Giáo dục lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc và ý thức giữ gìn dị sản văn hóa thế thành nhà hồ cho học sinh lớp 10a1 trường THPT quan sơn qua tiết học lịch sử địa phương

A. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Lịch sử địa phương từ lâu được xem là bộ phận không thể thiếu của lịch sử
dân tộc, tuy nhiên lịch sử địa phương lại chưa được học sinh chú ý. Trước đây
trong phân phối chương trình môn lịch sử của cấp trung học phổ thông (THPT)
chủ yếu là tìm hiểu về lịch sử thế giới nói chung và lịch sử Việt Nam nói riêng.
Giáo viên và học sinh chỉ tuân thủ theo sách giáo khoa (SGK), lấy SGK làm tài
liệu cơ bản. Có những địa phương từng diễn ra những sự kiện lịch sử tiêu biểu,
song học sinh cũng chỉ nắm được chung chung và thậm chí các em cũng không
biết được địa phương mình có những di tích lịch sử và công trình văn hóa nào.
Sau này Bộ giáo dục có đưa vào phân phối chương trình tiết dạy lịch sử địa
phương, nhưng hầu như giáo viên đều lúng túng, vì không biết phải dạy như thế
nào cho đúng, cho đủ.
Môn Lịch sử có ý nghĩa rất quan trọng đối với việc giáo dục thế hệ trẻ, từ
những nhận thức về quá khứ lịch sử, học sinh hiểu rõ truyền thống dân tộc, quê
hương đất nước, tự hào về những thành tựu trong quá trình dựng nước và giữ
nước của tổ tiên. Cũng như các môn học khác trong trường phổ thông, môn Lịch
sử cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ sở của khoa học lịch sử để học
sinh nhớ, hiểu và vận dụng kiến thức vào cuộc sống. Do vị trí và ý nghĩa quan
trọng của môn Lịch sử, việc học tập, tìm hiểu và nghiên cứu lịch sử là một môn
học rất cần thiết đối với học sinh. Trong đó phần lịch sử địa phương là một nội
dung không thể bỏ qua, bởi địa phương là nơi gắn bó chặt chẽ và gần gũi nhất
đối với các em.
Từ việc cảm nhận đến hiểu biết các em nhận thấy mối quan hệ chặt chẽ
giữa lịch sử địa phương và lịch sử dân tộc, từ đó nâng cao lòng tự hào về truyền
thống quê hương, đất nước của mình. Học lịch sử địa phương để biết được cội
nguồn của dân tộc, quá trình đấu tranh anh dũng và lao động sáng tạo của ông
cha, để biết quý trọng những gì mình đang có, biết ơn những người làm ra nó và
biết vận dụng vào cuộc sống hiện tại để làm giàu thêm truyền thống dân tộc. Tuy
nhiên, thực tế cho thấy, ngay cả bản thân tôi từ khi còn học phổ thông những tiết
học lịch sử địa phương không để lại ấn tượng gì đặc biệt. Bởi một phần các tiết

dạy phần lịch sử địa phương nằm ở phần cuối chương trình nên thường nảy sinh
tư tưởng là những tiết thư giãn. Từ thực trạng trên có thể dẫn đến một số tình
trạng như coi nhẹ tiết lịch sử địa phương, dạy không đủ số tiết quy định, dạy
mang tính thông báo kiến thức… Với nhận thức của bản thân nhận thấy phần
lịch sử địa phương, đặc biệt là lịch sử nơi các em đang sinh sống không kém
phần quan trọng nên với trách nhiệm của một giáo viên dạy Sử và một người
yêu Sử, tôi luôn trăn trở làm sao để học sinh của mình không xem môn Lịch sử
là một môn “phụ”. Để làm được điều này không chỉ trong các giờ học thông sử
1


phải luôn gây được sự hứng thú đối với các em mà cả những tiết bài tập, ôn tập,
tiết lịch sử địa phương gần cuối năm... cũng phải làm sao để các em không nhàm
chán và các em luôn mong đợi tiết học của mình.
Xuất phát từ thực tế đó và những trăn trở của bản thân, tôi rất muốn làm
một điều gì đó cho học sinh của mình. Một thuận lợi rất lớn đối với tôi trong
năm học này là tôi được Ban giám hiệu nhà trường giao cho làm công tác chủ
nhiệm ở lớp 10A1, số lượng học sinh trong lớp vừa phải và nhìn chung các em
đều ngoan và có ý thức học tập tốt, nên tôi muốn qua tiết dạy lịch sử địa
phương, giúp các em học sinh có những trải nghiệm, có thêm nhiều kiến thức bổ
ích về lịch sử vùng đất mà các em đang sống, cảm thấy tự hào, yêu quý quê
hương mình hơn và sống sao cho xứng đáng với công sức của các thế hệ ông cha
đã không tiếc xương máu để xây dựng quê hương mình. Bên cạnh đó tôi cũng
nhận được sự quan tâm, đồng ý và sự hỗ trợ của Hội cha mẹ học sinh lớp 10A1
đã giúp tôi mạnh dạn tổ chức một chuyến đi cho học sinh lớp 10A1 đến tại
Thành Nhà Hồ để tham quan học tập. Chuyến đi đã thành công tốt đẹp và đã để
lại cho cô trò chúng tôi nhiều trải nghiệm thực tế. Từ sự thành công của chuyến
đi tôi đã quyết định viết thành một sáng kiến kinh nghiệm nhỏ của mình với tên
đề tài: “Giáo dục lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc và ý thức giữ gìn
di sản văn hoá thế giới Thành Nhà Hồ cho học sinh lớp 10A1 trường THPT

Quan Sơn qua tiết học Lịch sử địa phương”.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề tài nhằm nêu lên kinh nghiệm tổ chức giảng dạy lịch sử địa phương
trong nhà trường THPT Quan sơn, giúp học sinh có những kiến thức cơ bản về
truyền thống yêu nước, truyền thống đấu tranh cách mạng, lịch sử về sự hình
thành và phát triển và những đặc trưng văn hóa của địa phương Thanh Hoá. Từ
đó góp phần hình thành tình yêu quê hương, đất nước và bồi dưỡng những phẩm
chất đạo đức tốt đẹp trong tư duy và hành động của học sinh. Đặc biệt là giáo
dục lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc ý thức giữ gìn di tích lịch sử, có thái
độ và hành động trân trọng lịch sử của học sinh nói chung và học sinh lớp 10A1
nói riêng.
3. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài xoay quanh việc nghiên cứu về “Giáo dục lòng yêu nước, tinh thần
tự hào dân tộc và ý thức giữ gìn di sản văn hoá thế giới Thành Nhà Hồ cho học
sinh lớp 10A1 trường THPT Quan Sơn qua tiết học Lịch sử địa phương”.
4. Phương pháp nghiên cứu
+ Để thực hiện tốt đề tài này tôi sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau:
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu hỗ trợ.
- Phương pháp phát vấn, nêu vấn đề.
- Trao đổi ý kiến với các đồng nghiệp để tiến hành dạy.
2


