Những yếu tố cơ bản để năng cao hiệu quả về đánh giá bài vẽ tranh của học sinh THCS

…

-------------------------------------------------------------------------------------------------

A. MỞ ĐẦU
I. Lý do chọn đề tài.
Có thể nói môn mỹ thuật là một môn học có vai trò quan trọng
trong chương trình giáo dục trung học cơ sở. Với môn học học sinh biết cách
cảm nhận cái đẹp, yêu cái đẹp từ đó biết cách rèn luyện đôi bàn tay trí óc của
mình để tạo ra cái đẹp qua việc phát huy óc sáng tạo, tính độc lập của mình.
Môn mỹ thuật đã góp phần cùng với các môn học khác giáo dục học sinh phát
triển toàn diện về Đức - Trí - Thể - Mỹ.
Thực tế chúng ta nhận thấy học sinh rất ham thích học vẽ. Nếu như chúng
ta xây dựng cho các em có ý thức học tập tốt tạo ra không khí thoải mái khi học
thì sẽ đạt được hiệu quả tốt nhất.
Nhưng tùy theo từng trình độ nhận thức và năng khiếu của từng em, từng
độ tuổi khác nhau mà giáo viên biết quá trình nhận thức diễn ra ở từng em. Vậy
không thể tác động đến quá trình nhận thức của các cá nhân bằng một biện pháp
như nhau. Có học sinh ta phải tác động từ từ, có học sinh phải vừa trực tiếp và
vừa gián tiếp ở nhiều phía mới nắm bắt được. Có học sinh chỉ cần tác động ít lâu
đã nắm bắt ngay được nội dung bài học. Nếu như không có sự gợi mở gây hứng
thú của giáo viên thì học sinh không có sự ham thích tìm tòi học tập.
Xuất phát từ thực tế giảng dạy của đồng nghiệp và cùng với quá trình
giảng dạy của bản thân, đặc biệt là việc từng bước đổi mới phương pháp dạy
học, tôi luôn đặt cho mình mục tiêu là: “Phải làm gì để thực hiện yêu câu đổi
mới nhằm nâng cao chất lượng bài dạy của mình” và để các em học sinh cảm
nhận được cách sâu sắc về vẻ đẹp của con người, thiên nhiên xung quanh mình
qua đó phát huy được trí tưởng tượng và óc sáng tạo, hình thành thị hiếu thẩm
mỹ, hoàn thiện nhân cách thông qua nội dung các bài học mỹ thuật.
Là một bộ môn năng khiếu, khả năng diễn đạt những suy nghĩ, sáng tạo
của học sinh bằng nét vẽ rất khó khăn. Đặc biệt là phân môn vẽ tranh. Vì thế

trong khi học và khi học sinh thực hành rất dễ gây ra tình trạng chán nản, mất
hứng thú vì phân môn vẽ tranh đòi hỏi sự sáng tạo, sự tìm tòi,…đưa ra ý tưởng
của mình như thế nào cho hợp lý.
1


…

------------------------------------------------------------------------------------------------Để khơi dậy cho học sinh khả năng trong giờ học vẽ tranh đề tài, đòi hỏi người
giáo viên cần phải thực sự say mê giảng dạy và tạo được cho học sinh sự lôi
cuốn, đam mê trong giờ học mỹ thuật. Chính điều này đã khiến tôi chọn đề tài:
“Vận dụng các phương pháp dạy học tích cực để xây dựng các tiêu chí đánh giá
bài vẽ tranh học sinh THCS”. Mục đích của đề tài là để làm rõ tiêu chí đánh giá
và vẽ tranh của học sinh THCS nhằm nâng cao chuẩn mực về đánh giá, nhận xét
tranh của học sinh THCS.
II. Mục đích nghiên cứu :
Làm rõ tiêu chí đánh giá và vẽ tranh của học sinh THCS nhằm nâng cao
chuẩn mực về đánh giá, nhận xét tranh của học sinh THCS.
Học sinh nắm vững kiến thức cơ bản về vẽ tranh, biết kết hợp, vận dụng
linh hoạt các kỷ năng và tư duy sáng tạo khi làm bài vẽ tranh.
III. Đối tượng nghiên cứu:
- Giáo viên dạy Mĩ thuật Trường THCS Tiến Lộc – Hậu Lộc – Thanh Hoá.
- Học sinh Trường THCS Tiến Lộc – Hậu Lộc – Thanh Hoá.
IV. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp nghiên cứu lí luận: đọc những tài liệu liên quan đến dạy học,
môn Mĩ thuật , phương pháp dạy học tích cực, phương pháp luyện tập vẽ
tranh…
- Phương pháp phân tích, tổng hợp: phân tích và tổng hợp được những ưu,
nhược điểm trong bài vẽ tranh của học sinh ở trường THCS Tiến Lộc để đề ra
những giải pháp khắc phục những nhược điểm đó.

