sáng kiến một số hình thức giúp giáo viên làm tốt công tác chủ nhiệm lớp đạt hiệu quả

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

MÔ TẢ SÁNG KIẾN
Mã số:…………………………………………………………………
1. Tên sáng kiến: “Một số hình thức giúp giáo viên làm tốt công tác
chủ nhiệm lớp đạt hiệu quả”
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Công tác chủ nhiệm
3. Mô tả bản chất của sáng kiến
3.1. Tình trạng giải pháp đã biết
Giáo viên chủ nhiệm ở tiểu học có một vị trí vô cùng quan trọng trong
việc hình thành cho học sinh những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và
lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng sống cơ bản để học
sinh tiếp tục học lên các lớp trên;
Ngoài việc tổ chức, hướng dẫn các hoạt động học tập của học sinh xuyên
suốt 7 buổi/ tuần, giáo viên chủ nhiệm lớp còn phải thường xuyên theo dõi các
hoạt động trong giờ chơi, trong các buổi sinh hoạt giao lưu tập thể,.. và cả hoạt
động học tập ở nhà của học sinh. Vì vậy công việc của một giáo viên chủ nhiệm
lớp ở tiểu học là rất nặng nề, rất vất vả và vô cùng phức tạp;
Ở đầu mỗi năm học, ở cùng một trường học cùng một khối lớp, chất
lượng học tập của học sinh cũng tương đương nhau. Nhưng tại sao đến cuối
năm, chất lượng học tập và hạnh kiểm của học sinh lớp này lại vượt trội hẳn so
với các lớp khác; sĩ số của lớp này duy trì 100% nhưng ở những lớp khác lại có


tới 1,2 học sinh bỏ học, thậm chí có những em ở nhà nhưng không thể vận động
đi học trở lại được. Mặc khác, tuy giáo viên chủ nhiệm ở tiểu học dạy được tất
cả các lớp (từ lớp 1 đến lớp 5) nhưng trong thực tế không phải giáo viên nào
cũng theo học sinh của mình từ lớp này lên lớp khác. Nếu như giáo viên lớp
dưới làm tôt công tác chủ nhiệm, xây dựng tốt nề nếp lớp học, rèn luyện cho học

sinh phương pháp tự học và nhiều kĩ năng sống cơ bản khác nhưng lên lớp trên
giáo viên chủ nhiệm không duy trì, không phát huy thì nề nếp học tập chắc chắn
sẽ khác. Do vậy công tác chủ nhiệm phải được thực hiện đồng bộ xuyên suốt từ
lớp dưới lên lớp trên;
Trước đây bản thân cũng đưa ra một số hình thức để giúp cho công tác
chủ nhiệm của mình tốt hơn đồng thời cũng đưa chất lượng giáo dục của lớp
được nâng cao nhưng kết quả vẫn chưa đạt như mong muốn. Tuy nhiên các hình
thức đó vẫn có những ưu điểm và hạn chế như sau:
Ưu điểm
- Xây dựng phẩm chất đạo đức tốt đẹp cho học sinh;
- Giúp học sinh phát triển toàn diện về: đạo đức – trí tuệ – thẫm mĩ;
- Hình thành được hứng thú học tập cho học sinh.
Hạn chế
- Giáo viên: Một số giáo viên chưa quan tâm hết lòng với công tác chủ
nhiệm, chỉ chú trọng đến việc dạy làm sao cho các em nắm được kiến thức để
các em thi đạt kết quả cao. Chưa linh hoạt, chưa biết cách sáng tạo trong công
việc và chưa hiểu biết sâu sắc học sinh trong lớp chủ nhiệm của mình;


