. Treo thưởng và thưởng.
- Giáo viên sẵn sàng bỏ tiền túi ra thưởng cho học sinh với quy định thưởng cụ
thể, rõ ràng nhằm tạo động lực vương lên. Bản thân giáo viên coi việc thưởng
cho học sinh là tạo ra tình huống có vấn đề trong quá trình dạy học, tạo ra hiệu

quả học tập cao hơn.
- Mức thưởng áp dụng từ thấp đến cao.
- Cứ mỗi bài thi có bài làm đạt từ 18/20 điểm trở lên được thưởng 1 phần quà ( 1
cuốn sổ trị giá 10 000đ)
- Tổng hợp điểm bài thi theo từng đợt: Đợt 1 trước thi huyện, Đợt 2 Sau thi
huyện đến trước khi có đội tuyển huyện chính thức dự thi Tỉnh. Đợt 3 từ khi có
đội tuyển huyện chính thức 10 em đên trước thi Tỉnh. Cao nhất được thưởng 100
000đ; Nhì được thưởng 50 000đ; Thứ 3 được thưởng 20 000đ.
- Thưởng giải Nhất huyện 100 000đ, giải Nhì 50 000đ.
- Thưởng giải Nhất Tỉnh 1000 000đ (một triệu đồng), Giải Nhì 500 000đ ( Năm
trăm nghìn đồng), Giải Ba 300 000đ(Ba trăm nghìn đồng), Giải Khuyến khích
200 000đ (Hai trăm nghìn đồng)
- Ngoài ra bản thân còn vận động được một số bạn bè, thầy cô thưởng cho Đội
tuyển Địa lí của trường THCS Thọ Sơn. Trong 5 năm qua Giám đốc trung tâm
tiếng Anh Godenky Thanh Hóa thường xuyên tặng quà cho Đội tuyển môn Địa
lí Trường THCS Thọ Sơn. ( Bằng hiện vật là cặp sách đồ dùng học tập). Cô
Nguyễn Thị Thức giáo viên , cô Lê Thị Tường Phó hiệu trưởng thường xuyên
thưởng, tặng quà cho Đội tuyển Địa.


- Đề xuất nhà trường, huyện tăng mức thưởng đối với học sinh đạt giải cao, bởi
vì trong những năm qua mức thưởng có tăng lên nhưng vẫn còn rất thấp so với
các huyện:
+ Học sinh đạt giải Nhất cấp Tỉnh trường THCS Thọ Sơn thưởng 12 cuốn vở;
Huyện Triệu Sơn thưởng tổng 1 000 000đ (Một triệu), trong khi Đông Sơn
thưởng cho giải Nhất Tỉnh thầy 3 000 000đ (Ba triệu đồng), trò 3 000 000đ (Ba
triệu đồng); Yên Định thưởng thầy 5 000 000đ (Năm triệu đồng) , trò 5 000
000đ (Năm triệu đồng) ...
- Thực ra, người giáo viên bồi dưỡng đã gánh lên vai trách nhiệm nặng nề, bồi
dưỡng vì chuyên môn, vì danh dự bản thân, chấp nhận hy sinh thời gian, không

