Sáng kiến kinh nghiệm 2008 2009 “ sử dụng trò chơi trong dạy học lịch sử 4 5

S¸ng kiÕn kinh nghiÖm 2008-2009
“ Sö dông trß ch¬i trong d¹y häc lÞch sö 4-5”
I- ĐẶT VẤN ĐỀ

Như chúng ta đã biết lịch sử là một trong những môn học quan
trọng ở bậc Tiểu học nhằm giúp học sinh có những hiểu biết đúng đắn,
những biểu tượng sinh động về lịch sử Việt Nam trong sự nghiệp xây
dựng đất nước và chống giặc ngoại xâm. Đồng thời giáo dục học sinh
lòng yêu nước, niềm tự hào về truyền thống anh hùng của dân tộc,
ngưỡng mộ và noi theo các tấm gương, các danh nhân các nhà khoa học
trong xây dựng và bảo vệ đất nước
Thực tế cho thấy rằng lịch sử là một môn khó dạy. Tuy học sinh
tiểu học chưa thể yêu cầu các em học lịch sử theo các triều đại và các
niên kỉ một cách có hệ thống như ở trường Trung học. Tuy nhiên để đạt
được những yêu cầu ở trên thì những tri thức về lịch sử được trình bày
thông qua tranh vẽ ảnh chụp các di tích khảo cổ, di tích lịch sử và những
truyền thuyết, những câu chuyện về những sự kiện, những nhân vật lịch
sử điển hình. Để dạy tốt các bài lịch sử, giáo viên còn gặp nhiều khó
khăn trong sử dụng các phương pháp dạy học, chủ yếu truyền thụ một
chiều, có thảo luận nhóm song chưa gây hứng thú học tập cho học sinh
nên giờ học lịch sử còn nặng nề, áp đặt. Để nâng cao chất lượng dạy học
lịch sử giáo viên cần sử dụng hợp lí các phương pháp dạy học khác nhau,
trong đó có sử dụng trò chơi là cần thiết. Phương pháp này phù hợp đặc
TrÇn ThÞ Thu HiÒn –Trêng TiÓu häc Vîng Léc 2

1


S¸ng kiÕn kinh nghiÖm 2008-2009
“ Sö dông trß ch¬i trong d¹y häc lÞch sö 4-5”
điểm tâm sinh lí của học sinh tiểu học,với định hướng đổi mới phương

pháp dạy học hiện nay ở tiểu học theo phương châm “Nhẹ nhàng hơn, tự
nhiên hơn, hiệu quả hơn ”
Để các giờ học lịch sử đạt hiệu quả hơn tôi xin đưa ra “Cách sử dụng
trò chơi trong dạy học lịch sử 4-5”mà tôi đã thể nghiệm trong dạy học
theo chương trình sách giáo khoa mới, nhằm phát huy tích cực nhận
thức, tạo hứng thú học tập cho học sinh. Qua trò chơi học sinh tiếp thu
kiến thức lịch sử một cách nhẹ nhàng, tự nhiên, giờ học sinh động hơn,
làm sống lại những sự kiện, nhân vật lịch sử, quá khứ anh hùng dân tộc
một cách tự nhiên, chân thực. Đồng thời các em biết và hiểu lịch sử sâu
sắc hơn, tránh sự gò bó, áp đặt trong lĩnh hội kiến thức lịch sử.

B- GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I- Thực trạng hiện nay ở các trường tiểu học
1 - Về giáo viên
- Rất ngại dạy lịch sử vì vốn kiến thức về phân môn lịch sử giáo
viên còn hạn chế.
- Chưa linh động sáng tạo trong giảng dạy và phối hợp các phương
pháp, chưa chịu tìm tòi, còn dựa nhiều vào sách giáo khoa và sách hướng
dẫn.
TrÇn ThÞ Thu HiÒn –Trêng TiÓu häc Vîng Léc 2

2


Sáng kiến kinh nghiệm 2008-2009
Sử dụng trò chơi trong dạy học lịch sử 4-5
- Gi hc din ra n iu vỡ giỏo viờn lm vic nhiu.
2 V hc sinh
- L vựng nụng thụn nờn t liu tham kho cũn ớt, thiu vn kin
thc nờn bi hc ch yu t cụ giỏo truyn th, hng dn.

