Một số giải pháp quản lý việc sử dụng thiết bị dạy học của giáo viên ở trường PTDT bán trú THCS tam thanh quan sơn thanh hóa

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA
PHÒNG GD&ĐT QUAN SƠN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ VIỆC SỬ DỤNG
THIẾT BỊ DẠY HỌC CỦA GIÁO VIÊN Ở TRƯỜNG
PTDT BÁN TRÚ THCS TAM THANH – QUAN SƠN –
THANH HÓA

Người thực hiện: Nguyễn Văn Dương
Chức vụ: Hiệu Trưởng
Đơn vị công tác: Trường PTDT Bán Trú THCS
Tam Thanh – Quan Sơn – Thanh Hóa
SKKN thuộc lĩnh vực: Quản lý

THANH HÓA NĂM 2016


MỤC LỤC
Trang
1. MỞ ĐẦU……………………………………………………………………..1
- Lý do chọn đề tài...............................................................................................1
- Mục đích nghiên cứu.........................................................................................1
- Đối tượng nghiên cứu....................................................................................... 2
- Phương pháp nghiên cứu................................................................................. .2
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM................................................... 3
2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm......................................................3
2.2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu.......................................................................3
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề…………………………… .5
2.3.1.Giải pháp 1: Nâng cao nhận thức cho cán bộ giáo viên, nhân viên trong

việc quản lý, sử dụng thiết bị dạy học.……………………………………… .... 5
2.3.2. Giải pháp 2: Trang bị kiến thức nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị
dạy học cho giáo viên. …………………………………………………………6
2.3.3. Giải pháp 3: Xây dựng thói quen trong việc sử dụng thiết bị dạy học của
giáo viên trong các tiết dạy.…………………………………………………… .7
2.3.4.Giải pháp 4: Rèn luyện kỹ năng sử dụng thiết bị dạy học cho giáo viên. ...8
2.3.5.Giải pháp 5: Tăng cường quản lý việc sắp xếp, bảo quản thiết bị dạy học
sau tiết dạy của giáo viên.……………………………. ……………………… .9
2.3.6. Giải pháp 6: Tăng cường quản lý đầu tư trang bị thiết bị dạy học…… 10
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, bản thân,
đồng nghiệp, nhà trường……………………………………………………… 11
3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ………………………………………… ……… 13
- Kết luận……………………………………………………………………….13
- Kiến nghị…………………………………………………………………...…13
Tài liệu tham khảo…………………………………………………………… 14
Phụ lục………………………………………………………………………….15


1. MỞ ĐẦU
- Lý do chọn đề tài.
Trang bị trang thiết bị dạy học và quản lý việc thực hiện sử dụng thiết bị
dạy học của giáo viên ở các trường trung học cơ sở hiện nay là một nhu cầu cấp
thiết nhằm đáp ứng cho việc đổi mới phương pháp dạy học, truyền đạt kiến thức
và đồng thời cũng rất cần thiết trong việc lĩnh hội tri thức của học sinh. Tuy
nhiên, sự đồng bộ cũng như trang bị thiết bị dạy học hiện nay thì “ cầu vượt
cung” còn là một khoảng cách khá lớn, chưa đáp ứng được yêu cầu nâng cao
chất lượng quản lý thiết bị dạy học trong các nhà trường. Đây chính là vấn đề
quan trọng và cấp thiết trong Giáo dục và Đào tạo hiện nay. Trên thực tế việc
trang bị, quản lý, khai thác sử dụng và bảo quản thiết bị dạy học của các trường
trung học cơ sở nói chung và trường PTDT Bán Trú THCS Tam Thanh nói riêng

đã và đang được quản lý, bảo quản và sử dụng thiết bị dạy học một cách thường
xuyên nhưng vẫn còn nhiều bất cập, không đồng bộ và chưa mang lại hiệu quả
cao cho việc đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.
Vì vậy việc đổi mới công tác quản lý thiết bị dạy học trong nhà trường là
điều tất yếu do đó trang bị trang thiết bị dạy học và quản lý việc thực hiện sử
dụng thiết bị dạy học của giáo viên ở các trường trung học cơ sở hiện nay là một
nhu cầu cấp thiết nhằm đáp ứng cho việc đổi mới phương pháp dạy học và nâng
cao chất lượng giảng dạy, cũng như đánh giá kết quả học tập của học sinh theo
phương thức đổi mới mà toàn Đảng, toàn dân tích cực tham gia. Tuy nhiên, trên
thực tế việc trang bị, quản lý, khai thác sử dụng và bảo quản thiết bị dạy học của
các trường trung học cơ sở còn chưa được quan tâm đúng mức.
Với tầm quan trọng của việc sử dụng thiết bị dạy học trong việc đổi mới
phương pháp, nâng cao hiệu quả trong hoạt động dạy học thì đã có nhiều tài liệu
viết về cách thức quản lý việc sử dụng thiết bị dạy học của giáo viên. Tuy nhiên
để áp dụng vào điều kiện thực tiễn của các nhà trường mà đặc biệt là các nhà
trường chưa đầy đủ về cơ sở vật chất, chưa có nhân viên chuyên trách về công
tác thiết bị, thí nghiệm thì còn gặp nhiều khó khăn và không phù hợp. Đối với
trường PTDT Bán Trú THCS Tam Thanh do cơ sở vật chất của nhà trường chưa
đầy đủ, phòng để thiết bị dạy học không phù hợp với công tác bảo quản và sử
dụng thiết bị dạy học, chưa có nhân viên chuyên trách về công tác thiết bị thí
nghệm dẫn đến công tác quản lí chưa đạt hiệu quả, nhiều giáo viên giảng dạy ở
các bộ môn có tâm lý ngại chuẩn bị đồ dùng dạy học trước khi lên lớp, nếu có sử
dụng thì hiệu quả đạt được không cao từ đó đã làm ảnh hưởng đến công tác đổi
mới phương pháp, chất lượng dạy và học của giáo viên và học sinh.
Từ thực tiễn như trên để nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học của
giáo viên trong từng tiết dạy ở tất cả các bộ môn nhằm nâng cao chất lượng giáo
dục của nhà trường trong năm học 2015 - 2016 tôi đã lựa chọn đề tài nghiên cứu
là “Một số giải pháp quản lý việc sử dụng thiết bị dạy học của giáo viên ở
trường PTDT Bán Trú THCS Tam Thanh – Quan Sơn – Thanh Hóa” .

