Đánh giá tình hình thực hiện chính sách về bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất tại một số địa phương

1
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thị Hải Yến
MỞ ĐẦU
Trong thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập, vấn đề thu hồi đất
phục vụ cho các mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng và
phát triển kinh tế đang là vấn đề nhạy cảm, là mối quan tâm của Nhà nước, chính
quyền địa phương, chủ đầu tư và người sử dụng đất bị thu hồi đất, nó không chỉ tác
động về mặt kinh tế mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến yếu tố chính trị - xã hội.
Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 9 (khóa IX) đưa ra những chủ trương,
chính sách, giải pháp lớn nhằm thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội toàn quốc lần
thứ IX của Đảng, trong đó có giải pháp thực hiện chính sách điều tiết hữu hiệu nhất
đối với đất đai nhằm đảm bảo lợi ích của Nhà nước với tư cách là đại diện chủ sở
hữu về đất đai và là nhà đầu tư lớn nhất về phát triển hạ tầng, đáp ứng yêu cầu phát
triển kinh tế - xã hội thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Nhiều năm qua
Nhà nước đã đầu tư rất lớn nguồn ngân sách hàng năm cho việc thu hồi đất phục vụ
các dự án đầu tư trong nước, nước ngoài xây dựng các khu đô thị mới, phát triển, xây
dựng cơ sở hạ tầng…Luật Đất đai năm 2003 có nhiều nội dung mới được sửa đổi, bổ
sung phù hợp với thực tế nhằm điều chỉnh các mối quan hệ pháp luật đối với các chủ
thể quản lý, sử dụng đất trong đó có công tác bồi thường thiệt hại khi Nhà nước thu
hồi đất, sử dụng đất thu hồi tại Điều 86- Luật đất đai 2003, Điều 36 – Nghị định
181/NĐ-CP ngày 29/10/2004 của Chính phủ quy định về thi hành LĐĐ , Nghị định
số 197/2004/NĐ-CP của Chính phủ ngày 03/12/2004 và Nghị định số 69/2009/NĐ-
CP của Chính phủ ngày 13/08/2009 về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà
nước thu hồi đất.
Những năm gần đây, công tác thu hồi đất, giải phóng mặt bằng gặp nhiều khó
khăn, vướng mắc, hiệu quả thấp, kể cả việc thu hồi đất để xây dựng cơ sở hạ tầng
phục vụ cho chính cộng đồng dân cư có đất bị thu hồi. Nhiều địa phương phải điều
chỉnh lại quy hoạch, sủa đổi thiết kế dự án , chờ đợi do không giải phóng được mặt
bằng hoặc do cơ sở hạ tầng không đảm bảo. Hậu quả là làm ảnh hưởng tiến độ, gây
thiệt hại lớn về kinh tế của các doanh nghiệp, các nhà đầu tư có nhu cầu sử dụng đất
và Nhà nước, làm mất ổn định tình hình chính trị - xã hội ở các địa phương. Tồn tại

lớn nhất và xảy ra ở hầu hết các địa phương là thực hiện không đúng quy trình, áp giá
đền bù thấp, không công khai, thiếu dân chủ, cơ chế, chính sách trong bồi thường
thiệt hại, hỗ trợ và tái định cư đối với người bị ảnh hưởng có nhiều bất cập, phát sinh
Phạm Thành Luân
Bất động sản và kinh tế tài nguyên
2
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thị Hải Yến
tiêu cực, tham nhũng dẫn tới khiếu kiện về thu hồi đất ngày càng tăng… Xuất phát từ
lí do trên em đã lựa chọn đề tài ”Đánh giá tình hình thực hiện chính sách về bồi
thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất tại một số địa phương và đề xuất
các giải pháp để hoàn thiện, nâng cao tính khả thi của chính sách bồi thường, hỗ trợ
tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất” làm chuyên đề thực tập tốt nghiệp của mình.
2.Mục tiêu nghiên cứu
-Hệ thống hóa cơ sở khoa học về bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước
thu hồi đất.
- Đánh giá tình hình thực hiện chính sách về bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi
Nhà nước thu hồi đất.
- Đề xuất các giải pháp để hoàn thiện, nâng cao tính khả thi của chính sách bồi
thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất
3.Đố tượng và phạm vi nghiên cứu
-Đối tượng nghiên cứu: Tình hình thực hiện chính sách về bồi thường, hỗ trợ
tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất.
-Phạm vi nghiên cứu:
+Không gian: trên địa bàn các Tỉnh, Thành phố; khu dân cư tại Hà Nội, Hồ
Chí Minh, Đà Nẵng, Quảng Ninh, Đồng Nai.
+Thời gian: 15 tuần, từ 11/1/2010 đến 09/05/2010.
4.Phương pháp nghiên cứu
-Phương pháp thu thập thông tin
-Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
-Phương pháp thống kê, tổng hợp số liệu, tài liệu, thông tin đã thu thập

-Phương pháp phân tích và so sánh
4.Kết cấu của đề tài
Ngoài lời mở đầu, kết luận, mục lục và tài liệu tham khảo; đề tài bao gồm 3
chương:
Chương I: Tổng quan hệ thống chính sách pháp luật của Nhà nước về bồi thường, hỗ
trợ tái đinh cư khi Nhà nước thu hồi đất
Chương II: Tình hình thực hiện bồi thường, hỗ trợ tái đinh cư khi Nhà nước thu hồi
đất
Phạm Thành Luân
Bất động sản và kinh tế tài nguyên
3
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thị Hải Yến
Chương I:
CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ TÁI ĐỊNH CƯ KHI
NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT
I-BẢN CHẤT BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC
THU HỒI ĐẤT
1. Các khái niệm
1.1.Bồi thường
Bồi thường là đền bù những tổn hại đã gây ra. Đền bù là trả lại tương xứng với
giá trị hoặc công lao. Như vậy, bồi thường là trả lại tương xứng với giá trị hoặc công
lao cho một chủ thể bị thiệt hại vì hành vi của một chủ thể khác.
Bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất là việc Nhà nước trả lại giá trị quyền sử
dụng đất đối với đất bị thu hồi cho người bị thu hồi đất.
1.2.Hỗ trợ
Hỗ trợ là giúp đỡ nhau, giúp thêm vào.
Hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất là việc Nhà nước giúp đỡ người bị thu hồi đất
thông qua đào tạo nghề mới, bố trí việc làm mới, cấp kinh phí để di dời đến địa điểm
mới.
1.3.Tái định cư

TĐC là việc di chuyển đến một nơi khác với nơi ở trước đây để sinh sống và làm
ăn. TĐC bắt buộc đó là sự di chuyển không thể tránh khỏi khi Nhà nước thu hồi hoặc
trưng thu đất đai để thực hiện các dự án phát triển.
TĐC được hiểu là một quá trình từ bồi thường thiệt hại về đất, tài sản; di chuyển
đến nơi ở mới và các hoạt động hỗ trợ để xây dựng lại cuộc sống, thu nhập, cơ sở vật
chất, tinh thần tại đó. Như vậy, TĐC là hoạt động nhằm giảm nhẹ các tác động xấu
về kinh tế - xã hội đối với một bộ phận dân cư đã gánh chịu vì sự phát triển chung.
Hiện nay ở nước ta, khi Nhà nước thu hồi đất mà phải di chuyển chỗ ở thì người
sử dụng đất được bố trí TĐC bằng một trong các hình thức sau:
- Bồi thường bằng nhà ở.
- Bồi thường bằng giao đất ở mới.
- Bồi thường bằng tiền để người dân tự lo chỗ ở
Phạm Thành Luân
Bất động sản và kinh tế tài nguyên
4
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thị Hải Yến
TĐC là một bộ phận không thể tách rời và giữ vị trí rất quan trọng trong chính
sách GPMB. Các dự án TĐC cũng được coi là các dự án phát triển và phải được thực
hiện như các dự án phát triển khác.
2.Sự cần thiết của việc thực hiện chính bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi
Nhà nước thu hồi đất
Việc hoàn thiện chính sách phát luật quản lý đất đai nói chung, trong đó có
chính sách về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trong Nghị
quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng cộng sản Việt Nam đã nêu rõ
Đảng và Nhà nước chủ trương rà soát lại toàn bộ hệ thống chính sách pháp luật về
đất đai lấy mốc từ thời điểm năm 1987. Tháng 09 năm 2002 Trung ương Đảng giao
cho Ban chỉ đạo về "Đổi mới chính sách pháp luật đất đai" có kế hoạch chuẩn bị đề
án về chính sách đất đai và chuẩn bị đề cương báo cáo tổng kết chính sách đất đai,
kiến nghị về chủ trương sửa đổi Luật Đất đai từ Trung ương đến các địa phương.
Trên cơ sở đó, trong Nghị quyết về "Tiếp tục đổi mới chính sách, pháp luật đất đai

trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước" được thông qua tại
Hội nghị lần thứ 7 (phần 2) Ban chấp hành Trung ương Đảng, đã khẳng định đường
lối, chủ trương đổi mới chính sách và pháp luật đất đai của Đảng và Nhà nước đã
từng bước đi vào cuộc sống, thúc đẩy phát triển kinh tế, góp phần ổn định chính trị
xã hội. Đồng thời chỉ rõ những hạn chế về hiệu quả sử dụng đất đai, những yếu kém
trong công tác quản lý Nhà nước về đất đai, nguyên nhân của những hạn chế này là
do một số chủ trương, chính sách quan trọng của Đảng còn chưa được thể chế hoá
hoặc văn bản pháp luật thể chế ban hành nhiều, nhưng còn thiếu đồng bộ.
Đến năm 2003 Luật đất đai mới đã được Quốc hội thông qua thay thế Luật Đất
đai 1993, trong Luật đã quy định đầy đủ hơn các nguyên tắc bồi thường, hỗ trợ và
tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh,
lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng và phát triển kinh tế; việc thu hồi đất để sử dụng
vào mục đích phát triển kinh tế của đất nước và quản lý quỹ đất thu hồi; chính sách
bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho người có đất bị thu hồi để sử dụng vào mục
đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng và phát triển kinh tế và
những trường hợp thu hồi đất mà không bồi thường hoặc chỉ xử lý tiền sử dụng đất
còn lại và giá trị tài sản trên đất.v.v… Để hướng dẫn cụ thể quy định của Luật đất
đai năm 2003 và chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi
đất sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng
và phát triển kinh tế, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 181/2004/NĐ-CP ngày
Phạm Thành Luân
Bất động sản và kinh tế tài nguyên
5
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thị Hải Yến
29 tháng 10 năm 2004 hướng dẫn thi hành Luật Đất đai; Nghị định số
197/2004/NĐ-CP ngày 03 tháng 12 năm 2004 về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
khi nhà nước thu hồi đất. Tiếp tục hoàn thiện thể chế chính sách phục vụ nền kinh tế
thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, tăng cường sự chủ động hội nhập kinh tế
quốc tế, huy động các nguồn lực cho đầu tư phát triển đất nước, trong Báo cáo của
Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng tại Kỳ họp thứ 10 Quốc hội khoá XI Ngày

17 tháng 10 năm 2006 tại phần nhiệm vụ và giải pháp để tiếp tục hoàn thiện thể chế
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, chủ động hội nhập kinh tế quốc tế,
huy động các nguồn lực cho đầu tư phát triển, đã nêu rõ chủ trương chỉ đạo của
Chính phủ: “Chú trọng đào tạo nghề, tạo việc làm cho lao động nông thôn; tiếp tục
hỗ trợ thích hợp cho người dân ở những nơi Nhà nước đã thu hồi đất để sớm ổn
định cuộc sống; kiểm tra chặt chẽ các dự án tái định cư bảo đảm cuộc sống của
dân khi quyết định thu hồi đất”. Triển khai thực hiện chủ trương của Đảng và chỉ
đạo của Chính phủ về đổi mới hoàn thiện chính sách bồi thường, Chính phủ đã ban
hành Nghị định số 17/2006/NĐ-CP ngày 27 tháng 01 năm 2006 ; Nghị định số
84/2007/NĐ-CP ngày 25 tháng 5 năm 2007 quy định bổ sung về việc cấp Giấy
chứng nhận quyền sử dụng đất, thu hồi đất, thực hiện quyền sử dụng đất, trình tự,
thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất và giải quyết khiếu
nại về đất đai;Nghị định số 69/2009/NĐ-CP ngày 13/08/2009 về quy hoạch sử dụng
đất, giá đất, thu hồi đất, bồi thường hỗ trợ tái định cư ; tại các nghị định này đã sửa
đổi bổ sung một số quy định về chính sách bồi thường, quy định bổ sung các trường
hợp Nhà nước thu hồi đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích
quốc gia, lợi ích công cộng và mục đích phát triển kinh tế; sửa đổi quy định bồi
thường đất, giá đất tính bồi thường, cơ chế hỗ trợ cho người bị thu hồi đất và cải
cách trình tự thực hiện thu hồi đất, thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định
cư ngày càng phù hợp với yếu cầu phát triển khinh tế - xã hội của đất nước.
Phạm Thành Luân
Bất động sản và kinh tế tài nguyên
6
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thị Hải Yến
II.CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ TÁI ĐỊNH
CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT
1.Một số yếu tố cơ bản trong quản lý Nhà nước về đất dai
1.1.Việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật về quản lý, sử dụng đất
đai và tổ chức thực hiện các văn bản đó
Đất đai là đối tượng quản lý phức tạp, luôn biến động theo sự phát triển của nền

kinh tế - xã hội. Để thực hiện tốt chức năng quản lý Nhà nước về đất đai đòi hỏi các
văn bản pháp luật liên quan đến lĩnh vực này phải mang tính ổn định cao và phù hợp
với tình hình thực tế.
Ở nước ta, sau khi ban hành Luật Đất đai 1993 đến nay, Chính phủ đã ba lần trình
Quốc hội Luật sửa đổi, bổ sung các quy định của Luật Đất đai (1998, 2001 và 2003)
nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội đất nước. Theo đó, chính sách bồi
thường, GPMB cũng luôn được Chính phủ không ngừng hoàn thiện, sửa đổi cho phù
hợp với yêu cầu thực tế triển khai. Với những đổi mới về pháp luật Đất đai, thời gian
qua công tác GPMB đã đạt được những kết quả đáng khích lệ, đã cơ bản đáp ứng
được nhu cầu về mặt bằng cho việc phát triển các dự án đầu tư. Tuy nhiên, do tính
chưa ổn định, chưa thống nhất của pháp luật đất đai qua các thời kỳ mà công tác bồi
thường, GPMB đã gặp khá nhiều khó khăn và cản trở. Thực tiễn triển khai cho thấy
việc ban hành các văn bản quy phạm về quản lý, sử dụng đất đai có ảnh hưởng rất
lớn đến công tác bồi thường, GPMB.
Bên cạnh ban hành các văn bản quy phạm về quản lý, sử dụng đất đai, việc tổ
chức thực hiện các văn bản đó cũng có vai trò rất quan trọng. Kết quả kiểm tra thi
hành Luật Đất đai năm 2005 của Bộ Tài nguyên và Môi trường cho thấy: nhận thức
của người dân và kể cả một bộ phận không nhỏ cán bộ quản lý đất đai ở địa phương
về chính sách pháp luật nhìn chung còn hạn chế; trong khi đó việc tuyên truyền, phổ
biến của các cơ quan có trách nhiệm chưa tốt. Nhận thức pháp luật chưa đến nơi đến
chốn, thậm chí lệch lạc của một số cán bộ quản lý đất đai cùng với việc áp dụng pháp
luật còn thiếu dân chủ, không công khai, công bằng ở các địa phương chính là
nguyên nhân làm giảm hiệu lực thi hành pháp luật, gây mất lòng tin trong nhân dân
cũng như các nhà đầu tư và ảnh hưởng trực tiếp tiến độ GPMB.
1.2.Công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất
Đất đai nằm trong nhóm tài nguyên hạn chế của Việt Nam nhưng lại là điều kiện
không thể thiếu được trong mọi quá trình phát triển. Vì vậy, việc sử dụng thật tốt
nguồn tài nguyên đất không chỉ sẽ quyết định tương lai của nền kinh tế đất nước mà
Phạm Thành Luân
Bất động sản và kinh tế tài nguyên

7
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thị Hải Yến
còn là sự đảm bảo cho mục tiêu ổn định chính trị và phát triển xã hội. Quy hoạch sử
dụng đất được xem là một giải pháp tổng thể định hướng cho quá trình phát triển và
quyết định tương lai của nền kinh tế. Thông qua quy hoạch sử dụng đất, Nhà nước
can thiệp vào các quan hệ đất đai, khắc phục những nhược điểm do lịch sử để lại hay
giải quyết những vấn đề mà quá trình phát triển đang đặt ra.
Thông qua việc lập, xét duyệt và điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất để tổ chức
việc bồi thường, GPMB thực sự trở thành sự nghiệp của cộng đồng mà Nhà nước
đóng vai trò tổ chức. Bất kỳ một phương án bồi thường, GPMB nào đều dựa trên một
quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất nhằm đạt được các yêu cầu như là phương án có
hiệu quả kinh tế - xã hội cao nhất. Quy hoạch sử dụng đất không chỉ là công cụ “tạo
cung” cho thị trường mà còn là phương tiện quan trọng nhất thực hiện các mục tiêu
chính trị - xã hội hóa về công bằng, dân chủ, văn minh trong bồi thường, GPMB và
cũng là công việc mà hoạt động quản lý nhà nước có ảnh hưởng nhiều nhất, hiệu quả
nhất, đúng chức năng nhất.
Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất có tác động tới chính sách bồi thường đất đai
trên hai khía cạnh:
- Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất là một trong những căn cứ quan trọng nhất để
thực hiện việc giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, mà theo quy định
của Luật Đất đai năm 2003, việc giao đất, cho thuê đất chỉ được thực hiện khi có
quyết định thu hồi đất đó của người đang sử dụng.
- Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất là một trong những nhân tố ảnh hưởng tới giá
chuyển nhượng quyền sử dụng đất; từ đó tác động tới giá đất tính bồi thường.
1.3.Công tác đăng ký đất đai và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất
Theo quy định của các nước, đất đai là một trong các tài sản phải đăng ký quyền
sở hữu, quyền sử dụng. ở nước ta, theo quy định của Luật Đất đai, người sử dụng đất
phải đăng ký quyền sử dụng đất với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền và được cấp
giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là chứng
thư pháp lý khẳng định quyền sử dụng đất của các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân đối