- Áp dụng kinh nghiệm phương pháp mới trên lớp.
- Kiểm tra đánh giá kết quả học sinh và làm bài thu hoạch.
- Ngoài việc soạn giáo án thực hiện trên lớp, giáo viên phải chuẩn bị thật
chu đáo cho chuyến đi đến tại thực địa, xin ý kiến của Ban giám hiệu, Hội cha
mẹ học sinh, chuẩn bị kinh phí và phương tiện đi lại…
5. Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm
Từ sự thành công của chuyến đưa học sinh lớp 10A1 đi thực tế tại di tích

lịch sử Thành Nhà Hồ, tôi xin mạnh dạn trình bày một kinh nghiệm của bản thân
tôi trong quá trình giảng dạy môn Lịch sử đặc biệt là tiết học lịch sử địa phương
trong chương trình lịch sử lớp 10. Điểm mới trong sáng kiến kinh nghiệm này
của tôi đó là tôi đã triển khai nội dung của một tiết học lịch sử địa phương như
bình thường, được soạn giảng bằng phần mềm Power point. Nhưng sau đó được
sự đồng ý của Hội cha mẹ học sinh lớp 10A1 và Ban giám hiệu nhà trường tôi
đã tổ chức cho 31 học sinh lớp 10A1 đi tham quan học tập lịch sử địa phương tại
thực địa đó là di tích Thành Nhà Hồ. Tôi đã từng viết một sáng kiến kinh
nghiệm về lịch sử địa phương được áp dụng cho lớp 12 và cũng được Hội đồng
khoa học của ngành xếp loại C. Nhưng ở sáng kiến này tôi có thêm một điểm
mới đó là rút ra kinh nghiệm từ việc học tập tại thực địa.
Qua thực tế tôi thấy các em hứng thú hơn với tiết học và có thái độ học tập
tốt, các em được biết thêm về một số địa danh và nhân vật lịch sử của tỉnh
Thanh, từ đó khơi dậy ở các em tình yêu quê hương và tự hào về quê hương
mình. Trong quá trình dạy học trên lớp tôi có ứng dụng công nghệ thông tin
nhằm làm cho tiết học sinh động hơn và tôi có thể giới thiệu cho học sinh nhiều
tranh ảnh hơn. Khi thực hiện tiết học ở di tích Thành Nhà Hồ, tôi chia làm hai
phần. Phần thứ nhất là tôi nhờ hướng dẫn viên của ban quản lý di tích trình bày.
Phần này đã thu hút được sự chú ý của học sinh vì đây là lần đầu tiên các em
được nghe hướng dẫn viên trình bày tại thực địa, có minh chứng cụ thể, sinh
động không khô khan lý thuyết như cô từng dạy trên lớp. Trên gương mặt, ánh
mắt của các em lộ rõ vẻ thích thú và khâm phục. Phần thứ hai là tôi trực tiếp giới
thiệu và trả lời một số câu hỏi thắc mắc của các em về di tích Thành Nhà Hồ.
Với bản thân tôi, di tích Thành Nhà Hồ là nơi tôi sinh ra và lớn lên. Khi học đại
học tôi có điều kiện tìm hiểu kỹ hơn về triều Hồ và Thành Nhà Hồ. Vì vậy khi
được đứng trên quê hương mình để giới thiệu cho học sinh của mình về di tích
này trong tôi cảm thấy rất tự hào và xúc động.

3

B. NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận
1.1. Chủ trương đổi mới của Đảng và nhà nước ta đối với sự nghiệp Giáo
dục và Đào tạo
Đại hội Đảng lần thứ VI tháng 12 năm 1986 đã mở ra một bước ngoặt cho
nước ta bằng đường lối đổi mới một cách toàn diện. Bắt đầu từ đây, vấn đề giáo
dục, khoa học và công nghệ được đặt đúng vị trí và được quan tâm một cách
thích đáng. Tiếp đó, Đại hội Đảng lần thứ VII, VIII, IX lần lượt củng cố và hoàn
thiện thêm đường lối đổi mới trong đó coi giáo dục là quốc sách hàng đầu và đề
cao “chiến lược con người”. Để thực hiện được chiến lược này, rõ ràng không
thể xem nhẹ việc giáo dục lòng yêu quê hương đất nước, tinh thần dân tộc và
đặc biệt là thái độ của lớp trẻ đối với lịch sử, đối với cội nguồn, đó chính là
những viên đá đặt nền móng cho sự nghiệp hiện đại hoá - công nghiệp hoá để
đưa đất nước thoát ra khỏi nghèo nàn, lạc hậu, trở thành giàu mạnh và phồn
vinh.
1.2. Vị trí, vai trò của Lịch sử địa phương
Lịch sử địa phương và lịch sử dân tộc có một mối quan hệ biện chứng
không thể tách rời, nằm trong cặp phạm trù “cái chung và cái riêng”. Tri thức
lịch sử địa phương là biểu hiện cụ thể, sinh động và đa dạng của tri thức lịch sử
dân tộc. Lịch sử địa phương là một bộ phận cấu thành lịch sử dân tộc. Nói cách
khác, lịch sử dân tộc được hình thành trên nền tảng khối lượng tri thức lịch sử
địa phương đã được khái quát và tổng hợp ở mức độ cao.
Chúng ta đều biết rằng, bất cứ một sự kiện, hiện tượng lịch sử nào xảy ra
đều mang tính chất địa phương, vì nó gắn với một vị trí không gian cụ thể của
một địa phương nhất định dù rằng các sự kiện đó có tích chất, quy mô và mức
độ ảnh hưởng khác nhau. Có những sự kiện, hiện tượng chỉ có tác dụng ảnh
hưởng ở một phạm vi nhỏ hẹp nhưng cũng có những sự kiện, hiện tượng mà tác
động của nó vượt ra khỏi khung giới địa phương, mang ý nghĩa quốc gia, thậm
chí là ý nghĩa quốc tế. Mặt khác, tìm hiểu về lịch sử địa phương không chỉ là

việc riêng của các nhà nghiên cứu mà còn là nhu cầu của mỗi con người. Từ thời
cổ đại, Xixirôn - một chính trị gia nổi tiếng của La Mã đã nói: “Lịch sử là cô
giáo của cuộc sống”. Chính vì lẽ đó, sự hiểu biết về lịch sử dân tộc còn bao hàm
cả sự am tường cần thiết về lịch sử địa phương, hiểu biết về quê hương, xứ sở,
nơi chôn nhau cắt rốn của mình, hiểu rõ mối quan hệ giữa lịch sử địa phương và
lịch sử dân tộc. Chính Bác Hồ kính yêu của chúng ta, vị lãnh tụ thiên tài, và là
nhà sử học đã dạy rằng:
“Dân ta phải biết sử ta
Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam”
(Hồ Chí Minh – Lịch sử nước ta)
Thực tế cho thấy, để học sinh “biết”, “tường” về lịch sử địa phương không
phải là điều đơn giản. Lâu nay, trong con mắt của nhiều phụ huynh và học sinh,
môn Lịch sử chỉ được xem là môn phụ và ít được quan tâm. Đối với giáo viên,
4