1


- Mục đích nghiên cứu.
Đề ra một số giải pháp quản lý công tác sử dụng thiết bị dạy học của giáo
viên ở trường PTDT Bán Trú THCS Tam Thanh – Quan Sơn - Thanh Hóa, qua
đó từng bước góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường.
- Đối tượng nghiên cứu.
Một số giải pháp quản lý việc sử dụng thiết bị dạy học của giáo viên ở
trường PTDT Bán Trú THCS Tam Thanh – Quan Sơn – Thanh Hóa” .
- Phương pháp nghiên cứu.
+ Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết: Nghiên cứu văn bản
quy phạm, văn bản, nghị quyết, chính sách của Đảng và Nhà nước, tài liệu lưu
trữ,….
+ Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế, thu thập thông tin: Sử dụng
phiếu điều tra để lấy các thông tin cần thiết phục vụ cho đề tài.
+ Phương pháp thống kê, sử lý số liệu: Thống kê, sử lý các số liệu đã điều
tra để kiểm định hiệu quả của đề tài.

2


2. NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.
Giáo dục Việt Nam trong nhiều năm qua đã rất coi trọng nguyên tắc trực
quan trong quá trình dạy học – giáo dục trong nhà trường. Vì vậy, ngoài chủ
trương ưu tiên tăng cường trang bị thiết bị dạy học của Đảng và Nhà nước cho
tất cả các cơ sở giáo dục; nhiều nhà khoa học cũng đã quan tâm nghiên cứu về
vấn đề này và đã góp phần xây dựng nên hệ thống lý luận về vai trò TBDH, là
một trong những thành tố cơ bản trong quá trình dạy học – giáo dục hiện nay.

Căn cứ chỉ thị 14/2001/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Giáo dục và
Đào tạo đã xác định: Thiết bị dạy học là một trong những thành tố quan trọng
góp phần đổi mới phương pháp dạy học. Thiết bị dạy học phải là những thiết bị
cần thiết, đáp ứng yêu cầu của nội dung chương trình và sách giáo khoa mới;
phải phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất, trình độ đội ngũ cán bộ giáo viên,
nhân viên thiết bị thí nghiệm; từng bước ứng dụng Công nghệ thông tin vào
giảng dạy.
Đổi mới phương pháp dạy học là một trong những trọng tâm của đổi mới
chương trỉnh và sách giáo khoa giáo dục phổ thông, thực hiện dạy học dựa vào
hoạt động tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh với sự tổ chức và hướng dẫn
thích hợp của giáo viên nhằm phát huy tư duy độc lập, sáng tạo góp phần hình
thnh phương pháp và nhu cầu, khả năng tự học, bồi dưỡng hứng thú học tập, tạo
niềm tin và niềm vui trong học tập, ... muốn thực hiện được điều đó thì không
thể thiếu thiết bị dạy học.
Thiết bị dạy học là điều kiện quan trọng trong quá trình dạy học nó vừa là
nội dung vừa là phương tiện chuyển tải thông tin, giúp giáo viên tổ chức và điều
khiển hoạt động nhận thức của học sinh, giúp học sinh hứng thú học tập, rèn
luyện tác phong và kỷ luật lao động, kỹ năng thực hành, hình thành phương
pháp học tập chủ động tích cực, sáng tạo; thiết bị dạy học trở thành công cụ
nhận thức, là một bộ phận hữu cơ của cả phương pháp và nội dung dạy học.
2.2.Thực trạng quản lý, sử dụng và khai thác thiết bị dạy học trước khi áp
dụng sáng kiếm kinh nghiệm
Giáo viên là đối tượng trực tiếp sử dụng và khai thác và bảo quản thiết
bị dạy học với thời gian và số lượng lớn nhất, là những người am hiểu nhất về
số lượng, chất lượng của từng chi tiết thiết bị dạy học của môn học. Vì vậy,
giáo viên giữ vai trò quan trọng trong bộ máy quản lý thiết bị của nhà trường.
Tuy nhiên trong quá trình khai thác, sử dụng thiết bị dạy học hiện nay còn phụ
thuộc vào sự tự giác của giáo viên mà chưa có biện pháp tích cực để toàn bộ
giáo viên phải sử dụng thiết bị dạy học trên giờ lên lớp. Quy trình quản lý việc
sử dụng thiết bị dạy học còn mang tính hình thức, chỉ dựa vào sổ đăng ký mượn

thiết bị dạy học do cán bộ thiết bị quản lý. Do trình độ của cán bộ thiết bị hạn
chế, năng lực thực hành, kỹ năng sử dụng và thói quen sử dụng thiết bị dạy học
của giáo viên còn lúng túng nên có những hạn chế đáng kể trong quá trình sử
dụng và bảo quản thiết bị dạy học. Bên cạnh đó nhà trường chưa có phòng học
bộ môn, giáo viên chưa phát huy được hiệu quả của thiết bị dạy học. Giáo viên
3


găp nhiều khó khăn trong việc khai thác thiết bị dạy học đặc biệt là thí nghiệm
thực hành.
Bằng phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin từ tình hình
sử dụng thiết bị dạy học của giáo viên tại trường PTDT Bán Trú THCS Tam
Thanh từ năm học trước và đầu năm học tôi đã thu được số liệu cụ thể như sau:
Bảng: Tổng hợp giáo viên có sử dụng đồ dùng dạy học hoặc thí nghiệm biểu
diễn của các tiết dạy có sử dụng thiết bị dạy học ở trường PTDT Bán Trú
THCS Tam Thanh trước khi áp dụng đề tài.
Tỉ lệ số tiết sử dụng ( %)
Việc sử dụng ( %)
Môn học

