Thu thập bảo quản và vận chuyển mẫu bệnh phẩm nghi nhiễm Mers CoV

Hướng dẫn

THU THẬP, BẢO QUẢN
VÀ VẬN CHUYỂN MẪU BỆNH PHẨM
NGHI NHIỄM MERS-CoV

PTN các tác nhân virut liên quan đến bệnh truyền từ động vật sang người

Khoa Virut - Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương


MỤC ĐÍCH
-

Thu thập mẫu bệnh phẩm đảm bảo chất lượng
cho quá trình xét nghiệm.

-

Đảm bảo an toàn sinh học trong quá trình thu thập,
vận chuyển mẫu bệnh phẩm.


MERS-CoV
(Virut corona gây Hội chứng hô hấp vùng Trung Đông)

MERS-CoV:

-

Thuộc họ Coronaviridae, chi Betacoronavirus

Khác các coronavirus gây bệnh cho người đã được biết đến
Có hệ gen là RNA sợi đơn (+), kích thước 20-33 kb

Nguồn:

Nguồn:

/>
/>

Virut Corona vùng Trung đông, 2013
(vùng ORF)

Betacoronavirus bao gồm các chủng virut từ:

•

lạc đà (UAE) nhánh A

•

người (HCoV-OC43) nhánh A.

•

người (SARS-CoV)- nhánh B

•

người (MERS-CoV) – nhánh C

•

dơi: nhánh A,B,C, D.

Nguồn: Novel Betacoronavirus in Dromedaries of the Middle East, 2013, Emerging Infectious Desease, Volume 20, Number 4—
April 2014


Virut Corona vùngTrung đông, 2013
(gen S)

Betacoronavirus bao gồm các chủng virut từ:

•

lạc đà (UAE) – nhánh A

•

người (HCoV-OC43) nhánh A.

•

người (SARS-CoV) – nhánh B

•

người (MERS-CoV)- nhánh C

•

dơi : Nhánh B, C,D

Nguồn: Novel Betacoronavirus in Dromedaries of the Middle East, 2013, Emerging Infectious Desease, Volume 20, Number 4—
April 2014


ĐỊNH NGHĨA CA BỆNH

 Ca bệnh nghi ngờ: có các dấu hiệu sau:
- Sốt
và
- Viêm đường hô hấp từ nhẹ đến nặng (ho, khó thở, viêm phổi, suy hô hấp…)
và
- Yếu tố dịch tễ: trong vòng 14 ngày trước khi khởi phát

Ca bệnh xác định
Là trường hợp đã được PTN xét nghiệm khẳng định dương tính với MERS-CoV.


NỘI DUNG

A. THU THẬP MẪU BỆNH PHẨM

B. ĐÓNG GÓI, BẢO QUẢN VÀ VẬN CHUYỂN MẪU BỆNH PHẨM

C. AN TOÀN SINH HỌC TRONG QUÁ TRÌNH
THU THẬP MẪU

A. THU THẬP MẪU BỆNH PHẨM


CÁC LOẠI BỆNH PHẨM ĐƯỜNG HÔ HẤP

BỆNH PHẨM ĐƯỜNG HÔ HẤP TRÊN

+ Dịch họng
+ Dịch mũi
+ Dịch rửa mũi
+ Dịch tỵ hầu

BỆNH PHẨM ĐƯỜNG HÔ HẤP DƯỚI
+ Đờm
+ Dịch nội khí quản
+ Dịch phế nang
+ Dịch màng phổi

+ Tổ chức phổi
+ Tổ chức phế quản, phế nang


THU THẬP BỆNH PHẨM MERS-CoV


•
•
•


Bệnh phẩm đường hô hấp dưới (là bệnh phẩm đích):
Đờm.
Dịch nội khí quản, dịch phế nang, dịch màng phổi ...;
Tổ chức phổi, phế quản, phế nang (trường hợp có chỉ định).

Bệnh phẩm đường hô hấp trên chỉ thực hiện khi không thể thu thập được bệnh phẩm đường hô
hấp dưới.

•
•
•

Dịch tỵ hầu
Dịch rửa mũi họng.
Dịch hút tỵ hầu

&



Bệnh phẩm máu


THU THẬP BỆNH PHẨM MERS-CoV



Bệnh phẩm nghi nhiễm MERS-CoV phải được thu thập bởi các nhân viên y tế đã được tập huấn về an
toàn sinh học và được sự hỗ trợ của nhân viên bệnh viện.



Bệnh phẩm thu thập bao gồm ít nhất 2 mẫu bệnh phẩm gồm 01 mẫu bệnh phẩm đường hô hấp và 01
mẫu máu



Các bệnh phẩm thu thập tại đường hô hấp dưới được ghi nhận có nồng độ vi rút cao hơn bệnh phẩm
thu thập tại đường hô hấp trên và đảm bảo độ nhạy cao hơn cho chẩn đoán nhiễm MERS-CoV.