muốn dạy tốt tiết học Lịch sử địa phương, đòi hỏi phải tốn nhiều thời gian và
công sức để sưu tầm tư liệu, lựa chọn, biên soạn tài liệu cần thiết, phù hợp. Mặt
khác, việc giảng dạy lịch sử địa phương ở các trường diễn ra một cách tự phát,
không đồng bộ, chưa thống nhất, chủ yếu do giáo viên chuẩn bị tùy theo điều
kiện, khả năng của mình. Vì vậy là một giáo viên giảng dạy bộ môn Lịch sử tôi
nhận thấy cần phải xây dựng cho mình một bộ giáo án Lịch sử địa phương ở cả
ba khối 10, 11 và 12.
2. Thực trạng của vấn đề
Trên thế giới, nhất là ở các nước tiên tiến, công tác nghiên cứu và giảng dạy
lịch sử địa phương rất được chú trọng. Ngành “địa phương học” đã ra đời và có
vị trí, vai trò đáng tin cậy trong việc hoạch định và thực thi những nhiệm vụ phát
triển kinh tế - xã hội của từng địa phương. Nghiên cứu, tìm hiểu Lịch sử địa
phương không chỉ là công việc của giới nghiên cứu mà đã được xã hội hoá, thu
hút sự quan tâm của nhiều người, nhiều tầng lớp và nhiều ngành, trong đó ngành

công nghiệp du lịch là đáng kể nhất. Đặc biệt, trong thời kỳ đổi mới và mở rộng
giao lưu quốc tế, nhu cầu nghiên cứu, tìm hiểu lịch sử địa phương lại càng được
chú trọng.
Ở nước ta, việc nghiên cứu lịch sử địa phương, với tư cách là một ngành
khoa học được bắt đầu từ sau ngày hoà bình lập lại ở miền Bắc. Sau ngày miền
Nam giải phóng, công tác này được tiến hành trên phạm vi cả nước. Hầu hết các
tỉnh đã biên soạn được lịch sử của tỉnh và kể cả của huyện, xã. Tuy nhiên, việc
dạy và học lịch sử địa phương ở các trường THPT trên cả nước nói chung và ở
các trường THPT ở miền núi cao biên giới nói riêng thì công tác này hầu như
chưa được coi trọng. Hiện trạng trên là do nhiều nguyên nhân, cả khách quan lẫn
chủ quan mà chúng ta đều đã biết như: địa hình phức tạp, giao thông cách trở,
thiếu cán bộ nghiên cứu, thiếu kinh phí đầu tư thích đáng, chế độ, chính sách đối
với những người làm công tác nghiên cứu chưa hợp lý… Trong điều kiện đó, tôi
thiết nghĩ rằng việc nghiên cứu, giảng dạy lịch sử địa phương là trách nhiệm của
đội ngũ giáo viên dạy bộ môn Lịch sử.
Môn Lịch sử vốn có vị trí, ý nghĩa đối với việc giáo dục thế hệ trẻ. Từ
những hiểu biết về quá khứ, học sinh hiểu rõ truyền thống dân tộc, tự hào với
những thành tựu dựng nước của tổ tiên, xác định vị trí trong hiện tại, có thái độ
đúng với sự phát triển hợp quy luật của tương lai. Trong nghị quyết Hội nghị
Ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 2 khoá 8 (tháng 2 năm 1997) đã khẳng
định vai trò của môn Lịch sử cùng các môn khoa học khác trong công tác giáo
dục. Không những ngày nay, nhà nước mới quan tâm đến giáo dục mà ngay từ
năm 1998, luật giáo dục cũng đã xác định “phương pháp giáo dục phải phát huy
tính tích cực của học sinh, bồi dưỡng năng lực học tập, có lòng say mê học tập
và có ý thức vươn lên”. Cũng như các môn học khác, đặc điểm và chức năng của
mình, việc học tập lịch sử lại cần phát huy tính tích cực của học sinh.
Lòng yêu quê hương là biểu hiện quan trọng nhất của lòng yêu nước chân
chính. Từ thuở bé thơ mỗi chúng ta đều biết về con người, cảnh vật, quá khứ nơi
chôn nhau, cắt rốn của mình. Những câu hát ru, những câu chuyện cổ tích của
5

bà, của mẹ, của chị mà một phần không nhỏ nói về quê hương, đã sớm in sâu
vào tâm trí trẻ em, làm tăng thêm lòng yêu quê hương tha thiết và là tri thức ban
đầu về quê hương, đất nước.
Các môn học về địa phương trong đó có những tiết học Lịch sử địa phương
có ý nghĩa quan trọng đối với việc cung cấp, bổ sung những kiến thức khoa học
về tự nhiên, xã hội của quê hương trên mọi lĩnh vực. Tiếc rằng, trong nhiều năm
qua những tiết học về địa phương chưa được chú trọng, thậm chí có trường còn
xem là giờ phụ có thể dạy, hoặc bỏ qua. Và do quan niệm khác nhau nên nhiều
người chưa coi trọng lịch sử địa phương mặc dù trong chương trình dạy môn
Lịch sử không thể thiếu mảng kiến thức này. Đây không chỉ là thiếu sót của
người dạy mà còn là một thiệt thòi cho học sinh khi muốn tìm hiểu về lịch sử
của quê hương. Một khó khăn rất lớn đó là khi tìm hiểu về mảng này đó là thiếu
các tài liệu tham khảo, các giáo trình phục vụ cho việc dạy học về lịch sử địa
phương. Tỉnh Thanh Hoá chúng ta cũng đã được một số tác giả như: giáo sư
Phan Ngọc Liên (Chủ tịch Hội đồng bộ môn lịch sử - Bộ giáo dục và đào tạo,
Chủ tịch Hội Giáo dục lịch sử Việt Nam) cùng một số tác giả của trường Cao
đẳng Sư phạm Thanh Hoá (nay là trường Đại học Hồng Đức) như: Hoàng Thanh
Hải, Vũ Quí Thu biên soạn và xuất bản cuốn giáo trình Lịch sử Thanh Hoá năm
1996 trước đây cho sinh viên lấy tài liêu học tập, tuy nhiên những tài liệu viết về
lịch sử địa phương còn quá ít, sách tham khảo cho giáo viên vẫn còn hạn chế.
Thanh Hoá là một tỉnh lớn, có bề dày lịch sử lâu đời và oanh liệt, gắn với
lịch sử chung của dân tộc. Thanh Hoá còn là mảnh đất chứa đựng trong lòng nó
tính đặc sắc của nền văn hoá các dân tộc thiểu số cũng là một tư liệu hết sức
phong phú về lịch sử địa phương. Vì lẽ đó, không có lí do nào để chúng ta những người dạy sử lại bỏ trống mảng này. Cá nhân tôi cho rằng, với nguồn tư
liệu lịch sử địa phương hết sức phong phú như vậy thì 4 tiết trong phân phối
chương trình THPT quả là quá ít, bởi vì chúng ta có rất nhiều điều cần giảng dạy
cho các em và các em cũng có nhiều điều chưa biết.
Trong chương trình lịch sử THPT, các tiết lịch sử địa phương có mặt với số

