Một vài kinh nghiệm và giải pháp nâng cao chất lượng môn giáo dục quốc phòng – an ninh cho học sinh trường THPT thiệu hóa

A. MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Giáo dục quốc phòng cho học sinh là một bộ phận quan trọng của công tác
Giáo dục quốc phòng toàn dân. Giáo Dục Quốc Phòng là môn học chính khóa
nằm trong chương trình giảng dạy của các trường Trung Học Phổ Thông nhằm
rèn luyện hình thành nhân cách, góp phần nâng cao ý thức quốc phòng, củng cố
nền quốc phòng toàn dân vững mạnh. Nhận rõ vị trí, vai trò của nhiệm vụ trên,
những năm qua, Ban giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Đồng Nai luôn quan tâm
chỉ đạo và tổ chức, triển khai thực hiện tốt công tác Giáo Dục Quốc Phòng cho
học sinh.
Trong những năm qua, Sở Giáo Dục Đào Tạo đã chỉ đạo, xây dựng kế
hoạch hướng dẫn các nhà trường chọn nhiều hình thức tổ chức giảng dạy, học tập
môn học này. Các trường Trung học phổ thông giảng dạy 35 tiết mỗi năm học.
HS được nâng cao hiểu biết về truyền thống vẻ vang của dân tộc, của Quân đội
Nhân dân Việt Nam và một số nội dung cơ bản về quốc phòng, rèn luyện tác
phong, nếp sống tập thể có kỷ luật... Nội dung thực hành luyện tập theo đúng nội
dung, thời gian quy định. Các nhà trường đều tổ chức thi, kiểm tra, hội thao đánh
giá kết quả học tập.
Tuy nhiên, còn một số trường Trung học phổ thông và một số cấp ủy đảng,
chính quyền địa phương, các cấp, các ngành nhận thức chưa thật đầy đủ và sâu
sắc về trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo đối với công tác giáo dục quốc phòng toàn
dân. Cơ chế tổ chức thực hiện thiếu thống nhất; chưa phối hợp đồng bộ giữa các
ngành chức năng; việc thực hiện công tác giáo dục quốc phòng trong học sinh,
chất lượng còn thấp, thậm chí có nơi thiếu những quy chế, quy định cụ thể về
trách nhiệm quản lý giáo viên và bảo đảm ngân sách. Còn nói đến lực lượng giáo
viên GDQP thì đào tạo ngắn hạn liên kết tại địa phương và các trường đại học
hoặc học các lớp tập huấn 3, 4 ngày không có thời gian tự nâng cao trình độ, tiếp
cận với các thông tin kỹ thuật mới, đổi mới mạnh mẽ sâu rộng phương pháp dạy
và học, phương pháp kiểm tra, đánh giá: Giáo viên cần phải đổi mới phương
pháp giảng dạy theo hướng tích cực hoá hơn nữa quá trình học tập của học sinh,
phải tạo ra được cơ chế buộc học sinh phải tham khảo tài liệu, chủ động nắm bắt

nội dung môn học, nhằm hiểu sâu hơn nữa kiến thức. Đồng thời, cần cải tiến
phương pháp học tập của học sinh, bởi hoạt động của giáo viên trên lớp đã bao
hàm hoạt động của học sinh; cũng như vậy, hoạt động học của học sinh luôn
chứa đựng vai trò giảng dạy của giáo viên. Để dự báo năng lực học tập, tự giáo
1


dục của học sinh và khích lệ bằng điểm thưởng cho những học sinh có tinh thần
nghiên cứu bài học, điều đó phụ thuộc vào khả năng giảng dạy, điều khiển của
giáo viên. Qua đó điều chỉnh, cải tiến phương pháp học tập của học sinh, phương
pháp giảng dạy của thầy. Có như vậy, chúng ta mới thực sự biến quá trình đào
tạo thành quá trình tự đào tạo hiệu quả được.
Vậy tôi mạnh dạn viết đề tài sáng kiến kinh nghiệm “Một vài kinh
nghiệm và giải pháp nâng cao chất lượng môn Giáo Dục Quốc Phòng – An
Ninh cho học sinh trường THPT Thiệu Hóa .”.
2. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của đề tài nhằm nâng cao chất lượng Giáo dục Quốc
phòng -An ninh cho học sinh trường THPT Thiệu hóa
3. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài này là nâng cao hiệu quả Giáo dục Quốc
phòng - An ninh trong đối tượng học sinh cấp THPT.
B. NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN
I. Cơ sở lí luận
Thực hiện Chỉ thị 12-CT/TW ngày 03/5/2007 của Bộ Chính trị về Tăng
cường sự lãnh đạo của đảng đối với công tác GDQP-AN trong tình hình mới;
Chỉ thị số 417/CT-TTg ngày 31/3/2010 của Thủ tướng Chính phủ vế việc tăng
cường chỉ đạo, thực hiện công tác GDQP-AN năm 2010 và những năm tiếp theo;
Nghị định 116/2007-NĐ-CP về GDQP-AN cùng nhiều văn bản quy phạm pháp
luật khác làm cơ sở pháp lý để thực hiện nhiệm vụ GDQP-AN trong các trường
THPT. Với mục tiêu giáo dục phổ thông là “giúp học sinh phát triển toàn diện về

đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản, phát triển năng lực khả
năng, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã
hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho học sinh
tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc”; Chương trình giáo dục phổ thông ban hành kèm theo quyết định số
16/2006/QĐ-BGDĐT ngày 5/5/2006 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục Đào tạo cũng
đã nêu : “Phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh;
phù hợp với đặc trưng môn học, đặc điểm đối tượng học sinh, điều kiện của từng
lớp học; bồi dưỡng cho học sinh phương pháp tự học, khả năng hợp tác; rèn
luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại
niềm vui, hứng thú và trách nhiệm học tập cho học sinh”.
2


