Bài 23. Đột biến số lượng nhiễm sắc thể

Sinh học 9


KIỂM TRA BÀI CŨ

Câu 1: Trình bày khái niệm, các dạng, nguyên
nhân phát sinh đột biến cấu trúc NST
Câu 2:Tại sao đột biến cấu trúc NST gây hại
cho bản thân sinh vật?


? Bố mẹ bình thường
sinh ra người con gái
bị bệnh Toocnơ (chỉ
có 1 NST giới tính X).
Giải thích tại sao?

Bộ NST người mắc hội chứng Tớcnơ chỉ có 1
NST giới tính X


Bài 23 - Tiết 24:


2n+1=9

2n = 8

Dị bội thể

2n - 1=7

Đa bội thể
3n = 12


Sự biến đổi về số lượng NST không chỉ xảy ra
ở 1 cặp NST mà cũng có thể xảy ra ở một số
cặp NST

* Ví dụ:
- Mất 2 NST thuộc 2 cặp tương đồng khác
nhau → thể một nhiễm kép (2n – 1 – 1)
- Thêm 2 NST thuộc 2 cặp tương đồng khác
nhau → thể tam nhiễm kép (2n + 1 + 1)


* Ví dụ dị bội thể ở cà độc dược:
I

II

VI

Quan sát H cho biết:
IV

III

VII

VIII

V

IX

Quả của 12 kiểu cây dị
bội (2n + 1) khác với quả
của cây bình thường như thế
nào về:
- Hình dạng:Tròn hơn hay dài hơn

X

XI

XII

XIII

Hình: Quả của cây cà độc dược
I: Quả của cây lưỡng bội bình
thường có 2n = 24 NST
II-XIII: Quả của 12 kiểu cây dị
bội khác nhau có (2n + 1) = 25
NST

- Kích thước:To hơn hay nhỏ hơn
- Gai:

Dài hơn hay ngắn hơn


II. Sự phát sinh thể dị bội
Hãy quan sát H: Cơ chế phát sinh các thể dị bội (2n + 1) và (2n – 1).

Tế bào sinh
Giao tử:

G:

2n

n

♀(♂)

×

♂(♀)
2n

n

n–1
n+1

Hợp
tử:

2n+1

2n-1


2n

n

C1. Sự phân ly của 1 cặp NST
hình thành các giao tử có bộ
NST như thế nào trong

2n

n–1
n–1

n
n+1

- Trường hợp bình thường?
Mỗi giao tử chỉ chứa 1 NST
của cặp (n).
- Trường hợp bị rối loạn?
+ Một giao tử có 2 NST của
cặp (n + 1).

+ Một giao tử không chứa
NST nào của cặp đó (n – 1).

C2. Các giao tử nói trên tham gia thụ tinh tạo hợp tử có số lượng
NST như thế nào?
- Giao tử có 2 NST của cặp (n + 1) kết hợp với giao tử bình thường
(n) → tạo hợp tử (2n + 1)
- Giao tử không chứa NST nào của cặp đó (n - 1) kết hợp với giao
tử bình thường (n) → tạo hợp tử (2n - 1)


Vậy,
Nêunhân
cơ chế
phát
sinh
thể là
dị gì?
bội có (2n
Nguyên
phát
sinh
thểcác
dị bội
+ 1) và (2n – 1) NST?


Một số hình ảnh biểu hiện của
người bị bệnh Đao

Bộ NST người bệnh Đao
2n + 1 = 46 + 1 = 47 NST
(Tăng thêm 1 NST thứ 21)

? Bố mẹ bình thường
sinh ra người con gái
bị bệnh Toocnơ (chỉ
có 1 NST giới tính X).
Giải thích tại sao?

Bộ NST người mắc hội chứng Tớcnơ chỉ có 1
NST giới tính X


MỘT SỐ BIỂU HIỆN
Thể dị bội ở cặp NST giới tính của người:
Sơ đồ hình thành các hội chứng 3X, hội chứng
Tớcnơ, hội chứng Klaiphentơ

P:

XX (♀)

GP :
F1 :

XX

,
♂

×

O

XY (♂)
X

,

Y

X

Y

XX

XXX
HC 3X

XXY

HC Klaiphentơ

O

OX

OY

♀

HC Tớcnơ

Chết


Hội chứng XXX (Bệnh siêu nữ): Người bệnh mang bộ NST dạng
2n+1 = 47 NST ( có thêm 1 NST X: XXX. )
Triệu chứng: Nữ vô sinh, rối loạn kinh nguyệt, buồng trứng và
dạ con không phát triển, si đần và không có con.
Hội chứng Turner (Bệnh
Tớcnơ ): Người bệnh
mang bộ NST dạng 2n-1
= 45 NST (thiếu 1 NST X:
OX )
Triệu chứng: Bệnh nhân
là nữ, lùn, cổ ngắn, tuyến
vũ không phát triển,
không có kinh nguyệt,
thường mất trí và không
có con.

Beänh
nhaânTôcnô

Bàn chân sưng phồng
do hội chứng Turner


Hội chứng Kleinfelter (bệnh siêu nam). Mang bộ NST dạng

2n+1 = 47 NST ( có thêm 1 NST X: XXY).
Triệu chứng: Nam người cao, chân tay dài, mu màu, ngu đần,
tinh hòan nhỏ , không có con.

? Hiện tượng dị bội thể gây nên những biểu hiện gì ở cơ thể
sinh vật?


Chọn câu trả lời đúng nhất?
Câu 1: Đột biến thể dị bội là dạng đột biến:
a. NST bị thay đổi về cấu trúc
b. Bộ NST tăng theo bội số của n và lớn hơn 2n
c. Bộ NST tăng thêm hoặc mất đi 1 NST
d. Bộ NST chỉ có 1 NST của mỗi cặp tương đồng
Câu 2: Sự biến đổi số lượng ở một cặp NST thường thấy ở những
dạng nào?
a. Thể tam nhiễm
b. Thể một nhiễm.
c. Thể không nhiễm.
d. Câu a, b và c.
Câu 3: Tìm câu phát biểu sai:
a. Trường hợp bộ NST lưỡng bội bị thêm hoặc mất 1 NST ở 1 hoặc
một số cặp NST gọi là dị bội thể
b. Dị bội thể xảy ra do có 1 cặp NST không phân li ở kì sau của
giảm phân
c. Đột biến dị bội thể chỉ gặp ở thực vật
d. Bệnh Đao có 3 NST trong cặp số 21 của người


Câu 4: Ở cây lưỡng bội của ngô có bộ NST lưỡng bội 2n = 20

a. Số lượng NST trong bộ NST của thể ba nhiễm là bao
nhiêu? 2n + 1 = 20 + 1 = 21 NST
b. Số lượng NST trong bộ NST của thể một nhiễm là bao
nhiêu? 2n – 1 = 20 – 1 = 19 NST
c. Số lượng NST trong bộ NST của thể không nhiễm là bao
nhiêu? 2n – 2 = 20 – 2 = 18 NST

A


DẶN DÒ
*

Học bài theo nội dung.
* Chuẩn bị bài mới cho tiết sau:
- Nghiên cứu qua bài 24 “đột biến số lượng
nhiễm sắc thể” ( tiếp theo).
- Tìm hiểu hiện tượng đa bội thể và sự hình
thành đa bội thể. So sánh đa bội thể khác dị bội
thể như thế nào?
- Đọc các thông tin  và các lệnh  SGK.