lượng không lớn chỉ có 4 tiết trong cả ba khối lớp (10, 11, 12 ) nếu không muốn
nói là khiêm tốn. Có lẽ vì thế mà nhiều giáo viên chưa chú trọng, đầu tư vào các
tiết dạy chương trình lịch sử địa phương hoặc có khi còn bỏ qua, cho nên không
tránh khỏi những khó khăn cho giáo viên trong việc sưu tầm và lựa chọn nội
dung dạy - học mang tính địa phương. Vấn đề đặt ra là mỗi giáo viên phải lựa
chọn, xác định cho mình những nội dung và cách thức học tập phù hợp.
Có thể nói phần lịch sử địa phương là phần chương trình có khả năng dung
nạp lớn nhất mọi hình thức học tập (trên lớp, ở nhà, nội khoá, ngoại khoá, điền
dã...), cũng là phần có điều kiện thuận lợi nhất trong việc phát huy tính năng
động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với phương pháp dạy - học tích cực. Vì
vậy, không nên dạy một cách qua loa, đại khái hoặc bỏ qua các tiết dạy – học
lịch sử địa phương.

6


Từ cơ sở lý luận và thực tiễn trên, tôi quyết định viết đề tài này để nêu
lên những kinh nghiệm bản thân trong quá trình giảng dạy và đóng góp một ý
kiến nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng của tiết dạy - học lịch sử địa phương.
3. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề
3.1. Các bước xây dựng một giáo án lịch sử địa phương trên phần mềm
Power point.
Để xây dựng được một giáo án điện tử nói chung và một giáo án Lịch sử
địa phương nói riêng, giáo viên phải xây dựng giáo án theo mục đích và hình
thức sử dụng. Việc xây dựng giáo án cơ bản gồm các bước sau đây:
Bước 1. Trước tiên, giáo viên phải chọn những kiến thức cơ bản, ngắn gọn
nhưng phải đảm bảo tính chính xác và phù hợp với mục đích và hình thức sử
dụng trong nội dung bài giảng (Dựa vào SGK, tài liệu tham khảo và đặc biệt là
tài liệu thu thập được liện quan đến nội dung bài giảng lịch sử địa phương)
Bước 2. Giáo viên chọn Microsoft office Power point/Design hoặc New

Slide để chọn mẫu (nền) Slide phù hợp với mục đích và hình thức sử dụng.
Bước 3. Giáo viên đưa nội dung kiến thức vào Slide và điều chỉnh cho phù
hợp với mục đích và hình thức sử dụng. (Đánh nội dung kiến thức cần đưa vào
Slide).
Bước 4. Giáo viên trang trí, tạo hiệu ứng hoàn chỉnh cho từng Slide (Vào
Fill Color (Font Color) để tạo màu, nền cho Slide; vào Slide Show/Custom
Animation/Add Effect/ chọn hiệu ứng tùy ý để tạo hiệu ứng cho Slide).
3.2. Những biện pháp và tác động giáo dục
- Xác định rõ mục đích yêu cầu của tiết học.
- Nghiên cứu và tìm hiểu những thông tin, tài liệu liên quan đến di tích
Thành Nhà Hồ
- Hệ thống câu hỏi rõ ràng, sát thực tế.
- Tổ chức tham quan học tập tại di tích lịch sử
- Viết bài thu hoạch sau khi đi thực tế
3.3. Xây dựng một tiết dạy cụ thể trên lớp
Tiết 51: Tìm hiểu về triều Hồ và di tích Thành Nhà Hồ
A. Mục đích yêu cầu
1. Kiến thức:
Học sinh cần nắm được:
- Tiểu sử của Hồ Quý Ly và những cải cách của Hồ Quý Ly
- Nét đặc sắc trong cách xây dựng Thành Nhà Hồ
2. Kỹ năng:
Rèn luyện các kỹ năng cho học sinh:
- Kỹ năng phân tích, đánh giá sự kiện.
- Kỹ năng sưu tầm, tổng hợp các tư liệu.
3. Tư tưởng:
- Giáo dục truyền thống yêu quê hương. Đặc biệt là giáo dục ý thức bảo vệ
các di tích lịch sử Thành Nhà Hồ.
7

B. Chuẩn bị
1. Giáo viên:
- Các tài liệu, tư liệu có liên quan: tranh ảnh, câu chuyện liên quan đến Hồ
Quý Ly và quá trình xây dựng thành.
- Giao nhiệm vụ cụ thể cho từng nhóm học sinh
2. Học sinh:
- Sưu tầm những tư liệu lịch sử về Hồ Quý Ly và Thành Nhà Hồ.
C. Tiến trình Dạy - Học
1. Ổn định lớp và kiểm tra sỉ số (1 phút)
2. Kiểm tra bài cũ (2 phút): Giáo viên kiểm tra sự chuẩn bị tài liệu của học
sinh.
3. Bài mới: (40 phút)
Tiết 51: Tìm hiểu về triều Hồ và di tích Thành Nhà Hồ
Nội dung 1
Trước hết giáo viên gợi nhắc lại kiến thức cũ thuộc phần lịch sử Việt Nam
từ thế kỷ X đến thế kỷ XV, đặc biệt là thời kỳ cuối triều Trần (cuối thế kỷ XIV).
GV có thể mở bài như sau:
Cuối thời nhà Trần, cuộc đấu tranh giữa khuynh hướng bảo thủ quân chủ
quý tộc của tầng lớp quý tộc tôn thất nhà Trần và khuynh hướng quân chủ tập
trung quan liêu của lực lượng quan liêu, tầng lớp nho sỹ, mà người đại diện tiêu
biểu nhất là Hồ Quý Ly, đã diễn ra rất quyết liệt. Cuối cùng Hồ Quý Ly đã thắng
thế, năm Canh Thìn 1400, Hồ Quý Ly quyết định phế truất vua Trần Thiếu Đế,
tự lên làm vua, lập ra một vương triều mới, đặt quốc hiệu là Đại Ngu, vương
triều nhà Hồ chính thức được thành lập [1, tr 149].
Nội dung 2
NHÀ HỒ VÀ CẢI CÁCH CỦA HỒ QUÝ LY
Hoạt động của thầy và trò
Hoạt động 1.
- Giáo viên (GV) nhắc lại hoàn cảnh dẫn đến

sự thành lập nhà Trần.
- GV đặt câu hỏi: Tình hình nước ta vào cuối
thế kỷ XIV như thế nào?
- Học sinh (HS) nhớ lại kiến thức cũ để trả lời.
- GV bổ sung và chốt ý.
- GV: Cuộc đấu tranh của nhân dân cuối thế
kỷ XIV dẫn đến điều gì?
- HS suy nghĩ, trả lời
- GV chốt ý
- GV: Giữa lúc đó ai xuất hiện?
- HS: Hồ Quý Ly xuất hiện

Kiến thức cần nắm
1. Nhà Hồ thành lập ( 1400)

- Cuối thế kỉ XIV, các cuộc
khởi nghĩa nông dân nổ ra.