với những mảnh đất (lô đất) cụ thể, làm căn cứ cho việc thực hiện các quyền của
người sử dụng đất và giải quyết các tranh chấp liên quan tới quyền sử dụng đất.
Trong công tác bồi thường, GPMB, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là căn cứ để
xác định đối tượng được bồi thường, loại đất, diện tích đất tính bồi thường. Hiện nay,
công tác đăng ký đất đai ở nước ta vẫn còn yếu kém, đặc biệt là đăng ký biến động về
sử dụng đất; việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất vẫn chưa hoàn tất. Chính vì
Phạm Thành Luân
Bất động sản và kinh tế tài nguyên
8
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thị Hải Yến
vậy mà công tác bồi thường, GPMB đã gặp rất nhiều khó khăn. Làm tốt công tác
đăng ký đất đai, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì công tác bồi thường,
GPMB sẽ thuận lợi, tiến độ GPMB nhanh hơn.
2.Yếu tố giá đất và định giá đất
Một trong những vấn đề đang gây ách tắc cho công tác bồi thường, GPMB hiện
nay đó là giá bồi thường cho người có đất bị thu hồi.
Giá đất là số tiền tính trên một đơn vị diện tích đất do Nhà nước quy định hoặc
được hình thành trong giao dịch về quyền sử dụng đất. Theo quy định của pháp luật
đất đai hiện hành thì giá đất được hình thành trong các trường hợp sau đây:
- Do UBND các Tỉnh, Thành phố Trung ương (gọi chung là UBND cấp tỉnh) quy
định (căn cứ vào nguyên tắc, phương pháp xác định giá đất và khung giá đất do
Chính phủ quy định) và được công bố công khai vào ngày 01 tháng 01 hàng năm.
- Do đấu giá quyền sử dụng đất hoặc đấu thầu dự án có sử dụng đất.
- Do người sử dụng đất thỏa thuận về giá đất với những người có liên quan khi thực
hiện các quyền chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại quyền sử dụng đất; góp vốn
bằng quyền sử dụng đất.
Để xác định được giá đất chính xác và đúng đắn chúng ta cần phải có những hiểu biết
về định giá đất. Định giá đất đó là những phương pháp kinh tế nhằm tính toán lượng
giá trị của đất bằng hình thái tiền tệ tại một thời điểm khi chúng tham gia trong một
thị trường nhất định. Hay nói cách khác, định giá đất được hiểu là sự ước tính về giá

trị quyền sử dụng đất bằng hình thái tiền tệ cho một mục đích cụ thể đã được xác
định tại một thời điểm xác định. Khi định giá đất người định giá phải căn cứ vào mục
đích sử dụng của từng loại đất tại thời điểm định giá để áp dụng phương pháp định
giá đất cho phù hợp với thực tế. Hiện nay, việc định giá đất chủ yếu sử dụng một số
phương pháp truyền thống như các nước trên thế giới thực hiện, đó là phương pháp
so sánh trực tiếp và phương pháp thu nhập.
Giá đất tính bồi thường thiệt hại về đất là thước đo phản ánh mối quan hệ kinh tế
giữa Nhà nước, người bị thu hồi đất và nhà đầu tư. Theo quy định của Luật Đất đai
năm 2003, nguyên tắc định giá đất là phải sát với giá thị trường trong điều kiện bình
thường. Tuy nhiên, tình hình phổ biến hiện nay là giá đất do các địa phương quy định
và công bố đều không theo đúng nguyên tắc đó, dẫn tới nhiều trường hợp ách tắc về
bồi thường đất đai và phát sinh khiếu kiện. Kết quả kiểm tra thi hành Luật Đất đai
năm 2005 của Bộ Tài nguyên và Môi trường cho thấy trong 17.480 đơn tranh chấp,
khiếu nại, tố cáo về đất đai thì có tới 12.348 trường hợp là khiếu nại về bồi thường,
Phạm Thành Luân
Bất động sản và kinh tế tài nguyên
9
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thị Hải Yến
GPMB (chiếm 70,64%). Trong các trường hợp khiếu nại về bồi thường, GPMB thì có
tới 70% là khiếu nại về giá đất nông nghiệp bồi thường quá thấp so với giá đất
chuyển nhượng thực tế trên thị trường hoặc giá đất ở được giao tại nơi TĐC lại quá
cao so với giá đất ở đã được bồi thường tại nơi bị thu hồi.
Như vậy, nếu công tác định giá đất để bồi thường, GPMB không được làm tốt sẽ
làm cho công tác GPMB ách tắc, dẫn tới không có mặt bằng đầu tư, làm chậm tiến độ
triển khai dự án hoặc làm lỡ cơ hội đầu tư.
3.Thị trường bất động sản
Thị trường bất động sản tác động vào công tác bồi thường, GPMB trên một số nội
dung chủ yếu sau:
- Thị trường bất động sản là tổng hòa các giao dịch về bất động sản trong một thời
gian và không gian nhất định. Việc hình thành và phát triển thị trường bất động sản

góp phần giảm thiểu việc thu hồi đất để thực hiện các dự án đầu tư (do người đầu tư
có thể đáp ứng nhu cầu về đất đai thông qua các giao dịch trên thị trường); đồng thời,
người bị thu hồi đất có thể tự mua hoặc thuê đất đai, nhà cửa mà không nhất thiết
phải thông qua Nhà nước thực hiện chính sách TĐC và bồi thường.
- Giá cả của bất động sản được hình thành trên thị trường và nó sẽ tác động tới giá
đất tính bồi thường.
4.Trình độ, năng lực của cán bộ làm công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
Năng lực thực hiện chính sách và công tác tổ chức thực hiện bồi thường, hỗ trợ và
TĐC khi Nhà nước thu hồi đất có ảnh hưởng rất lớn đến việc thực hiện chính sách
bồi thường, hỗ trợ và TĐC khi Nhà nước thu hồi dấtđể thực hiện các dự án đầu tư.
Với đội ngũ cán bộ làm công tác chỉ đạo, hướng dẫn và cán bộ trực tiếp thực hiện áp
dụng chính sách am hiểu và nắm chắc các quy định của chính sách, có đủ trình độ
năng lực; với các tổ chức được giao thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và TĐC
khi Nhà nước thu hồi đất để thực hiện dự án được tổ chức và thực hiện công việc có
tính chuyên môn hóa cao; với sự chỉ đạo và phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị có
chức năng nhiệm vụ lien quan đến việc thực hiện chính sách chuẩn xác, chặt chẽ và
nhịp nhàng, thì việc triển khai thực hiện chính sách, việc áp dụng chính sách sẽ diễn
ra thuận lợi, loại bỏ được những vướng mắc phát sinh không đáng có, đảm bảo cho
quy trình thủ tục thực hiện đơn giản thuận tiện, hạn chế được những khúc mắc, khiếu
kiện gây kéo dài thời gian hoàn thành việc thu hồi đất và giải phóng mặt bằng.
5.Thủ tục hành chính
Phạm Thành Luân
Bất động sản và kinh tế tài nguyên
10
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thị Hải Yến
Trình tự thủ tục thực hiện bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất ảnh hưởng trực
tiếp đến việc triển khai, thực hiện dự án.
III.KINH NGHIỆM CỦA MỘT SỐ NƯỚC QUỐC TẾ VÀ MỘT SỐ TỔ
CHỨC NGÂN HÀNG TRONG VIỆC THỰC HIỆN BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ
TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT

Với bất cứ quốc gia nào trên thế giới, đất đai là nguồn lực quan trọng, cơ bản
của mọi hoạt động đời sống kinh tế - xã hội. Khi Nhà nước thu hồi đất phục vụ cho
các mục đích của quốc gia đã làm thay đổi toàn bộ đời sống kinh tế của hàng triệu
người dân, người bị ảnh hưởng có xu hướng ngày càng tăng về số lượng. Đặc biệt, ở
những nước đang phát triển, người dân chủ yếu sống bằng nông nghiệp thì đó là vấn
đề sống còn của họ. Dưới đây là một số kinh nghiệm trong công tác bồi thường,
GPMB của một số nước trong khu vực và một số tổ chức ngân hàng.
1.Inđônêxia
Đối với Inđônêxia di dân TĐC, bồi thường thiệt hại khi Nhà nước thu hồi đất vì
mục đích phát triển của xã hội từ trước đến nay vẫn bị coi là sự ‘hi sinh” mà một số
người phải chấp nhận vì lợi ích của cộng đồng. Các chương trình bồi thường TĐC
chỉ giới hạn trong phạm vi bồi thường theo Luật cho đất bị dự án chiếm dụng, hoặc
cho một số ít trường hợp thu hồi đất để xây dựng khu TĐC.
Tuy nhiên, quan điểm nhìn nhận về công tác bồi thường TĐC đang từng bước
thay đổi, nhận thức về hậu quả xấu có thể xảy ra đối với các vấn đề kinh tế, xã hội,
môi trường trong quá trình thu hồi đất và di dân, mặt khác, từ thực tế khách quan và
sự chuyển biến về nhận thức, người bị ảnh hưởng quan tâm ngày càng lớn về quyền
lợi và phúc lợi cho họ, vì vậy TĐC ngày nay được xem là chương trình phát triển của
quốc gia. Kinh nghiệm thực tiễn đã giúp cho các nhà hoạch định chính sách, các
chuyên gia lập kế hoạch và các nhà thực thi đi đến thống nhất rằng chi phí phải trả
cho những tổn thất do sự thiếu quan tâm và đầu tư trong quá trình thực hiện chính
sách TĐC có thể lớn hơn rất nhiều chi phí TĐC đúng đắn. Hơn nữa, những người bị
bần cùng hoá, đến một thời điểm nhất định sẽ là nguyên nhân làm kiệt quệ nền kinh
tế quốc dân. Do vậy, tránh hay giảm thiểu những ảnh hưởng xấu trong việc di dân
TĐC, cộng với việc khôi phục thoả đáng cho những người bị ảnh hưởng, ngoài việc
đạt được lợi ích về mặt kinh tế, còn đảm bảo tính công bằng đối với họ, điều này
giúp cho các chủ thể an tâm trong quá trình triển khai thực hiện dự án.
TĐC được thực hiện theo ba yếu tố quan trọng:
Phạm Thành Luân
Bất động sản và kinh tế tài nguyên