Không
sử
dụng

Ít
sử
dụng

Thường
sử

dụng

Rất
thường
xuyên

Đúng
mục
đích

Đúng
quy
trình

Đúng
phương
pháp

Đảm
bảo an
toàn

Toán
0% 50,7 49,3
0%
78,3 65,2
72,5
100
Vật lý
8,7 18,8 62,4

10,1 71,0 62,3
57,1
100
Hóa học
15,9 14,5 58,0
11,6 81,2 60,7
63,8
100
Sinh học
10,1 17,4 72,5
0%
71,0 62,3
73,9
100
Ngữ văn
12,5 35,0 32,0
20,5 65,5 85,0
82,7
100
Lịch sử
15,9 26,1 58,0
0%
75,2 60,9
78,8
100
Địa lý
11,6 17,4 65,2
5,8
84,1 69,7
76,8

100
Tiếng Anh
12,5 10,4 77,1
0%
75,4 81,2
77,7
100
Công nghệ
10,1 18,8 71,1
0%
76,8 60,7
75,8
100
GDCD
0% 82,6 17,4
0%
68,1 31,9
88,4
100
Thể dục
0%
0%
5,8
94,2 85,5 73,9
75,3
100
Qua bảng tổng hợp việc sử dụng đồ dùng dạy học của giáo viên, ta thấy có
một số giáo viên bộ môn chưa sử dụng thiết bị dạy học đầy đủ của các tiết học
có sử dụng thiết bị dạy học, không tổ chức, hướng dẫn học sinh làm đủ các bài
thí nghiệm thực hành, không thực hiện thí nghiệm biểu diễn tại lớp học cho học

sinh. Chỉ có bộ môn Toán thực hiện tương đối đảm bảo do đồ dùng dạy học bộ
môn này chủ yếu là thước kẻ, compa và một số dụng cụ trực quan dạy môn hình
học không gian. Bộ môn thể dục do điều kiện ngoài sân trường cần có dụng cụ,
thiết bị dạy học mới tiến hành dạy học vì thế bộ môn này thực hiện rất nghiêm
túc và triệt để .
Ngoài việc sử dụng thiết bị dạy học của các tiết học có sử dụng thiết bị
dạy học. Việc sử dụng thiết bị dạy học trong tiết học, có một số giáo viên sử
dụng thiết bị dạy học chưa đúng mục đích, chưa đúng quy trình kỹ thuật, chưa
đúng phương pháp. Chính vì giáo viên còn ít sử dụng, không sử dụng thiết bị
dạy học cộng thêm sử dụng thiết bị dạy học chưa đúng mục đích, chưa đúng quy
trình kỹ thuật, chưa đúng phương pháp dẫn đến thiết bị dạy học dễ bị hư hỏng,
chất lượng các tiết dạy hiệu quả không cao, dẫn đến giáo viên bình thường ngại
sử dụng, chỉ sử dụng khi có sự kiểm tra.
4


2.3. Các sáng kiến kinh nghiệm hoặc giải pháp đã sử dụng để giải
quyết vấn đề.
2.3.1. Giải pháp 1: Nâng cao nhận thức cho cán bộ giáo viên, nhân viên trong
việc quản lý, sử dụng thiết bị dạy học.
* Mục tiêu của giải pháp.
Nhận thức có vai trò quyết định trong việc định hướng cho hành động. Vì
vậy mục đích của giải pháp này là tác động làm thay đổi nhận thức của đội ngũ
cán bộ quản lý trong nhà trường, giúp nhận thức đầy đủ, đúng đắn hơn về sự cần
thiết và yêu cầu của công tác quản lý thiết bị dạy học, cũng như tính cấp bách
cần phải quản lý trong giai đoạn đổi mới chương trình, sách giáo khoa mới.
Giải pháp này nhằm làm cơ sở để tập hợp các lực lượng, làm cho các đối
tượng tự nguyện, tích cực, chủ động, thống nhất trong hành động để thực hiện
mục tiêu chung. Với khẩu hiệu:” Đứng trước yêu cầu đổi mới, những khó khăn
đặt ra không phải ai cũng dễ dàng chia sẽ cùng nhau ý tưởng với quan điểm và

cách thức tiến hành. Điều này đòi hỏi những nhà lãnh đạo nhà trường phải nắm
vững sâu sắc về sự cần thiết và đúng đắn của sự đổi mới, kiên định với hướng đi
đã chọn, kiên trì thuyết phục những người khác cùng làm theo”.
* Nội dung của giải pháp.
Nâng cao nhận thức của đội ngũ quản lý và giáo viên trong nhà trường về
vai trò, ý nghĩa của thiết bị dạy học trong hoạt động dạy học để đáp ứng được
yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.
* Tổ chức thực hiện.
a. Đối với cán bộ quản lý.
Cần nhân rộng các mô hình đã làm được, chẳng hạn tổ chức làm đồ dùng
dạy học, kế hoạch thực hiện. Mặt khác, thường xuyên đọc sách báo, truy cập
Internet, tài liệu tham khảo, tổ chức hội thảo chuyên đề thiết bị dạy học, dự giờ
thăm lớp, tham gia đầy đủ các chuyên đề bồi dưỡng thường xuyên để trau dồi
nghiệp vụ chuyên môn quản lý.
Nghiên cứu các văn bản hướng dẫn, chỉ đạo, nghiên cứu tỉ mĩ các tài liệu
quản lý giáo dục.
Giao lưu, tham quan, học tập các trường đã thực hiện tốt công tác thiết bị
dạy học và phương pháp quản lý.
b. Đối với giáo viên .
Bồi dưỡng nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của thiết bị dạy học trong
dạy học, góp phần đổi mới phương pháp dạy học, làm cho mỗi thành viên hiểu
được:
- Thiết bị dạy học là điều kiện không thể thiếu được cho việc triển khai
chương trình sách giáo khoa mới nói chung và đặc biệt cho việc triển khai đổi
mới phương pháp dạy học hướng vào hoạt động tích cực, chủ động của học sinh.
Sử dụng phương tiện dạy học, thiết bị dạy học không chỉ là phương tiện của việc
dạy mà còn là phương tiện của việc học, thiết bị dạy học không chỉ là minh họa
mà còn là nguồn tri thức, là một cách chứng minh bằng quy nạp.