- Phương pháp so sánh và chứng minh:
+ So sánh kết quả trước và sau khi tiến hành thực nghiệm áp dụng các giải
pháp đã đề ra.
+ Chứng minh: “Vận dụng các phương pháp dạy học tích cực để xây dựng
các tiêu chí đánh giá bài vẽ tranh học sinh THCS” nhằm nâng cao chất lượng
dạy học môn Mĩ thuật ở trường THCS Tiến Lộc đã thành công.
- Nhóm phương pháp thống kê: Thống kê bằng biểu bảng nhằm đánh giá thực
trạng và thấy được hiệu quả của việc áp dụng phương pháp dạy học tích cực để

2


…

------------------------------------------------------------------------------------------------xây dựng các tiêu chí đánh giá bài vẽ tranh học sinh THCS theo hướng đổi mới
trong môn Mĩ thuật.
B. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
I. Cơ sở lý luận:
- Muốn thực hiện tốt việc đánh giá bài vẽ tranh của học sinh THCS, chỉ có
một cách để đạt hiệu quả tốt nhất - đó chính là yếu tố người thầy giáo.
Phương pháp là gì? Phương pháp là cách lối, ghép, cách thức hoặc
phương sách, phương thức… để giải quyết một vấn đề. Nói gọn lại, phương
pháp là cách thức để làm một việc nào đó. Phương pháp dạy học là phương pháp
truyền thụ của thầy và phương pháp học của trò nhằm nâng cao hiệu quả của
việc dạy và học, phương pháp dạy và học có những vấn đề chung, nhưng cũng
có những vấn đề riêng mang tính đặc thù cho từng môn học, cho từng giáo viên.
Đối với môn Mỹ thuật, thường vận dụng một số phương pháp sau:
+ Phương pháp quan sát
+ Phương pháp trực quan
+ Phương pháp vấn đáp

+ Phương pháp gợi mở
+ Phương pháp làm việc theo nhóm
+ Phương pháp tổ chức trò chơi
+ Phương pháp luyện tập
+ Phương pháp liên hệ với thực tiễn cuộc sống
Ngoài ra còn có phương pháp dạy phân môn vẽ theo mẫu, thường thức mỹ
thuật, vẽ trang trí, vẽ tranh.
Trong phương pháp dạy vẽ tranh đề tài, đối với các bài thực hành, giáo
viên cần đánh giá có trọng tâm từng nội dung ở một thời gian nhất định. Ví dụ:
Thời gian này chú ý hơn về bố cục mảng, sau đến cách xây dựng hình tượng, và
vẽ màu như thế nào? Tranh đề tài phản ánh cuộc sống bằng ngôn ngữ hội hoạ:
bố cục, hình vẽ, màu sắc… Muốn vẽ tranh đề tài học sinh cần nắm vững được
kiến thức cơ bản, chăm quan sát, chịu khó đọc và tìm hiểu cuộc sống xung
quanh. Kiến thức cơ bản là một trong các tiêu chí cần đạt được ở một bài vẽ
tranh, đó là yếu tố cảm xúc, sáng tạo và ngôn ngữ hội hoạ. Và để học sinh hiểu
3


…

------------------------------------------------------------------------------------------------được những tiêu chí cần đạt được ở một bài vẽ tranh, điều quan trọng là người
thầy giáo phải có kiến thức sâu sắc về chuyên môn mới có thể truyền đạt được
cho học sinh hiểu. Cần hướng dẫn cụ thể: Bố cục đẹp - những yếu tố nào tạo nên
bố cục đẹp? Màu sắc hài hoà - vì sao lại nói là hài hoà? Hình đẹp - hình như thế
nào được gọi là đẹp ?... có nghĩa là người thầy phải giải thích được rõ ràng
những tiêu chí đánh giá bài vẽ tranh của học sinh, vì những tiêu chí đánh giá bài
vẽ tranh của học sinh cũng chính là những tiêu chí cần đạt được trong một bài vẽ
tranh.
Như vậy, người thầy giáo phải luôn tự rèn luyện, bồi dưỡng chuyên môn,
nghiệp vụ, đặc biệt là năng lực sáng tạo thì mới có thể hoàn thành nhiệm vụ giáo