11
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thị Hải Yến
- Đền bù tài sản bị thiệt hại, nghề nghiệp và thu nhập bị mất.
- Hỗ trợ di chuyển trong đó có trợ cấp, bố trí nơi ở mới với các dịch vụ và phương
tiện phù hợp.
- Trợ cấp khôi phục để ít nhất người bị ảnh hưởng có được mức sống đạt hoặc
gần đạt so với mức sống trước khi có dự án.
Đối với các dự án có di dân TĐC, việc lập kế hoạch, thiết kế nội dung di dân là
yếu tố không thể thiếu ngay từ chu kỳ đầu tiên của việc lập dự án đầu tư và những
nguyên tắc chính phải được đề cập đến gồm:
- Nghiên cứu kỹ phương án khả thi của các dự án để giảm thiểu việc di dân bắt
buộc, nếu không thể tránh được khi triển khai dự án.
- Người bị ảnh hưởng phải được bồi thường và hỗ trợ để triển vọng kinh tế, xã
hội của họ nói chung ít nhất cũng thuận lợi như trong trường hợp không có dự án: đất
đai, nhà cửa, cơ sở hạ tầng thích hợp và các loại bồi thường khác tương xứng như
trước khi có dự án phải được cấp cho người bị ảnh hưởng. Chú trọng đến người dân
bản địa (các dự án nước ngoài), dân tộc thiểu số, nông dân vì họ là những người có
quyền lợi hoặc quyền hoa lợi theo phong tục đối với đất và các tài sản khác bị dự án
chiếm dụng.
- Các dự án về TĐC phải đạt hiệu quả ở mức càng cao càng tốt, các kế hoạch
TĐC phải được soạn thảo và xác lập tương ứng với thời gian và ngân sách phù hợp,
người di chuyển được hưởng các cơ hội về nơi ở, nguồn lực ổn định cuộc sống càng
nhanh càng tốt.
- Người bị ảnh hưởng được thông báo đầy đủ, được tham khảo ý kiến chi tiết về
các phương án bồi thường TĐC, người bị ảnh hưởng được hỗ trợ ở mức cao nhất về
hoà nhập cộng đồng dân cư địa phương bằng cách mở rộng lợi ích của dự án đến cả
các cộng đồng dân cư địa phương.
- Các chủ đầu tư đặc biệt chú ý đến tầng lớp những người nghèo nhất, trong đó có
những người không hoặc chưa có quyền hợp pháp về đất đai, tài sản, những hộ gia
đình do phụ nữ làm chủ. Đồng thời, có kế hoạch xác định quyền hợp pháp của họ,

hạn chế những trường hợp coi lý do ngăn trở bồi thường TĐC là việc thiếu quyền sở
hữu, quyền sử dụng đất hợp pháp.
- Để không ngừng cải tiến sự hỗ trợ của ngân hàng với các dự án trong lĩnh vực
nhạy cảm này, Chính phủ Inđônêxia đã thông qua và thực hiện một số chính sách bồi
thường TĐC bắt buộc. Chính sách này nêu rõ các mục tiêu và phương pháp, định ra
Phạm Thành Luân
Bất động sản và kinh tế tài nguyên
12
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thị Hải Yến
các tiêu chuẩn trong hoạt động của các tổ chức ngân hàng khi tham gia đầu tư vào
các công trình TĐC.
2.Trung Quốc
Về pháp luật đất đai, Trung Quốc có nhiều nét tương đồng với pháp luật Việt
Nam. Tuy nhiên nhìn tổng thể, việc chấp hành pháp luật của người Trung Quốc rất
cao, việc sử dụng đất tại Trung Quốc thực sự tiết kiệm.
Do đất đai thuộc sở hữu Nhà nước nên không có chính sách bồi thường thiệt hại
khi Nhà nước thu hồi đất, kể cả đất nông nghiệp, tuy nhiên tuỳ trường hợp cụ thể,
Nhà nước sẽ cấp đất mới cho các chủ sử dụng bị thu hồi đất. Nhà nước chỉ bồi
thường cho các công trình gắn liền với đất khi thu hồi đất của các chủ sử dụng.
Về phương thức bồi thường thiệt hại, Nhà nước thông báo cho người sử dụng đất
biết trước việc họ sẽ bị thu hồi đất trong thời hạn một năm. Người dân có quyền lựa
chọn các hình thức bồi thường thiệt hại bằng tiền hoặc bằng nhà tại khu ở mới. Tại
Thủ đô Bắc Kinh và thành phố Thượng Hải, người dân thường lựa chọn bồi thường
thiệt hại bằng tiền và tự tìm chỗ ở mới phù hợp với nơi làm việc của mình.
Về giá bồi thường thiệt hại, tiêu chuẩn là giá thị trường. Mức giá này cũng được
Nhà nước quy định cho từng khu vực và chất lượng nhà, đồng thời được điều chỉnh
rất linh hoạt cho phù hợp với thực tế, vừa được coi là Nhà nước tác động điều chỉnh
tại chính thị trường đó. Đối với đất nông nghiệp, bồi thường thiệt hại theo tính chất
của đất và loại đất (tốt, xấu).
Về TĐC, các khu TĐC và các khu nhà ở được xây dựng đồng bộ và kịp thời,

thường xuyên đáp ứng nhu cầu nhiều loại căn hộ với các nhu cầu sử dụng khác nhau.
Các chủ sử dụng phải di chuyển đều được chính quyền chú ý điều kiện về việc làm,
đối với các đối tượng chính sách xã hội được Nhà nước có chính sách riêng.
Khi di dời thực hiện nguyên tắc chỗ ở mới tốt hơn chỗ ở cũ. Khu TĐC được quy
hoạch tổng thể (nhà ở, trường học, chợ), cân đối được giao thông động và tĩnh. Trong
quá trình bồi thường, GPMB phải lập các biện pháp xử lý đối với việc sắp xếp bồi
thường khi không đạt được sự thống nhất, lúc này sẽ xử lý theo phương thức trước
tiên là dựa vào trọng tài, sau đó theo khiếu tố.
Tại thành phố Thượng Hải, tiêu chuẩn sắp xếp bồi thường di dời nhà hiện nay
được thực hiện theo 3 loại:
- Loại 1: Lấy theo giá thị trường của nhà đất đối với nhà bị tháo dời cộng thêm
với “Giá tăng thêm nhân với diện tích xây dựng của ngôi nhà bị tháo dỡ ".
Phạm Thành Luân
Bất động sản và kinh tế tài nguyên
13
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thị Hải Yến
- Loại 2: Đổi nhà theo tiêu chuẩn giá trị, bố trí nhà lấy theo giá thị trường, giá
tương đương với giá nhà bị tháo dỡ, di dời.
- Loại 3: Bố trí nhà theo tiêu chuẩn diện tích, đây là tiêu chuẩn mà chính quyền
quận, huyện nơi có nhà di dời lập ra đối với những người có khó khăn về nhà ở.
Người bị di dời có thể chọn hình thức bố trí nhà ở cho phù hợp. Dựa vào khu vực bố
trí nhà ở để tăng diện tích, dựa theo phân cấp từng vùng trong Thành phố. Càng ra
ngoại vi hệ số tăng thêm càng cao, mức tăng thêm có thể là 70%, 80% hay 100%
3.Thái Lan
Hiến pháp Thái Lan năm 1982 quy định việc trưng dụng đất cho các mục đích xây
dựng cơ sở hạ tầng, quốc phòng, phát triển nguồn tài nguyên cho đất nước, phát triển
đô thị, cải tạo đất đai và các mục đích công cộng khác phải theo giá thị trường cho
những người có đủ điều kiện theo quy định của pháp luật về tất cả các thiệt hại do
việc trưng dụng gây ra và quy định việc bồi thường phải khách quan cho người chủ
mảnh đất và người có quyền thừa kế tài sản đó. Dựa trên các quy định này, các ngành