tính toán đến lợi ích kinh tế, thậm chí tự nguyện bỏ tiền túi ra thưởng cho học
sinh, điều này sẽ làm thay đổi suy nghĩ của lãnh đạo nhà trường, của đồng
nghiệp, đặc biệt có tác dụng kích thích lớn đối với quá trình ôn luyện của học
sinh.
5. Quan tâm đặc biệt tới đội tuyển, “thổi lửa” cho các em.
- Giáo viên phải thực sự gần gũi, quan tâm , nắm chắc đặc điểm cá nhân, gia
đình của từng thành viên đội tuyển, tranh thủ thời gian tiếp xúc riêng với từng
thành viên, luôn khẳng định: “Em có đủ khả năng”, “ Nếu cố gắng em có thể đạt
giải cao” , “ Thầy giáo tin tưởng em” , chỉ rõ những điểm mạnh, hạn chế của
từng em, hướng phát huy thế mạnh và khắc phục hạn chế.
- Quan tâm tới học sinh khi ốm đau như điện, thăm hỏi. Phải thực sự tâm lí, chú
ý tới nhu cầu của lứa tuổi học sinh đảm bảo vừa học vừa chơi- Chơi để học hiệu
quả hơn.
- Sử dụng tổng hợp các biện pháp để thổi vào các em sự đam mê bộ môn, quyết
tâm học tập để đạt giải cao mang lại vinh quang cho bản thân, gia đình, nhà
trường thầy cô cụ thể như nêu gương thế hệ đi trước: Chị Lê Thị Phương Hảo,
Lê Thị An Giải Nhất cấp Tỉnh môn Địa lí năm học 2009- 2010 hiện nay Chị An
là sinh viên Học viện Báo chí tuyên truyền, Chị Hảo là sinh viên xuất sắc khoa
Luật thương mại cuả trường Đại học Luật Thành Phố Hồ Chí Minh. Chị Trịnh
Thị Lài giải Ba môn Địa lí cấp Tỉnh năm học 2010- 2011 hiện đang là sinh viên
trường Đại học Luật Hà Nội, Anh Lê Thanh Tùng giải Khuyến khích môn Địa lí
cấp Tỉnh hiện là sinh viên Học viện An ninh... Tạo điều kiện để giao lưu giữa
các thế hệ học sinh đội tuyển môn Địa trong dịp hè, dịp tết âm lịch... để củng cố
thêm quyết tâm, tạo thêm niềm tin cho các thế hệ đi sau.
- Qua thực tế ở bất cứ năm học nào học sinh cũng bị ảnh hưởng tư tưởng bởi sợ
tác động tiêu cực từ gia đình, bạn bè, thậm chí là 1 số thầy cô: “Thi Địa lí để làm
gì”, “ Cứ ôn địa lí hôm sau trượt lớp 10 đấy”..., dẫn đến một số học sinh dao
động tư tưởng. Giáo viên cần có biện pháp kịp thời để chấn chỉnh, làm sao để
các em yên tâm học tập. vì thực ra các em phải cùng lúc thực hiện 2 nhiệm vụ là
ôn thi học sinh giỏi và ôn thi vào lớp 10, các em hoàn toàn có thể sắp xếp thời

gian hợp lí để ôn luyện, hơn nữa sau khi thi học sinh giỏi cấp Tỉnh vào cuối


tháng 3. Các em có thể dành toàn bộ thời gian (khoảng 3 tháng) ôn thi vào lớp
10. Hơn nữa thi vào lớp 10 không khó thường tỉ lệ đậu trên 85%.
- Đề nghị nhà trường miễn giảm lao động cho các em để các buổi lao động các
em học bộ môn.
6. Dạy đội tuyển.
-Dạy sớm: dạy ngay từ tháng 6, tháng 7, chậm nhất thì tháng 8 phải dạy đội
tuyển lớp 9. Vì thời gian này học sinh rảnh rỗi hơn, không chịu sức ép của các
môn học khác. Dạy trên lớp chủ yếu dạy kĩ năng, phương pháp cách làm. Sau
mỗi buổi học giao bài tập về nhà cho học sinh, đặc biệt coi trọng thời gian học ở
nhà của học sinh và kiểm tra việc học ở nhà.
-Nêu những yêu cầu đối với người học, cần nghiêm túc, học bài và làm bài tập
đầy đủ sau mỗi buổi học. Thành tích không thể may mắn, thành tích có được từ
mồ hôi, công sức thực sự của cả thầy và trò. Dạy cách học, ghi nhớ cho học sinh
- Dạy kĩ năng nhận dạng vẽ các dạng biểu đồ cơ bản: tròn, đường, cột, miền, các
kĩ năng khác..., trong đó mỗi dạng biểu đồ tối thiểu phải dạy 2 buổi. Dành thời
gian thích đáng cho nhận dạng biểu đồ, vì theo kinh nghiệm, nếu nhận dạng sai
biểu đồ thì học sinh không đạt giải có 2 cách làm hay là:
+ Nếu chỉ có 2 -3 học sinh trong đội tuyển thì giáo viên sử dụng các cuốn tài
liệu hướng dẫn ôn thi Đại học, che phần đáp án, yêu cầu học sinh ghi dạng biểu
đồ sẽ vẽ.
+ Nếu nhiều học sinh nên dùng máy chiếu, chiếu đề bài, yêu cầu học sinh nhận
dạng.
- Ôn đội tuyển ngay trong tiết chính khóa, ưu tiên những câu hỏi khó hỏi học
sinh đội tuyển, Tăng cường kiểm tra kiến thức đối với học sinh thuộc đội tuyển
- Dạy theo chủ đề, bám sát khung chương trình của Sở GD&ĐT Thanh Hóa.
7. Tạo điều kiện để học sinh trong đội tuyển học hỏi, giúp đỡ lẫn nhau.
- Đây là việc làm hết sức cần thiết vì “ Học thầy không tày học bạn”, những