dục thẩm mỹ trong nhà trường, đánh giá đúng chất lượng bài vẽ tranh của học
sinh. Đó cũng là cách giúp người thầy giáo có được lòng tin trong lòng các em
học sinh, phụ huynh và đồng nghiệp.
II. Thực trạng của vấn đề:
- Đối với học sinh THCS hiện nay, do các em được tiếp cận với nhiều
kênh thông tin, nên các em cũng có hiểu biết ít nhiều về Mỹ thuật, rất hay có
những thắc mắc khi cảm thấy thầy giáo giải thích chưa được ngọn ngành, nhất là
khi chấm bài vẽ tranh, vì phần đông các em vẽ tranh đều cho tranh của mình là
đẹp (đôi khi nhiều người lớn cũng có tâm lý như vậy). Nếu thầy giáo không có
khả năng đáp ứng những câu hỏi chính đáng của các em về kiến thức hội hoạ, thì
chính những người thầy giáo ấy đã tự đánh mất mình, cho dù thầy có dạy dỗ
theo cách thức đối phó nào đi chăng nữa. Có giáo viên giảng dạy một cách mơ
hồ cho học sinh, chấm bài qua loa, đại khái. Việc ấy xảy ra một phần do thầy
lười biếng, một phần do thầy lơ mơ với ngôn ngữ của nghệ thuật tạo hình, không
hiểu nên không biết phải làm thế nào cho tốt. Chính vì vậy để đánh giá bài vẽ
tranh của học sinh một cách khách quan hơn, học thuật hơn, cần hiểu được đặc
trưng ngôn ngữ tạo hình của học sinh.
Qua quá trình tìm hiểu, nghiên cứu thực trạng, để việc đánh giá chất
lượng bài vẽ trong công tác giảng dạy đạt hiệu quả cao, giúp học sinh tích cực
học tập yêu thích môn Mỹ thuật hơn, thì các giải pháp thực hiện phù hợp, đơn
giản, dễ hiểu chính là điều mà tôi luôn tìm tòi, trăn trở.
4


…

------------------------------------------------------------------------------------------------III. Các giải pháp thực hiện.
1. Nhận xét chung:
- Đối với các em, vẽ là một trò chơi có sức hấp dẫn kỳ lạ, mọi em đều
thích vẽ, có thể vẽ bất cứ lúc nào mình thích. Những hình vẽ của các em làm

chúng ta từ ngạc nhiên đến cảm động, từ vui mừng đến hi vọng. Các em có một
thế giới nội tâm, cảm xúc riêng biệt, mà những người lớn hình như không thể
hình dung nổi.
- Những nét ngây thơ và đáng yêu ấy là hình ảnh về thế giới tuổi thơ,
những mảng màu táo bạo, hồn nhiên, tươi vui, bừng sáng, từng bố cục không bị
lệ thuộc bởi lý tính, những hình vẽ không tuân thủ quy luật đúng tự nhiên, có thể
không cần không gian và viễn cận.
Muốn vẽ tranh đề tài học sinh cần nắm vững được kiến thức cơ bản, chăm quan
sát, chịu khó đọc và tìm hiểu cuộc sống xung quanh. Kiến thức cơ bản là một
trong các tiêu chí cần đạt được ở một bài vẽ tranh, đó là yếu tố cảm xúc, sáng
tạo và ngôn ngữ hội hoạ.
Ví dụ : Một bức tranh của học sinh em vẽ cái ô tô dù nhìn nghiêng nhưng
vẫn nhìn thấy cả hai đèn pha, bánh trước nhỏ, bánh sau to. Nếu góp ý ngay là sai
phối cảnh tức là chưa hiểu các em, làm các em cụt hứng. Các em vẽ như vậy là
có lý của các em, bánh sau ô tô vẽ to vì thân ô tô chở nặng, nhìn nghiêng đèn
bên kia tuy che khuất, nhưng theo em - đã là ôtô, phải có đủ hai đèn thì chạy
mới an toàn.
Cái vô lý trong hình vẽ, nhưng lại đúng với cảm xúc trực tiếp của các em,
tranh của các em thường được giải quyết theo cảm xúc của mình. Tất nhiên ở
lứa tuổi THCS, các em đã có sự quan tâm về chi tiết, một số em bước đầu đã
tuân thủ
quy luật tự nhiên của sự vật, hình tượng cứng cáp, tranh có chiều sâu không
gian, chi tiết như quần áo, giày dép, mắt, mũi, miệng, tay, chân… được quan tâm
cẩn thận.
Vậy ta cần đánh giá như thế nào? nếu một tranh có phong cách hồn nhiên,
còn tranh kia lại tỏ ra cứng cáp già dặn.
Ví dụ tranh: " An toàn giao thông”
5