- Khú ghi nh cỏc s kin.
- Tp trung nhiu cho Toỏn v Ting Vit.
II - Bin phỏp thc hin
S dng trũ chi trong dy hc lch s thc cht l cỏch thc giỏo
viờn t chc hot ng hc tp ca hc sinh, trong ú hc sinh lnh hi,
cng c khc sõu nhng kin thc cn thit nh tham gia tớch cc vo trũ
chi. Trong quỏ trỡnh dy hc giỏo viờn s dng trũ chi khỏc nhau tu
thuc vo mc ớch yờu cu tng bi hc.
1- Trũ chi úng vai :
õy hc sinh c úng vai cỏc nhõn vt trong bi hc v vn
dng vn kinh nghim ó cú ng x th hin phự hp tớnh cỏch nhõn
vt. Trũ chi úng vai cú th s dng i vi nhng bi hc cú nhiu li
thoi hoc nhng ni dung cú th xõy dng thnh kch bn. Vy giỏo
viờn phi chun b:
Li thoi trong bi hc sinh nm c.
Phõn vai cho mi hc sinh.
Sau khi nhn vai, hc sinh tin hnh chi sao cho cỏc vai phự hp
vi li thoi .
Trần Thị Thu Hiền Trờng Tiểu học Vợng Lộc 2

3


Sáng kiến kinh nghiệm 2008-2009
Sử dụng trò chơi trong dạy học lịch sử 4-5
Vớ d1: Bi 14: Cuc khỏng chin chng quõn xõm lc Mụng
Nguyờn
(Lch s lp 4 -Trang 40)
*Giỏo viờn cho hc sinh úng cỏc vai:
Vua Trn

Hng o Vng Trn Quc Tun

Thỏi s Trn Th

Cỏc bụ lóo.

*Cỏch chi: 1 hc sinh dn chuyn c t u n Chõu u v Chõu
.
-Hc sinh úng vai vua Trn hi Thỏi s Trn Th :
Nờn ỏnh hay nờn ho (ging lo lng).
-Hc sinh úng vai Thỏi s Trn Th :
u thn cha ri xung t, xin b h ng lo.(Ging cng
quyt)
-Hc sinh dn chuyn c li dn tip .
-Hc sinh úng vai vua Trn hi cỏc v bụ lóo:
Nờn ỏnh hay nờn ho.
-Hc sinh trong vai bụ lóo ng thanh tr li:
ỏnh
-Hc sinh dn chuyn c li dn tip .
-Hc sinh vai Hng o Vng Trn Quc Tun : c li Hch tng
s.Du cho trm thõn ny phi ngoi ni c, nghỡn xỏc ny gúi trong
da nga, ta cng vui lũng
Trần Thị Thu Hiền Trờng Tiểu học Vợng Lộc 2

4


S¸ng kiÕn kinh nghiÖm 2008-2009
“ Sö dông trß ch¬i trong d¹y häc lÞch sö 4-5”

-Học sinh dẫn chuyện đọc lời dẫn tiếp .
- Học sinh vai chiến sĩ hô to:
Sát thát
Qua trò chơi đóng vai, học sinh lĩnh hội kiến thức lịch sử hứng thú,
tự nhiên, sâu sắc hơn.
Ví dụ 2:

Bài 6:Quyết chí ra đi tìm đường cứu nước
(Lịch sử lớp 5-trang 14)

*Giáo viên cho học sinh đóng các vai
Anh Tư Lê
Nguyễn Tất Thành
Người dẫn chuyện
(Thông tin tìm hiểu vì sao Nguyễn Tất Thành muốn tìm con đường cứu
nước mới)
*Cách chơi :
Người dẫn :

Câu 1 của thông tin

Nguyễn Tất Thành : Anh Lê,anh có yêu nước không ?
Anh Lê:

Tất nhiên là có chứ (Giọng ngạc nhiên )

Nguyễn Tất Thành:

Anh có thể giữ bí mật được không

Anh Lê:

Có

Nguyễn Tất Thành :……….
Anh Lê:……………………
…………………………….
TrÇn ThÞ Thu HiÒn –Trêng TiÓu häc Vîng Léc 2

5


Sáng kiến kinh nghiệm 2008-2009
Sử dụng trò chơi trong dạy học lịch sử 4-5
Sau khi thụng tin c hc sinh theo dừi giỏo viờn nờu cõu hi 1 v 2
cho hc sinh tho lun: T bit c khú khn ca Nguyn Tt Thnh
khi d nh ra nc ngoi.
2- Trũ chi phúng viờn nhớ
õy hc sinh vo vai phúng viờn n phng vn tng nhõn vt
trong bi t ú rỳt ra c nhn xột chung.
Vớ d 3:

Bi 23: Thnh th th k XVI XVII
(Lch s lp 4-trang 57)

Khi tỡm hiu kinh ụ Thng Long. Giỏo viờn t chc cho hc sinh chi
trũ chi vi cỏc vai.
-Giỏo s Xanh Phụn-lụ
-Nh buụn ngi Anh
-Nh vn Phm ỡnh H

Phúng viờn phng vn ln lt cỏc nhõn vt v cm nhn ca h
kinh thnh Thng Long.
-Nh vn Phm ỡnh H: t kinh thnh (Thng Long)ngi nhiu,
nh ca san sỏt, thng hay cú ho hon .
-Nh buụn ngi Anh: Thnh Thng Long cú th so vi nhiu thnh
th Chõu, nhng li ụng dõn hn ..
Qua trũ chi hc sinh rỳt ra nhn xột chung v kin thc Thng Long
vo th k XVI XVII l mt trong nhng thnh th ni ting thi .

