tieu luan báo chí

mục lục

mở đầu
1. Vị trí, vai trò của báo chí - truyền hình trong đời
sống xã hội
2. Lý do chọn đề tài
3. Đối tợng và phạm vi nghiên cứu
4. Phơng pháp nghiên cứu
5. Bố cục tiểu luận
Chơng 1: lý luận cơ bản về phóng sự truyền hình
phóng sự ngắn truyền hình

1. Lý luận chung
2. Phóng sự ngắn trong chơng trình thời sự của Đài
Phát thanh - Truyền hình Tuyên Quang
Chơng 2: tổ chức thực hiện phóng sự ngắn
1. Yêu cầu của chơng trình thời sự
2. Tổ chức thực hiện
kết luận
danh mục tài liệu tham khảo

Trang
1
1
2
3
4
5
4
4
8

17
17
19
28
30


mở đầu
1. Vị trí, vai trò của báo chí - truyền hình trong
đời sống xã hội
Hồ Chí Minh là nhà báo cách mạng đã khai sinh ra nền
báo chí cách mạng Việt Nam, là ngời thầy vĩ đai của báo chí
cách mạng nớc ta. Hồ Chí Minh vẫn luôn luôn coi hoạt động
báo chí là quan trọng, coi báo chí là phơng tiện chủ yếu để
tuyên truyền, vận động và giáo dục quần chúng, là vũ khí
sắc bén đấu tranh với quân thù.
Trong nhiều thập kỷ qua, từ thực tiễn hoạt động của báo
chí, cũng nh Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng, Nhà nớc ta luôn
đánh giá cao vai trò và tác dụng to lớn của báo chí. Trong bài
phát biểu tại Đại hội lần thứ VII Hội nhà báo Việt Nam, đồng
chí Tổng Bí th Đỗ Mời khẳng định:
"Các phơng tiện thông tin đại chúng đã đảm bảo định
hớng chính trị đúng đắn và xu hớng lành mạnh trong d luận
xã hội; nhiệt tình ủng hộ các nớc, nêu cao các điển hình tốt,
cổ vũ, tìm tòi và sáng tạo, khuyến khích những nhân tố
tích cực ngay từ khi mới manh nha; hăng hái tham gia cuộc
đấu tranh chống tham nhũng, buôn lậu và các hiện tợng tiêu
cực khác, đa ra ánh sáng nhiều vụ việc, đợc d luận đồng
tình, góp phần củng cố lòng tin của nhân dân đối với Đảng,
Nhà nớc, với chế độ. (Bài phát biểu của Tổng Bí th Đỗ Mời tại

Đại hội lần thứ VII Hội nhà báo Việt Nam. Báo nhân dân ngày
9/3/1995).

2


Trong thời đại bùng nổ thông tin nh hiện nay cũng nh
các thể loại báo in, báo nói, báo điện tử, kể từ khi ra đời
Truyền hình có nhiệm vụ cực kỳ quan trọng và nặng nề đó
là phơng tiện thông tin cần xử lý tốt lợng thông tin trong nớc,
quốc tế nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin đa dạng, nhiều
chiều của xã hội. Đặc biệt trong sự nghiệp đổi mới hiện nay,
truyền hình luôn giữ vai trò ngời chiến sỹ xung kích trên
mặt trận t tởng, văn hóa, thực hiện tốt nhiệm vụ làm cho
nhân dân hiểu rõ đờng lối, chủ trơng của Đảng, chính sách
và pháp luật của Nhà nớc trên mọi lĩnh vực của công cuộc
xây dựng chủ nghĩa xã hội.
2. Lý do chọn đề tài
Truyền hình là một loại hình phơng tiện truyền thông
đại chúng chuyển tải thông tin bằng hình ảnh động và âm
thanh. Trong một chơng trình truyền hình, đặc biệt là chơng trình thời sự thì phóng sự truyền hình chiếm vị trí
quan trọng góp phần quyết định sự thành bại của một chơng trình truyền hình bởi nó vừa thể hiện nội dung phản
ánh phong phú cả về đề tài lẫn nội dung phản ánh, đề cập
đến mọi khía cạnh lĩnh vực cuộc sống trong sự phát triển
kinh tế - xã hội và văn hóa của đất nớc và địa phơng. Các
phóng sự truyền hình luôn luôn theo sát các sự kiện, tình
huống nổi bật trong dòng thời sự, trào lu phản ánh đời sống
chính trị, xã hội, văn hóa của đất nớc.
Từ suy nghĩ đó, em đã chọn đề tài: "Hiệu quả của
phóng sự ngắn trong chơng trình thời sự truyền hình của