câu trả lời hay, những bài làm tốt điểm cao được đưa cho các bạn khác đọc
tham khảo, rút kinh nghiệm. Những vướng mắc , băn khoăn của bản thân
trong quá trình học có thể nhờ bạn giải đáp. Đặc biệt học sinh có thể lập
thành từng nhóm 2-3 bạn. nêu ra vấn đề, 1 bạn trình bày, bạn khác góp ý bổ
sung...
- Giáo viên cần yêu cầu học sinh chấm chéo bài của nhau để có thể thấy được
cái được, chưa được của bạn, vì học sinh giỏi là người có thể phát hiện ra lỗi
của bạn và có cách giải quyết, đồng thời có thể phát hiện ra sự sáng tạo của
bạn trong quá trình làm bài.
8. Giáo viên bồi dưỡng học sinh giỏi phải tự học.
Sự nhiệt huyết là chưa đủ, bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lí đòi hỏi giáo viên
phải biết tự học, tìm tòi, nâng cao kiến thức cụ thể như:
- Học qua Intơnet, tham khảo đề, đáp án của các tỉnh khác, các trường khác
- Mua sắm tài liệu ôn thi học sinh giỏi để tự học.


- Chủ động tham gia các chuyên đề bộ môn do Phòng GD, Sở GD&ĐT tổ chức.
- Học tập từ các phản hồi ngược của học sinh, từ sự sáng tạo của học sinh:
Không được áp đặt đối với học sinh, không giáo viên nào trong quá trình bồi
dưỡng học sinh giỏi mà không mắc lỗi, vấn đề là dám thừa nhận lỗi trước học
sinh, điều này không hề làm giảm uy tín mà ngược lại càng tăng thêm sự trân
trọng, yêu quý của học sinh. Đồng thời phải thấy rằng việc học sinh có khả năng
phát hiện ra lỗi của mình là học sinh thông minh, giỏi thật sự, đáng trân trọng và
tự hào.
- Tích cực tham gia thao giảng, dự giờ tại đơn vị để nâng cao trình độ chuyên
môn, nghiệp vụ, học hỏi được những phương pháp hay, hiệu quả trong quá trình
dạy học.
- Học tập các đơn vị mạnh trong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi và một số
đồng chi cốt cán có nhiều kinh nghiệm ở các huyện như Yên Định, Thành phố
Thanh Hóa, Nông Cống, Hoằng Hóa, Đông Sơn...