- Học sinh: Một số học sinh là con gia đình lao động nghèo không có việc
làm ổn định, lo bươn chải để kiếm sống nên việc quan tâm của cha mẹ đối với
con cái bị hạn chế. Cũng có những học sinh là con của gia đình khá giả nhưng
chưa có nền nếp và thói quen tốt trong gia đình. Họ phó mặc con cái cho nhà
trường, cho giáo viên giáo dục. Nên học sinh chưa thực hiện đồng bộ những yêu
cầu đặt ra; Tập thể lớp chưa thật sự là một khối thống nhất cao trong học tập
cũng như trong tự quản; các cán bộ lớp chưa hăng hái, tích cực với vai trò của
mình.
3.2. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận là sáng kiến
3.2.1. Mục đích của giải pháp
- Đề tài nhằm củng cố kinh nghiệm làm công tác chủ nhiệm cho bản

thân. Giúp các em hình thành và phát triển tốt về cả đức – trí - thể - mĩ. Biết tự
quản, đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau để học tập và rèn luyện đạo đức tốt;
- Nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ trọng tâm của nhà trường là “Dạy tốt-học
tốt”;
- Rèn nề nếp tốt cũng góp phần nâng cao chất lượng dạy và học trong nhà
trường.
3.2.2. Nội dung giải pháp
Những điểm khác biệt, tính mới của giải pháp
Khi được phân công làm công tác chủ nhiệm, phải làm sao để học sinh
yếu, học sinh ít chịu học tập lại chăm chỉ cần cù chịu khó học tập hơn, học sinh
có hoàn cảnh khó khăn biết phấn đấu vượt khó, duy trì việc học tập của mình…
Đó là công việc hết sức cần thiết và cũng là một trong những mục tiêu, yêu cầu


đầu tiên đối với công tác chủ nhiệm. Qua đề tài này cũng góp phần không nhỏ
trong việc xây dựng “Trường học thân thiện - Học sinh tích cực” mà ngành đã
phát động trong các năm học vừa qua. Muốn vậy thì đòi hỏi người GVCN phải
xây dựng được một tổ chức lớp học thân thiện, tích cực;
Điểm mới là Ban giám hiệu là người xây dựng kế hoạch, tổ chức thực
hiện một cách triệt để giữa các GVCN trong toàn trường. Mặc dù trong thời gian
qua công tác này có sự chỉ đạo của các cấp lãnh đạo ngành cùng với sự lãnh và
chỉ đạo của đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý giáo dục. Song năng lực của
đội ngũ giáo viên được phân công làm công tác chủ nhiệm không đồng đều, một
số giáo viên chưa toàn tâm toàn ý phục vụ sự nghiệp giáo dục, chưa có sự nổ lực
trong công tác chủ nhiệm. Cần phải có sự ủng hộ, chỉ bảo của BGH nhà trường,
sự kết hợp của đồng nghiệp, PHHS và thậm chí nhờ cả “tình báo” của các lớp
khác.
Cách thức thực hiện, các bước thực hiện của giải pháp
Để làm tốt công tác chủ nhiệm của một lớp thì người giáo viên cần tập
trung vào một số công việc sau:

- Xây dựng kế hoạch chủ nhiệm
+ Đầu tiên ngay từ khi nhận lớp, tôi đã bắt tay vào xây dựng một kế
hoạch chủ nhiệm từ khái quát đến cụ thể chi tiết. Kế hoạch này ngoài việc căn
cứ vào kế hoạch của nhà trường, phải dựa vào tình hình thực tế của lớp, xây
dựng kế hoạch cả năm, kế hoạch học kỳ, tháng, tuần dựa trên những kinh
nghiệm của đồng nghiệp, của bản thân đã trải qua. Có được kế hoạch thì tôi đi
vào chỉ đạo học sinh thực hiện theo kế hoạch đã định. Trước hết phải chọn