…

-------------------------------------------------------------------------------------------------

( H. 1 )
- Tranh vẽ có nhiều em đi cùng một làn đường mất an toàn . đề tài thật
hợp với trí tưởng tượng và cảm xúc phong phú của các em. Em vẽ ra cảm xúc
sôi nổi, bút pháp hối hả, khoẻ mạnh, màu sắc rực rỡ, tương phản, đường nét,
đậm nhạt mạnh mẽ,. Bức tranh có một bố cục cơ bản, vững vàng. Sự thay đổi
phong phú của hình vô cùng tự nhiên, hợp lý, không gò ép, gượng gạo. Tất cả
thể hiện một lối vẽ có học thuật cơ bản rõ ràng mà cơ bản đó không thể ảnh
hưởng đến không khí đậm đà tình cảm, hồn nhiên của bức tranh ( H1 )
Bức tranh: “buổi tối ở công viên”

(H2)
6


…

------------------------------------------------------------------------------------------------- Bức tranh được một học sinh vẽ lại cảnh vui chơi trung thu ở công viên
theo trí tưởng tượng được liệt kê đầy đủ những hình ảnh đã nhìn thấy vào trong
tranh. Với cái nhìn khái quát tổng hợp, hình ảnh ngộ nghỉnh, màu sắc rực rỡ như
những ánh đèn màu, với những hình ảnh vui nhộn . Bố cục tạo ra buổi vui chơi
thật nên thơ. Những xúc cảm chân thực với cuộc sống đã cho em thành công
trong tác phẩm ( H2 ).
- Bức tranh " An toan giao thông" và tranh " Vui trung thu" mang hai
phong cách khác nhau nhưng đều đạt được giá trị thẩm mỹ cao cả về nội dung
lẫn hình thức. Cho dù tình cờ hay cố ý, cả hai bức tranh đều có được sự hoàn
thiện về bố cục, sự khái quát của hình mảng, sự hài hoà của màu sắc… và đặc

biệt là xúc cảm của em đối với cuộc sống rộn rã, náo nhiệt, lung linh…
Như vậy, không thể hoàn toàn đánh giá tranh các em theo công thức như
phải yêu cầu về hình mảng, đường nét, màu sắc, đậm nhạt, yếu tố không gian.
Mà ở đây ta cũng cần phải đánh giá gọi là " Phong cách trong tranh của học sinh
THCS ". Vậy phong cách đó là gì? đó là bút pháp tạo hình độc đáo, bố cục mạnh
dạn, vẽ theo cảm xúc đơn sơ và trong giới tính đã hình thành cá tính, các em trai
thích các hoạt động như đánh trận giả, cướp cờ, đá bóng, đá cầu, xe ô tô… Các
em gái thích dịu dàng hơn, thích vẽ các hoạt động như chơi nhảy dây, búp bê,
bán hàng, thêu may… hình tượng bông hoa, con bướm, đơn giản, nhẹ nhàng.
Phong cách đó gọi là " Đặc trưng ngôn ngữ tạo hình của học sinh THCS " mà tôi
đã nêu trên.
- Nói như thế, không có nghĩa ta quá đề cao phong cách, cảm xúc của các
em trong việc đánh giá bài vẽ mà quên đi những yếu tố cơ bản của ngôn ngữ tạo
hình mà ta dần định hướng cho học sinh hiểu và khám phá, đó là; hình mảng,
đường nét, màu sắc, đậm nhạt và không gian. Cần chú ý ở học sinh THCS, các
em nhận xét sự vật, hiện tượng tinh tế hơn học sinh tiểu học. Các em học sinh
THCS đã và đang đi từng bước vào yếu tố cơ bản về bố cục, cách phối màu, đã
chú ý đến tỷ lệ, phác được các hình ảnh khỏe khoắn và phong phú, đa dạng về
các miếng hình..
Vì vậy, khi đánh giá bài vẽ tranh của học sinh, ngoài sự quan tâm đến cảm
xúc và sự sáng tạo, cần chú ý tới những yếu tố cơ bản của ngôn ngữ nghệ thuật
7


…

------------------------------------------------------------------------------------------------tạo hình mà tôi đã nêu ra sau đây để các em có thể áp dụng vào những tác phẩm
của mình .
2. Áp dụng những tiêu chí đánh giá bài vẽ tranh của học sinh THCS.
a. Hình:

- Hình chính là bố cục, là tỷ lệ, giải phẫu, là các mảng. Ta cần hiểu hình
của mảng, hình trong mảng, có nghĩa là hình của mảng ấy phải đẹp, hình mảng
trong mảng ấy phải đẹp. Hình đẹp là có sự đơn giản, khái quát hoá, lược bỏ
những chi tiết không cần thiết, và giữ lại, hoàn thiện hơn đặc điểm chính của sự
vật. Về toàn bộ, hình có thể làm sinh động, phong phú tranh, cũng có thể làm
đơn điệu bức tranh.
Ví dụ: ở hình 3 ( H3 ), ta lập tức chú ý ngay đến cách vẽ hình tượng và
các con vật theo lối vẽ tượng trưng, các hình ảnh không cần chính xác về tỉ lệ, vị
trí nhưng chính lối suy nghĩ hồn nhiên đó làm cho bức tranh thêm sinh động.
phong phú về hình, thuật ngữ hội hoạ gọi là có hình ( H4). Hình vẽ của học sinh
thường mềm mại, hồn nhiên, ngộ nghĩnh. Vì thế mà nhiều hoạ sĩ đã yêu thích
phong cách đó, tạo ra một " trường phái nghệ thuật hồn nhiên ".

(H3)
Có nghĩa là người thầy phải giải thích được rõ ràng những tiêu chí đánh
giá bài vẽ tranh của học sinh, vì những tiêu chí đánh giá bài vẽ tranh của học
sinh cũng chính là những tiêu chí cần đạt được trong một bài vẽ tranh.
8


…

-------------------------------------------------------------------------------------------------

(H4)
b. Nét:
- Nét là yếu tố thường được các em học sinh nêu trong các bài vẽ tranh
của mình. Các em chưa có sự hiểu biết về nét như người lớn. Thường sau khi vẽ
xong, các em lấy bút dạ, bút sáp màu đậm vẽ viền chu vi các hình trong tranh.
Đánh giá về cái đạt và cái chưa đạt về nét trong tranh của học sinh là đánh

giá chủ yếu về sự hoạt bút - tạo ra đường nét mềm mại, củng cố cho sự chắc
chắn của các mảng hình, và làm độ trung gian cho các mảng màu, và nhiều khi
nét vẽ nghệch ngoạc làm cho hình của tranh có được bố cục và sự tự nhiên vô
cùng hợp lý, tạo thành công cho bức tranh ( H.5 ).

Ví dụ: ( H.5- nét vẽ mềm mại)
9


…

-------------------------------------------------------------------------------------------------

( H.6 - nét vẽ gò bó, cứng )
Các bài vẽ tranh cũng bị hạn chế bởi một số em vẽ quá cứng nhắc, gò bó, nét vẽ
chau chuốt như thước kẻ, đều đặn, thiếu không khí tình cảm, dù bố cục toàn bộ
đã tương đối đạt - dẫn đến sự tẻ nhạt, cứng nhắc khi nhìn vào bức tranh.(H.6)
Ta không đánh giá hoàn toàn về nét trong tranh của các em theo cách thức
của người lớn - phải có bố cục về nét, nét thưa, nét mau, nét cứng, nét mềm, nét
to, nét nhỏ, nét cong, nét thẳng, nét đậm, nét nhạt… bởi các em chưa thể vẽ theo
các yêu cầu như vậy, các em chủ yếu vẽ nét theo bản năng tự nhiên. Với các em
có năng khiếu - tự nhiên nét vẽ sẽ hoạt và mềm mại, rất tình cờ tạo nên sự hợp lý
cho bức tranh.
c. Màu sắc:
- Đối với học sinh, các em thường vẽ màu theo ý thích chủ quan, tự nhiên,
ví dụ: trời phải xanh, mây phải trắng, bướm phải vàng,…. Nhưng vì thế mà màu
sắc trong tranh của các em rất trong trẻo, tươi tắn, mỗi em mỗi vẻ tuỳ vào cá tính
của từng em, em có cá tính mạnh mẽ thì màu sắc trong tranh cũng tương phản
mạnh mẽ, em nào tính cách nhẹ nhàng thì màu sắc cũng êm dịu, nhẹ nhàng, màu
sắc của các em đưa người lớn vào kỷ niệm tuổi thơ với những cánh đồng vàng

màu xanh bát ngát.
Sự hài hoà về màu sắc trong tranh của học sinh ngoài việc được học tập
và rèn luyện qua các bài thực hành mỹ thuật, một phần là sự thành công tình cờ
qua năng khiếu cảm nhận thị giác. Để đánh giá chính xác hơn về sự hài hoà của

10


…

------------------------------------------------------------------------------------------------màu sắc, ta cần quan tâm đến yếu tố đậm nhạt trong ngôn ngữ của nghệ thuật tạo
hình sau đây.