- Những băn khoăn, thắc mắc về bộ môn dám hỏi phòng GD, các giáo viên cốt
cán của phòng, dám hỏi chuyên viên cấp Tỉnh, các cốt cán bộ môn Địa lí tỉnh
Thanh Hóa.
9. Giáo viên bồi dưỡng học sinh giỏi là cầu nối giữa gia đình- Nhà trường và
xã hội.
- Đối với các môn học khác được vào đội tuyển học sinh giỏi phụ huynh có thể
đóng tiền học, có thể lai con đến nhà thầy học cách 5-7 cây số, có thể lai con đi
học cả ban đêm không quản ngại hay nói cách khác phụ huynh rất quan tâm và
coi trọng. Nhưng đối với môn Địa lí, giáo viên bồi dưỡng cần nắm được đặc
điểm gia đình, phụ huynh học sinh, tốt nhất là chủ động gặp, trao đổi về tình
hình học tập của học sinh, đề nghị gia đình tạo điều kiện về thời gian cho em ôn
luyện, cũng như nhắc nhở việc học tập của em ở nhà. Thực tế trong quá trình
dạy Đội tuyển học sinh nói rằng bố, mẹ em không cho học Địa, nhưng khi tôi
đến gặp trực tiếp bố mẹ nói chuyện, phân tích chỉ ra những lợi thế khi học môn
Địa, nói rõ cách học, thời gian học... thì đa số vui vẻ để con mình theo học .
- Giáo viên dạy đội tuyển cần thông báo với nhà trường những khó khăn của học
sinh (nếu có) để nhờ Nhà trường, các thầy cô giáo hỗ trợ, chia sẻ.
- Giáo viên dạy đội tuyển chủ động phối hợp với đoàn thanh niên , công đoàn
nhà trường để bảo vệ quyền lợi cho học sinh giỏi, ưu tiên trong việc hỗ trợ của
công đoàn, đoàn thanh niên. Đặc biệt là những học sinh có hoàn cảnh khó khăn.
10. Lập ngân hàng đề.
- Giáo viên dạy bồi dưỡng cần lập ngân hàng đề bằng cách ra đề, đáp án theo
cấu trúc của Tỉnh, theo nguyên tắc nặng hơn đề thi tỉnh, bám sát các nội dung đã
học, phấn đấu mỗi năm ra khoảng 15- 20 đề có chất lượng. Có thể học, tham
khảo đề, đáp án của Tỉnh, đề thi vào chuyên Địa lí Lam Sơn.
- Xin đề, đáp án của các đơn vị bạn có kết quả học sinh giỏi tốt , có những cốt
cán mạnh như: Thành phố Thanh Hóa, Yên Định, Hoằng Hóa, Nông Cống, Hà


Trung... vì mỗi đề thi là sự đầu tư công phu, sáng tạo của các đồng chí cốt cán.

Vấn đề là giáo viên biết tiếp thu những cái hay, truyền cho học sinh của mình,
khắc phục các điểm chưa tốt của đề, đáp án các đơn vị bạn.
11. Ghi chép nội dung chính của các buổi bồi dưỡng.
- Mỗi buổi bồi dưỡng giáo viên nên ghi rõ buổi mấy, nội dung chính bồi dưỡng
một cách ngắn gọn.
- Những buổi thi khi chấm giáo viên cần ghi lại những hạn chế chính của từng
học sinh, để sau đó tìm cách khắc phục. Có thể yêu cầu học sinh làm lại 5 lần,
10 lần, có thể yêu cầu học sinh học lại sau đó trả lời trực tiếp trước lớp.
IV. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC:
Từ năm học 2012– 2013 đến năm học 2015 – 2016 bản thân đã thực hiện
các biện pháp đã nêu trong việc bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lý khối 9 và
kết quả đạt được là khả quan:học sinh giỏi cấp huyện , cấp Tỉnh tiếp tục được
duy trì và mang tính chất bền vững đóng góp lớn vào thành tích chung của nhà
trường, của huyện Triệu Sơn , cụ thể theo bảng số liệu sau:
• Kết quả thi học sinh giỏi lớp 9
Năm học
Giải huyện
Giải Tỉnh
Ghi
chú
2009-2010
2 giải Ba
2 giải Nhất
2010-2011
4 giải Ba, 1 Khuyến 1 giải Ba, 1 giải
Khích
Khuyến khích
2011- 2012
1 Nhất, 1 Nhì, 1 Ba
2 giải Khuyến khích