những học sinh có năng lực làm ban cán sự lớp. Đội ngũ này sẽ giúp giáo viên
động viên, đôn đốc, kịp thời uốn nắn, kiểm tra đối tượng học sinh. Sau mỗi đợt
công tác, giáo viên tổng kết lại cả quá trình và rút ra cho mình bài học kinh
nghiệm. Từ đó biết được ưu, khuyết điểm của lớp để khắc phục và đưa ra hướng
hoạt động mới. Những vấn đề trong hướng dẫn lớp hoạt động, giáo viên ghi vào
sổ chủ nhiệm những gì mình theo dõi được ở học sinh. Từ đó đánh giá và giáo
dục học sinh tốt hơn;
+ Sau đó phân loại học sinh, dự kiến kế hoạch tổ chức giáo dục tập thể và
cá nhân, từng nhóm học sinh và đặc biệt chú ý đến tâm lí lứa tuổi để áp dụng
vào thực tế của lớp mình.
- Nắm vững gia cảnh, đặc điểm của từng học sinh và gia đình học sinh
+ Tìm hiểu về hoàn cảnh sống của từng em, về nề nếp, sự quan tâm của
từng thành viên trong gia đình,… Làm công việc này sẽ giúp GVCN biết được
nguyên nhân, những yếu tố tích cực hoặc tiêu cực, những thuận lợi hay khó khăn
đang tác động đến từng học sinh. Qua đó biết được phương pháp giáo dục con
cái của bố mẹ để có thể tham mưu, tư vấn và lựa chọn phương pháp giáo dục
của mình cho phù hợp;
+ Tìm hiểu những đặc điểm về thể chất, tâm sinh lý, tính cách và hành vi
đạo đức của từng học sinh. Như Bác Hồ đã dạy:
“Hiền dữ phải đâu là tính sẵn
Phần nhiều do giáo dục mà nên”

Người GVCN chính là nhà tâm lý học về vấn đề này, phải nắm được đặc
điểm rất riêng của từng em, thường xuyên quan tâm, thông cảm, giúp đỡ, động


viên, coi các em như là người em, người con,… luôn luôn gần gũi, hoà đồng
cùng các em. Nắm vững đặc điểm tâm sinh lý của các em, giúp người GVCN
lựa chọn những biện pháp ứng xử sư phạm phù hợp nhằm khơi dậy và phát huy
được mặt mạnh sẵn có ở mỗi em. Xây dựng cho từng em có một tâm hồn, tình
cảm phong phú, trong sáng, cao cả, có năng lực và sức khoẻ dồi dào.
- Bồi dưỡng năng lực tự quản cho ban cán sự lớp
+ Giáo viên cần phải có kế hoạch xây dựng một tập thể đoàn kết, nhất trí,
biết tự quản lý các công việc của một tập thể lớp gồm các thành viên: một lớp
trưởng phụ trách chung được tập thể lớp bầu ngay đầu năm học; lớp phó phụ
trách văn thể mĩ, lớp phó phụ trách học tập, lớp phó phụ trách lao động. Trong
lớp chia học sinh thành các tổ, mỗi tổ có một tổ trưởng và một tổ phó, mỗi tổ có
thể chia thành các nhóm học tập và có nhóm trưởng điều khiển nhóm. Tổ
trưởng, nhóm trưởng đều có sổ sách theo dõi mọi hoạt động của tổ, nhóm mình;
+ Xếp chỗ ngồi một em khá, giỏi ngồi cùng học sinh trung bình và yếu để
các em khá giỏi giúp đỡ bạn, chia sẻ với bạn các câu hỏi, bài tập khó. Các tổ
trưởng phải theo dõi trong tổ của mình ai nói chuyện riêng, không làm bài tập,
không học bài cũ, đi học muộn, nghỉ học không có phép... bạn nào hằng
ngày chăm phát biểu xây dựng bài. Cuối tuần thống kê tuyên dương những em
có ý thức tốt, em nào mắc phải khuyết điểm tự đứng dậy nhận lỗi trước lớp và
giáo viên chủ nhiệm. Đây là một việc làm mang tính giáo dục, các em tự biết
nhận lỗi, tự nhận ra khuyết điểm của mình. Qua những việc làm như vậy, tôi
thấy các em tiến bộ rõ rệt. Theo tôi nghĩ, nhiều lúc nghiêm túc quá sẽ dẫn đến
không khí căng thẳng trong giờ học. Trong khi học bài nếu học sinh phát biểu tôi