5

- Sử dụng thiết bị dạy học nhằm thiết kế và hướng dẫn học sinh thực hiện
các dạng câu hỏi, bài tập phát triển tư duy và rèn luyện kỹ năng; hướng dẫn sử
dụng các thiết bị, đồ dùng học tập; tổ chức có hiệu quả các giờ thực hành; hướng
dẫn học sinh có thói quen vận dụng kiến thức đã học vào giải quyết các vấn đề
thực tiễn.
Việc nâng cao nhận thức và hiểu biết về công tác thiết bị dạy học cho tập
thể cán bộ, giáo viên cần thông qua các hình thức tham quan, trao đổi kinh
nghiệm, giao lưu học tập, tập huấn chuyên môn, tổ chức hội thảo khoa học, viết
sáng kiến kinh nghiệm,…
2.3.2. Giải pháp 2: Trang bị kiến thức nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng thiết
bị dạy học cho giáo viên.
* Mục tiêu của giải pháp.
Trang bị cho giáo viên kiến thức xây dựng mục tiêu, chương trình hành
động, xác định bước đi trong một không gian và thời gian nhất định.
Giúp cho giáo viên nắm vững nội dung, yêu cầu của công văn hướng dẫn,
việc sử dụng thiết bị dạy học.
*Nội dung giải pháp.
Nắm vững cơ sở pháp lý khoa học để sử dụng hiệu quả công tác thiết bị
dạy học.
Phổ biến, học tập các quy định về chuyên môn của các cấp chỉ đạo, tăng
cường vai trò của tổ chuyên môn.
Tổ chức hội thảo về thiết bị dạy học và việc đổi mới phương pháp dạy học;
Cải tiến, bổ sung các điều kiện cần thiết cho việc sử dụng thuận lợi các thiết bị
dạy học ở các lớp học, phòng chức năng, …
* Tổ chức thực hiện.
Hiệu trưởng, cán bộ quản lý thiết bị cần thông tin kịp thời các thiết bị dạy
học hiện có, tài liệu hướng dẫn sử dụng thiết bị dạy học đến trực tiếp từng giáo
viên, giúp họ chủ động trong việc lên kế hoạch sử dụng, cán bộ quản lý thiết bị

phải thông báo danh mục thiết bị tại phòng thí nghiệm, phòng học bộ môn, kho
chứa thiết bị.
Thiết bị dạy học là công cụ lao động của giáo viên, vì vậy sinh hoạt tổ
chuyên môn cần có nội dung thảo luận về sử dụng thiết bị dạy học. Mọi khó
khăn vướng mắc về thiết bị dạy học về việc sử dụng thiết bị dạy học của giáo
viên sẽ được báo cáo trước tổ chuyên môn (vào đầu tuần), để cùng nhau bàn
bạc, giải quyết. Sử dụng thiết bị dạy học là một nội dung đáng lưu ý trong
chương trình sinh hoạt tổ chuyên môn.
Tổ chức quán triệt cho toàn thể giáo viên và học sinh nhận thức sâu sắc tầm
quan trọng của việc thực hiện kế hoạch tăng cường trang bị và nâng cao hiệu
quả sử dụng thiết bị trong quá trình dạy học để mọi thành viên thấy rõ trách
nhiệm của mình, tổ chức giới thiệu danh mục thiết bị hiện có cho toàn thể giáo
viên nắm, tổ chức việc sử dụng thiết bị dạy học trở thành một nhu cầu, một nề
nếp tự giác thường xuyên của mọi giáo viên; tổ chức sửa chữa, phục hồi và
phong trào tự làm đồ dùng dạy học.
6


Hướng dẫn, bồi dưỡng giáo viên cách xây dựng kế hoạch quản lý, sử dụng
thiết bị dạy học mang lại hiệu quả cao nhất.
2.3.3. Giải pháp 3: Xây dựng thói quen trong việc sử dụng thiết bị dạy học
của giáo viên trong các tiết dạy.
* Mục tiêu của giải pháp.
Giáo viên thực hiện đầy đủ, chu đáo các công việc cần thiết cho các tiết học
có sử dụng thiết bị dạy học. Thực hiện đúng tiến trình lên lớp, sử dụng hợp lý
các thiết bị dạy học trong tiến trình dạy học.
* Nội dung giải pháp.
Xây dựng chuẩn tiết dạy có sử dụng đồ dùng dạy học, tiết thí nghiệm thực
hành và tiết dạy có thí nghiệm biểu diễn.
Thanh – kiểm tra việc sử dụng đồ dùng dạy học thông qua sổ thiết bị dạy