(H.7)
d. Đậm nhạt:
- Đậm nhạt tạo sự thành công về nhiều mặt cho bức tranh, nó có thể làm
hợp lý hơn hoặc hư hỏng sự cân bằng bố cục, màu sắc và cũng có thể khắc phục
được những sai sót, khiếm khuyết về hình - giúp cho bức tranh hoàn thiện hơn.

(H.8)
* Nhìn nhận yếu tố đậm nhạt trên tranh của học sinh cơ bản như sau:
+ Những hình tượng ở tiền cảnh bức tranh có tương quan màu sắc mạnh
mẽ hơn, độ tương phản cao hơn - tức là độ đậm nhạt giữa hình tượng và nền
11


…

------------------------------------------------------------------------------------------------tranh ( hoặc các yếu tố hình khác ) chênh lệnh nhau nhiều hơn, giúp cho những
hình tượng muốn vẽ ở phía trước tranh có cảm giác đứng gần ta hơn.

+ Những hình tượng ở hậu cảnh bức tranh, càng xa càng có độ đậm nhạt
(sáng tối ) chênh lệch nhau ít hơn, để những vật phía sau không tạo cảm giác
đứng bật lên phía trước.
+ Nhìn nhận được đậm nhạt để chấm bài vẽ tranh cho học sinh là quan
trọng, bởi đậm nhạt tốt gần như giải quyết được toàn bộ cho sự hài hoà của màu
sắc, tạo nên xa gần, cân bằng bố cục, đem lại thành công cho bức tranh. ở người
lớn cũng vậy, khi sáng tác tranh, sau khi tìm được hình, hoạ sĩ chỉ cần quan tâm
đến đậm nhạt là giải quyết được hầu hết trong việc hoàn thiện bức tranh.
+ Yếu tố đậm nhạt rất đơn giản khi được giải thích, nhưng không phải ai
cũng rõ điều này, thường thì người ta quên mất hoặc không biết, bởi hiểu được
điều này thì thầy giáo phải có khả năng sáng tác mới vỡ ra được. Vì thế mà phần
lớn các thầy, khi đánh giá bài vẽ tranh của học sinh - chủ yếu ưu tiên cho các bài
vẽ nặng hình thức và yếu tố trang trí, mà thực ra những bài vẽ tranh mang yếu tố
màu sắc hội hoạ - để có được sự thành công thì khó hơn nhiều, vì nó còn phải có
thêm một yếu tố vô cùng quan trọng - đó là yếu tố không gian, trong đó diễn tả
được không gian đa chiều trên mặt phẳng.
e. Yếu tè không gian:
- Tranh có hậu cảnh nghĩa là tạo không gian theo luật viễn cận - có không
khí hơn tranh theo kiểu " đơn tuyến bình đồ ". Vẽ được hậu cảnh là rất khó, bởi
làm sao hình ảnh phụ làm phong phú thêm cho bức tranh, làm chắc bố cục, tạo
không gian, làm hình ảnh chính sinh động hơn.
Khi vẽ màu, diễn tả được hình tượng và hậu cảnh theo phương pháp hội
hoạ để tạo không gian cho bức tranh cũng rất khó xử lý đậm nhạt, ngoài việc
khó khăn khi diễn tả khối của sự vật thì hậu cảnh và hình ảnh phụ rất khó làm át
đi, làm mất tập trung cho hình ảnh chính thể hiện nội dung đề tài. Đối với học
sinh THCS, tranh của các em chủ yếu vẽ theo hình thức trang trí, tô những mảng
màu phẳng lên hình vẽ. Không gian chỉ được thể hiện khi các em vẽ những hình
tượng ở tiền cảnh to lớn hơn những hình tượng ở hậu cảnh, và nhờ sự giải quyết
đậm nhạt tốt tạo nên sự xa gần cho bức tranh.
12

…

-------------------------------------------------------------------------------------------------

(H8)

