Bài 1. Tôi đi học

THANH TỊNH


I/ Tìm hiểu chung :
1/ Tác giả :
- Thanh Tịnh ( 1911 -1988 ) tên thật là Trần Văn Ninh, đến năm 6 tuổi đổi tên là Trần Thanh
Tịnh, quê ở ngoại ô thành phố Huế.


- Ông vừa là nhà giáo,
nhà văn, nhà thơ có
sáng tác từ trước năm
1945 ; sáng tác của
ông toát lên vẻ đẹp
đằm thắm, tình cảm êm
dịu, trong trẻo.
- Ông được Nhà
nước truy tặng Giải
thưởng Hồ Chí Minh
về văn học nghệ thuật
năm 2007.


2/ Tác phẩm :
Truyện ngắn Tôi đi
học in trong tập Quê
mẹ, xuất bản 1941.

II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
1.Khởi nguồn nỗi nhớ và cảm nhận của
“Tôi” trên đường tới trường:
*Hiện tại

*Kỉ niệm:

-Thời gian:Một buổi
-Thời gian:Hàng
mai đầy sương thu và
năm cứ vào cuối
gió lạnh
thu
-Khung cảnh:
-Không gian:Con
+ Lá ngoài đường rụng
đường làng dài và hẹp
nhiều và trên không có
những đám mây bàng bạc Tương đồngLiên
+ Mấy em nhỏ rụt rè núp tưởng
dưới nón mẹ lần đầu tiên
Cảnh vậtTâm trạng


Kỉ niệm về buổi tựu
trường đầu tiên được
nhà văn diễn tả theo

trình tự như thế nào?


1. Tâm trạng của “Tôi” khi trên đường tới trường


Tâm trạng của “Tôi”
khi nhớ về kỉ niệm:
Náo nức, tưng bừng, rộn
rã

Tâm trạng của “Tôi” khi
trên đường tới trường
Con đường….quen đi lại lắm
lần…tự nhiên thấy lạ

Những cảm giác trong
Lòng tôi đang có sự thay đổi
sáng ấy nảy nở trong
lớn:Hôm nay tôi đi học
lòng tôi như mấy cánh
hoa mỉm cười giữa bầu
trời quang đãng
Dùng từ láy, hỉnh ảnh so
sánh đặc sắcTâm trạng xúc
động chân thành khi nhớ về
quá khứ


Những thay đổi trong suy nghĩ, hành động của cậu bé

trên đường tới trường
-Không lội sông, thả diều, ra đồng nô đùa
-Cảm thấy mình trang trọng và đứng đắn
-Hai quyển vở mới trên tay bắt đầu thấy nặng.Tôi bặm tay
ghì thật chặt…..Tôi xóc lên và nắm lại cẩn thận
-Muốn thử sức mình
-Có ngay ý nghĩ vừa non nớt vừa ngây thơ: Chắc chỉ người
thạo mới cầm nổi bút thước
-Ý nghĩ ấy thoáng qua trong trí tôi nhẹ nhàng như một làn
mây lướt ngang trên ngọn núi
Báo hiệu sự thay đổi trong nhận thức bản thân,
cậu tự thấy mình lớn lên, có ý thức trong việc học
hành


Phân tích giá trị nghệ thuật của
câu văn “ Ý nghĩ ấy thoáng
vănnhẹ
đã nhàng
sử dụng phép so
qua trong tâmCâu
trí tôi
hiện tượng vô
như một lànsánh
mâygiữa
lướt một
ngang
“Ý nghĩ ấy thoáng qua”
trênhình
ngọnlànúi”

với một hiện tượng hữu hình
đẹp đẽ là “ Một làn mây lướt
ngang ngọn núi” thể hiện sự
hồn nhiên trong sáng của cậu
bé trong kỉ niệm lần đầu tới
trường


Với những câu văn nhẹ nhàng, từ ngữ
gợi cảm, giàu hình ảnh, dòng hồi tưởng
được gợi lên hết sức tự nhiên với sự
liên tưởng giữa hiện tại và quá khứ. Từ
tâm trạng náo nức, tưng bừng rộn rã
tác giả nhớ lại cảm xúc, những hình
ảnh quen thuộc trên đường cùng mẹ tới
trường


2. Cảm nhận của “Tôi” lúc ở sân trường
a. Khung cảnh trước sân trường:
- Dày đặc cả người
- Người nào quần áo cũng sạch sẽ, gương mặt cũng
vui tươi sáng sủa
* Ngôi trường Mĩ Lí trong con mắt của “Tôi”
- Trước khi đi học
+ Là một nơi xa lạ
+ Cảm tưởng : Nhà trường cao ráo và sạch sẽ hơn các
nhà khác trong làng
- Hôm nay tôi đi học:Trông vừa xinh xắn vừa oai
nghiêm như cái đình làng Hòa Ấp