THỜI ĐIỂM THU THẬP BỆNH PHẨM

Bệnh phẩm đường hô hấp nên được thu thập tại thời điểm sớm nhất sau khi khởi phát (lý tưởng là trong vòng 7
ngày và trước khi sử dụng thuốc kháng vi rút).

Loại bệnh phẩm

Thời điểm thích hợp thu thập

Bệnh phẩm đường hô hấp dưới

Trong suốt giai đoạn bệnh nhân biểu hiện triệu chứng.

Bệnh phẩm đường hô hấp trên, mẫu đờm

Trong vòng 7 ngày sau khi khởi phát

Mẫu máu giai đoạn cấp

Cùng thời điểm bệnh phẩm hô hấp

Mẫu máu giai đoạn hồi phục

Ít nhât 3 tuần sau ngày khởi phát


THU THẬP MẪU BỆNH PHẨM

1. CHUẨN BỊ DỤNG CỤ

2. CHUẨN BỊ TRƯỚC KHI TIẾN HÀNH LẤY MẪU

3. LẤY MẪU BỆNH PHẨM
- Dịch nội khí quản

- Đờm
- Dịch tỵ hầu
- Dịch rửa mũi họng
- Máu toàn phần (tách huyết thanh)


1. CHUẨN BỊ DỤNG CỤ LẤY MẪU
1. Mẫu bệnh phẩm hô hấp:

-

Ống ly tâm 15 ml chứa 3ml môi trường vận chuyển virut
Dịch nội khí quản / phế nang / màng phổi: vật dụng y tế chuyên dụng

Bệnh phẩm đờm: cốc nhựa đựng đờm
Dịch tỵ hầu: tăm bông cán mềm vô trùng
Dịch rửa mũi họng: nước muối sinh lí, cốc nhựa

2. Mẫu bệnh phẩm máu:

-

Bơm tiêm 5ml vô trùng
Tuýp lấy máu không có chất chống đông
Dây garo, bông, cồn…

3. Đóng gói bệnh phẩm:

-

Hộp nhựa có nắp vặn kín
Bình lạnh bảo quản mẫu, thùng vận chuyển mẫu

4. Trang phục bảo hộ cá nhân (khẩu trang N95)

5. Dụng cụ / vật dụng cần thiết khác


THU THẬP MẪU BỆNH PHẨM ĐƯỜNG HÔ HẤP

Hạn sử dụng, thể tích môi trường
của tuýp môi trường vận chuyển

DỤNG CỤ LẤY MÁU

Tuýp máu không có chất chống đông


BẢO QUẢN VÀ VẬN CHUYỂN MẪU

TRANG PHỤC BẢO HỘ CÁ NHÂN



2. CHUẨN BỊ TRƯỚC KHI TIẾN HÀNH LẤY MẪU



TRANG PHỤC BẢO HỘ CÁ NHÂN: mặc đầy đủ trang phục bảo hộ: mũ, khẩu trang, kính, áo,
quần, bao giầy, găng tay



PHIẾU YÊU CẦU XÉT NGHIỆM: điền đầy đủ thông tin của bệnh nhân và mẫu bệnh phẩm thu thập



TUÝP MÔI TRƯỜNG VẬN CHUYỂN VIRUT



TUÝP CHỨA MÁU
Ghi thông tin của bệnh nhân:

Họ và tên
Năm sinh
Ngày lấy mẫu.


CÁCH THU THẬP MẪU BỆNH PHẨM


DỊCH NỘI KHÍ QUẢN
- Bệnh nhân khi đang thở máy, đã được đặt nội khí quản. Dùng 1 ống hút dịch, đặt theo đường nội khí
quản và hút khoảng 1ml dịch theo đường ống đã đặt.

- Chuyển dịch NKQ vào tuýp chứa môi trường vận chuyển.

- Yêu cầu sự hỗ trợ của bác sĩ và y tá bệnh viện.


MẪU BỆNH PHẨM ĐỜM

•

Yêu cầu bệnh nhân súc miệng bằng nước muối sinh lý sau đó khạc đờm vào dụng
cụ chưá (cốc nhựa vô trùng).

•

Sử dụng pipet nhựa đề chuyển
bệnh

phẩm

vào

trường vận chuyển.

tuýp

môi


DỊCH TỴ HẦU

-

Đưa tăm bông vào mũi theo hướng song song với vòm miệng tới khoang mũi họng, khoảng cách đưa vào
khoảng từ cánh mũi tới nắp tai.

-

Giữ ở đó vài giây, xoay một vòng rồi nhẹ nhàng rút tăm bông ra


Chuyển tăm bông vào tuýp môi
trường vận chuyển, bẻ phần que
thừa.

Vặn chặt nắp tuýp.


DỊCH RỬA MŨI HỌNG

- Bơm 10 ml nước muối sinh lý vào một bên mũi, đề nghị bệnh nhân không nuốt.
- Thu dịch rửa vào cốc nhựa.
- Chuyển ~2ml dịch rửa vào tuýp môi trường vận chuyển.