Trần Thị Thu Hiền Trờng Tiểu học Vợng Lộc 2

6


S¸ng kiÕn kinh nghiÖm 2008-2009
“ Sö dông trß ch¬i trong d¹y häc lÞch sö 4-5”
3- Trò chơi ô chữ:
Trò chơi ô chữ là trò chơi biến tấu từ trò chơi trong chương
trình“Chiếc nón kì diệu” chương trình đang thu hút đông đảo khán giả,
trong đó có học sinh Tiểu học. Trò chơi này phát huy được tính tích cực
nhận thức của học sinh. Học sinh buộc phải huy động vốn kiến thức, sự
hiểu biết và sư nhanh trí để tham gia trò chơi. Khi chơi, học sinh bị lôi
cuốn vào trò chơi bởi sự hấp dẫn, các em tưởng tượng mình như những
nhân vật đang được chơi trực tiếp trên truyền hình. Chính sự hấp dẫn đó
đã cuốn hút đông đảo học sinh tham gia. Ở trò chơi ô chữ, sự thi đấu của
học sinh diễn ra rất sôi nổi, số lượt người tham gia trò chơi nhiều, vì nếu
hết một lần quay mà học sinh này chưa trả lời được thì học sinh khác
phải nhanh chóng thay thế. Giáo viên có thể sử dụng trò chơi này nhằm
củng cố hoặc mở rộng kiến thức lịch sử cho học sinh.
Cách thức tiến hành: Mỗi tổ cử một đại diện tham gia trò chơi, cách

chơi giống như trò chơi “Chiếc nón kì diệu ”Ở vòng quay thứ nhất, tổ 1
dành quyền quay đến hết lượt. Nếu tổ 1 không trả lời được thì vòng quay
chuyển sang tổ 2. Mỗi lần trả lời đúng thì giáo viên cho một bông hoa
đỏ. Tổ nào có nhiều hoa nhất thì giành phần thắng .
Ví dụ4: Bài 5:“Chiến thắng Bạch Đằng do Ngô Quyền lãnh đạo
(Năm938)”
(Lịch sử 4 –trang 21 )
Giáo viên chuẩn bị ô chữ “Chiến thắng Bạch Đằng ”
TrÇn ThÞ Thu HiÒn –Trêng TiÓu häc Vîng Léc 2

7


S¸ng kiÕn kinh nghiÖm 2008-2009
“ Sö dông trß ch¬i trong d¹y häc lÞch sö 4-5”
kẻ 18 ô lên bảng .
Giáo viên nêu vấn đề: Ô chữ gồm 18 chữ cái, đây là một chiến thắng vẻ
vang mà nhân dân ta đã làm nên, chấm dứt hơn 1000 năm Bắc thuộc.
Lần quay thứ nhất giáo viên cho tổ 1 chơi ,nếu tổ 1 không trả lời được,
nhường quyền chơi cho tổ 2,…Tổ thắng cuộc là tổ dành được số điểm
cao nhất và giải đúng ô chữ .
Ví dụ 5:

Bài 24: Chiến thắng Điện Biên Phủ trên không
(Lịch sử 5- trang 51)

Giáo viên chuẩn bị ô chữ “Điện Biên Phủ trên không”
kẻ 20 ô lên bảng .
Giáo viên nêu vấn đề: Ô chữ gồm 20 chữ cái, đây là chiến thắng 12
ngày đêm cuối năm 1972 ở Hà Nội và các thành phố khác ở miền Bắc .

Lần quay thứ nhất giáo viên cho tổ 1 chơi , nếu tổ 1 không trả lời được,
nhường quyền chơi cho tổ 2,…Tổ thắng cuộc là tổ dành được nhiều bông
hoa đỏ nhất

và giải đúng ô chữ ở trên .

4- Trò chơi “Bảy sắc cầu vồng ”, “đi tìm sự kiện ”
Trò chơi biến từ trò chơi trong chương trình “Bảy sắc cầu
vồng”.Trò chơi này đòi hỏi học sinh huy động vốn kiến thức đã học để
xử lí, phân tích nhanh những thông tin mà giáo viên đưa ra để tìm ra câu
trả lời đúng, rèn luyện cho học sinh sự nhanh nhạy của tư duy qua đó học
sinh nhớ được các số liệu ,sự kiện, nhân vật lịch sử một cách chính xác

TrÇn ThÞ Thu HiÒn –Trêng TiÓu häc Vîng Léc 2

8


Sáng kiến kinh nghiệm 2008-2009
Sử dụng trò chơi trong dạy học lịch sử 4-5
v bn lõu. Loi trũ chi ny thng c s dng cỏc bi ụn tp hoc
cỏc bi cng c kin thc ca mt giai on lch s nht nh.
Cỏch thc s dng trũ chi:
Giỏo viờn - c mi t mt hc sinh i din tham gia trũ chi.
- cú th thay hỡnh thc bm chuụng bng cỏch gi tay (ai gi
tay nhanh thỡ ngi ú dnh quyn tr li).
- Chun b cỏc mc lch s, ng vi mi mc l cỏc s kin
hoc nhõn vt lch s tiờu biu.
Khi giỏo viờn nờu cỏc mc thi gian, hc sinh nhanh chúng xỏc nh
ỳng s kin hoc nhõn vt lich s ỳng vi mc ú (giỏo viờn nờu

nhanh dt khoỏt )
Vớ d 6: Bi 11: ễn tp: Hn 80 nm chng thc õn Phỏp xõm lc
v
ụ h (1958-1945)
(Lch s lp 5- trang 23 )
Giỏo viờn chun b cỏc mc thi gian xy ra s kin chớnh, mi t 1 i
din tham gia trũ chi.
Giỏo viờn nờu

