Bài 10. Nói giảm nói tránh

Con dạo này lười lắm.

Con dạo này
không được chăm chỉ lắm



1. Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi
sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê – nin và các
vị anh hùng khác, thì đồng bào cả nước,
đồng chí trong Đảng và bầu bạn khắp nơi
đều khỏi cảm thấy đột ngột.
2.

Bác đã đi rồi, sao Bác ơi!
Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời.

3. Lượng con ông Độ… bố mẹ chẳng còn
⇒ đi gặp, đi, chẳng còn = chết
Giảm cảm giác đau buồn


1. Giảm
cảm giác
đau buồn

Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ,
áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để
bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống
cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy

người mẹ có một êm dịu vô cùng.
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
=> Bầu sữa = Vú
Tránh cảm giác thô tục


1. Giảm cảm
giác đau
buồn
2. Tránh cảm
giác thô tục

-Hôm nay, bạn ăn mặc lôi thôi quá!
-Hôm nay, bạn ăn mặc chưa đẹp lắm!

3. Tránh cảm giác nặng nề, thiếu tế nhị


Nói giảm nói tránh là biện pháp tu từ dùng
cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển, tránh gây
cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề; tránh
thô tục, thiếu lịch sự.

LƯU Ý:
+ Nói giảm = Khinh ngữ
+ Nói tránh = Uyển ngữ, nhã ngữ


Anh cút
ra khỏi

nhà tôi
ngay!

Tình huống
1

Anh không
nên ở đây
nữa!

Nói giảm nói tránh bằng cách phủ định từ trái nghĩa


Bệnh tình con
ông nặng lắm
chắc sắp chết
rồi!
Nói
giảm
nói
tránh
bằng
cách
nói
trống
(tỉnh
lược).

Bệnh tình con
ông chắc chẳng

còn được bao lâu
nữa.

TÌNH HUỐNG 2.


TÌNH HUỐNG 3.

Những đứa trẻ
này bố mẹ chết
hết, thật đáng
thương

Những đứa
trẻ mồ côi
này thật
đáng thương

Nói giảm nói
tránh bằng
cách dùng từ
Hán Việt
đồng nghĩa


TÌNH HUỐNG 4.

Cấm trẻ
con vào
đó

Các cháu vào
đó rất nguy
hiểm, dễ bị
tai nạn.

Nói giảm
nói tránh
bằng cách
nói vòng


1. Dùng cách nói phủ định từ trái nghĩa
2. Dùng cách nói trống ( tỉnh lược)
3. Dùng từ đồng nghĩa
4. Dùng cách nói vòng


THẢO LUẬN CẶP ĐÔI
Khi gặp tình huống thấy bạn xả rác bừa
bãi trong lớp học thì em sẽ nói với bạn thế
nào?
- Trường hợp nào thì mình nên nói giảm nói
tránh, và trường hợp nào thì không nên nói
giảm nói tránh?
-


TRẢ LỜI:
-

Bạn không được vứt rác bừa bãi trong lớp
như thế!

=> Khi cần động viên, khích lệ, nhận xét
một vấn đề nào đó thì nên nói giảm nói
tránh. Khi cần phê bình những hành động
sai trái, làm sáng tỏ sự thật,… thì không
nên nói giảm nói tránh.


1. Điền các từ ngữ nói giảm nói tránh sau
đây vào chỗ trống /.../: đi nghỉ, khiếm thị,
chia tay nhau , có tuổi, đi bước nữa.
đi nghỉ
a. Khuya rồi, mời bà................
khiếm thị
b. Đây là lớp học cho trẻ em .............
có tuổi rồi, nên chú ý giữ gìn sức
c. Mẹ đã ............
khỏe.


2.Trong mỗi cặp câu dưới đây, câu nào có sử dụng
cách nói giảm nói tránh?
a1. Anh phải hòa nhã với bạn bè!
a2. Anh nên hòa nhã với bạn bè!
b1. Anh ra khỏi phòng tôi ngay!
b2. Anh không nên ở đây!
c1. Xin đừng hút thuốc trong phòng!

c2. Cấm hút thuốc trong phòng!


3. Khi chê trách một điều gì, để người nghe dễ tiếp nhận, người nói
thường nói giảm nói tránh bằng cách phủ định điều ngược lại với nội
dung đánh giá. Hãy vận dụng cách nói giảm nói tránh như thế để đặt
các tình huống sau:
N1: - Dáng người chị béo lắm, không làm người mẫu được đâu.
- Các chiến sĩ đã chết để bảo vệ quê hương.
N2: - Em hát tồi lắm, không tham gia được đâu.
- Tai của bạn bị điếc, nên ngồi gần chỗ thầy
N3: -Trông những đứa trẻ bị mù này thật đáng thương
- Anh cút khỏi nhà tôi ngay.
N4: - Nó học dốt lắm.
- Bạn mặc váy này xấu lắm, không đi đám cưới được đâu..


GỢI Ý TRẢ LỜI
N1: - Dáng chị không được thon thả lắm, không nên
làm người mẫu.
- Các chiến sỹ đã hy sinh để bảo vệ quê hương.
N2:- Em hát chưa được hay lắm, không nên tham gia.
- Tai của bạn nghe không được rõ lắm, bạn nên ngồi
gần thầy hơn.
N3: - Trông những đứa trẻ bị khiếm thị thật đáng
thương.
-Anh không nên ở đây nữa.
N4: -Nó học không được tốt lắm.
- Cái váy này không phù hợp lắm, bạn không nên
mặc đi đám cưới.

2

1

3

7

8
4

6

5


Chúc mừng bạn, bạn đem lại cho nhóm
của bạn điểm mười.


Chúc mừng bạn, bạn đem lại cho nhóm
của bạn điểm mười.


- Câu nói sau có vận dụng biện pháp nói giảm nói tránh
không?
“Con Rùa nó bò lật ngửa cũng còn nhanh hơn cậu đó.”

ĐÁP ÁN:
- Câu nói trên không có sử dụng (thiếu lịch sự khi giao
tiếp, xem thường bạn, coi bạn như con rùa chậm chạp).


Hãy đặt một câu có sử dụng biện pháp
nói giảm nói tránh?
* Gợi ý:
1. Tóc bạn không được mượt cho lắm.
2. Bạn học toán chưa được tốt cho lắm



.
-Tìm từ ngữ thể hiện biện pháp tu từ nói giảm nói
tránh trong câu thơ sau?
Đã ngừng đập, một trái tim
Đã ngừng đập, một cánh chim đại bàng.
(Thu Bồn)

ĐÁP ÁN:
“Ngừng đập”