có quy định chi tiết cho việc thực hiện trưng dụng đất của ngành mình.
Năm 1987 Thái Lan ban hành Luật về trưng dụng BĐS áp dụng cho việc trưng
dụng đất sử dụng vào các mục đích xây dựng tiện ích công cộng, quốc phòng, phát
triển nguồn tài nguyên hoặc các lợi ích khác cho đất nước, phát triển đô thị, nông
nghiệp, công nghiệp, cải tạo đất đai vào các mục đích công cộng. Luật quy định
những nguyên tắc về trưng dụng đất, nguyên tắc tính giá trị bồi thường các loại tài
sản bị thiệt hại. Căn cứ vào đó, từng ngành đưa ra các quy định cụ thể về trình tự tiến
hành bồi thường TĐC, nguyên tắc cụ thể xác định giá trị bồi thường, các bước lập và
phê duyệt dự án bồi thường, thủ tục thành lập các cơ quan, uỷ ban tính toán bồi
thường TĐC, trình tự đàm phán, nhận tiền bồi thường, quyền khiếu nại, quyền khởi
kiện đưa ra toà án. Ví dụ: trong ngành điện năng thì cơ quan điện lực Thái Lan là nơi
có nhiều dự án bồi thường TĐC lớn nhất nước, họ đã xây dựng chính sách riêng với
mục tiêu: “Đảm bảo cho những người bị ảnh hưởng một mức sống tốt hơn” thông
qua việc cung cấp cơ sở hạ tầng có chất lượng và đạt mức tối đa nhu cầu, đảm bảo
cho những người bị ảnh hưởng có thu nhập cao hơn và được tham gia nhiều hơn vào
quá trình phát triển xã hội, vì vậy thực tế đã tỏ ra hiệu quả khi cần thu hồi đất trong
nhiều dự án.
4.Ngân hàng Thế giới (WB) và Ngân hàng Phát triển Châu á (ADB)
Theo kinh nghiệm của các tổ chức ngân hàng quốc tế thì “... chìa khoá dẫn tới
việc bồi thường TĐC hợp lý là chấp nhận và thực hiện chính sách phát triển mà con
Phạm Thành Luân
Bất động sản và kinh tế tài nguyên
14
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thị Hải Yến
người là trung tâm chứ không phải chính sách đền bù vật chất ...” . Vì vậy, mục tiêu
chính sách bồi thường TĐC của Ngân hàng thế giới (WB) và Ngân hàng Phát triển
châu á (ADB) là việc bồi thường TĐC sẽ được giảm thiểu càng nhiều càng tốt và đưa
ra những biện pháp khôi phục để giúp người bị ảnh hưởng cải thiện hoặc ít ra vẫn giữ
được mức sống, khả năng thu nhập và mức độ sản xuất như trước khi có dự án. Các
biện pháp phục hồi được cung cấp là bồi thường theo giá thay thế nhà cửa và các kết

cấu khác, bồi thường đất nông nghiệp là lấy đất có cùng hiệu suất và phải thật gần
với đất đã bị thu hồi, bồi thường đất thổ cư có cùng diện tích được người bị ảnh
hưởng chấp nhận, giao đất TĐC với thời hạn ngắn nhất. Đối với đất đai và tài sản
được đền bù chính sách của WB và ADB là phải bồi thường theo giá xây dựng mới
đối với tất cả các công trình xây dựng và quy định thời hạn bồi thường TĐC hoàn
thành trước một tháng khi dự án triển khai thực hiện. Về quyền được tư vấn và tham
gia của các hộ bị thu hồi đất, WB và ADB quy định các thông tin về dự án cũng như
chính sách bồi thường TĐC của dự án phải thông báo đầy đủ, công khai để tham
khảo ý kiến, hợp tác và tìm mọi cách thỏa mãn nhu cầu chính đáng của họ trong suốt
quá trình lập kế hoạch bồi thường TĐC cho tới khi thực hiện công tác lập kế hoạch.
Kế hoạch giải toả thu hồi đất được thực hiện sau khi đã hội ý với người bị thu hồi
đất. Việc lập kế hoạch cho công tác bồi thường TĐC được WB và ADB coi là điều
bắt buộc trong quá trình thẩm định dự án. Mức độ chi tiết của kế hoạch phụ thuộc
vào số lượng người bị ảnh hưởng và mức độ tác động của dự án. Kế hoạch bồi
thường TĐC phải được coi là một phần của chương trình phát triển cụ thể, cung cấp
đầy đủ nguồn vốn và cơ hội cho các hộ bị ảnh hưởng. Ngoài ra còn phải áp dụng các
biện pháp sao cho người bị di chuyển hoà nhập được với cộng đồng mới. Để thực
hiện các biện pháp này, nguồn tài chính và vật chất cho việc di dân luôn được chuẩn
bị sẵn.
5.Bài học rút ra cho Việt Nam
Qua tình hình quản lý và sử dụng đất của các nước trong khu vực từ đó rút ra
bài học kinh nghiệm cho công tác quản lý đất đai nói chung và cho công tác bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư ở nước ta khi Nhà nước thu hồi đất nói riêng là:
- Cần có một hệ thống pháp luật nói chung và pháp Luật đất đai nói riêng rất
đầy đủ, chi tiết đồng bộ, phù hợp với công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất năng
động, khoa học. Xây dựng chính sách và các thủ tục rất chi tiết trong đó mục tiêu
của chính sách này là cung cấp cơ hội cho người được bố trí tái định cư thông qua
cách tiếp cận cơ bản nơi ở ổn định, tạo nguồn lực sản xuất cho người thuộc diện bồi
Phạm Thành Luân
Bất động sản và kinh tế tài nguyên

15
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thị Hải Yến
thường và tái định cư. Để làm được điều này thì cần quy định kế hoạch xây dựng bố
trí tái định cư chi tiết được chuẩn bị trước, khi thông qua dự án cùng với việc dàn xếp
kinh tế, khôi phục cho từng địa phương từng hộ gia đình, cá nhân bị ảnh hưởng .
- Về giá đất để bồi thường là yếu tố cơ bản để người bị thu hồi đất thực hiện
tốt các chủ trương thu hồi đất của Nhà nước. Do vậy, việc xây dựng bảng giá đất
hàng năm của Nhà nước cần xác định sát với giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất
trên thị trường và có tính ổn định từ 3-5 năm tránh việc khi xây dựng lại bảng giá gây
tâm lý cho người bị thu hồi đất mong đợi giá đất năm sau cao hơn năm trước, làm
ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện dự án.
- Cần nâng cao giá trị pháp quyền của Nhà nước vững chắc, năng lực thể chế
của chính quyền địa phương theo thẩm quyền có hiệu lực cao. Nâng cao sự thống
nhất trong chỉ đạo điều hành giải quyết, sự phân công nhiệm vụ rõ ràng, phân cấp rõ
về trách nhiệm, sự phối hợp cao trong quá trình giải quyết vấn đề, cũng góp phần đẩy
nhanh tiến độ thực hiện công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng. Bên cạnh đó, việc
nâng cao năng lực cho các tổ chức chuyên trách, cán bộ có phẩm chất, năng lực phục
vụ công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng cần được quan tâm hơn nữa. thực hiện
công tác này. Đồng thời, cần có một cơ quan giám sát độc lập phải kiểm tra xem các
hoạt động bồi thường, giải phóng mặt bằng có được triển khai đúng quy định chính
sách và đúng tiến độ haykhông. Để từ đó có những kiến nghị biện pháp giải quyết,
sao cho công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng đạt được mục tiêu cuối cùng là giải
quyết những vướng mắc nảy sinh.
- Nâng cao và chú trọng công tác tuyên truyền vận động đối với các hộ gia
đình, cá nhân bị di dời giải phóng mặt bằng vì những người này là những đối tượng
bị ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của chính sách thu hồi đất, bồi thường, giải
phóng mặt bằng.
Phạm Thành Luân
Bất động sản và kinh tế tài nguyên
16