Từ năm học 2012-2013 Trường THPT Thiệu Hóa đã tiếp tục chỉ đạo triển
khai thực hiện cuộc vận động “Hai không” với bốn nội dung trọng tâm: Nói
không với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích; nói không với vi phạm đạo
đức nhà giáo và việc cho học sinh ngồi nhầm lớp. Gắn kết với việc triển khai tổ
chức thực hiện Chỉ thị số 06-CT/TW ngày 07/6/2006 của Bộ Chính trị về cuộc
vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”. Để đạt được
mục tiêu đề ra là đảm bảo chất lượng giáo dục ổn định và phát triển vững chắc.
Ngay từ đầu năm học Trường THPT Thiệu Hóa đã chỉ đạo làm tốt công tác tuyên
truyền đến toàn thể cán bộ, giáo viên, học sinh và các bậc Phụ huynh hiểu rỏ
mục đích, yêu cầu của việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Hiện nay,
nền giáo dục nước ta đang ở vào giai đoạn, mà việc đổi mới phương pháp giảng
dạy, đang là một vấn đề cấp bách được đặt ra. Phải khuyến khích tự học phải vận
dụng những phương pháp giáo dục hiện đại để bồi dưỡng cho học sinh năng lực
tư duy sáng tạo. Để thực hiện tốt chủ trương này thì cần phải đào tạo khả năng tự
học cho học sinh. Nói đến Giáo dục quốc phòng – An ninh. Trường THPT Thiệu
Hóa là một trong những đơn vị trong huyện có điều kiện về cơ sở vật chất, trang

thiết bị, điều kiện sân bãi tạm đáp ứng số lượng tiết học giáo dục quốc phòng –
an ninh cho khoảng 1500 học sinh. Tiết học giáo dục quốc phòng – an ninh
chính khóa đã truyền thụ cho các em học sinh những tri thức cơ bản của nền
Giáo dục quốc phòng toàn dân, những hiểu biết về tổ chức QĐND Việt Nam, về
nhà trường quân đội, về lịch sử QĐND Việt Nam, truyền thống đấu tranh dựng
nước - giữ nước của dân tộc và Luật biên giới Quốc gia. Đó là những kiến thức
rất bổ ích, thiết thực với học sinh phổ thông trước ngưỡng cửa cuộc đời. Học
sinh còn được làm quen với tác phong quân đội qua các bài học về điều lệnh, đội
ngũ, các tư thế vận động cơ bản trong chiến đấu, băng bó, cứu thương....làm
quen với các phương tiện chiến đấu như ném lựu đạn, cách bắn súng tiểu liên
AK ... Qua học tập môn Giáo dục quốc phòng – An ninh đã giáo dục cho học
sinh lòng yêu nước - tự hào dân tộc, nâng cao tinh thần cảnh giác, chống mọi âm
mưu diễn biến hoà bình của kẻ thù.Toàn bộ chương trình học tập của từng khối
được xây dựng theo chương trình hướng dẫn của Bộ GD&ĐT, đảm bảo dạy đủ
môn, đủ tiết, đúng phân phối chương trình.
Vì vậy các tiết học Giáo dục quốc phòng – An ninh học sinh tham gia học đầy đủ
tích cực sôi nổi và hào hứng. Giáo dục quốc phòng – an ninh trong trường THPT
là môn học chính khóa, là bộ môn khoa học tổng hợp có phạm vi vô cùng rộng
lớn và khá phức tạp, nên không thể đơn giản, sơ sài mà nó phải được coi là một
hệ thống chương trình và phải được quán triệt trong tất cả các môn học trong mọi
3


hoạt động của học sinh, ở mọi lúc, mọi nơi, có vậy mới có thể đáp ứng được yêu
cầu nhiệm vụ quốc phòng hiện tại và tương lai.
II. Thực trạng của vấn đề
Giáo Dục Quốc Phòng-An Ninh trong ngành giáo dục đã có những chuyển biến
mạnh mẽ từ nhận thức của đội ngũ cán bộ quản lý các cấp đến việc tổ chức thực
hiện ở từng cơ sở, nhà trường, đơn vị. Các cơ quan quản lý giáo dục đã có sự chỉ
đạo kiên quyết để thực hiện tốt nhiệm vụ giáo dục quốc phòng - an ninh trong

toàn ngành. Đội ngũ giáo viên giáo dục quốc phòng ở cấp trung học phổ thông
đã bước đầu được hình thành và phát triển. Sở giáo dục và đào tạo Thanh Hóa đã
từng bước thực hiện biên chế giáo viên theo các văn bản quy định hiện hành;
việc tổ chức học theo phân phối chương trình, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập
cho từng học sinh đã được thực hiện ở nhiều trường trong toàn tỉnh. Giáo dục
quốc phòng, an ninh cho học sinh các trường ngày càng có chất lượng, hiệu quả
đã tạo ra môi trường học tập, rèn luyện cho học sinh.
Những kết quả đạt được đã khẳng định chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà
nước về công tác giáo dục quốc phòng, an ninh; tuy nhiên, trong lãnh đạo, chỉ
đạo và tổ chức thực hiện nhiệm vụ giáo dục quốc phòng, an ninh của các trường
còn bộc lộ một số hạn chế như sau:
Nhận thức và trách nhiệm của một số cán bộ lãnh đạo các nhà trường và
địa phương đối với nhiệm vụ giáo dục quốc phòng, an ninh chưa sâu sắc, từ đó
chưa thật sự quan tâm chỉ đạo và đầu tư đúng mức cho công tác này. Còn có
những trường chưa coi giáo dục quốc phòng, an ninh là nhiệm vụ lâu dài, ỷ lại
vào sự giúp đỡ của các đơn vị và cơ quan quân sự địa phương; chưa thực hiện tốt
chế độ báo cáo, sơ kết, tổng kết theo quy định dẫn đến việc quản lý, chỉ đạo chưa
kịp thời, kém hiệu quả.
Đội ngũ giáo viên, giảng viên giáo dục quốc phòng, an ninh chưa đáp ứng
kịp với yêu cầu phát triển cả về số lượng và chất lượng, đặc biệt có trường gần
như chưa có giáo viên đã qua đào tạo dù ở bất cứ hình thức nào. Việc đào tạo
giáo viên cho các trường trung học phổ thông vẫn chưa thật sự mang tính chiến
lược; chưa có phương án và giải pháp cụ thể cho việc tạo nguồn giảng viên giáo
dục quốc phòng trong các nhà trường Trung Học Phổ Thông. Điều đáng bàn ở
đây là có rất nhiều trường THPT chỉ học môn GDQP qua loa, cho rằng đây là
môn phụ, cần dành thời gian cho những môn khối thi Đại học, môn thi tốt
nghiệp. Trên thực tế, tại các trường THPT hiện nay, chưa có trường nào có giáo
viên chuyên trách về GDQP. Biên chế không tăng, các trường không thể có giáo
4