luôn chú ý động viên dù trả lời không đúng hoặc đúng ít để tạo cho lớp mình có

một phong trào học tập hăng say và sôi động.
- Phối hợp với giáo viên Tổng phụ trách Đội
+ Giáo viên phải thường xuyên quan tâm đến công tác Đội, có kế hoạch
kết hợp chặt chẽ với Tổng Phụ trách Đội để tạo điều kiện cho các em hoạt động
tập thể. Giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh cách sinh hoạt theo tuần, tháng.
Bình chọn cá nhân tiêu biểu qua hàng tuần, hàng tháng, qua đó mà học sinh ham
thích tham gia vào các hoạt động của nhà trường hơn. Nội dung các hoạt động
này chủ yếu tập trung vào việc tổ chức cho học sinh chơi các trò chơi dân gian,
trò chơi tập thể, văn nghệ, múa hát cộng đồng, thi đố vui để học, Rung chuông
vàng, Hội khỏe Phù Đổng, sinh hoạt Sao... kết hợp tăng cường chú trọng việc
tích hợp rèn luyện, giáo dục các chuẩn mực đạo đức, kĩ năng sống, nhận thức xã
hội cho học sinh. Thông qua các hoạt động này giúp học sinh giảm bớt mệt mỏi,
căng thẳng cho học sinh do hằng ngày các em phải tiếp thu một khối lượng kiến
thức lớn khi đến trường;
+ Giáo viên còn phối hợp với Tổng phụ trách Đội thực hiện một số phong
trào nhằm giúp các em đi học đầy đủ như: phong trào giúp bạn vượt khó, phong
trào cùng nhau đi học, phong trào cùng bạn học giỏi, giúp đỡ gia đình chính
sách, gia đình khó khăn, ... vận động học sinh tích cực tham gia để giúp học sinh
có ý thức và thái độ tốt hơn trong học tập.
- Phối hợp với giáo viên chủ nhiệm các lớp cùng khối


Để làm tốt công tác chủ nhiệm lớp tôi không thể không nói tới sự phối
hợp của các giáo viên chủ nhiệm khác cùng khối trong nhà trường. Phối hợp với
tinh thần trách nhiệm để cùng nhau giáo dục học sinh. Mỗi tháng các giáo viên
trong tổ cùng nhau sinh hoạt định kì 2 lần nhằm trao đổi với nhau về tình hình
lớp chủ nhiệm của mình, về những kinh nghiệm thành công hoặc thất bại, sáng
kiến được chọn lọc trong quá trình thực thi công tác chủ nhiệm của bản thân với
đồng nghiệp để cùng chia sẻ, giúp đỡ lẫn nhau, tạo môi trường đồng cảm, đồng
trách nhiệm đối với thế hệ trẻ.

-Phối hợp với các giáo viên bộ môn
Bằng việc theo dõi thường xuyên những hoạt động, những kết quả học tập
của các em để có cách sửa chữa, uốn nắn kịp thời. Đây cũng là con đường gần
gũi nhất để giáo viên chủ nhiệm nhanh chóng hiểu biết các em, nắm bắt các em.
Các hoạt động phối hợp như: dự giờ thăm lớp để thăm dó ý kiến thái độ hứng
thú học tập ở các bộ môn, phát hiện những khó khăn của các em trong học tập.
Trao đổi với các giáo viên bộ môn về những khó khăn của các em mà mình tìm
hiểu được để có cách động viên, giúp đỡ các em cũng như phản ánh của giáo
viên bộ môn về những nguyện vọng của các em khi học tập.
- Phối hợp với Ban giám hiệu nhà trường
Giáo viên chủ nhiệm là người thừa lệnh hiệu trưởng thay mặt nhà trường
để tổ chức quản lý, giáo dục học sinh một lớp. Để có kế hoạch của mình thì giáo
viên chủ nhiệm phải nắm được kế hoạch giáo dục của nhà trường. Thường
xuyên báo cáo tình hình lớp, kết quả giáo dục, ý chí, nguyện vọng của học sinh
lớp mình với Ban giám hiệu. Đề nghị tuyên dương, khen thưởng những cá nhân