học trên lớp, sổ mượn – trả ở phòng thiết bị và thông qua việc dự giờ thăm lớp
định kỳ hoặc đột xuất.
* Tổ chức thực hiện.
- Để có thói quen tốt việc sử dụng thiết bị dạy học trong giờ lên lớp của
giáo viên nhà trường cần xây dựng các tiêu chí đánh giá tiết dạy có sử dụng đồ
dùng day học.
Các tiêu chí được lượng hóa bằng điểm số, căn cứ vào mức độ thực hiện
giờ dạy, Hiệu trưởng cùng với các giáo viên bộ môn trong tổ chuyên môn cho
điểm, xếp loại chính xác giờ dạy. Tiết dạy thành công, có chất lượng thực hiện
các tiêu chí nói trên, đặc biệt lưu ý tiêu chí sử dụng và sử dụng có hiệu quả các
thiết bị dạy học cần thiết. Việc đánh giá tiêu chí này cần quan tâm đến kỹ năng
thí nghiệm thực hành của học sinh. Những giờ dạy có yêu cầu sử dụng thiết bị
dạy học nhưng giáo viên không sử dụng vì lý do không chính xác thì xếp loại
chua đạt yêu cầu và yêu cầu phải dạy lại có xác nhận của Tổ trưởng chuyên
môn.
- Sử dụng thiết bị dạy học là một tiêu chí thi đua.
Đưa nội dung khai thác, sử dụng thiết bị dạy học thành một tiêu chí thi đua
trong đánh giá xếp loại giờ dạy và tiêu chuẩn đánh giá thi đua; có hình thức
khen thưởng kịp thời đồng thời cũng xử lý nghiêm túc những giáo viên “dạy
chay”.
- Tổ chức kiểm tra, đánh giá.
Từng tháng và học kỳ, hiệu trưởng thông qua nhiều hình thức, phải tổ chức,
kiểm tra, đánh giá việc sử dụng thiết bị dạy học của giáo viên, phát hiện kịp thời
các các lệch lạc của giáo viên, uốn nắn, điều chỉnh kịp thời; hình thức kiểm tra
có thể thông qua lịch báo giảng, giáo án, sổ mượn, trả thiết bị dạy học, sổ đăng
ký thực hành,…
Ban giám hiệu tăng cường công tác kiểm tra sự phối hợp giữa các bộ phận,
tổ nhóm chuyên môn và cá nhân giáo viên trong việc khai thác sử dụng thiết bị
dạy học.
Hằng tháng, giữa học kỳ, cuối học kỳ, hiệu trưởng phải có đánh giá công

tác sử dụng thiết bị dạy học, khen thưởng kịp thời cá nhân, tổ chuyên môn thực
7


hiện tốt công tác khai thác sử dụng thiết bị hiệu quả trên cơ sở đó làm căn cứ để
đánh giá thi đua và xếp loại cán bộ, giáo viên.
2.3.4. Giải pháp 4: Rèn luyện kỹ năng sử dụng thiết bị dạy học cho giáo viên.
* Mục tiêu của giải pháp.
Giúp cho giáo viên sử dụng thành thạo các loại thiết bị dạy học nhằm nâng
cao hiệu quả trong từng tiết dạy từ đó giúp cho giáo viên không những hiểu biết
về thiết bị dạy học, về kỹ thuật sử dụng chúng mà còn phải nắm vững định
hướng đổi mới phương pháp dạy học hiện nay là tổ chức cho người học, học tập
trong hoạt động và bằng hoạt động tích cực, tự giác, sáng tạo trong đó và trước
hết phải làm cho học sinh suy nghĩ nhiều hơn, làm việc nhiều hơn và thảo luận
nhiều hơn.
* Nội dung giải pháp.
Giúp giáo viên có thể có sử dụng được nhiều loại thiết bị dạy học khác
nhau. Cách thức sử dụng khác nhau, phổ biến và quan trọng nhất vẫn là các thí
nghiệm thực hành của học sinh và thí nghiệm biểu diễn của giáo viên.
* Tổ chức thực hiện.
Khuyến khích giáo viên sử dụng giáo án điện tử trong giảng dạy, đẩy mạnh
công tác tự bồi dưỡng chuyên môn, tự rèn luyện kỹ năng sử dụng thiết bị dạy
học của giáo viên bộ môn.
Chọn cử giáo viên có kỹ năng thực hành tốt, giỏi chuyên môn, tập huấn
cho các thành viên tổ chuyên môn, tập thể sư phạm. Hướng dẫn việc sử dụng
thiết bị nhất là các phương tiện kỹ thuật dạy học áp dụng kỹ thuật cao, công
nghệ mới, hiện đại.
Tổ chức cho giáo viên nghiên cứu, nắm vững nội dung chương trình,
phương pháp bộ môn do mình đảm trách trong năm học. Đặc biệt nghiên cứu kỹ
nội dung những bài học có sử dụng thiết bị dạy học. Vào đầu năm học giáo viên

phải nắm được số lượng, chất lượng và cơ cấu thiết bị dạy học hiện có của nhà
trường.
Lên kế hoạch, báo cáo về nhà trường, tổ chuyên môn về kế hoạch giảng
dạy (có sử dụng thiết bị dạy học) trong tháng.
Giáo viên phải có nhận thức đúng đắng về vai trò ý nghĩa của thiết bị dạy
học trong quá trình thực hiện đổi mới phương pháp. Coi thiết bị dạy học không
chỉ là phương tiện tiếp cận tri thức mà thiết bị dạy học còn là nguồn tri thức
trong quá trình thực hiện các mục tiêu bài dạy. Giáo viên phải biết khai thác
nguồn tri thức này trong các giờ lên lớp.
Lên kế hoạch giảng dạy, phiếu mượn thiết bị dạy học vào đầu tuần. Lịch kế
hoạch giảng dạy thể hiện nội dung bài dạy, thời gian thực hiện, cần ghi rõ các
tiết sử dụng thiết bị dạy học trong tuần, phiếu đăng ký mượn thiết bị dạy học để
cán bộ thiết bị tạo điều kiện, giúp giáo viên mượn, sắp xếp, sử dụng các thiết bị.
Thành thạo việc sử dụng các thiết bị dạy học, nhất là các kỹ năng, kỷ xảo
khi tiến hành các thí nghiệm biểu diễn hay hướng dẫn thực hiện các thí nghiệm
thực hành. Những thí nghiệm phức tạp, khó thành công cần phải làm thử trước
khi lên lớp, cần cùng với các đồng nghiệp trong tổ chuyên môn cùng tiến hành
8