viên chuyên trách về GDQP. Vì vậy, mặc dù hằng năm, ngành GD-ĐT phối hợp
với Bộ Chỉ huy Quân sự Tỉnh, trường Quân sự Tỉnh đã huy động hàng trăm giáo
viên quân sự của các trường về tham gia lớp tập huấn, song vẫn chưa bảo đảm
đúng yêu cầu, quy chế của môn học. Hầu hết các lớp học hiện nay đa số học sinh
đều không có ý thức và xem thường bộ môn Giáo dục quốc phòng… ảnh hưởng
đến chất lượng học tập. Về khó khăn ở các nhà trường: Đội ngũ giáo viên giáo
dục Quốc phòng – An ninh hoàn toàn là giáo viên được đào tạo từ chuyên ngành
Giáo dục thể chất. Đối với lĩnh vực Quốc phòng – An ninh, tuy được đào qua lớp
giáo viên giáo dục Quốc phòng và được tập huấn về chuyên môn, nghiệp vụ, cấp
giấy chứng nhận đã học qua lớp Đào tạo ngắn hạn và được bồi dưỡng qua các
chuyên đề thường xuyên hàng năm, nhưng do đây là một lĩnh vực khá mới mẻ và
thời gian được lĩnh hội về chuyên môn còn hạn chế nên ít nhiều đã gặp phải khó
khăn trong giảng dạy.
- Đối với học sinh: Do khách quan các em được sinh ra và lớn lên trong thời
bình và do yêu cầu về lượng kiến thức của các môn học, giờ học cộng thêm áp
lực từ phía không ít phụ huynh phân luồng theo khối A, B. Nên đã tác động ít
nhiều đến suy nghĩ và việc xác định nhiệm vụ học tập đối với bộ môn này. Đối
với một phận nhỏ học sinh còn ngộ nhận và coi đây là môn học phụ dẫn đến ý
thức học tập môn Giáo dục quốc phòng – an ninh chưa cao. Dẫn đến tình trạng
học sinh chưa trang bị đầy đủ sách giáo khoa về môn giáo dục quốc phòng – an
ninh, còn mang tính đối phó nên làm cho việc giảng dạy theo phương pháp mới
còn bị hạn chế nhất định.
- Dụng cụ, trang thiết bị cho môn học tương đối đầy đủ từ nguồn được Sở
Giáo dục – Đào tạo cấp và một số tự trang bị: Khu vực huấn luyện thực hành đã
nâng cấp nhưng chưa được đảm bảo. Đặc biệt là thiếu phòng máy chiếu hình ảnh
sinh động. Để đạt được kết quả tốt qua nội dung ngắm bắn giáo viên đã gặp khó
khăn thực sự, nếu chỉ trang bị cho các em học sinh về lý thuyết bắn, tư thế bắn,
các yếu lĩnh của động tác bắn với thời lượng 1 tiết học lý thuyết thì hiệu quả thực
sự chưa cao trong khi luyện tập.

III . Các biện pháp để giải quyết vấn đề
1. Nâng cao nhận thức cho giáo viên và học sinh về vai trò của môn giáo dục
Quốc phòng- An ninh
Nâng cao hơn nữa nhận thức của giáo viên và học sinh về vị trí, vai trò của
môn Giáo Dục Quốc Phòng trong chương trình đào tạo: Nhìn chung, giáo viên
và học sinh đã có nhận thức đúng đắn về vị trí, vai trò của môn Giáo Dục Quốc
5


Phòng trong chương trình đào tạo. Song phải thừa nhận một thực tế rằng, ở một
bộ phận không nhỏ học sinh và một số ít giáo viên có biểu hiện coi thường, xem
nhẹ môn học này. Việc nhận thức về môn học như vậy chắc chắn sẽ ảnh hưởng
đến chất lượng dạy và học: Giáo viên không hoàn toàn chuyên tâm cho chuyên
môn, chỉ dạy làm sao cốt xong việc, không thể truyền nhiệt huyết cho học sinh yếu tố quan trọng đảm bảo thành công của giờ giảng. Còn học sinh rơi vào tình
trạng học đối phó, trung bình chủ nghĩa, kém hào hứng trong học tập. Do vậy,
việc làm đầu tiên và cần thiết là phải nhanh chóng khắc phục tình trạng này, có
biện pháp nâng cao hơn nữa về mặt nhận thức trong toàn ngành giáo dục. Cần
đẩy mạnh tuyên truyền Giáo dục quốc phòng - An ninh một cách sâu rộng, khơi
dậy tinh thần trách nhiệm của tất cả mọi người đối với việc học tập, nghiên cứu
môn giáo dục quốc phòng-an ninh trong các nhà trường phổ thông.
2. Nâng cao chất lượng đội ngũ giảng dạy môn Giáo dục quốc phòng
Tăng cường về số lượng và nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên môn
giáo dục quốc phòng: Như đã nêu ở trên, đội ngũ giáo viên môn giáo dục quốc
phòng vẫn còn thiếu nhiều về số lượng. Do vậy, trong thời gian tới, cần nhanh
chóng phát triển đội ngũ, tránh tình trạng giáo viên phải đảm nhận số giờ vượt
chuẩn quá cao. Để đạt mục tiêu này, một mặt cần chú trọng vào đối tượng sinh
viên đang được đào tạo chuyên ngành môn giáo dục quốc phòng-an ninh tại các
trường đại học. Mặt khác cần tạo điều kiện thu hút tuyển dụng lực lượng giáo
viên từ bên ngoài (đáp ứng đầy đủ tiêu chí mà Sở giáo dục đào tạo đề ra). Đủ
giáo viên là điều kiện tiên quyết đảm bảo việc nâng cao chất lượng giảng dạy.