Hc sinh

Ngy 1-9-1958

Thc dõn Phỏp xõm lc nc ta

Ngy 3-2-1930

ng cng sn Vit Nam ra i

Trần Thị Thu Hiền Trờng Tiểu học Vợng Lộc 2

9


Sáng kiến kinh nghiệm 2008-2009
Sử dụng trò chơi trong dạy học lịch sử 4-5

Ngy 12-9-1930

Ngy Xụ vit Ngh tnh

Ngy 19-8-1945

Cỏch mng Thỏng 8 thnh cụng
Bỏc H c bn tuyờn ngụn c lp

Ngy 2-9-1945

Nc Vit Nam dõn ch cng ho ra
i

..

..

Tng kt trũ chi, giỏo viờn biu dng, khen thng nhng cỏ nhõn
tr li ỳng, nhanh nht v tỡm c nhiu s kin nht.
5-Trũ chi hng dn viờn du lch
Hc sinh vo vai hng dn viờn gii thiu cho cỏc bn kin thc
bi hc thụng qua hỡnh nh, tranh v cú trong bi hoc su tm c. T
ú hc sinh nm li c ni dung bi hc.
Vớ d7:

Bi 1: Nc Vn Lang (S dng cụng ngh thụng tin)
(Lch s lp 4- trang 11)

Giỏo viờn chiu hỡnh 1: Hc sinh õy l lc Bc B, Trung B
ngy nay. Khong 700 nm trc cụng nguyờn, khu vc Sụng Hng,

Trần Thị Thu Hiền Trờng Tiểu học Vợng Lộc 2

10


S¸ng kiÕn kinh nghiÖm 2008-2009
“ Sö dông trß ch¬i trong d¹y häc lÞch sö 4-5”
Sông Mã và Sông Cả, nơi người lạc Việt sinh sống, nước Văn Lang ra
đời. Kinh đô đặt ở Phong Châu (Phú Thọ)
Giáo viên chiếu hình 2: Đứng đầu nhà nưôc có vua, gọi là Hùng
Vương. Lăng vua Hùng ở Phú Thọ.
Giáo viên chiếu hình 3,4,5: Đây là những đồ dùng như lưỡi cày, lưỡi
xéo muôi (bằng đồng )
Giáo viên chiếu hình 6,7,10: Đây là các hình vẽ trang trí trên trống
đồng
Trò chơi này thường tổ chức cuối giờ học hướng dẫn viên vừa chỉ vừa
thuyết minh. Cả lớp nhớ lại buổi đầu dựng nước của dân tộc ta. Đây
cùng chính là nhằm cũng cố bài học.
Phương pháp sử dụng trò chơi trên đây có thể áp dụng rộng rãi trong
quá trình dạy học lịch sử ở trường tiểu học. Tuy nhiên, để giúp học sinh
lĩnh hội, củng cố kiến thức một cách tích cực, chủ động, sáng tạo và để
nâng cao hiệu quả giờ học, việc tổ chức trò chơi cho học sinh phải được
tiến hành theo trình tự chặt chẽ, hợp lí.
IV - BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Qua thực tế nghiên cứu và giảng dạy tôi rút ra được:
-Sử dụng trò chơi trong dạy học lịch sử ở bậc Tiểu học là một
trong những biện pháp quan trọng nhằm hình thành cho học sinh những
biểu tượng về lịch sử Việt Nam một cách chính xác, sinh động, gây
TrÇn ThÞ Thu HiÒn –Trêng TiÓu häc Vîng Léc 2