tiêu biểu có thành tích tốt trong học tập.
- Phối hợp với phụ huynh học sinh
+ Họp phụ huynh học sinh: Giáo viên tiến hành vào đầu năm học, sau
học kì I và cuối năm để thông báo kết quả, kế hoạch giáo dục của lớp, của
trường, tình hình học tập rèn luyện của từng học sinh; bàn bạc các biện pháp
phối hợp giữa nhà trường và gia đình. Đây là một trong những nội dung quan
trọng tạo uy tín của giáo viên đối với các bậc phụ huynh do vậy giáo viên phải
chuẩn bị chu đáo nội dung, năng lực tổ chức, biết phối hợp với ban chi hội phụ
huynh để thu hút được sự đồng tình nhất trí cao trong các phong trào của lớp,
của trường;
+ Liên kết với gia đình, với hội cha mẹ học sinh trong mọi hoạt động. Hội
cha mẹ học sinh chính là nơi giáo viên dễ dàng nhận rõ hoàn cảnh gia đình của
từng em. Qua hội này giúp giáo viên trong nhiều việc, giáo viên có điều kiện gửi

gắm những tâm tư, tình cảm của mình đến từng phụ huynh học sinh và nắm bắt
hoàn cảnh thực tế gia đình, địa phương nơi các em đang sống. Nội dung liên kết
giữa giáo viên với gia đình, hội phụ huynh có thể là: Có kế hoạch thông báo
định kì cho gia đình học sinh biết kết quả học tập, lao động, tu dưỡng, rèn luyện,
… của con em họ và ngược lại, thông qua sổ liên lạc hay họp phụ huynh theo
định kì. Giáo viên có thể tiến hành thăm hỏi gia đình học sinh qua việc mời cha
mẹ học sinh đến trao đổi để bàn biện pháp giáo dục con. Ngoài ra giáo viên có
thể trao đổi thư từ, thông báo, điện thoại,… để tham mưu, phối hợp với cha mẹ
các em.
- Tổ chức tốt giờ sinh hoạt lớp


+ Giờ sinh hoạt lớp được cô trò tôi sử dụng rất triệt để, chia làm hai nội
dung. Nội dung một là “Sơ kết tuần và phương hướng tuần sau” do lớp trưởng
dẫn chương trình. Trước hết nhóm trực tuần nêu kết quả theo dõi, các bạn khác
nghe nhận xét, đánh giá, tranh luận để đi đến thống nhất số điểm của từng cá
nhân. Các cán sự phụ trách các mảng nêu ý kiến, lớp trưởng tổng hợp điểm, xếp
thứ tự và nêu phương hướng tuần tới. Sau đó là nhận xét, khen, nhắc nhở của cô
chủ nhiệm với lớp. Nội dung hai là “Thư giãn” có thể thực hiện ở trong lớp hoặc
ngoài trời tuỳ theo hình thức vui chơi do nhóm trực tuần đưa ra;
+ Chỉ sau vài tuần áp dụng, tôi thấy các em dần dần đi vào nề nếp và thực
hiện tốt, bởi nếu không làm công bằng sẽ bị phản đối ngay. Giờ sinh hoạt lớp
không bị coi là giờ “cô giáo hát” mà được các em đón nhận là một giờ “gay gắt”
nhất và cũng “thoải mái” nhất. Đặt ra yêu cầu, mỗi lần một bạn trong nhóm trực
tuần nêu nhận xét. Làm như thế thì một số học sinh vốn rụt rè, ít nói trước đám
đông trở nên mạnh dạn hơn. Mặc khác việc tổ chức phần thư giãn khiến cho các
em nhanh nhẹn, chủ động hơn. Đồng thời thông qua các trò chơi tập thể, các em
được gắn kết với nhau và khơi dậy các kĩ năng sống của học sinh.
- Phối hợp với các lực lượng xã hội khác
Ngoài ra giáo viên chủ nhiệm còn phải liên kết với chính quyền địa

phương như tổ nhân dân tự quản nơi gia đình các em sinh sống để nắm được
tình hình học tập, các hoạt động vui chơi ở nhà của các em. Nội dung liên kết có
thể là:
+ Thực hiện việc giữ trật tự an ninh ở địa phương;