- Nhà Trần không còn đủ sức
giữ vai trò lãnh đạo của mình
8


- GV: Em hãy giới thiệu đôi nét hiểu biết của
em về Hồ Quý Ly.
- HS trả lời, GV bổ sung: Hồ Quý Ly tự Lí
Nguyên, dòng dõi trạng nguyên Hồ Hưng Dật,
người Chiết Giang - Trung Quốc. Vào thời
Ngũ đại, đời, Hồ Hưng Dật sang sinh sống ở
Quỳnh Lưu (Nghệ An). Đến đời nhà Lý, có

người làm phò mã nhà Lý lấy công chúa
Nguyệt Đích. Đến đời thứ 12 Hồ Liêm, dời
đến Đại La (Hà Trung – Thanh Hóa), làm con
nuôi Lê Huấn đổi họ Lê. Hồ Quý Ly là cháu 4
đời của Lê Huấn, sau khi giành được ngôi vua
thì đổi tên lại thành họ Hồ [2]
- 1375, Giữ chức tham mưu quân sự.
- 1380, Ông giữ chức Nguyên nhung Hải tây
đô thống chế.
- 1388 Thái úy Trần Ngạc và một số quý tộc
nhà Trần mưu giết Hồ Quý Ly nhưng không
thành.
- 1395 Ông được phong chức Nhập nội phụ
chính thái sư bình chương quân quốc trọng
sự, tước Tuyên trung vệ quốc đại vương.
- 1397 xây kinh đô mới ở An Tôn (Vĩnh Lộc
– Thanh Hoá) [5].

Tiểu sử Hồ Quý Ly:
- Hồ Quý Ly sinh năm Bính
Tý (1336), mất năm Đinh Hợi
(1407), tự là Ly Nguyên, vốn
thuộc dòng dõi Trạng nguyên
Hồ Hưng Dật, ngụ ở làng Bào
Bột, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh
Nghệ An.
- Hồ Quý Ly là người thông
minh có tham vọng lớn, biết
nhìn xa trông rộng [5]

- Tháng 2 năm Canh Thìn
1400, Hồ Quý Ly phế truất
vua Trần Thiếu Đế, chính thức
lên ngôi Hoàng đế, lấy hiệu là
Thánh Nguyên [1].

Hồ Quý Ly
- GV: Nhà Hồ được thành lập trong hoàn cảnh
9


nào?
- HS trả lời, GV chốt ý và ghi bảng:
- GV hỏi và giải thích cho HS về ý nghĩa của
tên gọi nước Đại Ngu.
- GV giải thích cho HS hiểu về quốc hiệu Đại
Ngu, Đại Ngu có nghĩa là Tốt tươi hay Niềm
vui lớn [5].
- GV: Em có nhận xét gì về sự thành lập nhà
Hồ so với các triều đại trước.
- GV bổ sung thêm cho HS: So với triều đại
Lý, Trần, triều Hồ được thành lập trong bối
cảnh đất nước gặp nhiều khó khăn, theo tư
tưởng Nho giáo nhà Hồ thành lập là do cướp
ngôi của nhà Trần nên không thuận lòng
người, ý trời.
- Hoạt động 2
- Em hãy cho biết Hồ Quý Ly đã tiến hành cải
cách trên những lĩnh vực nào?
- HS: Lĩnh vực Chính trị, kinh tế, xã hội, văn

hoá, giáo dục, quân sự...
- HS làm việc theo nhóm như đã phân công và
nêu rõ những cải cách.
- HS đại diện trình bày theo sự chuẩn bị.
- GV: Em có nhận xét gì về những cải cách
của Hồ Quý Ly?
- HS trả lời, GV chốt ý: Đây là một cải cách
táo bạo và hiếm có trong lịch sử Việt Nam, tuy
nhiên không được thực hiện lâu dài do quân
Minh xâm lược [3].
Hoạt động 3

2. Những biện pháp cải cách
của Hồ Quý Ly

-

Về chính trị:...
Về kinh tế - tài chính...
Về xã hội....
Về văn hoá – giáo dục...
Về quân sự - quốc phòng...

3. Ý nghĩa, tác dụng của cải
cách của Hồ Quý Ly
* Ý nghĩa, tác dụng
- Góp phần hạn chế việc tập
- GV: Với tình hình đất nước thời đó, cải cách trung ruộng đất của địa chủ.
của Hồ Quý Ly có tác dụng ntn?
- Làm suy yếu thế lực

- HS trả lời, GV chốt ý.
- Tăng nguồn thu nhập cho đất
nước.
* Hạn chế
- GV: Bên cạnh mặt tích cực, cải cách của Hồ - Các chính sách chưa triệt để
Quý Ly có những hạn chế nào?
- Chưa giải quyết được nhưng
-HS trả lời, GV chốt ý
yêu cầu bưc thiết của nhân
dân.
Nội dung 3
10


NÉT ĐẶC SẮC TRONG CÁCH XÂY DỰNG THÀNH NHÀ HỒ
Hoạt động của thầy và trò
Kiến thức cần nắm
- GV cho HS xem một số hình ảnh về Thành
Nhà Hồ và nêu câu hỏi: Em hãy cho biết một
số điểm đặc sắc của di tích Thành Nhà Hồ?
- Hs trả lời, GV chốt ý:

- Về thời gian: Thành Nhà Hồ
chỉ được xây dựng trong một
thời gian rất ngắn: 3 tháng

- Về nguyên vật liệu: Toàn bộ
tường thành và bốn cổng
chính được xây dựng bằng
những phiến đá xanh, đục đẽo

tinh xảo, vuông vức, xếp
chồng khít lên nhau.

- Về cấu trúc: Thành được xây
dựng trên bình đồ gần vuông.
Thành có diện tích 142,2ha.
11


Tường thành chiều Nam – Bắc
dài 870,5m, chiều Đông – Tây
dài 883,5m. Thành nội có 4
cổng được mở ở chính giữa
của bốn bức tường [5].

- Về kỹ thuật xây thành:
Những khối đá khổng lồ gắn
với nhau chồng khít mà không
hề dùng một chất kết dính nào.
Đặc biệt các cổng thành được
xây dựng hình mái vòm,
những phiến đá được dẽo theo
hình múi bưởi xếp xít nhau
nhưng rất vững trãi.