11

Sáng kiến kinh nghiệm 2008-2009
Sử dụng trò chơi trong dạy học lịch sử 4-5
hng thỳ hc tp lch s cho hc sinh, gúp phn quan trng vo vic i
mi phng phỏp dy hc bc tiu hc theo hng tớch cc hoỏ hot
ng nhn thc ca ngi hc .
-Song giỏo viờn phi hiu mc ớch, yờu cu, ni dung ca bi hc
la chn trũ chi cho phự hp (vi nhng bi hc cú nhiu li thoi
gia cỏc nhõn vt lch s khỏc nhau cú th s dng trũ chi úng vai cũn
i vi nhng bi v mt giai on lch s, bi ụn tp cú th s dng trũ
chi ụ ch ) Sau khi la chn c trũ chi, giỏo viờn chun b nhng
phng tin cn thit phc v cho trũ chi, k hoch chi k c nhng
phn thng cho nhng ngi tham gia v ngi thng cuc.
-Giỏo viờn phi gii thiu trũ chi ngn gn hp dn, vui ti, dớ
dm cỏc em nm vngv hiu trũ chi, cỏch chi.
- trũ chi t kt qu tt, sau khi hng dn v gii thớch xong,
nờn cho hc sinh chi th vi ln, v nh vy cỏc em s nm vng cỏch
chi, cng cú th khi cho hc sinh chi th xong, giỏo viờn rỳt kinh
nghim v iu chnh mt vi yờu cu nu thy cn thit
-Trong khi hc sinh chi, giỏo viờn lm trng ti theo dừi din bin
trũ chi cú nhng nhn xột, ỏnh giỏ ỳng n, khỏch quan.
- trũ chi thc s sụi ng, hp dn cn s ng ng viờn, c v
ca tp th. iu quan trng nht l giỏo viờn phi chỳ ý c im la
tui cỏc em Hc m chi, chi m hc

Trần Thị Thu Hiền Trờng Tiểu học Vợng Lộc 2

12

Sáng kiến kinh nghiệm 2008-2009
Sử dụng trò chơi trong dạy học lịch sử 4-5

V- KT LUN
Trờn õy l mt phng phỏp m tụi ó ỏp dng vo thc t dy
hc trờn lp 5A-4B v thu c kt qu kh quan. Mt gi dy nh trờn
khụng khú v kin thc song cỏi khú õy l cỏch t chc, thi gian
chun b cho mt gi dy. Qua ỏp dng phng phỏp vo dy hc trong
lp hu nh em no cng tham gia, t giỏc xung phong, lp hc sụi ni,
hc sinh tip thu bi mt cỏch ch ng. Nay kt qu ch l bc u
song cha phi l cỏch dy hay nht nhng tụi cng mnh dn a ra
trỡnh by bn bố ng nghip tham kho Bờn cnh nhng cỏi c thỡ
khụng trỏnh nhng sai sút rt mong s gúp ý chõn thnh ca bn bố ng
nghip, s nhn xột b sung ca tp th hi ng khoa hc cỏc cp
sỏng kin ca tụi c hon chnh hn.
VI- KIN NGH XUT
V giỏo viờn: Phi t hc,t bi dng thờm kin thc v lch s
bn thõn cú th hiu sõu, trn vn vn cú liờn quan d dng trong
vic liờn kt cỏc kin thc.
V cm chuyờn mụn: L mt giỏo viờn Tiu hc tụi mong mun
cm chuyờn mụn, phũng tớch cc t chc chuyờn v phng phỏp
ging dy mụn t nhiờn xó hi cỏc lp núi chung t 1-5 chỳng tụi hc
Trần Thị Thu Hiền Trờng Tiểu học Vợng Lộc 2

13


Sáng kiến kinh nghiệm 2008-2009
Sử dụng trò chơi trong dạy học lịch sử 4-5

hi, ỳc rỳt kinh nghim nhm nõng cao hiu qu ca dy hc mụn t
nhiờn -xó hi.
Xin chõn thnh cm
n .
Ngy 21 thỏng 4 nm
2009

I- Đặt vấn đề

Nh chúng ta đã biết lịch sử là một trong những
môn học quan trọng ở bậc Tiểu học nhằm giúp học sinh
Trần Thị Thu Hiền Trờng Tiểu học Vợng Lộc 2

14


Sáng kiến kinh nghiệm 2008-2009
Sử dụng trò chơi trong dạy học lịch sử 4-5
có những hiểu biết đúng đắn, những biểu tợng sinh
động về lịch sử Việt Nam trong sự nghiệp xây dựng
đất nớc và chống giặc ngoại xâm. Đồng thời giáo dục học
sinh lòng yêu nớc, niềm tự hào về truyền thống anh hùng
của dân tộc, ngỡng mộ và noi theo các tấm gơng, các
danh nhân các nhà khoa học trong xây dựng và bảo vệ
đất nớc
Thực tế cho thấy rằng lịch sử là một môn khó dạy.
Tuy học sinh tiểu học cha thể yêu cầu các em học lịch sử
theo các triều đại và các niên kỉ một cách có hệ thống
nh ở trờng Trung học. Tuy nhiên để đạt đợc những yêu
cầu ở trên thì những tri thức về lịch sử đợc trình bày

thông qua tranh vẽ ảnh chụp các di tích khảo cổ, di tích
lịch sử và những truyền thuyết, những câu chuyện về
những sự kiện, những nhân vật lịch sử điển hình. Để
dạy tốt các bài lịch sử, giáo viên còn gặp nhiều khó khăn
trong sử dụng các phơng pháp dạy học, chủ yếu truyền
thụ một chiều, có thảo luận nhóm song cha gây hứng thú
học tập cho học sinh nên giờ học lịch sử còn nặng nề, áp
đặt. Để nâng cao chất lợng dạy học lịch sử giáo viên cần
sử dụng hợp lí các phơng pháp dạy học khác nhau, trong
đó có sử dụng trò chơi là cần thiết. Phơng pháp này phù
Trần Thị Thu Hiền Trờng Tiểu học Vợng Lộc 2