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thị Hải Yến
Chương II:
TÌNH HÌNH THỰC HIỆN BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ, TÁI ĐỊNH CƯ
KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT
II.TỔNG QUAN CÁC CHÍNH SÁCH, QUY ĐỊNH VỀ BỒI THƯỜNG HỖ
TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT TẠI VIỆT NAM
1.Các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành quy định về chính sách bồi
thường hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất
Chính sách bồi thường hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất sử dụng
vào mục đích an ninh, quốc phòng, lợi ích quốc gia và phát triển kinh tế hiện hành
đang được quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật sau:
- Luật Đất đai đã được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
khóa XI, kỳ họp thứ 4 thông qua ngày 26 tháng 11 năm 2003 (Luật đất đai năm
2003);
- Nghị định số 197/2004/NĐ-CP ngày 03 tháng 12 năm 2004 của Chính phủ về bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất;
- Nghị định số 17/2006/NĐ-CP ngày 27 tháng 01 năm 2006 của Chính phủ về
sửa đổi, bổ sung một số điều của các nghị định hướng dẫn thi hành Luật Đất đai và
Nghị định số 187/2004/NĐ-CP về việc chuyển công ty nhà nước thành công ty cổ
phần, với các quy định sửa đổi, bổ sung về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái
định cư khi Nhà nước thu hồi đất;
- Nghị định 84/2007/NĐ-CP ngày 25 tháng 5 năm 2007 của Chính phủ quy định
bổ sung về việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thu hồi đất, thực hiện
quyền sử dụng đất, trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu
hồi đất và giải quyết khiếu nại về đất đai, với các quy định sửa đổi, bổ sung về thu
hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất;
- Nghị định số 123/2007/NĐ-CP ngày 27 tháng 07 năm 2007 của Chính Phủ sửa
đổi, bổ sung một số điều của nghị định số 188/2004/NĐ-CP ngày 16 tháng 11 năm
2004 về phương pháp xác định giá đất và khung giá các loại đất;
- Thông tư số 116/2004/TT-BTC ngày 07 tháng 12 năm 2004 của Bộ Tài

chính hướng dẫn thực hiện Nghị định số 197/2004/NĐ-CP ngày 03 tháng 12 năm
2004 của Chính phủ về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất;
- Thông tư số 69/2006/TT-BTC ngày 02 tháng 8 năm 2006 của Bộ Tài Chính
sửa đổi, bổ sung Thông tư số 116/2004/TT-BTC ngày 07 tháng 12 năm 2004 của
Phạm Thành Luân
Bất động sản và kinh tế tài nguyên
17
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thị Hải Yến
Bộ Tài chính hướng dẫn thực hiện Nghị định số 197/2004/NĐ-CP ngày 03 tháng
12 năm 2004 của Chính phủ về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu
hồi đất;
- Thông tư số 126/2007/TT-BTC ngày 30 tháng 10 năm 2007 của Bộ Tài
Chính hướng dẫn việc lập dự toán, sử dụng và quyết toán kinh phí tổ chức thực hiện
bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đối với các dự án xây dựng công trình giao thông
trên địa bàn các đơn vị hành chính thuộc vùng khó khăn;
- Thông tư liên tịch số 14/2008/TTLT/BTC-BTNMT ngày 31 tháng 01 năm
2008 của Bộ Tài chính - Bộ Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn thực hiện một số
điều của Nghị định số 84/2007/NĐ-CP ngày 25 tháng 5 năm 2007 của Chính phủ
quy định bổ sung về việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thu hồi đất, thực
hiện quyền sử dụng đất, trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà
nước thu hồi đất và giải quyết khiếu nại về đất đai.
2.Một số quy định cơ bản của chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
khi Nhà nước thu hồi đất
Chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất bao
gồm những quy định cơ bản sau:
2.1.Quy định về phạm vi áp dụng chính sách
Chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất để sử
dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng và phát
triển kinh tế, được áp dụng đối với các trường hợp Nhà nước thu hồi đất để sử dụng
thực hiện các dự án quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng và đầu

tư xây dựng khu công nghiệp, khu công nghệ cao, khu kinh tế, thực hiện các dự án
đầu tư sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, du lịch thuộc nhóm A và các dự án có một
trăm phần trăm (100%) vốn đầu tư nước ngoài, có nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính
thức (quy định tại Điều 36 Nghị định số 181/2004/NĐ-CP ngày 29/10/ 2004 về thi
hành Luật Đất đai).
2.2.Quy định về việc chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
Các tổ chức được giao đất, cho thuê đất của Nhà nước thu hồi để thực hiện
dự án thì có trách nhiệm ứng chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; nếu được
giao đất không thu tiền sử dụng đất thì tiền bồi thường, hỗ trợ, tái định cư tính vào vốn
đầu tư của dự án, trường hợp được giao đất, cho thuê đất có thu tiền sử dụng đất thì
tiền bồi thường, hỗ trợ, tái định cư được trừ vào số tiền sử dụng đất, tiền thuê đất phải
Phạm Thành Luân
Bất động sản và kinh tế tài nguyên
18
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thị Hải Yến
nộp. Riêng tổ chức, cá nhân nước ngoài, người Việt Nam định cư ở nước ngoài đầu tư
vào Việt Nam thì không phải trả tiền bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.
2.3.Quy định về bồi thường đất bị thu hồi
Người đang sử dụng đất (tổ chức, hộ gia đình, cá nhân) có quyền sử dụng đất
hợp pháp theo quy định của pháp luật (đủ điều kiện được bồi thường về đất) thì
được bồi thường bằng đất có cùng mục đích sử dụng hoặc bồi thường bằng giá trị
quyền sử dụng đất tại thời điểm có quyết định thu hồi, tính theo giá đất có cùng mục
đích sử dụng với đất bị thu hồi do Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh quy định công bố theo
quy định của Chính phủ đang có hiệu lực áp dụng tại thời điểm có quyết định thu
hồi đất; trường hợp giá đất do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định tại thời điểm có
quyết định thu hồi đất chưa sát với giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất thực tế
trên thị trường trong điều kiện bình thường thì Ủy ban nhân dân cấp tỉnh căn cứ vào
giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất thực tế trên thị trường tại địa phương để
quyết định mức giá cụ thể cho phù hợp; riêng đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá
nhân nằm xen kẽ trong khu dân cư và đất vườn, ao trong cùng thửa đất ở thì được

bồi thường theo giá trị quyền sử dụng đất nông nghiệp và hỗ trợ thêm từ 20% đến
50% giá đất ở liền kề. Đối với các trường hợp đang sử dụng đất của Nhà nước giao
không thu tiền sử dụng đất hoặc có thu tiền sử dụng đất nhưng tiền sử dụng đất đã
nộp có nguồn gốc từ Ngân sách nhà nước; đang sử dụng đất được Nhà nước cho
thuê; đang sử dụng đất không có giấy tờ hợp pháp theo quy định của pháp luật và
tại thời điểm bắt đầu sử dụng đất xác định là có vi phạm theo quy định của pháp
luật; đang sử dụng đất được giao không đúng thẩm quyền mà chưa nộp tiền để được
sử dụng đất và đất bị thu hồi thuộc một trong các trường hợp quy định tại các khoản
2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 và 12 Điều 38 Luật Đất đai thì không được bồi thường về
đất.
2.4.Quy định về bồi thường tài sản trên đất bị thu hồi
Tổ chức, hộ gia đình, cá nhân đang sở hữu tài sản gắn liền với đất bị thu hồi
mà đã tạo lập hợp pháp theo quy định của pháp luật thì được bồi thường tài sản bị
thiệt hại; còn những tài sản tại thời điểm tạo lập đã trái với mục đích sử dụng đất
được xác định hoặc tạo lập sau khi có quyết định thu hồi đất được công bố thì
không được bồi thường. Tài sản là nhà ở, công trình phục vụ sinh hoạt của hộ gia
đình, cá nhân được bồi thường bằng 100% giá trị xây dựng mới theo tiêu chuẩn kỹ
thuật tương đương; nhà, công trình xây dựng khác của các tổ chức được bồi thường
bằng giá trị còn lại cộng với một khoản tiền hỗ trợ, nhưng mức tối đa không lớn
Phạm Thành Luân
Bất động sản và kinh tế tài nguyên
19
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thị Hải Yến
hơn 100% giá trị xây dựng mới. Riêng nhà ở của hộ gia đình, cá nhân đang thuê sử
dụng thuộc sở hữu Nhà nước, được bồi thường bằng việc bố trí cho thuê nhà ở tại
nơi mới; trường hợp không có nhà ở để bố trí tiếp tục cho thuê thì được hỗ trợ tiền
bằng 60% giá trị đất và 60% giá trị nhà đang thuê để tự lo chỗ ở mới.
Đối với cây trồng hàng năm trên đất bị thu hồi, được bồi thường bằng giá
trị sản lượng của vụ thu hoạch cao nhất của cây trồng chính tại địa phương trong 3
năm liền kề trước năm bị thu hồi đất; cây trồng lâu năm thì được bồi thường bằng

giá trị hiện có của vườn cây; các vật nuôi trong đất có mặt nước mà chưa đến thời
kỳ thu hoạch thì bồi thường theo mức thiệt hại thực tế do bị thu hồi đất phải thu
hoạch sớm. Giá trị sản lượng của vụ thu hoạch hoặc giá trị hiện có của vườn cây,
chi phí đầu tư, chăm sóc khi tính bồi thường cho các loại cây trồng, giá trị vật nuôi
trong đất có mặt nước, được lấy theo giá bán sản phẩm, giá bán vườn cây và các
mức chi phí trung bình trên thị trường ở địa phương tại thời điểm thu hồi đất.
2.5.Quy định về các khoản hỗ trợ cho người bị thu hồi đất
Các hộ gia đình đang sử dụng đất, nhà ở trên đất khi bị thu hồi đất, được hỗ
trợ chi phí di chuyển, hỗ trợ ổn định đời sống và ổn định sản xuất, hỗ trợ chuyển
đổi nghề nghiệp và tạo việc làm cho số lao động trong hộ gia đình đang ở độ tuổi
lao động và một số khoản hỗ trợ khác trong theo một số mức nhất định phù hợp với
thực tế. Đối với các tổ chức phải di chuyển cơ sở hoạt động thì được hỗ trợ chi phí
thực tế để di chuyển, tháo dỡ và lắp đặt cơ sở tại nơi mới.
2.6.Quy định về tái định cư cho người bị thu hồi đất
Hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất phải di chuyển chỗ ở được giao đất ở
mới hoặc mua nhà ở để tái định cư; Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm chỉ
đạo việc thực hiện các dự án xây dựng khu tái định cư để bảo đảm phục vụ tái định
cư cho người bị thu hồi đất phải di chuyển chỗ ở tại địa phương. Việc bố trí tái định
cư phải thông báo công khai cho từng hộ gia đình bị thu hồi đất phải di chuyển chỗ
ở về dự kiến phương án bố trí tái định cư. Diện tích giao đất ở tại nơi tái định cư,
diện tích nhà bố trí tái định cư và giá đất tính thu tiền sử dụng đất tại nơi tái định cư,
giá bán nhà tái định cư do Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh quyết định cho phù với thực tế
tại địa phương.
2.7.Quy định về thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
Việc thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu
hồi đất tại địa phương, Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh có thể giao cho Hội đồng bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh hoặc Tổ chức
Phạm Thành Luân
Bất động sản và kinh tế tài nguyên
20