thí nghiệm để tìm ra phương án tốt nhất. Giáo viên cần kiểm tra thiết bị dạy học
trước khi lên lớp ít nhất một ngày.
Làm thí nghiệm kiểm tra cần cẩn thận tất cả các thí nghiệm sẽ được thực
hiện trong tiết học tới. Trong quá trình làm thí nghiệm giáo viên sẽ tìm ra những
yếu tố làm ảnh hưởng đến thành công hay thất bại của thí nghiệm để điều chỉnh,
khắc phục và có những lưu ý cho học sinh trong quá trình các em làm các thí
nghiệm, các bài thực hành. Đồng thời qua việc kiểm tra các thí nghiệm giáo viên
sẽ có những sáng tạo mới để thí nghiệm thành công hơn và trong một số trường
hợp giáo viên phải điều chỉnh giáo án của mình cho phù hợp.
2.3.5. Giải pháp 5: Tăng cường quản lý việc sắp xếp, bảo quản thiết bị dạy

học sau tiết dạy của giáo viên.
* Mục tiêu của biện pháp.
Nhằm phát huy có hiệu quả cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho việc
sắp xếp, bảo quản các thiết bị dạy học.
Giúp cho giáo viên có thói quen sử dụng, bảo quản thiết bị dạy học trong
giờ lên lớp và sau khi kết thúc buổi học, nhằm nâng cao chất lượng tiết dạy và
bảo quản thiết bị dạy học được lâu dài.
* Nội dung giải pháp.
Xây dựng kế hoạch tổng thể và kế hoạch chi tiết cho việc sắp xếp thiết bị
dạy học ở phòng chứa thiết bị và các phòng chức năng; Tổ chức chỉ đạo việc sắp
xếp, bảo quản các thiết bị dạy học; Kiểm tra đánh giá việc sắp xếp, bảo quản
thiết bị dạy học.
Người quản lý phải thường xuyên theo dõi, nhắc nhở, đôn đốc người thực
hiện cần phải thể hiện vai trò, nhiệm vụ mình trong việc giữ gìn thiết bị dạy học.
Thường xuyên thanh tra – kiểm tra khâu bảo quản, sắp xếp. Nhắc nhở,
khuyến khích giáo viên – học sinh khi sử dụng phải có ý thức giữ gìn, tạo cho họ
thấy được giá trị quan trọng của thiết bị dạt học trong nhà trường.
Tạo ra điều kiện cần thiết đảm bảo việc sắp xếp, bảo quản các thiết bị dạy
học khoa học, có hiệu quả.
* Tổ chức thực hiện.
Hiệu trưởng cần quan tâm, đôn đốc thường xuyên công tác bảo quản, bảo
vệ thiết bị dạy học; nâng cao nhận thức của tập thể sư phạm nhà trường trong
việc bảo quản tài sản, thiết bị dạy học của nhà trường.
Sau mỗi tiết dạy, các loại thiết bị dạy học mà giáo viên sử dụng cần được
sắp xếp theo đúng yêu cầu sau:
Các thiết bị dạy học của các môn được sắp xếp được sắp xếp theo từng bộ
môn, sắp xếp theo nội dung từng phần của chương trình dạy học và theo từng
khối lớp, theo thứ tự chương tình, nội dung môn học, thiết bị dạy học được sắp
xếp sao cho giáo viên tốn ít thời gian nhất khi đưa ra sử dụng, những thiết bị
chưa sử dụng không nhất thiết phải trưng bày.Các hóa chất thí nghiệm chỉ mang

một lượng vừa đủ để dùng trong một thời gian nhất định, tránh gây phát tán mùi
độc hại ra phòng học.

9


Các thiết bị dạy học của các môn học được sắp xếp theo từng khu vực
riêng, tùy theo đặc điểm, tính chất của các thiết bị dạy học, tranh ảnh, bản đồ,
băng ghi âm, ghi hình, tấm nhựa trong, phim miếng, mẫu vật (vật thật), mô hình,
phần mềm vi tính, máy móc, hóa chất và các dụng cụ thí nghiệm để có vị trí sắp
xếp thích hợp, nhằm bảo quản tốt nhất và sử dụng thuận tiện các thiết bị này.
Sắp xếp các thiết bị dạy học theo nội dung từng môn học. Những nội dung
nào đã qua sử dụng hoặc còn lâu mới sử dụng, các thiết bị dạy học được sắp xếp
gọn lại nhường chổ cho những thiết bị đang hoặc sắp sử dụng. Đây là một việc
làm cần thiết giúp cho giáo viên mượn thiết bị dạy học một cách dễ dàng và
thuận lợi cho cán bộ quản lý trong việc kiểm tra sự sắp xếp, bảo quản thiết bị
dạy học.
Đối với giáo viên bộ môn trong quá trình sử dụng thiết bị dạy học đảm bảo
đúng qui trình, trong quá trình hướng dẫn học sinh thí nghiệm, giáo viên phải
nắm vững các bước tiến hành thí nghiệm, chú ý bảo quản thiết bị, tránh đổ vỡ,
hư hỏng, đảm bảo an toàn khi sử dụng thiết bị, dụng cụ thí nghiệm; sau khi sử
dụng xong phải vệ sinh, sắp xếp thiết bị dạy học ngăn nắp có thứ tự vào khay
đựng, thùng đựng,.. đúng qui trình, tránh hư hỏng thiết bị.
2.3.6. Giải pháp 6: Tăng cường quản lý đầu tư trang bị thiết bị dạy học.
* Mục đích giải pháp.
Do điều kiện của một huyện vùng sâu khâu đầu tư mua sắm trang thiết bị
dạy học còn yếu – thiếu nên trong quá trình sử dụng không tránh khỏi việc hư
hỏng, mất mát, nhà trường cần đầu tư mua sắm hỗ trợ kịp thời.
Kiểm tra thiết bị, các chất hóa học, phụ kiện thí nghiệm thực hành để thay
đổi, sửa chữa, đổi mới cho phù hợp. Tranh ảnh phải thường xuyên trang bị, đổi