15


Sáng kiến kinh nghiệm 2008-2009
Sử dụng trò chơi trong dạy học lịch sử 4-5
hợp đặc điểm tâm sinh lí của học sinh tiểu học,với
định hớng đổi mới phơng pháp dạy học hiện nay ở tiểu
học theo phơng châm Nhẹ nhàng hơn, tự nhiên hơn,
hiệu quả hơn
Để các giờ học lịch sử đạt hiệu quả hơn tôi xin đa ra
Cách sử dụng trò chơi trong dạy học lịch sử 4-5mà
tôi đã thể nghiệm trong dạy học theo chơng trình sách
giáo khoa mới, nhằm phát huy tích cực nhận thức, tạo
hứng thú học tập cho học sinh. Qua trò chơi học sinh tiếp
thu kiến thức lịch sử một cách nhẹ nhàng, tự nhiên, giờ
học sinh động hơn, làm sống lại những sự kiện, nhân
vật lịch sử, quá khứ anh hùng dân tộc một cách tự nhiên,
chân thực. Đồng thời các em biết và hiểu lịch sử sâu

sắc hơn, tránh sự gò bó, áp đặt trong lĩnh hội kiến thức
lịch sử.

B- giải quyết vấn đề
I- Thực trạng hiện nay ở các trờng tiểu học
1 - Về giáo viên

Trần Thị Thu Hiền Trờng Tiểu học Vợng Lộc 2

16


Sáng kiến kinh nghiệm 2008-2009
Sử dụng trò chơi trong dạy học lịch sử 4-5
- Rất ngại dạy lịch sử vì vốn kiến thức về phân
môn lịch sử giáo viên còn hạn chế.
- Cha linh động sáng tạo trong giảng dạy và phối hợp
các phơng pháp, cha chịu tìm tòi, còn dựa nhiều vào
sách giáo khoa và sách hớng dẫn.
- Giờ học diễn ra đơn điệu vì giáo viên làm việc
nhiều.
2 Về học sinh
- Là vùng nông thôn nên t liệu tham khảo còn ít,
thiếu vốn kiến thức nên bài học chủ yếu từ

cô giáo

truyền thụ, hớng dẫn.
- Khó ghi nhớ các sự kiện.
- Tập trung nhiều cho Toán và Tiếng Việt.

II - Biện pháp thực hiện
Sử dụng trò chơi trong dạy học lịch sử thực chất là
cách thức giáo viên tổ chức hoạt động học tập của học
sinh, trong đó học sinh lĩnh hội, củng cố khắc sâu
những kiến thức cần thiết nh tham gia tích cực vào trò
chơi. Trong quá trình dạy học giáo viên sử dụng trò chơi
khác nhau tuỳ thuộc vào mục đích yêu cầu từng bài học.
1- Trò chơi đóng vai :

Trần Thị Thu Hiền Trờng Tiểu học Vợng Lộc 2

17


Sáng kiến kinh nghiệm 2008-2009
Sử dụng trò chơi trong dạy học lịch sử 4-5
ở đây học sinh đợc đóng vai các nhân vật trong
bài học và vận dụng vốn kinh nghiệm đã có để ứng xử
thể hiện phù hơp tính cách nhân vật. Trò chơi đóng vai
có thể sử dụng đối với những bài học có nhiều lời thoại
hoặc những nội dung có thể xây dựng thành kịch bản.
Vậy giáo viên phải chuẩn bị:
Lời thoại trong bài để học sinh nắm đợc.
Phân vai cho mỗi học sinh.
Sau khi nhận vai, học sinh tiến hành chơi sao cho
các vai phù hợp với lời thoại .
Ví dụ1: Bài 14: Cuộc kháng chiến chống quân
xâm lợc Mông Nguyên
(Lịch sử lớp 4 -Trang 40)
*Giáo viên cho học sinh đóng các vai:

Vua Trần

Hng Đạo Vơng Trần Quốc

Tuấn
Thái s Trần Thủ Độ

Các bô lão.

*Cách chơi: 1 học sinh dẫn chuyện đọc từ đầu đến
Châu Âu và Châu á .
-Học sinh đóng vai vua Trần hỏi Thái s Trần Thủ Độ:
Nên đánh hay nên hoà (giọng lo
lắng).
Trần Thị Thu Hiền Trờng Tiểu học Vợng Lộc 2

18


Sáng kiến kinh nghiệm 2008-2009
Sử dụng trò chơi trong dạy học lịch sử 4-5
-Học sinh đóng vai Thái s Trần Thủ Độ:
Đầu thần cha rơi xuống đất, xin bệ hạ đừng lo.
(Giọng cơng quyết)
-Học sinh dẫn chuyện đọc lời dẫn tiếp .
-Học sinh đóng vai vua Trần hỏi các vị bô lão:
Nên đánh hay nên hoà.
-Học sinh trong vai bô lão đồng thanh trả lời:
Đánh
-Học sinh dẫn chuyện đọc lời dẫn tiếp .