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thị Hải Yến
phát triển quỹ đất thực hiện. Công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà
nước thu hồi đất được thực hiện theo trình tự: Lập phương án tổng thể về bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư; sau đó thực hiện thông báo về quyết định thu hồi đất,
kế hoạch giải phóng mặt bằng đất thu hồi và chuẩn bị lập phương án bồi thường,
hỗ trợ và bố trí tái định cư; tiếp theo tiến hành kiểm kê xác định đất, tài sản bị thiệt
hại, số hộ gia đình phải bố trí tái định cư để lập phương án bồi thường, hỗ trợ và bố
trí tái định cư trình cấp thẩm quyền phê duyệt và cuối cùng là thực hiện chi trả tiền
bồi thường, hỗ trợ và bố trí tái định cư theo phương án đã được cấp thẩm quyền phê
duyệt, đồng thời giao đất thu hồi đã chi trả bồi thường, hỗ trợ và tái định cư theo
phương án được phê duyệt cho chủ dự án được giao sử dụng đất.
Ngoài ra trong chính sách còn quy định về trách nhiệm của các Bộ ngành
trung ương, các cấp chính quyền, cơ quan tham mưu của địa phương, chủ đầu tư dự
án và các tổ chức có liên quan trong việc chỉ đạo, hướng dẫn, giải quyết, tổ chức
thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất và xử
lý giải quyết khiếu nại quyết định thu hồi đất, khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái
định cư trong quá trình thực hiện chính sách.
II.THỰC TRẠNG THU HỒI ĐẤT VÀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH, BỒI
THƯỜNG VÀ HỖ TRỢ TÁI ĐỊNH CƯ
1.Việt Nam
Ở nước ta, các quy định của pháp luật về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư ngày
càng phù hợp hơn với yêu cầu của thực tế cũng như yêu cầu của các quy luật kinh tế.
Quan tâm tới lợi ích của những người bị thu hồi đất, Nghị định 197/2004/NĐ-CP sau
một thời gian thực hiện, đặc biệt là sau sự ra đời của NĐ 84/2007/NĐ-CP đã thể hiện
được tính khả thi và vai trò tích cực của các văn bản pháp luật. Mới đây ngày
13/8/2009 Chính phủ đã ban hành Nghị định số 69/2009/NĐ-CP quy định bổ sung về
quy hoạch sử dụng đất, giá đất, thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đã giải
quyết nhiều vướng mắc, bấp cập trong việc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư
khi nhà nước thu hồi đất của nông dân để sử dụng vào các mục đích phát triển công
nghiệp dịch vụ, đô thị và hạ tấng kinh tế xã hội. Theo đó, về bồi thường tái định cư

đã quy định tách bạch giữa bồi thường và hỗ trợ. Các khoản hỗ trợ cho người có đất
bị thu hồi bao gồm hỗ trợ di chuyển, hỗ trợ tái định cư, ổn định đời sống và sản xuất,
hỗ trợ đào tạo nghề và chuyển đổi việc làm. Công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư
trong thời gian qua đã đạt được các kết quả khá khả quan, cụ thể như sau:
Phạm Thành Luân
Bất động sản và kinh tế tài nguyên
21
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thị Hải Yến
Đối tượng được bồi thường, hỗ trợ, tái định cư ngày càng được xác định đầy
đủ chính xác, phù hợp với tình hình thực tế của đất nước, giúp cho công tác quản lý
đất đai của Nhà nước được nâng cao, người nhận đền bù cũng thấy thỏa đáng. Mức
bồi thường hỗ trợ ngày càng cao, tạo điều kiện cho người dân bị thu hồi đất có thể
khôi phục lại tài sản bị mất. Một số biện pháp hỗ trợ đã được bổ sung và quy định rất
rõ ràng, thể hiện được tinh thần đổi mới của Đảng và Nhà nước nhằm giúp cho người
dân ổn định về đời sống và sản xuất.
Các địa phương bên cạnh việc thực hiện các quy định Luật đất đai năm 2003,
các Nghị định hướng dẫn thi hành, đã dựa trên sự định hướng chính sách của Đảng
và Nhà nước, tình hình thực tế tại địa phương để ban hành các văn bản pháp luật áp
dụng cho địa phương mình, làm cho công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư được
thực hiện hợp lý và đạt hiệu quả cao hơn. Chẳng hạn như: Quyết định 143/QĐ-UB
sửa đổi bổ sung một số vấn đề về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của UBND Thành
phố Hồ Chí Minh ngày 15/08/2007; Quyết định số 108/2009/QĐ-UB của UBND
thành phố Hà Nội…Do đã vận dụng các chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư
thỏa đáng nên việc thu hồi đất tiến hành bình thường, mặc dù vẫn còn những khiếu
nại nhưng con số này ít và không gây trở ngại đáng kể trong quá trình thực hiện.
Đội ngũ cán bộ làm công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư có năng lực và có
nhiều kinh nghiệm ngày càng đông đảo; sự chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn của công
tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư giữa các bộ, ban, ngành có các dự án đầu tư ngày
càng được mở rộng và có hiệu quả. Nhờ những cải thiện về quy định pháp luật về
phương pháp tổ chức, về năng lực cán bộ thực thi giải phóng mặt bằng, tiến độ giải

phóng mặt bằng trong các dự án đầu tư gần đây đã được rút ngắn hơn so với các dự
án cũ, góp phần giảm bớt tác động tiêu cực đối với người dân cũng như đối với dự
án. Việc thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đã giúp cho đất nước ta
xây dựng cơ sở vật chất, phát triển kết cấu hạ tầng, xây dựng khu chế xuất, khu công
nghiệp, khu công nghệ cao, các dự án trọng điểm của Nhà nước, cũng như góp phần
chuyển đổi cơ cấu nền kinh tế, ổn định đời sống sản xuất cho người có đất bị thu hồi.
2.Hà Nội
Phạm Thành Luân
Bất động sản và kinh tế tài nguyên
22
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thị Hải Yến
2.1.Kết quả thực hiện nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ tái định cư và giải
phóng mặt bằng trong những năm qua
Trong những năm qua, trên địa bàn Thủ đô nhiệm vụ giải phóng mặt bằng liên
tục tăng về số lượng và tính phức tạp, số dự án và diện tích đất phải thu hồi năm sau
nhiều hơn năm trước, dự án liên quan tới nhiều hộ dân; dự án có số hộ TĐC lớn, nhất
là các dự án trong khu vực nội thành. 80% diện tích đất cần GPMB là đất nông
nghiệp, tư liệu sản xuất chủ yếu của nông dân thuộc các huyện ngoại thành và các
quận nội thành mới được thành lập. Toàn thành phố đã hoàn thành GPMB và bàn
giao cho các chủ đầu tư 1.299 trên tổng số 3.177 dự án với diện tích 6.417 ha đất, liên
quan tới 184612 hộ dân, tổng số tiền bồi thường hỗ trợ là 13.892.494 triệu đồng, đã
bố trí TĐC cho 13.491 hộ dân. Bình quân mỗi năm thành phố đã GPMB khoảng
1.000 ha đất. Điển hình là việc GPMB các dự án thuộc 9 cụm công trình trọng điểm,
các dự án phục vụ Seagame 22, phục vụ Hội nghị APEC 2006; các dự án khu đô thị
mới: Linh Đàm, Trung Hòa – Nhân Chính, Ciputra, Việt Hưng, Nam Trung Yên. Khu
Liên hợp Thể thao quốc gia; các trục đường: Đường Phạm Hùng, Trần Duy Hưng,
Liễu Giai, Ngọc Khánh, đường Kim Liên – Ô Chợ Dừa, đường vành đai 1,2,3…các
cầu qua song Hồng; các nút giao thông: Ngã Tư Vọng, Ngã Tư Sở; hệ thống các công
viên: Đống Đa, Tuổi trẻ Thủ đô, Yên Sở; hệ thống sống trong nội thành; hạ tầng kỹ
thuật xung quanh Hồ Tây, hồ Trúc Bạch…;các khu công nghiệp tập trung: Sài Đồng,