4. Củng cố (1 phút):
- Những hiểu biết cơ bản về Hồ Quý Ly và những cải cách của ông
- Nét đặc sắc trong cách xây dựng Thành Nhà Hồ
5. Bài tập, dặn dò (1 phút):
- Tìm hiểu thêm về những cải cách của Hồ Quý Ly

……………………………………………………..
3.4. Thực hiện dạy trên lớp
Sau khi xây dựng hoàn thành giáo án lịch sử địa phương về Nhà Hồ và cải
cách của Hồ Quý Ly, GV tiến hành dạy học trên lớp theo từng nội dung đã xây
dựng trong giáo án. GV lưu ý: Đây là bài học kết hợp công nghệ thông tin với
trình bày bảng nên giáo viên cần kết hợp linh hoạt giữa trình chiếu và viết bảng.
3.5. Chuẩn bị cho tiết học tại di tích Thành Nhà Hồ
* Hoạt động 1. Để hoạt động tham quan, học tập có kết quả cần:
+ Chọn nơi tham quan, học tập phù hợp.
+ Lập dự trù kinh phí và lịch trình cho chuyến đi
+ Xin ý kiến của Ban giám hiệu và Hội cha mẹ học sinh
12


+ Mời thêm một số thầy cô giáo và đại diện Hội cha mẹ học sinh của lớp
cùng đi.
+ Liên hệ trước với người quản lý di tích và các công tác hậu cần cần thiết.
+ Trước khi đi tham quan phải trang bị kiến thức cho học sinh về nơi đến
tham quan, học tập.
+ Quán triệt nội quy và đặt mục đích yêu cầu cho học sinh cần đạt được
trong chuyến tham quan, học tập.
+ Sau khi tham quan, học tập tổ chức cho học sinh viết thu hoạch hoặc trao
đổi trực tiếp về cảm nhận của các em sau chuyến đi để nhà trường nắm được kết
quả, chất lượng của chuyến tham quan, từ đó rút kinh nghiệm cho những chuyến
tham quan khác.
Hoạt động 2. Nội dung tham quan, học tập tại di tích Thành Nhà Hồ
Khi đưa đoàn HS đến điểm tham quan di tích Thành Nhà Hồ, GV đã liên hệ
với Ban quản lý di tích nên sẽ được đón tiếp và có hướng dẫn viên giới thiệu cho
đoàn.

13


14


Qua phần giới thiệu của hướng dẫn viên, các em rất hứng thú và chú ý theo
dõi. Thành Nhà Hồ hiện nay chỉ còn lại phần cổng thành và hệ thống tường
thành đá bao quanh. Phần nền móng còn lại hầu như đều đang chìm lấp dưới
những lớp đất, những ruộng lúa của nhân dân quanh vùng.
Sau khi nghe xong phần thuyết minh giới thiệu của hướng dẫn viên, GV
dẫn HS đi tham quan tìm hiểu một số vị trí khác như cổng thành phía Bắc, phía
Đông, phía Tây, thăm ngôi nhà cổ, thăm phiến đá mà nàng Bình Khương đập
đầu kêu oan cho chồng… Các em rất thích thú và đặt ra nhiều câu hỏi thú vị
như: Làm thế nào mà Hồ Quý Ly có thể đôn đốc dân phu xây dựng xong thành
chỉ trong 3 tháng? Làm thế nào để có thể xếp những phiến đá to thành những
cổng thành hình vòm vững chắc mà không hề có một chất kết dính nào?... Trong
khả năng của mình tôi đã giải đáp một phần những thắc mắc của các em.
Điều cốt lõi của chuyến tham quan học tập của các em HS lớp 10A1 tại di
tích Thành Nhà Hồ đó là không phải các em được ngắm nhìn những lâu đài cung
điện nguy nga lộng lẫy mà là các em được nhìn tận mắt một công trình kiến trúc
kỳ vĩ độc đáo vào bậc nhất ở khu vực Đông Nam Á và thế giới.
Trải qua hơn 600 năm tồn tại dưới sự khắc nghiệt của thời tiết, của chiến
tranh và sự tàn phá của con người, TNH vẫn còn đứng đó sừng sững. Chỉ những
công trình cung điện, lầu gác là không còn mà chỉ còn lại nền móng đang ẩn
dưới những lớp đất ruộng. Điều này đặt ra một vấn đề vô cùng bức thiết là làm
sao để bảo vệ được di tích TNH còn lại và phục dựng lại những công trình kiến
trúc xưa kia.
4 Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
4.1. Đánh giá chung

Qua hai năm học vừa qua, tôi nhận thấy việc xây dựng một giáo án Lịch sử
địa phương được đầu tư một cách đúng mức, khoa học và áp dụng công nghệ
thông tin vào giảng dạy đã mang lại một kết quả tích cực, giúp tôi đạt được kết
quả tốt trong dạy học tiết lịch sử địa phương nói riêng và trong các tiết dạy học
nói chung. Đồng thời tôi cũng nhận thấy nên áp dụng công nghệ thông tin vào
những tiết học như thế này thì kết quả sẽ tốt hơn. Vì đây là những tiết học gần
cuối năm nên các em có phần lơ là và việc chuẩn bị cho các em một chuyến đi
học tập tại di tích xem như là một tiết học ngoại khoá, một buổi dã ngoại đã kích
thích rất tích cực đến thái độ và hành động của các em.
Việc xây dựng một giáo án lịch sử địa phương như trên đã giúp tôi có được
một tiết dạy – học hứng thú, không còn nhàm chán như quan niệm trước đó. Đặc
biệt qua tiết học này học sinh được làm việc nhiều hơn đúng với mục tiêu dạy
học lấy học sinh làm trung tâm.
Với cách thức tổ chức một tiết học Lịch sử địa phương ở cả trên lớp và cho
HS đi thực tế đã làm cho suy nghĩ, thái độ và hành động của các em thay đổi.
Mục đích của GV đặt ra khi cho các em tìm hiểu, tham quan Thành Nhà Hồ là
15