Song song với việc chú ý số lượng, việc chú trọng chất lượng của đội ngũ
giáo viên là vô cùng quan trọng. Phải không ngừng bồi dưỡng về phẩm chất
chính trị, đạo đức cách mạng, lương tâm và trách nhiệm nghề nghiệp cho đội ngũ
giáo viên giáo dục quốc phòng. Phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng là một
trong những tiêu chuẩn của người giáo viên THPT. Đối với giáo viên giáo dục
quốc phòng, điều này càng cần thiết, bởi họ không chỉ là giáo viên quân sự, có
nhiệm vụ truyền thụ kiến thức, mà còn là người giáo dưỡng cho học sinh đạo
đức, hình thành lý tưởng, chuẩn mực đạo đức cho thế hệ trẻ, tuyên truyền chủ
trương, chính sách của Đảng, của Nhà nước. Bên cạnh đó, việc nâng cao trình độ
chuyên môn và khả năng nghiên cứu khoa học cho đội ngũ giáo viên giáo dục
quốc phòng là việc làm cấp bách, cần tiến hành thường xuyên. Để giảng dạy tốt,
giáo viên giáo dục quốc phòng trước hết phải có kiến thức sâu rộng. Cho nên,
việc có ý thức tự trau dồi, tích luỹ kiến thức qua việc tự học, tự nghiên cứu,
6


nhằm làm giàu tri thức phục vụ chuyên môn phải được coi trọng. Ngoài ra, việc
cập nhật thông tin qua các phương tiện thông tin đại chúng đóng vai trò hết sức
quan trọng, giúp cho giáo viên có nhiều kiến thức mới, phong phú.
Mặt khác, đối với giáo viên giáo dục quốc phòng , công việc giảng dạy
phải gắn liền với nghiên cứu khoa học. Đây là con đường ngắn nhất để không
ngừng tích luỹ kiến thức, nâng cao trình độ, gọt sắc tư duy, góp phần tìm ra
những hình thức, biện pháp thích hợp truyền đạt tri thức tới người học. Cần lưu ý
rằng, để phục vụ đắc lực cho việc nâng cao chất lượng giảng dạy, hướng nghiên
cứu của các giáo viên giáo dục quốc phòng nên tập trung trực tiếp vào nội dung
kiến thức môn học hay những yếu tố tham gia vào quá trình dạy và học như: Đổi
mới phương pháp giảng dạy, đổi mới nội dung chương trình học tập...
Đổi mới mạnh mẽ sâu rộng phương pháp dạy và học, phương pháp kiểm
tra, đánh giá: Giáo viên cần phải đổi mới phương pháp giảng dạy theo hướng
tích cực hoá hơn nữa quá trình học tập của học sinh, phải tạo ra được cơ chế

buộc học sinh phải tham khảo tài liệu, chủ động nắm bắt nội dung môn học,
nhằm hiểu sâu hơn nữa kiến thức. Đồng thời, cần cải tiến phương pháp học tập
của học sinh, bởi hoạt động của giáo viên trên lớp đã bao hàm hoạt động của học
sinh; cũng như vậy, hoạt động học của học sinh luôn chứa đựng vai trò giảng dạy
của giáo viên. Để dự báo năng lực học tập, tự giáo dục của học sinh, năng lực
giảng dạy của giáo viên, từ đó điều chỉnh, cải tiến phương pháp học tập của học
sinh, phương pháp giảng dạy của thầy thì việc kiểm tra, đánh giá là một công cụ
hữu hiệu. Việc kiểm tra, đánh giá đối với học sinh phải kích thức được sự tự
kiểm tra và đánh giá của học sinh về quá trình học tập của mình. Có như vậy,
chúng ta mới thực sự biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo. Ngoài
mục đích đánh giá về kiến thức của học sinh, phải đánh giá được kỹ năng của
học sinh, từ đó điều chỉnh việc học của học sinh, việc dạy của thầy. Ở đây, có thể
sử dụng thường xuyên hơn nữa các hình thức: Kiểm tra giữa kỳ, bài tập về nhà,
viết tiểu luận và thi thực hành, thi vấn đáp.
Tiếp tục đổi mới nội dung, chương trình, giáo trình môn giáo dục quốc
phòng và tăng cường đầu tư cho cơ sở vật chất - kỹ thuật, các trang thiết bị,
phương tiện hỗ trợ công tác dạy và học môn giáo dục quốc phòng : Bên cạnh
những mặt tích cực của giáo trình, thì nội dung chương trình, giáo trình môn giáo
dục quốc phòng nói riêng, cũng như của tất cả các bộ môn khác nói chung có
phần thiên về các kiến thức khoa học xã hội và nhân văn, nhiều khi nặng về quan
điểm chính trị, đôi chỗ còn hạn chế về hàm lượng khoa học. Chính vì vậy, môn
7


giáo dục quốc phòng còn chưa có sức thuyết phục cao đối với những vấn đề do
thực tiễn cuộc sống đặt ra. Các nội dung truyền tải đôi khi còn mang tính kinh
viện, trích dẫn. Đổi mới nội dung, chương trình môn học giáo dục quốc phòng
thời gian tới phải khắc phục được tối đa những hạn chế kể trên. Cần phải lồng
ghép một số nội dung môn GDQP vào các môn học khác như lịch sử, địa lý, giáo
dục công dân v.v.. để tránh chồng chéo về nội dung gây sự nhàm chán và phát