Bắc Thăng Long, các cụm công nghiệp vừa và nhỏ, các khu nhà ở xuống cấp, các dự
án cấp thoát nước đô thị.
Nhiều dự án phức tạp, tồn đọng kéo dài đã được giải quyết dứt điểm: giải tỏa
“xóm liều” Thanh Nhàn, ao Thước Thợ, nút Voi phục – Cầu Giấy, nút giao thông
Ngã Tư Vọng, hồ điều hòa Yên Sở, bãi rác Nam Sơn, sân gôn Kim Nỗ…
Kết quả của công tác bồi thường, hỗ trợ tái đinh cư, giải phóng mật bằng của
Thành phố trong những năm qua đã góp phần quan trọng tạo môi trường hấp dẫn các
nhà đầu tư, thúc đẩy các thành phần kinh tế phát triển; giúp triển khai nhiều dự án lớn
của Quốc gia và Thành phố trên địa bàn, góp phần quan trọng vào thành tựu phát
triển toàn diện của Thành phố: Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) tăng bình quân
11,1%/năm, cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực, năm 2008 cơ cấu kinh tế
đạt: Dịch vụ chiếm 52,17%; công nghiệp, xây dựng 41,28%; nông, lâm, thủy sản
6,55%. Thành phố đã đầu tư xây dựng 4 khu công nghiệp tập trung, 16 khu công
nghiệp vừa và nhỏ, di chuyển 80 cơ sở sản xuất công nghiệp gây ô nhiễm ra khỏi nội
thành và các khu dân cư. Kim nghạch xuất khẩu tăng 15,4%/năm. Thu hút vốn đầu tư
Phạm Thành Luân
Bất động sản và kinh tế tài nguyên
23
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thị Hải Yến
trực tiếp nước ngoài (FDI), vốn hỗ trợ phát triển (ODA), vốn đầu tư của các Tổ chức
phi chính phủ (NGO) được trên 3 tỷ USD. Hà Nội trở thành điểm đến hấp dẫn, an
toàn đối với các nhà đầu tư và du khách quốc tế. Hệ thống kết cấu hạ tầng đô thị phát
triển theo hướng đồng bộ, hiện đại, đã hoàn thành nhiều tuyến đường, nút giao thông
quan trọng. Diện tích cây xanh bình quân đầu người năm 2005 đạt 5,3m
2
. Đang xây
dựng 40 khu đô thị mới, nhiều khu chung cư cao tầng hiện đại. Giải quyết lao động,
việc làm bình quân hàng năm cho khoảng 70.000 lao động.
Công tác GPMB đã đáp ứng tiến độ triển khai các dự án lớn của Nhà nước,
góp phần quan trọng trong hoạt động dã ngoại của Thành phố và cả nước diễn ra

trong 6 năm qua: Tổ chức thành công Seagame 22, Paragame 2, Asem 5, Hội nghị
các Thành phố lớn Châu Á thế kỷ 21 (ANMC 21)…Diện mạo của Thủ đô ngày một
thay đổi theo hướng văn minh, hiện đại – Thủ đô luôn giữ vững ổn định chính trị, trật
tự an toàn xã hội.
Trong thời gian vừa qua (sau 01/8/2008) Thành phố đã chủ động ban hành cơ
chế chính sách về GPMB. Tổ chức tập huấn, quán triệt trong đội ngũ cán bộ; tuyên
truyền trên song phát thanh và truyền hình Hà Nội, ban hành một số cơ chế dặc thù
để xử lý những vấn đề phức tạp của các dự án dở dang trong giai đoạn giao thời;
đồng thời tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của Thành ủy, Thường trực HĐND,
UBND, do đó, công tác GPMB đã có chuyển biến tích cực, hiệu quả: chỉ tính từ
01/8/2008 dến 31/12/2008, Thành phố hoàn thành GPMB 282 dự án, bàn giao1.538
ha đất, chi trả gần 3.000 tỷ đồng cho 49.000 hộ; đáp ứng tiến độ khởi công các dự án
trọng điểm như: Bảo tang lịch sử và công viên tượng đài hòa bình, khách sạn cao cấp
tại khu X3 Mễ Trì, trụ sở Bộ Tài nguyên và Môi trường, cầu Nhật Tân; giải quyết
khối lượng công việc rất lớn để thực hiện các dự án: mở rộng đường Láng – Hòa Lạc,
đường 32, đường 5 kéo dài, đường vành đai 3, cầu Vĩnh Tuy, cải tạo chung cư cũ 187
Thái Hà, B6, C7 Giảng Võ, I1,I2,I3 Thái Hà, chợ Hàng Da, chợ Mơ, chợ 19/12 và
nhiều công trình khác
2008 6 tháng năm 2009
Số lượng các dự án 75 115
Số hộ gia đình, cá nhân bị
thu hồi đất (hộ)
56.204 17.672
Tổng hợp số lượng dự án của Hà Nội trong năm 2008 và 6 tháng năm 2009
Phạm Thành Luân
Bất động sản và kinh tế tài nguyên
24
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thị Hải Yến

Khu tái định cư phục vụ giải phóng mặt bằng các hộ dân đang sống trong khu vực đã

được qui hoạch nút giao thông tại xã Mỹ Đình (Từ Liêm)
2.2.Yêu cầu nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ tái định cư và giải phóng mặt
bằng của Thành phố từ nay tới năm 2020
Hiện nay, trên địa bàn Thành phố Hà Nội hiện có hơn 1.000 dự án đầu tư (gấp
3 lần cùng kỳ năm trước) có yêu cầu GPMB với quy mô hơn 13.500 ha đất phải thu
hồi ( gấp 4,5 lần cùng kỳ năm trước), liên quan đến hơn 186.000 tổ chức, hộ gia đình,
cá nhân; dự kiến phải bố trí TĐC cho hơn 19.000 hộ. Năm nay là năm cận kề tới đại
lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long – Hà Nội, Thành phố đang triển khai hàng loạt
những trọng điểm hướng tới ngày đại lễ và nhiều dự án dân sinh bức xúc…Căn cứ
nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hộ Thủ đô từ nay đến 2020, dự kiến mỗi năm Thành
phố phải chuyển mục đích sử dụng đất khoảng trên 5.000 ha (năm 2009, UBND
Thành phố đã thông qua kế hoạch sử dụng đất 5.516 ha)
Do đó, công tác GPMB được xác định là một trong những nhiệm vụ trọng
tâm, thường xuyên, cấp bách và là nhiệm vụ hết sức khó khăn, phức tạp, nhạy cảm,
có nhiều vấn đề cần phải tập trung tháo gỡ. Để thực hiện tốt công tác GPMB cần phải
có sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt của cấp ủy, chính quyền các cấp, sự tham gia đồng
bộ của cả hệ thống chính trị, sự đồng thuận cao của nhân dân, phải tăng cường công
tác tuyên truyền, đảm bảo dân chủ, công bằng, công khai, đúng pháp luật. Đồng thời
phải xem xét, kiện toàn tổ chức làm công tác GPMB để tổ chức này có đủ năng lực,
điều kiện hoàn thành nhiệm vụ.
3.Đồng Nai
Phạm Thành Luân
Bất động sản và kinh tế tài nguyên
25
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Thị Hải Yến
3.1.Công tác xây dựng các quy trình bồi thường, hướng dẫn thực hiện công
tác bồi thường
-Hội đồng thẩm định tỉnh đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành Quyết định số
18/2009/QĐ-UBND ngày 24/3/2009 về sửa đổi một số điều của Quyết định số
10/2007/QĐ-UBND ngày 10/1/2007 về chính sách hỗ trợ và thường di dời khi Nhà

nước thu hồi đất.
-Hội đồng thẩm định tỉnh đã có văn bản và biểu mẫu hướng dẫn cho cấp huyện về
thủ tục hồ sơ theo đúng Quyết định 53/2008/QĐ-UBND ngày 24/9/2008 của UBND
tỉnh quy định về trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu
hồi đất.
- Hội đồng thẩm định tỉnh đã có Văn bản 600/STC-GCS ngày 31/03/2009 gửi các
huyện, thị, thành phố Biên Hòa để hướng dẫn thực hiện các chính sách hỗ trợ y tế,
giáo dục, giải quyết việc làm cho người bị thu hồi đất.
3.2.Kết quả thực hiện phương án bồi thường
-Trong 6 tháng đầu năm 2009 toàn tỉnh đã có 62 dự án được lập phương án
bồi thường tổng thể, tổng giá trị dự kiến bồi thường 2.255,37 tỷ đồng, dự kiến thu hồi
1.618 ha đất, với khoảng 3.270 hộ bị ảnh hưởng.
-Trong 6 tháng đầu năm 2009 toàn tỉnh đã thực hiện được 86 dự án, trong đó
+Tổng giá trị bồi thường 183,68 tỷ đồng.
+Tổng diện tích đất thu hồi 4.980.300 m
2
, trong đó dất thổ cư 162.819 m
2
, đất
nông nghiệp 3.357.501 m
2
.
+Tổng số hộ ảnh hưởng 5.506 hộ, trong đó có 1500 hộ giải tỏa trắng.

3.3.Công tác tái định cư
Phạm Thành Luân
Bất động sản và kinh tế tài nguyên