“Giáo dục ý thức giữ gìn di tích Thành Nhà Hồ đã đạt được kết quả rất lớn. Kết
quả này tôi xin được minh chứng bằng một số bài viết thu hoạch của HS lớp
10A1 sau chuyến đi thực tế tại di tích Thành Nhà Hồ.
Em Lữ Ngọc Linh viết về di tích Thành Nhà Hồ và phần cảm nhận của em
như sau: Lúc đầu khi cô giáo cho lớp tìm hiểu về di tích Thành Nhà Hồ trong
tiết lịch sử địa phương, em cảm thấy chủ đề này thật nhàm chán, tại sao cô
không cho chúng em tìm hiểu về một nội dung nào khác sinh động hơn hay là
ngồi thư giãn một tiết vì di tích Thành Nhà Hồ mặc dù em chưa được đến đó
nhưng em nghe người ta nói “chẳng có gì”. Nhưng khi được cô giáo hướng dẫn
học trên lớp và được cô giới thiệu nhiều hình ảnh và cách giảng bài thu hút của
cô, rồi cô đưa ra kế hoạch đi dã ngoại tại Thành Nhà Hồ thì không chỉ em mà tất

cả các bạn trong lớp đều rất phấn khích. Tuy nhiên lúc đó các em cũng chỉ nghĩ
là “được đi chơi là sướng chư học tập gì”.
Nhưng rồi khi vào Google tìm kiếm thông tin cũng như là khi cô đưa cả lớp
đến thực địa thì em cảm thấy thật sự tự hào về quê hương Thanh Hoá mình. Có
thể nền kinh tế của tỉnh ta vẫn còn thua kém nhiều địa phương trong cả nước
nhưng một điều chắc chắn rằng chúng ta không hề thua kém họ về bề
dày lịch sử cũng như những công trình kiến trúc lịch sử mang tính đặc sắc và
độc đáo.
Em Ngô Hà Thanh viết như sau: Di tích Thành Nhà Hồ là một minh chứng
sống động về sự sáng tạo trong lao động của ông cha ta. Tại mảnh đất lịch
sử này đã thấm biết bao máu xương của những người dân lao động hơn 600 năm
trước và bây giờ để lại cho chúng ta một công trình kỳ vĩ như thế này. Có thể nói
nơi đây là địa điểm tham quan hết sức bổ ích và có ý nghĩa đối với các thế hệ trẻ
ngày nay, bởi lẽ có tận mắt chiêm ngưỡng công trình này, tận tay sờ vào những
hiện vật ta mới thấm những hy sinh của những người lao động, chúng ta mới
thấy yêu quê hương đất nước hơn, cảm thấy tự hào về quê hương mình đang
sinh sống. Em nhận thấy trách nhiệm của mình và các bạn cần phải có trách
nhiệm bảo vệ và giữ gìn di tích này.
Em Vi Thị Hà viết như sau: Sau khi được tìm hiểu về di tích Thành Nhà Hồ
em rất thán phục sự sáng tạo của ông cha ta trong quá trình lao động. Cũng như
nhiều di tích lịch sử khác như Kinh thành Huế hay Hoàng thành Thăng Long…,
di tích Thành Nhà Hồ thể hiện trí tuệ của nhân dân ta khi xây dựng một công
trình kỳ vĩ để chống ngoại xâm. Nhưng tiếc thay Hồ Quý Ly, một anh hùng
nhưng lỡ vận!
Trên đây chỉ là một số bài viết của các em, tôi xin trích lại để thấy được
tiết dạy lịch sử địa phương của tôi ít nhiều cũng có tác dụng trong việc giáo
dục lòng yêu nước, tinh thần dân tộc cho học sinh, và giáo dục ý thức bảo vệ di
16

tích Thành Nhà Hồ – một trong những di tích được UNESCO công nhận là di
sản văn hoá thế giới.
4.2. Đánh giá cụ thể
Với mục đích là giáo dục lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc và đặc
biệt là giáo dục ý thức bảo di tích Thành Nhà Hồ, tôi đã triển khai tiết dạy – học
lịch sử địa phương vừa tổ chức trên lớp vừa học ngoài thực địa. Tôi nhận thấy
cách học này đạt được kết quả rất lớn.
Cách làm này tôi áp dụng ở lớp 10A1 do tôi chủ nhiệm và tôi lấy lớp 10A2
để đối chứng. Sau khi dạy xong tôi đã cho học sinh làm bài kiểm tra với đề bài:
“Em hãy nêu cảm nhận của mình về chuyến tham quan di tích Thành Nhà Hồ.
Là học sinh em phải làm gì để giữ gìn và bảo tồn di tích Thành Nhà Hồ?.Tôi thu
được kết quả cụ thể như sau:
Năm học 2016 – 2017
Điểm giỏi
(9 – 10đ)
Số
Tỉ lệ
lượng (%)

Điểm khá
(7 – 8đ)
Số
Tỉ lệ
lượng (%)

Điểm TB
(5 – 6đ)
Số
Tỉ lệ
lượng (%)

Điểm dưới TB
(˂ 5đ)
Số
Tỉ lệ
lượng
(%)

Lớp

Sĩ
số

10A1

31

11

36

15

48

5

16

0

0

44

5

11

28

64

10

23

1

2

(Thực
nghiệm)

10A2
(Đối
chứng)

Với kết quả tôi thu được như trên, tôi nhận thấy: Ở lớp 10A2, mặc dù là lớp
học nghiêng về khối C, nhưng tôi không áp dụng cách thức học tập như lớp

10A1 thì trong giờ học lịch sử địa phương các em cũng đã rất cố gắng nhưng kết
quả vẫn không cao. Kết quả tổng hợp chung lớp 10A2 là: Điểm giỏi = 11%,
điểm khá = 64%, điểm TB = 23%, điểm dưới TB = 2%.
Như vậy, qua bảng trên rõ ràng cho ta thấy, mặc dù không có sách hướng
dẫn, ít tài liệu tham khảo, là những tiết học gần cuối năm, nhưng nếu có sự đầu
tư thích đáng, sự nghiêm túc trong giảng dạy, học sinh sẽ hứng thú học và yêu
môn Lịch sử này nhiều hơn.

17


C. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
1. Kết luận
Qua kinh nghiệm giảng dạy phần lịch sử địa phương ở khối lớp 10, lớp 11
và lớp 12, tôi đã xây dựng cho mình một bộ giáo án về phần này. Tôi rút ra một
số kết luận sau:
Muốn dạy học có hiệu quả trong tiết Lịch sử địa phương và có ứng dựng
công nghệ thông tin, mỗi giáo viên cần chú ý một số yếu tố sau:
- Là người biết sử dụng máy vi tính và biết ứng dụng phần mềm
Powerpoint
- Biết kết hợp tốt các thao tác giảng dạy và việc trình chiếu trên màn hình.
- Phải không ngừng đổi mới phương pháp dạy học, trong dạy học luôn “lấy
học sinh làm trung tâm”, phát huy năng lực của học sinh.
- Phải không ngừng tìm tòi, học hỏi từ bạn bè đồng nghiệp.
- Giáo viên phải yêu nghề tâm huyết với nghề và lắng nghe học sinh.
- Phải thực hiện nghiêm chỉnh chương trình, không được xem nhẹ phần
nào.
- Thấy rõ được vị trí quan trọng của lịch sử địa phương, mối quan hệ của
lịch sử địa phương và lịch sử dân tộc.
- Biết lựa chọn kiến thức phù hợp với đối tượng học sinh. Đặc biệt những