huy được tính liên môn.
3. Kết hợp với Ban Giám Hiệu Nhà trường tổ chức học tập pháp luật, mít
tinh.
Để đổi mới hình thức, phương pháp GDQP-AN cho học sinh, nhân các
ngày lễ lớn của đất nước, địa phương, Tổ trưởng chuyên môn đề nghị Ban giám
hiệu nhà trường để phối kết hợp với Đoàn trường tổ chức Giáo dục pháp luật,
cho học sinh tham gia mít tin, giao lưu văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao; thi
tìm hiểu ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam; ngày thành lập Công An
nhân dân, ngày thành lập Tỉnh, thi về phòng chống ma túy, HIV… Qua đó đã
nâng cao nhận thức, hiểu biết về đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách,
pháp luật Nhà nước, truyền thống của quê hương, đất nước, nâng cao nhận thức
về quốc phòng, an ninh cho học sinh.
4. Tổ chức các hình thức dạy học để nâng cao chất lượng giờ dạy
Tổ chức hình thức học tập theo nhóm được tạo cơ hội cho học sinh tự đặt
câu hỏi, thảo luận, trình bày quan điểm, và thực hiện học hợp tác. Để có thể phát
huy được những lợi ích của việc học nhóm, giáo viên phải cung cấp nền tảng cho
học sinh. Do đó, giáo viên phải khơi gợi hứng thú học sinh bằng cách chọn
những chủ đề thảo luận tương ứng với trình độ của học sinh, hoặc đặt câu hỏi và
đưa ra vấn đề dẫn dắt học sinh đạt đến mức độ tư duy sâu sắc hơn. Bên cạnh đó,
quá trình cộng tác cũng phải được sắp xếp hợp lý về kế hoạch, nội dung và
chương trình để đảm bảo tất cả các thành viên trong nhóm, chuẩn bị lượng kiến
thức nhất định tham gia một cách tích cực, có hiệu quả.
Chia lớp thành 4 nhóm, 10-11 thành viên/nhóm theo những tiêu chí như
sau: Mỗi nhóm đều có những cán sự lớp "cứng”, là những thủ lĩnh nhóm đầu
tiên. Chia các nhóm đồng đều theo tỷ lệ học lực: có bạn khá, có bạn chưa khá.
Chia nhóm đồng đều theo tỷ lệ rèn luyện, tương tự học lực. Tỷ lệ nam nữ tương
đương với tỷ lệ nam nữ của lớp 50:50. Xây dựng quy định cho nhóm. Với cách
chia nhóm như thế này, các nhóm đồng đều nhau nên dễ dàng hơn trong quản lý,
đặc biệt, có một số cán sự lớp ở mỗi nhóm là hạt nhân để phát triển nhóm. Tuy
8

vậy, theo đánh giá khách quan của các Thầy, Cô giáo, kỹ năng làm việc nhóm
của học sinh hầu như là không có. Tuy có được thầy cô giáo phổ biến nhưng
không rõ ràng và đầy đủ vì còn hạn chế nhiều về thời gian và trình độ. Đây là
một "khâu” quan trọng nếu muốn làm tốt sự thay đổi trong dạy và học. Nó cung
cấp những kiến thức cơ bản về kỹ năng làm việc, giao tiếp trong nhóm, là những
viên gạch nền tảng đầu tiên để xây dựng nên thành công của thảo luận nhóm.
Thủ lĩnh nhóm sẽ phải biết năng lực, thế mạnh của các thành viên. Nhận
một đề tài, phân chia theo cách: - Ai viết đề cương? Làm bảng phân công công
việc. Hầu hết là nhóm trưởng - Ai tìm tài liệu?- Ai xử lý tài liệu?- Ai viết bài?Ai phản biện lại bài viết, tài liệu của nhóm?- Ai chuẩn bị câu hỏi, phản biện
nhóm khác- Ai thư ký?
Chính sách thưởng phạt trong thảo luận. Thưởng cho những học sinh tham
gia sôi nổi, nhiệt tình bằng cách đặt câu hỏi hay. Thông thường, câu hỏi được
đưa lên cho nhóm trình bày và được chuyển cho giáo viên, giáo viên xem xét,
chọn câu hỏi hay, chuyển cho nhóm thảo luận trả lời. Người hỏi tranh luận trực
tiếp với người trả lời. Sau khi nghe câu trả lời, người đặt câu hỏi phải phản biện
được, đúng ở đâu, sai ở đâu, góp ý gì cho câu trả lời hoàn thiện. Như thế yêu cầu
người hỏi phải nắm vững câu hỏi, tham gia với tinh thần đóng góp, xây dựng tốt.
Đây là một mô hình tốt, rất đáng học tập, thu hút được học sinh.
Đối với những học sinh ôn luyện tham gia thi học sinh giỏi cấp tỉnh, việc
áp dụng phương pháp học nhóm là vấn đề rất quan trọng. Học nhóm để các em
có điều kiện trao đổi kiến thức và cũng cố lại trí nhớ ( thành lập kỹ năng bền
vững ).
5. Thiết kế bài giảng bằng giáo án điện tử nâng cao chất lượng giờ dạy
Bài giảng điện tử cần được thiết kế sao cho có nội dung và hình thức trực
quan, sinh động và lôi cuốn; vì vậy, phải lồng ghép thêm các tư liệu hình ảnh,
các đoạn phim ngắn hay âm thanh có liên quan đến nội dung bài giảng; yếu tố
thẩm mỹ cũng cần được coi trọng trong việc thiết kế bài giảng điện tử sao cho có
màu sắc, hình thức đẹp nhưng không rối mắt do tạo quá nhiều hiệu ứng (chuyển