Phép so sánh
“Trường Mĩ Lí trông
vừa xinh xắn vừa oai
nghiêm như cái đình
làng Hòa Ấp” có ý
Hìng nghĩa
ảnh sogì?
sánh thể hiện cảm xúc thành
Kính trang nghiêm của cậu học trò nhỏ trước
Ngôi trường mới với nhiều điều thiêng liêng
hấp dẫn


b. Hình ảnh những cậu học trò nhỏ:
- Cũng như tôi, mấy cậu học trò mới bỡ ngỡ đứng nép
bên người thân
- Họ như con chim con đứng bên bờ tổ, nhìn quãng
đời cao rộng muốn bay, nhưng còn ngập ngừng e sợ.
Họ thèm vụngvà ao ước thầm được như những người
học trò cũ , biết lớp, biết thầy để khỏi phải rụt rè trong
cảnh lạ
 Miêu tả sinh động hình ảnh và tâm trạng các em
nhỏ lần đầu tới trường Thể hiện khát vọng bay cao
khám phá những chân trời tri thức mới của tuổi trẻ
trước cánh cửa trường học


c.Hình ảnh ông Đốc

• Đọc tên từng người
• Nhìn chúng tôi nói sẽ: “Thế là các em đã vào lớp
năm. Các em phải cố gáng họcđể thầy mẹ được vui
lòng và đẻ thầy dạy các em được sung sướng…”
• Nhìn chúng tôi với cặp mát hiền từ và cảm động
• Ông Đốc tươi cười nhẫn nại chờ chúng tôi
 Ông là người thầy nhân hậu từ tốn bao dung,
yêu thương con trẻ hết lòng
 Quí trọng, biết ơn thầy-Người đưa tri thức đến
cho thế hệ trẻ


d. Tâm trạng của “Tôi” khi xếp hàng
vào lớp
- Một hồi trống thúc vang dội cả lòng tôi….cảm thấy
mình chơ vơ là lúc này
- Trong lúc ông ta đọc tên từng người, tôi cảm thấy
như quả tim tôi ngừng đập. Tôi quên cả mẹ tôi đứng
sau tôi. Nghe gọi đến tên , tôi tự nhiên giật mình và
lúng túng
- Người tôi lúc ấy tự nhiên thấy nặng nề một cách lạ
- Dúi đầu vào lòng mẹ tôi nức nở khóc theo
 Sự chuyển biến tâm lí của nhân vật


“Tôi” đã cảm nhận sâu sắc về sự
lớn lao, thiêng liêng của ngôi
trường làng Mĩ Lí, trân trọng sự
ngưỡng mộ ân cần, bao dung của
ông Đốc. Đồng thời cũng nhận

thức về sự tự lập của bản thân trong
việc đến trường học tập


3.Cảm nhận của “Tôi” trong lớp học
- Thầy giáo trẻ: Tươi cười đón chúng tôi
- Mùi hương lạ xông lên
- Hình treo trên tường:Thấy lạ lạ, hay hay
- Nhìn bàn ghế, chỗ ngồi…tự nhiên lạm nhận là vật riêng của
mình
- Mấy người bạn tí hon ngồi bên tôi…lòng tôi vẫn không cảm
thấy xa lạ chút nào.Sự quyến luyến tự nhiên và bất ngờ quá
đến tôi cũng không dám tin có thật
- Nhìn theo cánh chim…..một kỉ niệm cũ sống lại
- Chăm chỉ nhìn thầy viết và lẩm nhẩm đánh vần đọc:Bài viết
tập: Tôi đi học


Những suy nghĩ, tình cảm trong
sáng của cậu bé cho thấy cậu là
người có tâm hồn yêu thiên nhiên,
yêu bạn bè trường lớp, trân trọng
việc học hành


III.Tổng kết:
I. Nội dung: Văn bản kể về một trang đời gần gũi mà
thiêng liêng, đó là kỉ niệm buổi tựu trường đầu tiên với
tâm trạng bỡ ngỡ, những cảm xúc mới mẻ, những ấn
tượng không quên về trường lớp, thầy cô và bạn bè

II. Nghệ thuật:
- Văn bản có sự kết hợp hài hòa giữa tự sự-trữ tìnhmiêu tả
- Bố cục chặt chẽ, tự nhiên theo dòng hồi tưởng, theo
trình tự đan xen giữa hiện tại và quá khứ
- Ngôn ngữ miêu tả tinh tế, giàu hình ảnh, giàu nhạc
điệu và chất thơ
III. Ghi nhớ: SGK