mới tạo sự mới lạ trong giảng dạy, hứng thú đối với học sinh.
* Nội dung giải pháp.
Tăng cường thiết bị dạy học để phục vụ tốt cho việc giảng dạy của giáo
viên và hứng thú học tập của học sinh.
Đầu tư trang thiết bị từ nhiều nguồn khác nhau: Nguồn từ sở Giáo dục –
đào tạo, nguồn từ chính quyền địa phương, nguồn hỗ trợ từ các tổ chức, đơn vị,
cá nhân…
* Tổ chức thực hiện.
a. Tiến hành kiểm kê thiết bị dạy học hiện có.
Nhà trường tiến hành kiểm tra, rà soát thực trạng cơ sở vật chất đảm bảo
phát triển thiết bị dạy học cần trang bị, khảo sát thực trạng của thiết bị dạy học,
cần bổ sung loại thiết bị dạy học phù hợp với nội dung chương trình, sách giáo
khoa, đồng thời tận dụng thiết bị dạy học hiện có, còn sử dụng được và phục vụ
tốt, hiệu quả cho quá trình dạy và học, đặc biệt trong công tác thí nghiệm thực
hành nhằm sử dụng hiệu quả thiết bị dạy học tránh được lãng phí.
Việc tiến hành kiểm tra, rà soát thực trạng thiết bị dạy họcphải tiến hành
trước khi triển khai kế hoạch xây dựng, trang bị thiết bị dạy học là điều kiện
thuận lợi nhất để kiểm kê hệ thống thiết bị dạy học.

10


Từ kết quả kiểm tra, thống kê, phân loại thiết bị dạy học, khắc phục sửa
chữa những thiết bị dạy học còn có thể sử dụng tốt; trường lập danh mục về tình
hình thiết bị dạy học như: số lượng còn sử dụng, trình trạng, nhu cầu cần trang
bị theo danh mục thiết bị dạy học tối thiểu do Bộ GD-ĐT qui định ; trường có kế
hoạch sửa chữa, bảo trì, mua sắm bổ sung hoặc đề nghị thanh lý các thiết bị dạy
học lỗi thời, lạc hậu, hư hỏng nặng không phục vụ được công tác giảng dạy theo
nội dung chương trình và sách giáo khoa mới.
Kết quả thống kê thiết bị dạy học sẽ tạo điều kiện cho nhà trường đầu tư

thiết bị dạy học phù hợp, cân đối, có trọng tâm, mang tầm chiến lược góp
phần hỗ trợ tích cực, thiết thực cho việc đổi mới nội dung chương trình, sách
giáo khoa và đổi mới phương pháp dạy học nhằm nâng cao chất lượng dạyhọc và hiệu quả đào tạo.
b. Tham khảo ý kiến đóng góp trang thiết bị dạy học.
Tổ chức tham khảo ý kiến đóng góp ý kiến của giáo viên bộ môn, cán bộ
quản lý, cán bộ thiết bị dạy học cho việc xây dựng, trang bị thiết bị dạy học, sẽ
làm cho thiết bị dạy học trang bị cho nhà trường đảm bảo tính thực tiễn, tính phù
hợp và không dư thừa.
Ý kiến đóng góp về danh mục thiết bị dạy học, qui trình trang bị, triển khai,
tập huấn sử dụng thiết bị dạy học,…từ cơ sở là nội dung cần thiết trong việc
cung cấp thiết bị dạy học đúng, đủ theo nhu cầu; tổ chức thực hiện triển khai
trang bị thiết bị dạy học đảm bảo đúng tiến độ, phù hợp năng lực tiếp thu của
giáo viên, cộng tác tiếp nhận, nghiệm thu thiết bị dạy học đúng theo qui định,
phù hợp thực tế.
c. Xây dựng kế hoạch đầu tư thiết bị dạy học.
Đầu tư xây dựng, trang bị thiết bị dạy học là một trong những nhiệm vụ
quan trọng ho phát triển giáo dục; các cấp quản lý giáo dục cần có các giải pháp,
kế hoạch phù hợp với điều kiện thực tế.
Kế hoạch cấp trường là kế hoạch cụ thể, chi tiết như: Kế hoạch dài hạn,
Kế hoạch trung hạn, Kế hoạch ngắn hạn. Trong kế hoạch thể hiện rõ nguồn đầu
tư.
Tổ chức cho giáo viên thi đồ dùng dạy học tự làm, có đánh giá, xếp loại,
khen thưởng đối với các thiết bị đảm bảo tính khoa học, tính sư phạm, tính kinh
tế và giá trị sử dụng. Để cuộc thi đạt hiệu quả, Hiệu trưởng cần phổ biến cách
làm đồ dùng dạy học. Giáo viên nghiên cứu kỹ chương trình, đối chiếu với danh
mục thiết bị dạy học đã cấp, chọn những bài chưa có đồ dùng dạy học, đưa ra ý
tưởng làm đồ dùng trước tổ, nhóm chuyên môn để thảo luận. Những đồ dùng
dạy học có quy mô lớn, phức tạp, Hiệu trưởng phê duyệt và cấp kinh phí để cấp
dưới thực hiện.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, bản

thân, đồng nghiệp, nhà trường.
Sau khi áp dụng các giải pháp quản lý công tác sử dụng thiết bị dạy học của
giáo viên tại nhà trường và tiến hành khảo sát, kiểm tra đã thu được kết quả như
sau:
11


Bảng: Tổng hợp giáo viên có sử dụng đồ dùng dạy học hoặc thí nghiệm
biểu diễn của các tiết dạy có sử dụng thiết bị dạy học ở trường PTDT Bán
Trú THCS Tam Thanh sau khi áp dụng các giải pháp.
Tỉ lệ số tiết sử dụng ( %)
Việc sử dụng ( %)
Môn học

Không
sử
dụng

Ít
sử
dụng

Thường
sử
dụng

Rất
thường
xuyên

Đúng
mục
đích

Đúng
quy
trình

Đúng
phương
pháp

Đảm
bảo an
toàn

Toán
0% 12,7 42,1 45,2
89,3 75,2
86,5
100
Vật lý
8,7 13,8 54,4
23,1 81,0 67,3
77,1
100
Hóa học
8,7 11,5 48,0
31,8 81,2 78,2
78,8