trang, chạy chữ…) làm cho học sinh mất tập trung vào nội dung chính của bài
giảng và mất thời gian vô ích.
Sau khi soạn nội dung (phần chữ cho các slide) cho bài giảng, chỉnh sửa
và thu gọn cho phù hợp với nội dung các tiết học trong giáo án điện tử. Theo
kinh nghiệm của tôi sẽ đưa lên slide những thông tin lẽ ra viết lên bảng (khi dạy
9


bằng phương pháp truyền thống), chủ yếu là các đề mục và một số nội dung tóm
tắt hay các trích dẫn… tuyệt đối không bê nguyên bài soạn vào Slide. Và vì vậy,
cũng xin nói thêm là sử dụng giáo án điện tử nhưng vẫn phải có bài soạn…
Công việc đầu tiên khi thiết kế slide cho bài giảng điện tử là phải chọn
màu nền, phông chữ, kiểu chữ và cỡ chữ cho bài giảng. Đây là khâu khá quan
trọng, làm tốt khâu này sẽ giúp học sinh dù ngồi cuối lớp vẫn theo dõi được slide
đồng thời chữ không quá lớn, chiếm quá nhiều “diện tích” của mỗi slide; màu
nền, màu chữ cũng cần hài hòa sao cho đảm bảo độ tương phản nhưng không
quá lòe loẹt hay ảm đạm gây phản cảm. Do chưa có một chuẩn chung, do đó tôi
phải thiết kế thử và giảng thử nhiều lần trên lớp, lấy ý kiến giáo viên trong tổ và
của học sinh để chọn được một phương án phù hợp nhất. Nên cố gắng mô hình
hóa nội dung bài giảng thành các sơ đồ, mô hình, đồ thị để chuyển các slide.
Công việc này chiếm mất nhiều thời gian, công sức của giáo viên, nhưng bù lại
việc truyền tải bài giảng đến học sinh sẽ rất trực quan, sinh động, giúp học sinh
hưng phấn hơn khi tiếp thu bài giảng và do đó hiệu quả tiếp thu bài giảng sẽ cao
hơn. Việc thiết kế kết cấu bài giảng cũng như sự tiện lợi khi giảng cũng cần được
chú trọng. Tôi chọn giải pháp để tất cả các chương trình cùng một tệp
Powerpoint và sử dụng tính năng Huperlink của Powerpoint để liên kết giữa các
chương trong bài giảng và giửa các nội dung bài giảng với các tư liệu được sử
dụng. Ví dụ: khi giáo viên đang giảng ở trang danh mục các chương, có thể
chuyển ngay đến chương bất kỳ của bài giảng bằng cách nhắp chuột lên đầu mục
chương đó trong danh sách. Hay có thể sử dụng các nút chức năng để chuyển

đến phần tư liệu và quay về vị trí bài giảng ban đầu… Tóm lại, giáo viên có thể
chuyển đến một vị trí tùy ý trong bài giảng chỉ bằng một vài lần nhắp chuột mà
không phải lần tìm mất thời gian.
Các tư liệu sưu tầm được phải chọn lọc, phân loại, cắt ghép sao cho phù
hợp với mỗi tiết, mỗi chương trình bài giảng. Thời lượng của tư liệu, nhất là
phim tư liệu nên vừa đủ minh họa cho phần bài giảng tránh kéo dài không cần
thiết làm loãng thông tin và ảnh hưởng đến thời gian của tiết học. Các phim tư
liệu có thời lượng dài, bổ ích cho môn học được thu xếp cho học sinh xem vào
một vài tiết học riêng. Yêu cầu học sinh thu hoạch, liên hệ với bài giảng.
Với việc dạy học bằng giáo án điện tử giáo viên sẽ hạn chế tối đa việc viết
bảng, thời gian, sức lực giáo viên tập trung cho bài giảng có sức lôi cuốn học
sinh hơn.Tuy nhiên, giáo án điên tử chỉ là sự trợ giúp, còn chất lượng bài giảng

10


tốt hay không phụ thuộc vào các yếu tố: Sự truyền đạt tri thức, trình độ của giáo
viên và thái độ của người học.
Trong quá trình ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy môn GDQPAN sẽ có rất nhiều phát kiến mới, giáo án điện tử bước đầu mang đến cho giáo
viên và người học những kết quả thiết thực.
6. Đầu tư cơ sở vật chất trang thiết bị dạy học
Việc đầu tư mua sắm thiết bị dạy học ở các trường, các cơ sở giáo dục và
đào tạo còn hạn chế. Hình thức tuyên truyền chưa đa dạng phong phú và chưa
thường xuyên, liên tục. Nhằm khắc phục hạn chế, nâng cao hơn nữa chất lượng
dạy và học môn Giáo Dục Quốc Phòng ở các trường THPT trong thời gian tới,
tôi đề xuất một số giải pháp sau:
Một trong những vấn đề quan trọng, ảnh hưởng đến chất lượng dạy và học
môn giáo dục quốc phòng là cơ sở vật chất, các phương tiện hỗ trợ cho quá trình
dạy và học. Hiện nay, những điều kiện nêu trên mới chỉ dừng lại ở mức độ đáp
ứng được một phần yêu cầu. Do vậy, cần trang bị thêm những phương tiện cần