Khi đánh giá bài vẽ, cần lưu ý rằng, sự phối hợp giữa cảm xúc, đặc trưng
ngôn ngữ tạo hình của học sinh mang đặc điểm tâm lý lứa tuổi và những yếu tố
học thuật cơ bản của hội hoạ đó là sự kết hợp hài hoà, và càng không có sự cứng
nhắc khi đánh giá tác phẩm của các em, yếu tố học thuật đôi khi nằm trong cảm
xúc một cách tình cờ và ngược lại, cảm xúc - sự hồn nhiên của các em khi nhìn
nhận sự vật tình cờ tạo nên những yếu tố học thuật thành công trong bức tranh.
Có thể động viên khuyến khích cho những bức tranh có ý tưởng trong
sáng, tích cực, hình thức thể hiện táo bạo, tính sáng tạo cao, dù bố cục hay màu
sắc còn có những hạn chế nhỏ. Đặc biệt, khi đánh giá bài vẽ trong các kỳ thi học
sinh giỏi môn vẽ tranh, không nên đánh giá cao những bức tranh các em tìm
cách chép lại tranh đạt giải trong sách báo, tạp chí, hay những bức tranh có đến
70% là hình vẽ và màu sắc của giáo viên hướng dẫn ( vì học sinh khi chép lại
tranh của giáo viên đã có sai lệch khoảng 30%), hoặc các em cóp nhặt những
hình vẽ minh hoạ trong truyện hay sách giáo khoa các bộ môn khác để đưa vào
bài vẽ của mình. Nếu ưu ái cho sự chép lại, vô tình ta đã đi ngược lại với định
hướng giáo dục thẩm mỹ, làm mất tư duy sáng tạo của học sinh và lớn hơn là
làm hại khiếu thẩm mỹ - khiếu thưởng ngoạn của những thế hệ sau. Giáo dục
thẩm mỹ ở trường THCS là rèn luyện cho các em tư duy hình tượng, sáng tạo,
phương pháp làm việc khoa học, làm quen, thưởng thức cái đẹp, tập tạo ra cái
đẹp, vận dụng cái đẹp vào sinh hoạt học tập và những công việc cụ thể. Vì thế
13

…

------------------------------------------------------------------------------------------------mà tiêu chí quan trọng nhất để đánh giá bài vẽ tranh luôn phải là " khơi những
nguồn chưa ai khơi và sáng tạo những cái gì chưa có " ( Nam Cao)
IV. Những kết quả đạt được:
- Trong quá trình thực hiện, tôi thấy rằng, đánh giá bài vẽ tranh của học
sinh một cách chính xác là một trong những biện pháp tốt nhất tạo nên được
niềm tin, cảm hứng sáng tạo, sự đam mê học vẽ cho các em, ( lưu ý rằng: Việc
đánh giá bài vẽ tranh ở lớp học khác với chấm thi học sinh giỏi vẽ các cấp. Ở
lớp học thầy giáo là người giúp các em tự đánh giá tác phẩm của các em)
Qua các bài học, các em vẽ đẹp hơn nhiều. Tôi chưa có thời gian in màu
những bức tranh đẹp của học sinh trường THCS nơi tôi công tác để giới thiệu
với mọi người cùng đồng nghiệp, chỉ đang dừng lại ở việc lưu trữ, bảo quản để
làm đồ dùng dạy học và triển lãm tranh cho học sinh cuối năm.

( Một số bài vẽ của học sinh)
14


…

------------------------------------------------------------------------------------------------Điều nhận thấy rõ ràng nhất là không khí học tập của học sinh trong
trường đối với môn Mỹ thuật, ngày càng có nhiều em thích học, bộc lộ thêm
nhiều năng khiếu đáng quý giúp tôi đạt được kết quả giáo dục thẩm mỹ đại trà
và có được kế hoạch bồi dưỡng, dự nguồn đối tượng học sinh dự thi học sinh
giỏi các cấp môn Mỹ thuật sau này.
Và không khí phấn khởi học tập của học sinh chính là nguồn cổ vũ động
viên lớn, giúp tôi có thêm sự phấn khởi, hăng hái trong công việc dạy học và các
công việc khác mà nhà trường giao cho. Tôi nhận thấy trên thực tế đánh giá bài

vẽ tranh của học sinh khách quan, chính xác là một trong những yếu tố quan
trọng để nâng cao chất lượng bài vẽ tranh của học sinh, bởi qua đánh giá bài vẽ
học sinh tiếp cận được với ngôn ngữ tạo hình một cách dễ dàng hơn, vì khi thầy
giáo là người giúp các em tự đánh giá các tác phẩm của mình
- Kết quả trên cho ta thấy với sự đánh giá kết quả học tập của học sinh
một cách chính xác là động lực tốt nhất để học sinh mau tiến bộ, không những
học sinh có được kiến thức và cảm xúc sáng tạo mà người thầy giáo qua sự tích
cực đó cũng tích luỹ thêm được nhiều kiến thức hơn sự mong muốn trong quá
trình dạy học. Tất nhiên, kết quả đạt được trên cũng cần phải phụ thuộc vào sự
tích cực của các phương pháp dạy học khác.
C. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ

1. Kết luận : Để hoàn thành sứ mệnh trọng đại này, thì vai trò, nhiệm vụ của
người thầy là vô cùng quan trọng. “ Không thầy đố mày làm nên”, không con
đường nào khác ngoài việc giáo dục học sinh phát triển toàn diện, bồi dưỡng
nhân tài. Vì vậy bên cạnh sự nỗ lực dạy của thầy, học của trò, chúng ta cần có sự
đầu tư, hỗ trợ của các cấp lãnh đạo, nhà trường ,ban giám hiệu, công đoàn, về cơ
sở vật chất, sách vở, tài liệu. Cho dù còn nhiều khó khăn, bất cập, mỗi giáo
viên đều phải vươn lên trong việc nâng cao chất lượng dạy và học. Muốn có trò
giỏi thì phải có thầy giỏi, muốn có nhiều trò giỏi thì phải có nhiều thầy giỏi, giỏi
về trí thức, giỏi về phương pháp.
Trong năm học này nhờ áp dụng một số kinh nghiệm của bản thân vào
phương pháp đánh giá bài vẽ của học sinh, nên chất lượng bài vẽ tranh đã được

15


…

------------------------------------------------------------------------------------------------nâng lên rõ rệt. Đây cũng là kết quả đáng phấn khởi bước đầu, kinh nghiệm này

đã góp phần nhỏ bé vào sự hăng say tích cực học môn Mĩ thuật của các em.
Qua thực tế của việc vận dụng kinh nghiệm phương pháp đánh giá bài vẽ
tranh của bản thân trong nhà trường THCS. Tôi mong sự góp ý của các đồng chí
có kinh nghiệp tốt hơn để công tác này ngày càng được phát triển hơn nữa.
2. Kiến Nghị : * Để có những phương pháp phù hợp trong quá trình giảng dạy
bản thân người giáo viên phải nắm chắc chuyên môn, nghiệp vụ. Có kiến thức
sâu rộng, có tinh thần trách nhiệm cao trong công việc, không ngừng học hỏi,
tích luỹ chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm đúc rút kinh nghiệm hàng năm.
* Phải tăng cường bồi dưỡng cho học sinh, vấn đề chủ yếu là tạo điều
kiện về cơ sở vật chất, tinh thần tự học, bồi dưỡng lòng say mê, tình cảm trách
nhiệm cho các em.
* Có chế độ khen thưởng kịp thời, động viên học sinh có thành tích xuất
sắc, xây dựng môi trường thi đua “Hoa điểm 10” trong học sinh .
Tóm lại: Trong chặng đường phát triển của giáo dục và đào tạo, người
giáo viên cần phải làm tốt công tác dạy và học, bồi dưỡng nhân tài cho đất nước.
- Tôi viết SKKN này, với mong muốn được mọi người tham khảo, chắc
cũng còn nhiều điểm hạn chế cần khắc phục, mong được đồng nghiệp và cấp
trên góp ý, chia sẻ, làm cho những tiêu chí đánh giá mà tôi nêu lên hoàn thiện
hơn, động viên được sự tích cực của người thầy, giúp cho học sinh mau tiến bộ
hơn nữa.
Xin chân thành cám ơn!
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
ĐƠN VỊ

Hậu Lộc, ngày 2 tháng 3 năm 2017
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình
viết, không sao chép nội dung của người
khác.
Tác giả

Nguyễn Văn Thọ

16


…

------------------------------------------------------------------------------------------------PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HẬU LỘC
TRƯỜNG THCS TIẾN LỘC
--------------------***---------------------------------------***--------------------

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
NHỮNG YẾU TỐ CƠ BẢN
ĐỂ NÂNG CAO HIỆU QUẢ VỀ ĐÁNH GIÁ BÀI VẼ
TRANH CỦA HỌC SINH THCS

Họ và tên: Nguyễn Văn Thọ
Chức vụ:
Giáo viên
Đơn vị: Trường THCS Tiến Lộc
SKKN thuộc môn: Mĩ thuật

Hậu Lộc năm : 2016 - 2017

17


…

-------------------------------------------------------------------------------------------------

18