-Học sinh vai Hng Đạo Vơng Trần Quốc Tuấn : Đọc lời Hịch
tớng sĩ.Dẫu cho trăm thân này phơi ngoài nội cỏ,
nghìn xác này gói trong da ngựa, ta cũng vui lòng
-Học sinh dẫn chuyện đọc lời dẫn tiếp .
- Học sinh vai chiến sĩ hô to:
Sát thát
Qua trò chơi đóng vai, học sinh lĩnh hội kiến thức
lịch sử hứng thú, tự nhiên, sâu sắc hơn.
Ví dụ 2:

Bài 6:Quyết chí ra đi tìm đờng cứu

nớc
(Lịch sử lớp 5-trang 14)
*Giáo viên cho học sinh đóng các vai
Anh T Lê
Trần Thị Thu Hiền Trờng Tiểu học Vợng Lộc 2

19


Sáng kiến kinh nghiệm 2008-2009
Sử dụng trò chơi trong dạy học lịch sử 4-5
Nguyễn Tất Thành
Ngời dẫn chuyện
(Thông tin tìm hiểu vì sao Nguyễn Tất Thành muốn
tìm con đờng cứu nớc mới)
*Cách chơi :
Ngời dẫn :

Câu 1 của thông tin

Nguyễn Tất Thành : Anh Lê,anh có yêu nớc không ?
Anh Lê:

Tất nhiên là có chứ (Giọng ngạc nhiên

)
Nguyễn Tất Thành:
Anh Lê:

Anh có thể giữ bí mật đợc không
Có

Nguyễn Tất Thành :.
Anh Lê:
.
Sau khi thông tin đợc học sinh theo dõi giáo viên nêu câu
hỏi 1 và 2 cho học sinh thảo luận: Từ đố biết đợc khó
khăn của Nguyễn Tất Thành khi dự định ra nớc ngoài.
2- Trò chơi phóng viên nhí
ở đây học sinh vào vai phóng viên đến phỏng vấn
từng nhân vật trong bài từ đó rút ra đợc

nhận xét

chung.
Ví dụ 3:

Bài 23: Thành thị thế kỉ XVI XVII

Trần Thị Thu Hiền Trờng Tiểu học Vợng Lộc 2

20


Sáng kiến kinh nghiệm 2008-2009
Sử dụng trò chơi trong dạy học lịch sử 4-5
(Lịch sử lớp 4-trang 57)
Khi tìm hiểu kinh đô Thăng Long. Giáo viên tổ chức cho
học sinh chơi trò chơi với các vai.
-Giáo sĩ Xanh Phôn-lô
-Nhà buôn ngời Anh
-Nhà văn Phạm Đình Hổ
Phóng viên phỏng vấn lần lợt các nhân vật về cảm
nhận của họ kinh thành Thăng Long.
-Nhà văn Phạm Đình Hổ: Đất kinh thành (Thăng
Long)ngời nhiều, nhà cửa san sát, thờng hay có hoả hoạn
.
-Nhà buôn ngời Anh: Thành Thăng Long có thể so với
nhiều thành thị ở á Châu, nhng lại đông dân hơn ..
Qua trò chơi học sinh rút ra nhận xét chung về kiến
thức Thăng Long vào thế kỉ XVI XVII

là một trong

những thành thị nổi tiếng thời đố.
3- Trò chơi ô chữ:
Trò chơi ô chữ là trò chơi biến tấu từ trò chơi trong
chơng trìnhChiếc nón kì diệu chơng trình đang thu

hút đông đảo khán giả, trong đó có học sinh Tiểu học.
Trò chơi này phát huy đợc tính tích cực nhận thức của
Trần Thị Thu Hiền Trờng Tiểu học Vợng Lộc 2

21


Sáng kiến kinh nghiệm 2008-2009
Sử dụng trò chơi trong dạy học lịch sử 4-5
học sinh. Học sinh buộc phải huy động vốn kiến thức, sự
hiểu biết và s nhanh trí để tham gia trò chơi. Khi chơi,
học sinh bị lôi cuốn vào trò chơi bởi sự hấp dẫn, các em
tởng tợng mình nh những nhân vật đang đợc chơi trực
tiếp trên truyền hình. Chính sự hấp dẫn đó đã cuốn
hút đông đảo học sinh tham gia. ở trò chơi ô chữ, sự thi
đấu của học sinh diễn ra rất sôi nổi, số lợt ngời tham gia
trò chơi nhiều, vì nếu hết một lần quay mà học sinh
này cha trả lời đợc thì học sinh khác phải nhanh chóng
thay thế. Giáo viên có thể sử dụng trò chơi này nhằm
củng cố hoặc mở rộng kiến thức lịch sử cho học sinh.
Cách thức tiến hành: Mỗi tổ cử một đại diện tham gia
trò chơi, cách chơi giống nh trò chơi Chiếc nón kì diệu
ở vòng quay thứ nhất, tổ 1 dành quyền quay đến hết lợt. Nếu tổ 1 không trả lời đợc thì vòng quay chuyển
sang tổ 2. Mỗi lần trả lời đúng thì giáo viên cho một
bông hoa đỏ. Tổ nào có nhiều hoa nhất thì giành phần
thắng .
Ví dụ4: Bài 5:Chiến thắng Bạch Đằng do Ngô
Quyền lãnh đạo (Năm938)
(Lịch sử 4 trang 21 )
Giáo viên chuẩn bị ô chữ Chiến thắng Bạch Đằng