+ Tổ chức vui chơi vào các ngày lễ như: Tết, Tết Thiếu nhi, Tết Trung thu,
…;
Các tổ chức ngoài nhà trường có vai trò rất quan trọng trong việc hình
thành nhân cách cho học sinh, bằng các công tác khéo léo “nghiệp vụ sư phạm”
của mình, người giáo viên phải biết dựa vào hoàn cảnh từng địa phương mà có
cách phối hợp, tác động một cách hợp lí nhất;
Như vậy để “chăm sóc” tốt học sinh của mình, giáo viên luôn cần sự ủng
hộ, chỉ bảo của Ban giám hiệu nhà trường, sự kết hợp của đồng nghiệp, phụ
huynh học sinh, thậm chí phải nhờ cả “tình báo” ở các lớp khác và sự hỗ trợ về
vật chất, tinh thần của các lực lượng xã hội khác để tạo điều kiện cho các em
học tốt hơn.
3.3. Khả năng áp dụng của giải pháp
Đề tài này bản thân đã đưa vào áp dụng cho lớp trong năm học qua mà tôi
chủ nhiệm và mang lại nhiều hiệu quả đáng khích lệ. Với những kinh nghiệm đã
nêu bản thân sẽ phổ biến lại cho trong tổ cùng thực hiện trong năm học tới và tôi
nghĩ rằng tất cả giáo viên dạy tiểu học trong và ngoài huyện có tâm huyết đều
thực hiện được.
3.4. Hiệu quả, lợi ích thu được của giải pháp
Tôi đã thực hiện đề tài này từ nhiều năm qua, lớp tôi chủ nhiệm đều là
những lớp đại trà (có học sinh mồ côi, học sinh khuyết tật, học sinh bị cha mẹ bỏ
phải ở với ông bà) nên đa số các em có học lực cũng như là nề nếp đều chưa tốt.
Song qua mỗi năm học, đa số học sinh của lớp tôi chủ nhiệm đều chăm ngoan,
học lực ngày càng tiến bộ. Lớp của tôi thường xuyên được thầy tổng phụ trách

tuyên dương dưới cờ về việc thực hiên nền nếp tốt và thường đạt được hạng
nhất, nhì trong toàn trường. Đồng thời, đi đôi với nề nếp thì học tập cũng tiến bộ
nhanh chóng. Rõ ràng nền nếp - thói quen của học sinh trong nhà trường là nền
tảng để xây dựng chất lượng dạy và học. Kết quả cụ thể được thể hiện qua xếp
loại giáo dục như sau:
Chất lượng học tập của học sinh năm học 2013-2014:
Môn Tiếng Việt

Môn Toán
Trung

Giỏi
SL
26

TL
83,9

Khá
SL
5

TL
16,1

Trung
Giỏi

bình

SL TL
0

SL
25

Khá
TL
80,6

SL
3

TL
9,7

- Kết quả các hoạt động phong trào:
+ Giải II Làn điệu dân ca
+ Giải A tiếng hát hoa phượng đỏ
+ Giải KK giải toán trên mạng vòng huyện
- Hạnh kiểm: Thực hiện đầy đủ 5 nhiệm vụ: 31HS – 100%
Chất lượng học tập của học sinh năm học 2014-2015:
- Hoàn thành chương trình lớp học: 31/31 – 100%;
- Được Hiệu trưởng tặng giấy khen: 18HS – 58,1%;
- Đánh giá Phầm chất và Năng lực: Đạt 100%.
Đạt giải phong trào (các Hội thi)
- Cấp trường:
+ 01 giải I Hội thi vẽ tranh;

bình

SL TL
0


+ 01 giải III Hội thi viết đúng - viết đẹp;
+ Đạt tập thể xuất sắc.
- Cấp huyện: Đạt 03 giải khuyến khích giải toán trên mạng.
- Vận động thu Bảo hiểm y tế: Đạt 31/31 – 100%;
- Vận động thu Bảo hiểm tai nạn: Đạt 26HS – 83,9%
Với kết quả khả quan đó, tôi rất phấn khởi và nhận thấy rằng những
hình thức mà tôi đã áp dụng trong quá trình làm công tác chủ nhiệm là đúng và
mang lại hiệu quả cao, chất lượng học tập và nề nếp của lớp tôi chủ nhiệm đã
được nâng lên rõ rết qua từng năm học. Tôi rất mong cùng bạn bè đồng nghiệp
đóng góp và bổ sung ý kiến để góp phần giáo dục học sinh trở thành con ngoan,
trò giỏi, một công dân có ích cho xã hội. Đồng thời cũng góp phần “Xây dựng
trường học thân thiện - Học sinh tích cực”./.