thiết nhất, bổ sung các loại giáo trình, sách báo, tài liệu tham khảo trong hệ thống
thư viện là vô cùng cần thiết. Đặc biệt là các loại tài liệu tham khảo phải được
cập nhật thường xuyên; đảm bảo việc khai thác thông tin từ Internet. Tóm lại, để
nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập môn học này, cần phải thực hiện đồng
bộ nhiều vấn đề, trong đó xây dựng, kiện toàn đội ngũ giáo viên giáo dục quốc
phòng đủ về số lượng, đảm bảo về trình độ, chất lượng chuyên môn, nghiệp vụ
được coi là trọng tâm, cơ bản. Nghiên cứu về thực trạng và giải pháp nâng cao
chất lượng dạy và học môn giáo dục quốc phòng là một vấn đề lớn, khó khăn và
phức tạp, đòi hỏi nhiều công sức, trí tuệ tập thể. Đây không chỉ là yêu cầu đặt ra
đối với riêng các nhà trường THPT ở Tỉnh Thanh Hóa, mà là vấn đề cấp thiết
trong cả hệ thống các trường ở cả nước. Và vì vậy, để giải quyết vấn đề, cần có
sự quan tâm, phối hợp chặt chẽ giữa nhiều ban, ngành, cơ quan. Trong khuôn
khổ hạn hẹp của một bài viết, những vấn đề mà tôi đưa ra mới chỉ là những
nghiên cứu bước đầu, với hy vọng sẽ nhận được những đóng góp thiết thực và
quý báu của các nhà quản lý, của đội ngũ những người làm công tác giáo dục
quốc phòng, nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng dạy và học môn giáo dục quốc
phòng ở các trường THPT, thực hiện tốt mục tiêu đào tạo chung.
IV. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm :
Qua thực tế những năm giảng dạy môn Giáo dục quốc phòng – An ninh.
Với sự cố gắng nghiên cứu, trao dồi, học hỏi kinh nghiệm qua đồng nghiệp bản
11


thân tôi đã đúc kết được một số biện pháp cụ thể như trên và đã đưa vào áp dụng
giảng dạy cho các học sinh ba khối lớp 10, 11, 12 của trường Trung học phổ
thông Thiệu Hóa. So sánh với thực tế và sau khi tiến hành áp dụng một số kinh
nghiệm và các giải pháp của sáng kiến kinh nghiệm đã đạt được một số kết quả
cụ thể như sau :
- Tiết học môn Giáo dục quốc phòng – An ninh sinh động hơn.
- Học sinh phát huy được tính tự giác và tích cực hơn.

- Ý thức học tập, kỷ luật của học sinh được thể hiện ở mức độ cao hơn.
- Học sinh lĩnh hội được kiến thức nhanh và sâu rộng hơn.
* Kết quả đánh giá xếp loại cuối năm của môn giáo dục quốc phòng – an ninh
của từng năm học được nâng dần lên:

Xếp loại
Năm học

GIỎI

KHÁ

ĐẠT

KHÔNG
ĐẠT

2011-2012

81

1048

611

44

1784 học sinh

4,54%

58,74%

34,25%

2,47%

2012-2013

95

764

681

38

1578 học sinh

6,02%

48,42%

43,16%

2,41%

2013- 2014

133

824

500

24

1481 học sinh

8,98%

55,64%

33,76%

1,62%

2014- 2015

146

782

416

15

1359 học sinh

10,74%

57,54%

30,61%

1,11%

12


Thành tích qua 3 lần hội thao giáo dục quốc phòng cấp tỉnh cũng được nâng
lên rõ rệt:
Hiệu quả:
Thành tích
Giải

Nhất

Nhì

Khuyến
khích

Ba

Năm học
2011-2012
2012-2013

1

2013-2014

1

2014-2015

1

1

4

2

1

4

6

2

3

2

1

1

Tuy nhiên sự thành công trên qua vài kinh nghiệm và các giải pháp để đạt
được những thành tích cao không chỉ nói hay trên cơ sở lý thuyết mà đòi hỏi
nhiều đến cả sự nỗ lực của cả Thầy và trò trong mỗi tiết học.
C. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
Như chúng ta đã biết: Đổi mới phương pháp dạy học nhằm giúp cho học
sinh tự tìm tòi sáng tạo và chiếm lĩnh tri thức một cách nhẹ nhàng, tự nhiên và
hiệu quả. Ngoài những nội dung kiến thức nêu trên sẽ minh họa thêm cho học
sinh thấy rõ được ý nghĩa, mục đích một cách sâu sắc của một bài học GDQPAN.
Qua quá trình giảng dạy, tôi vận dụng khai thác triệt để những kinh
nghiệm vốn có, kết quả cho thấy chất lượng bộ môn được nâng cao. Bên cạnh đó
học sinh thấy yêu thích học môn GDQP-AN và giờ dạy GDQP-AN thêm sinh
động và hấp dẫn. Trong quá trình giảng dạy tôi đúc rút ra kinh nghiệm thực tiễn
như đã trình bày ở trên, với đề tài này chắc chắn sẽ còn nhiều thiếu sót và hạn
chế, rất mong sự đóng góp ý kiến của lãnh đạo, của quý thầy cô giáo, các đồng
nghiệp cũng như sự chỉ đạo về chuyên môn của trường để bản thân được học hỏi
thêm, mỗi ngày phát huy tốt hơn giờ dạy GDQP-AN ở các trường THPT.

13


Từ kết quả thu được tôi nhận thấy việc đổi mới phương pháp giáo dục
trong dạy học là rất cần thiết, đặc biệt đối với môn GDQP-AN. Việc đổi mới
phương pháp giáo dục nếu tận dụng tốt trong tiết dạy sẽ đem lại hiệu quả cao.
Điều đó cho thấy đổi mới phương pháp dạy học là một định hướng đúng đắn.
Việc đổi mới phương pháp giáo dục mà tôi đang trình bày giúp giáo viên gây
được hứng thú, suy ngẫm trong học sinh, hướng các em đến với nội dung của bài
học. Học sinh yêu thích bộ môn, hứng thú và tích cực học tập hơn, như vậy sẽ
cho kết quả cao hơn. Biện pháp tuy có thể nói không mới gì lắm, nhưng với sự