2012-2013
2 Nhất, 3 giải Nhì, 3 1 giải Nhất, 1 giải Trong
giải Ba và 2 giải Nhì, 1giải Ba, 5 giải đó có 5
Khuyến khích
Khuyến khích
học sinh
lớp 8
2013-2014
3 Nhất, 4 giải Nhì, 4 2giải Ba, 2 giải
giải Ba
Khuyến khích
2014-2015
3 Nhất, 3giải Nhì, 3 1 giải Nhì, 2 giải Trong
giải Ba
Khuyến khích
đó có 1
học sinh
lớp 8
2015-2016
2 Nhất, 1giải Nhì, 1 1 giải Nhất , 1 giải
giải Ba
Khuyến khích
* Kết quả thi học sinh giỏi lớp 8.
- Năm học 2014- 2015 Đội tuyển lớp 8 Nhất đồng đội toàn huyện với 3 giải
Nhất, 3 giải Nhì và 3 giải Ba.
- Năm học 2015- 2016 Đội tuyển môn Địa lí 8 nhất đồng đội toàn huyện với 2
giải Nhất của Nguyễn Thị Cúc, Bùi Thị Phương, 1 giải Nhì của Nguyễn Thị


Thương, 1 giải Ba của Bùi thị Xuyến và 2 giải khuyến khích của Lê Diệu Linh

và Hà Thu An
C- KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
I.

KẾT LUẬN

Từ những kết quả đã đạt được trong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi trong
những năm qua, bản thân đã đúc kết được những kinh nghiệm sau:
- Thứ nhất, người giáo viên cần kết hợp nhuần nhuyễn tất cả các biện pháp
trên trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi. Tuy nhiên đối với mỗi đối tượng
học sinh khác nhau, hoàn cảnh gia đình khác nhau người giáo viên cần có sự
linh hoạt để đạt được kết quả cao nhất. Đây chính là một trong những nguyên
nhân quan trọng dẫn đến thành công trong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi.
- Thứ hai, người giáo viên phải thật sự có tâm huyết với công tác bồi dưỡng
học sinh giỏi.Từ sự tâm huyết, nhiệt tình đó người giáo viên mới có thể từng
bước thực hiện công việc bồi dưỡng vì danh dự, vì chuyên môn, không tính toán
lợi ích kinh tế...
Tuy nhiên, với vai trò là người giáo viên bồi dưỡng bản thân chưa thật sự
hài lòng với kết quả trên vì tuy hàng năm có học sinh đạt giải cấp huyện, tỉnh
nhưng số lượng học sinh đạt giải chưa cao như mong muốn. Do vậy, trong
những năm học tiếp theo bản thân sẽ đẩy mạnh ứng dụng sáng kiến kinh nghiệm
này, không ngừng học hỏi để công tác bồi dưỡng ở trường THCS Thọ Sơn học
sinh giỏi ngày càng ổn định, đóng góp lớn hơn nữa vào thành tích của nhà
trường và của huyện nhà.
Qua một số kinh nghiệm bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lý khối 9 của bản
thân mong rằng các thầy cô đã, đang và sẽ bồi dưỡng học sinh giỏi nói chung và
môn Địa lý nói riêng có thể xem đây là một tài liệu tham khảo, một kênh thông
tin hữu ích để phục vụ cho việc bồi dưỡng học sinh giỏi để tô thắm thêm kết quả
bồi dưỡng học sinh giỏi, góp phần làm rạng rỡ thêm thành tích dạy và học của
ngành giáo dục .