100
Sinh học
5,7 11,4 54,5 28,4
92,0 89,7
87,5
100
Ngữ văn
4,2 12,6 21,7
61,5 87,5 87,0
82,7
100
Lịch sử
5,4 16,2 43,7 34,7
91,2 78,6
89,8
100
Địa lý
2,7
8,6
47,2
41,5 92,1 87,8
86,5
100
Tiếng Anh
5,7 10,4 57,8
26,1 89,4 81,2
91,2
100
Công nghệ
3,8 11,2 28,7 56,3

87,8 80,5
91,4
100
GDCD
0%
6,0
12,4
81,6 91,1 76,8
92,3
100
Thể dục
0%
0%
2,8
98,2 95,5 92,5
97,2
100
Qua bảng số liệu trên ta thấy sau khi áp dụng phương pháp quản lý việc
sử dụng thiết bị dạy học thì tỉ lệ số tiết sử dụng, hiệu quả sử dụng đã tăng rất
nhiều qua từng môn học, từ đó chất lượng giáo dục của nhà trường đã từng bước
được nâng cao. Cụ thể:
- Chất lượng giáo dục mũi nhọn khối 6,7,8,9: Đạt 25 giải cấp huyện, xếp
thứ 04 toàn huyện.
- Chất lượng giáo dục đại trà đã có nhiều sự tiến bộ, tỉ lệ học sinh khá giỏi
tăng, tỉ lệ học sinh yếu kém giảm.

12


3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ.

- Kết luận.
Từ những kết quả nghiên cứu đã trình bày ở phần trên, có thể rút ra một số
kết luận sau:
Thiết bị dạy học là điều kiện quan trọng, không thể thiếu trong quá trình
dạy học, bởi nó vừa là nội dung, vừa là phương tiện chuyển tải thông tin giúp
cho giáo viên tổ chức và điều khiển hoạt động nhận thức của học sinh, giúp học
sinh hứng thú học tập, rèn luyện tác phong và kỹ luật lao động, kỹ năng thực
hành, hình thành phương pháp học tập chủ động, tích cực.
Các kết quả khảo sát cho thấy việc sử dụng thiết bị dạy học của giáo viên
còn ít, công tác quản lý của nhà trường còn bộc lộ nhiều lúng túng, bất cập khi
cùng đón nhận sự đổi mới về mục tiêu, chương trình, nội dung sách giáo khoa
đồng nghĩa với sự đổi mới phương pháp dạy – học trong nhà trường. Những
bất cập trên nếu không khắc phục kịp thời, sẽ là nguyên nhân kìm hãm chất
lượng giáo dục của huyện nhà nói riêng và tỉnh nhà nói chung. Vì vậy, việc đề
xuất các giải pháp quản lý công tác thiết bị dạy học là việc làm có ý nghĩa thiết
thực về lý luận và thực tiễn.
Để quản lý công tác sử dụng thiết bị dạy học một cách có hiệu quả thì cần
phải thực hiện đồng bộ các giải pháp.
- Kiến nghị.
* Đối với nhà trường.
Cần áp dụng các giải pháp quản lý việc sử dụng thiết bị dạy học một cách
đồng bộ để mang lại hiệu quả cao.
* Đối với phòng GD&ĐT.
- Tổ chức các lớp tập huấn các chuyên đề về công tác quản lý thiết bị dạy
học, ứng dụng công nghệ mới vào công tác thiết bị dạy học và giảng dạy.
- Bổ sung nhân viên thư viện – thiết bị để tăng cường hiệu quả trong việc
quản lý, sử dụng thiết bị dạy học.
XÁC NHẬN CỦA THỦ
TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Tam Thanh, ngày.... tháng ... năm...
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung
của người khác.

Nguyễn Văn Dương

13


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2007, Tài liệu hướng dẫn công tác Sách-Thiết bị
giáo dục năm học 2007-2008, Hà Nội.
2. Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2000, Quyết định số 41/2000/QĐ-BGD&ĐT của Bộ
trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc ban hành Quy chế thiết bị giáo dục
trong trường mầm non, trường phổ thông.
3. Tô Xuân Giáp, 1997, Phương tiện dạy học, Hà Nội, NXB Giáo dục.
4. Luật Giáo dục, 2006, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia.

14


PHỤ LỤC
Phụ lục 1: Bảng tổng hợp giáo viên có sử dụng đồ dùng dạy học hoặc thí
nghiệm biểu diễn của các tiết dạy có sử dụng thiết bị dạy học ở trường PTDT
Bán Trú THCS Tam Thanh trước khi áp dụng các giải pháp.
Tỉ lệ số tiết sử dụng ( %)
Việc sử dụng ( %)
Môn học

Không
sử
dụng

Ít
sử
dụng

Thường
sử
dụng

Rất
thường
xuyên

Đúng
mục
đích

Đúng
quy
trình

Đúng
phương
pháp

Đảm
bảo an

toàn

Toán
Vật lý
Hóa học
Sinh học
Ngữ văn
Lịch sử
Địa lý
Tiếng Anh
Công nghệ
GDCD
Thể dục
Phụ lục 2: Bảng tổng hợp giáo viên có sử dụng đồ dùng dạy học hoặc thí
nghiệm biểu diễn của các tiết dạy có sử dụng thiết bị dạy học ở trường PTDT
Bán Trú THCS Tam Thanh sau khi áp dụng các giải pháp.
Tỉ lệ số tiết sử dụng ( %)
Việc sử dụng ( %)
Môn học

Không
sử
dụng

Ít
sử
dụng

Thường
sử

dụng

Rất
thường
xuyên

Đúng
mục
đích

Đúng
quy
trình

Đúng
phương
pháp

Đảm
bảo an
toàn

Toán
Vật lý
Hóa học
Sinh học
Ngữ văn
Lịch sử
Địa lý
Tiếng Anh

Công nghệ
GDCD
Thể dục
15