chủ động hướng dẫn của giáo viên và sự tích cực của học sinh đã đem đến một
kết quả khả quan hơn trong quá trình học.
Dạy học nói chung và dạy học GDQP-AN nói riêng yêu cầu người giáo
viên phải biết linh hoạt sử dụng các phương pháp trong tiết dạy thì mới giúp cho
học sinh khắc sâu kiến thức một cách chủ động. Do đó yêu cầu người giáo viên
phải có nghệ thuật sư phạm và nắm được những nội dung cơ bản. Ngoài ra, để
tạo hứng thú và lôi cuốn học sinh đến với bộ môn GDQP-AN giáo viên cần phải
có nhiệt huyết trong quá trình giảng dạy, sưu tầm bổ sung tư liệu phục vụ cho
việc dạy, tiếp tục học hỏi kinh nghiệm và tìm cách truyền đạt để có được sự vững
chắc trong kiến thức, sự lôi cuốn trong phong cách nhằm lôi cuốn học sinh.
Ngoài ra, hình thành cho học sinh tính độc lập, sáng tạo và năng động để tiếp thu
và lĩnh hội kiến thức trong quá trình học.
2. Kiến nghị, đề xuất
- Đối với tổ:
Cần tăng cường tổ chức các giờ ngoại khóa, các chuyên đề GDQP-AN để học
sinh và giáo viên có thể thông qua đó thảo luận góp ý để có phương pháp dạy tốt
hơn bộ môn GDQP-AN. Đồng thời mỗi một thành viên trong tổ có thể có những
sáng kiến hoặc sáng tạo trong việc tự làm các đồ dùng trực quan dạy học phù
hợp với đối tượng học sinh của mình
- Đối với trường:
Cần tạo điều kiện về phòng học bộ môn, đèn chiếu để phục vụ giảng dạy.
Tăng cường hơn nữa trang thiết bị đồ dùng dạy học trong các tiết dạy GDQPAN.
- Thường xuyên đổi mới phương pháp, hình thức giảng dạy cho phù hợp
với từng đối tượng, tăng cường giáo dục truyền thống, lịch sử cho học sinh thông

14


qua bảo tàng cách mạng của Trung ương, địa phương; thường xuyên cập nhật
thông tin để truyền đạt cho học sinh những tiêu chí mới về bảo vệ Tổ quốc.

- Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo:
Thường xuyên làm tốt công tác đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn nâng cao chất
lượng cho đội ngũ giáo viên trực tiếp giảng dạy, đây là yếu tố cơ bản để nâng cao
chất lượng môn học GDQP-AN.
- Thường xuyên phối hợp giữa Sở Giáo dục và Đào tạo với Bộ CHQS, Hội
đồng GDQP-AN tỉnh, giữa các nhà trường với cơ quan quân sự địa phương để
tạo sự thống nhất, đồng bộ trong công tác chỉ đạo và bảo đảm đầy đủ cơ sở vật
chất, sách giáo khoa, tranh ảnh, mô hình học cụ phục vụ cho môn học; thường
xuyên làm tốt công tác thanh tra, kiểm tra đánh giá kết quả môn học, hàng năm
tổ chức hội thi, hội thao, thực hiện tốt công tác sơ, tổng kết, rút kinh nghiệm, kịp
thời biểu dương, khen thưởng những tập thể, cá nhân có thành tích trong giảng
dạy, học tập môn học GDQP-AN.
- Thường xuyên quan tâm đầu tư ngân sách, đổi mới chế độ chính sách
cho giáo viên trực tiếp giảng dạy môn học GDQP-AN theo chế độ hiện hành
nhằm động viên kịp thời, nâng cao tinh thần trách nhiệm cho giáo viên trong
thực hiện.
- Cung cấp thêm máy chiếu, phòng đa năng riêng biệt cho bộ môn GDQP.
- Tổ chức các đợt sinh hoạt cụm, sinh hoạt chuyên môn nhằm tìm các giải
pháp để nâng cao hiệu quả chất lượng bộ môn.
- Tăng số lượng học sinh dự thi môn nhận thức về GDQP- AN, giảm thi
thực hành môn kĩ thuật tháo lắp súng (vì liên quan nhiều đến công tác mượn và
bảo quản súng cho Huyện đội).
Thanh Hóa, ngày 05 tháng 4 năm 2016
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viêt,
không sao chép nội dung của người khác.
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Người viết

La Khắc Phùng

15


MỤC LỤC
A/ PHẦN MỞ ĐẦU......................................................................................................................................... Trang 1
1/ Lý do chọn đề tài............................................................................................................................................ Trang 1
2/ Mục đích nghiên cứu................................................................................................................................ Trang 2
3/ Đối tượng nghiên cứu........................................................................................................................... Trang 2
A/ NỘI DUNG SÁNG KIẾN.............................................................................................................. Trang 2
I/ Cơ sở lý luận....................................................................................................................................................... Trang 2
II/ Thực trạng vấn đề....................................................................................................................................... Trang 4
III/ Các biện pháp để giải quyết vấn đề .................................................................................... Trang 5
1. Nâng cao nhận thức cho giáo viên và học sinh về vai trò của môn Giáo dục
Quốc phòng - An ninh. ................................................................................................................................. Trang 5
2. Nâng cao chất lượng đội ngũ giảng dạy môn GDQP-AN.............................. Trang 6
3. Kết hợp với BGH Nhà trường tổ chức học tập pháp luật, mít tinh...... Trang 8
4. Tổ chức các hình thức dạy học để nâng cao chất lượng giờ dạy ............. Trang 9
5. Thiết kế bài giảng bằng giáo án điện tử nâng cao chất lượng giờ dạy...Trang 9
6. Đầu tư cơ sở vật chất trang thiết bị dạy học ................................................................... Trang 11
IV. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm ................................................................................ Trang 11
C. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ .......................................................................................................... Trang 13
1. Kết luận ................................................................................................................................................................. Trang 13
1. Kiến nghị, đề xuất ..................................................................................................................................... Trang 14
PHỤ LỤC
1. Tài liệu tham khảo: SGK - Các loại sách hướng dẫn giảng dạy môn GDQP.
2. Kinh nghiệm rút ra từ thực tế giảng dạy môn GDQP - THPT trong Tỉnh qua
diễn đàn trao đổi kinh nghiệm liên kết từ những thành viên ở các trường bạn khối
THPT trên cả nước qua Online - Internet.
3. Bài học từ một số khó khăn trên thực tế của việc tổ chức giảng dạy môn
GDQP-AN trong trường phổ thông (Môn phụ).

16