II. KIẾN NGHỊ.
- Hàng năm Phòng GD&ĐT Huyện Triệu Sơn , Sở GD&ĐT Thanh Hóa cần
mở các lớp tập huấn về công tác bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lý. cho tất cả
giáo viên đang dạy Địa lí vì thông qua các lớp tập huấn, đặc biệt là tập huấn về
chuyên môn mỗi giáo viên có cơ hội học tập, tiếp thu được nguồn kiến thức mới,
bổ ích phục vụ cho công tác bồi dưỡng học sinh giỏi.
- Nhà trường, Phòng GD&ĐT cần tạo điều kiện cho giáo viên và học sinh đạt
thành tích trong các kỳ thi chọn học sinh giỏi được đi tham quan để nâng cao
kiến thức thực tế.
- Các chế độ khen thưởng và hình thức khen thưởng đối với giáo viên bồi
dưỡng và học sinh đạt giải cần kịp thời và đa dạng hơn. Nhà trường, Phòng
GD&ĐT Huyện Triệu Sơn cần tăng mức thưởng.Qua đó, động viên, khích lệ kịp


thời tinh thần giáo viên và học sinh nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy và học
tập.
-Phòng GD&ĐT cần giao khoán trách nhiệm chọn Đội tuyển học sinh giỏi cho
1-2 đồng chí cốt cán. Hoặc đề thi chọn đội tuyển phải được “đặt hàng” từ Sở
GD&ĐT Thanh Hóa.
- Sở GD&ĐT Thanh Hóa ưu tiên cho các học sinh đạt giải Nhất các môn văn
hóa được tuyển thằng vào trường lớp 10 THPT hoặc tuyển thẳng vào chuyên
Lam Sơn theo bộ môn.
- Sở GD&ĐT Thanh Hóa nên Tuyên dương và trao giải cho các học sinh đạt
giải Nhất cấp Tỉnh.
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 10 tháng 04 năm 2016
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình
viết, không sao chép nội dung của người

khác.
Người thực hiện

Trịnh Trung Dũng

Tài liệu tham khảo
- Sách giáo khoa Địa lý lớp 6 – Nhà xuất bản giáo dục.
- Sách giáo khoa Địa lý lớp 8 – Nhà xuất bản giáo dục.
- Sách giáo khoa Địa lí lớp 9 – Nhà xuất bản giáo dục.


- Chuẩn kiến thức, kĩ năng địa lí môn địa lí Trung học cơ sở- Nhà xuất bản giáo
dục.
- Sách giáo viên Địa lý lớp 8 – Nhà xuất bản giáo dục.
- Sách giáo viên Địa lí lớp 9 – Nhà xuất bản giáo dục.
- Kỹ thuật thể hiện biểu đồ địa lí - Nhà xuất bản Hà Nội
- Phương pháp dạy học Địa lí – Nguyễn Dược. Nhà xuất bản giáo dục
- Chuẩn bị kiến thức ôn thi tốt nghiệp Trung học Phổ Thông và tuyển sinh Đại
Học, Cao đẳng môn Địa lí. - Nhà xuất bản giáo dục.
-Hướng dẫn giải các dạng bài tập từ các đề thi quốc gia của Bộ GD&ĐT- Nhà
xuất bản Đại học Quốc Gia Hà Nội.
- Ôn tập môn Địa lí chuẩn bị cho kì thi THPT quốc gia- Nhà xuất bản giáo dục
Việt Nam

PHỤ LỤC
Nội dung
A. MỞ ĐẦU
I.
LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Trang
1
1


II.
MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
1
III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
1
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
1
B. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2
I.
CƠ SỞ LÝ LUẬN
2
II.
THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ
3
III. CÁC SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM HOẶC GIẢI 4- 10
PHÁP
IV. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC
10
C. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
11
I.
KẾT LUẬN
11
II.

KIẾN NGHỊ
11, 12
TÀI LIỆU THAM KHẢO
13
PHỤ LỤC
14

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA
PHÒNG GD&ĐT TRIỆU SƠN (TRƯỜNG THCS THỌ SƠN)


SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ KINH NGHIỆM BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI MÔN ĐỊA LÍ Ở
TRƯỜNG THCS THỌ SƠN

Người thực hiện: Trịnh Trung Dũng
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường THCS Thọ Sơn. Triệu Sơn
SKKN thuộc môn: Địa lí

THANH HÓA NĂM 2016