bài khó, những bài ít tài liệu tham khảo, không có sách hướng dẫn cụ thể phải
bám sát nội dung câu hỏi để định hướng kiến thức dạy cụ thể.
- Ngoài ra muốn dạy tốt một tiết Lịch sử địa phương, giáo viên phải nắm
chắc các sự kiện lịch sử, biết đặt nó trong mối quan hệ giữa các giai đoạn lịch sử
cụ thể.
Với sáng kiến kinh nghiệm này của tôi, tôi nhận thấy rằng phương pháp
dạy một tiết lịch sử địa phương như tôi đã tiến hành tôi thấy có ưu điểm đó là
giúp các em học sinh hứng thú hơn trong học tập môn Lịch sử, giúp các em
được trải nghiệm thực tế, được học tập một cách chủ động tích cực.
Tuy nhiên khi tiến hành thực hiện một tiết học lịch sử địa phương được
diễn ra ở cả ngoài thực địa cũng có nhiều hạn chế như: khả năng áp dụng chưa
cao đặc biệt là ở những vùng miền núi xa khó khăn. Thiếu về kinh phí vì để tổ
chức được một chuyến đi thì kinh phí chủ yếu dựa vào sự đóng góp của phụ
huynh và khoảng cách địa lý khá xa với di tích.
Mặc dù vậy, để tổ chức cho HS được đi tham quan học tập tại thực địa thì
GV phải mạnh dạn, không ngại khó và phải đưa ra được một kế hoạch chu đáo
và hợp lý để đủ sức thuyết phục Ban giám hiệu nhà trường và Hội cha mẹ học
sinh đặc biệt là sự hỗ trợ về kinh phí.
Trên đây là toàn bộ kinh nghiệm của tôi khi dạy tiết Lịch sử địa phương.
Đây chỉ là một kinh nghiệm nhỏ của tôi trong quá trình soạn giảng một tiểt Lịch
sử địa phương ở khối lớp 10. Song với trình độ còn hạn chế, nguồn tư liệu còn ít
ỏi nên bài viết không tránh khỏi thiếu sót, rất mong sự đóng góp chân thành của
đồng nghiệp và hội đồng khoa học để tôi có thể hoàn thiện giáo án này hay hơn
và có thể áp dụng được ở nhiều lớp hơn.
18


2. Đề xuất
Tôi có kiến nghị với các cấp lãnh đạo Sở nên quan tâm hơn đến việc giảng
dạy phần lịch sử địa phương bằng việc biên soạn một số giáo trình, tài liệu tham

khảo hoặc đưa ra một số giáo án mẫu để giáo viên trong tỉnh tham khảo.
Đồng thời có thể đẩy các tiết học Lịch sử địa phương ngay sau phần học
Lịch sử thế giới, bởi cũng có thể hiểu trước khi biết về lịch sử dân tộc thì học
sinh cũng cần biết về lịch sử địa phương, và cũng sẽ phần nào tránh được việc
dạy học bỏ trống mảng này.
Đối với các cấp lãnh đạo nhà trường nên có thêm nhiều sách tham khảo bổ
sung vào thư viện trường, và cần phải có phòng đọc sách để học sinh có điều
kiện học tập tốt hơn. Và nếu lớp nào có kế hoạch chu đáo để đi học tập lịch sử
địa phương thì nhà trường sẽ hỗ trợ một phần nhỏ kinh phí để kích lệ HS.

XÁC NHẬN CỦA
THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 06 tháng 05 năm 2017
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của tôi viết,
không sao chép nội dung
của người khác.

Phạm Thị Hằng

19


MỤC LỤC
A. MỞ ĐẦU..........................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài ...........................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu......................................................................................2
3. Đối tượng nghiên cứu.....................................................................................2
4. Phương pháp nghiên cứu................................................................................2
5. Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm.................................................3

B. NỘI DUNG......................................................................................................4
1. Cơ sở lý luận...............................................................................................4
1.1. Chủ trương đổi mới của Đảng và nhà nước ta đối với sự nghiệp Giáo
dục và Đào tạo.................................................................................................4
1.2. Vị trí, vai trò của Lịch sử địa phương......................................................4
2. Thực trạng của vấn đề....................................................................................5
3. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề...........................................7
3.1. Các bước xây dựng một giáo án lịch sử địa phương trên phần mềm
Power point.....................................................................................................7
3.2. Những biện pháp và tác động giáo dục....................................................7
3.3. Xây dựng một tiết dạy cụ thể trên lớp......................................................7
3.4. Thực hiện dạy trên lớp...........................................................................12
3.5. Chuẩn bị cho tiết học tại di tích Thành Nhà Hồ.....................................12
4 Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm ............................................................15
4.1. Đánh giá chung......................................................................................15
4.2. Đánh giá cụ thể.......................................................................................17
C. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT..........................................................................18
1. Kết luận........................................................................................................18
2. Đề xuất.........................................................................................................19
20


21


DANH MỤC NHỮNG CHỮ CÁI VIẾT TẮT

Trung học phổ thông:
Giáo viên:
Học sinh:

Sách giáo khoa:
Thành Nhà Hồ:
Sáng kiến kinh nghiệm:

THPT
Giáo viên
HS
SGK
TNH
SKKN

22


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.
2.
3.
4.
5.

Các triều đại Việt Nam, Quỳnh Cư, Nxb Thanh Niên, HN, 2001
Đại cương Lịch sử Việt Nam, Tập I, Nxb KHXH, HN, 2000
Lịch sử Việt Nam, Huỳnh Công Bá, Nxb Thuận Hoá, 2008
Sách giáo khoa Lịch sử lớp 10 (Cơ bản), Nxb Giáo dục, HN, 2006.
Nguồn Internet:
/> /> />
23

DANH MỤC CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC
HỘI ĐỒNG KHOA HỌC NGÀNH XẾP LOẠI
Họ và tên tác giả: Phạm Thị Hằng
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường THPT Quan Sơn
TT
Tên đề tài SKKN

1

2

3

4

Sử dụng bảng biểu trong dạy học Lịch
sử trên phần mềm Powerpoint

Xây dựng một tiết dạy Lịch sử địa
phương về Chiến khu Ngọc Trạo
(Thạch Thành) Trong CM tháng Tám
năm 1945 ở Thanh Hoá bằng phần
mềm Powerpoint cho học sinh trường
THPT Quan Sơn.
Hướng dẫn học sinh lớp 12 trường
THPT Quan Sơn tìm hiểu về chiến
thắng Hàm Rồng – Nam Ngạn năm
1965 trong giờ học lịch sử địa phương
bằng phần mềm Powerpoint.

Hướng dẫn học sinh lớp 12A2, 12A5
trường THPT Quan Sơn chủ động
trong giờ học lịch sử bằng việc sử
dụng các sơ đồ dạy học

Cấp đánh
giá xếp
loại

Sở
GD&ĐT
tỉnh
Thanh
Hoá
Sở
GD&ĐT
tỉnh
Thanh
Hoá
Sở
GD&ĐT
tỉnh
Thanh
Hoá
Sở
GD&ĐT
tỉnh
Thanh
Hoá

Kết
quả
đánh
giá xếp
loại (A,
B hoặc
C)

Năm học
đánh giá
xếp loại

B

2011-2012

B

2013-2014

C

2014-2015

C

2015-2016

24