Trần Thị Thu Hiền Trờng Tiểu học Vợng Lộc 2

22


Sáng kiến kinh nghiệm 2008-2009
Sử dụng trò chơi trong dạy học lịch sử 4-5
kẻ 18 ô lên bảng .
Giáo viên nêu vấn đề: Ô chữ gồm 18 chữ cái, đây là
một chiến thắng vẻ vang mà nhân dân ta đã làm nên,
chấm dứt hơn 1000 năm Bắc thuộc.
Lần quay thứ nhất giáo viên cho tổ 1 chơi ,nếu tổ 1
không trả lời đợc, nhờng quyền chơi cho tổ 2,Tổ
thắng cuộc là tổ dành đợc số điểm cao nhất và giải
đúng ô chữ .
Ví dụ 5:

Bài 24: Chiến thắng Điện Biên Phủ

trên không
(Lịch sử 5- trang 51)
Giáo viên chuẩn bị ô chữ Điện Biên Phủ trên không
kẻ 20 ô lên bảng .
Giáo viên nêu vấn đề: Ô chữ gồm 20 chữ cái, đây là
chiến thắng 12 ngày đêm cuối năm 1972 ở Hà Nội và các
thành phố khác ở miền Bắc .
Lần quay thứ nhất giáo viên cho tổ 1 chơi , nếu tổ 1
không trả lời đợc, nhờng quyền chơi cho tổ 2,Tổ
thắng cuộc là tổ dành đợc nhiều bông hoa đỏ nhất

và

giải đúng ô chữ ở trên .
4- Trò chơi Bảy sắc cầu vồng , đi tìm sự
kiện
Trần Thị Thu Hiền Trờng Tiểu học Vợng Lộc 2

23


Sáng kiến kinh nghiệm 2008-2009
Sử dụng trò chơi trong dạy học lịch sử 4-5
Trò chơi biến từ trò chơi trong chơng trình Bảy
sắc cầu vồng.Trò chơi này đòi hỏi học sinh huy động
vốn kiến thức đã học để xử lí, phân tích nhanh những
thông tin mà giáo viên đa ra để tìm ra câu trả lời
đúng, rèn luyện cho học sinh sự nhanh nhạy của t duy
qua đó học sinh nhớ đợc các số liệu ,sự kiện, nhân vật
lịch sử một cách chính xác và bền lâu. Loại trò chơi này
thờng đợc sử dụng các bài ôn tập hoặc các bài củng cố
kiến thức của một giai đoạn lịch sử nhất định.
Cách thức sử dụng trò chơi:
Giáo viên - cử mỗi tổ một học sinh đại diện tham gia trò
chơi.
- có thể thay hình thức bấm chuông bằng cách
giơ tay (ai giơ tay nhanh thì ngời đó dành quyền trả
lời).
- Chuẩn bị các mốc lịch sử, ứng với mỗi mốc là
các sự kiện hoặc nhân vật lịch sử tiêu biểu.
Khi giáo viên nêu các mốc thời gian, học sinh nhanh chóng

xác định đúng sự kiện hoặc nhân vật lich sử đúng với
mốc đó (giáo viên nêu nhanh dứt khoát )
Ví dụ 6: Bài 11:

Ôn tập: Hơn 80 năm chống thực

đân Pháp xâm lợc và
Trần Thị Thu Hiền Trờng Tiểu học Vợng Lộc 2

24


Sáng kiến kinh nghiệm 2008-2009
Sử dụng trò chơi trong dạy học lịch sử 4-5
đô hộ (19581945)
(Lịch sử lớp 5- trang 23 )
Giáo viên chuẩn bị các mốc thời gian xảy ra sự kiện
chính, mỗi tổ 1 đại diện tham gia trò chơi.
Giáo viên nêu
Ngày 1-9-1958

Học sinh
Thực dân Pháp xâm lợc nớc
ta

Ngày 3-2-1930

Đảng cộng sản Việt Nam ra
đời

Ngày 12-9-1930

Ngày Xô viết Nghệ tĩnh

Ngày 19-8-1945

Cách mạng Tháng 8 thành
công
Bác Hồ đọc bản tuyên ngôn

Ngày 2-9-1945

độc lập
Nớc Việt Nam dân chủ cộng
hoà ra đời

Trần Thị Thu Hiền Trờng Tiểu học Vợng Lộc 2

25