3


Đài Phát thanh - Truyền hình Tuyên Quang làm đề tài tiểu
luận.
Chọn đề tài cũng là bớc đầu em muốn tìm hiểu thật
sâu về cách thức thực hiện phóng sự ngắn cũng nh hiệu
quả của nó. Hơn thế chính là mong muốn đợc học hỏi kinh
nghiệm làm nghề của những ngời đi trớc.
Em nhận thức rằng: Cho đến nay phóng sự truyền
hình, đặc biệt là phóng sự ngắn đã trở thành một thể loại
không thể thiếu đợc trong các chơng trình truyền hình của
bất cứ một Đài truyền hình nào.
Em xin chân thành cảm ơn thầy giáo Phạm Đình Lân Phó Chủ nhiệm khoa Báo chí - trờng Đại học Khoa học xã hội
và Nhân Văn (ngời hớng dẫn) đã cổ vũ động viên, hớng dẫn
và giúp đỡ em lựa chọn đề tài này. Em cũng xin chân thành
cảm ơn các nhà báo, các đồng chí lãnh đạo Đài Phát thanh Truyền hình và đồng nghiệp đã tận tình truyền đạt những
kiến thức và kinh nghiệm làm truyền hình.
3. Đối tợng và phạm vi nghiên cứu
a. Đối tợng:
Đề tài này đợc khảo sát trong chơng trình thời sự
truyền hình của Đài Phát thanh - Truyền hình Tuyên Quang.
b. Phạm vi nghiên cứu:
Khảo sát chơng trình truyền hình của Đài Phát thanh Truyền hình Tuyên Quang trong 2 năm 2005-2006, qua các
bài viết của nhà báo, phóng viên, cộng tác viên về phóng sự
ngắn truyền hình.
4

4. Phơng pháp nghiên cứu
Qua thực tế chơng trình truyền hình của Đài Phát
thanh - Truyền hình Tuyên Quang trong 2 năm 2005-2006,
em sử dụng phơng pháp thống kê, tổng hợp và phân tích các
bài viết.
5. Bố cục tiểu luận
* Lời giới thiệu, mở đầu, nội dung và kết luận. Nội dung
gồm 2 chơng
Chơng I: Lý luận cơ bản về phóng sự truyền hình,
phóng sự ngắn truyền hình.
Chơng II: Cách thức tổ chức thực hiện và hiệu quả
phóng sự ngắn của Đài Phát thanh - Truyền hình Tuyên
Quang.
* Kết luận
* Tài liệu tham khảo và mục lục

5


Chơng 1
lý luận cơ bản về phóng sự truyền hình
phóng sự ngắn truyền hình
1. Lý luận chung
a. Phóng sự là gì?
Phóng sự là thể loại báo chí phản ánh sự kiện, hiện tợng,
vấn đề theo logic khách quan trong quá trình phát sinh phát
triển bằng ngôn ngữ, hình ảnh và âm thanh. Những thông
tin này bao gồm sự kiện, vấn đề và cả quan điểm, thái độ
của nhà báo trớc sự kiện, vấn đề đó [Định nghĩa: trang 95,
Sách sản xuất chơng trình Truyền hình - tác giả Trần Bảo

Khánh - Học viện Báo chí tuyên truyền].
* Kết cấu nội dung:
Kết cấu của một tác phẩm phóng sự có tác dụng không
nhỏ đối với việc làm nổi bật chủ đề t tởng của bài. Vì vậy,
khi xây dựng kết cấu tác phẩm phóng sự, trớc hết ngời làm
báo phải căn cứ vào chủ đề, đề tài, tài liệu cụ thể, đối tợng
cần tác động và các yêu cầu cụ thể khác của từng loại hình
báo chí, đồng thời kết hợp với vị trí của mình, hình dung lại
toàn bộ sự kiện để định ra còn bốc cục tơng ứng.
Hiện nay có một vài bố cục của phóng sự thờng đợc thể
hiện là:
+ Bố cục theo bậc thang diễn biến sự kiện:
Đây là cách thể hiện nội dung theo bậc thang nhận thức
tuần tự trớc sau. Bố cục này đòi hỏi ngời làm phóng sự chú ý
trình bày diễn biến chung của sự kiện kết hợp với những chi
6


tiết đặc sắc, tạo cho công chúng tiếp nhận luôn luôn bắt
gặp cái mới, cái bất ngờ.
+ Bố cục theo hình tam giác ngợc:
Đây là cách thể hiện nội dung bằng cách đa đỉnh cao
của một số sự kiện lên trên theo mô hình tam giác lộn ngợc,
vận dụng để phản ánh những trờng hợp đặc sắc mà tin tức
đã phản ánh nhng cha giải đáp những mâu thuẫn cụ thể
đang trong quá trình vận động và những biện pháp giải
quyết hữu hiệu.
+ Bố cục theo hình thức kết hợp các biến cố của nhiều
sự kiện:
Theo bố cục này, ngời làm phóng sự có thể tập hợp

những tài liệu tản mạn thành những thiên phóng sự có giá
trị. Đây là một trong những lợi thế của phóng sự ["Các thể
loại báo chí chính luận nghệ thuật của PGS.TS. Dơng Xuân
Sơn từ tr. 53-56].
* Thành phần kết cấu phóng sự gồm:
+ Phần mở đầu: Còn gọi là phần nêu vấn đề: thông
qua một sự kiện, sự việc, tình huống hay một con ngời cụ
thể, tác giả nêu đợc vấn đề mà bài phóng sự của mình sẽ
đề cập tới. Có nhiều cách nêu vấn đề nhng phải đạt đợc mục
đích chính là nêu lên vấn đề mà tác giả sẽ tập trung làm rõ.
+ Phần thân bài: Còn gọi là phần diễn giải, chứng minh
sự tồn tại của vấn đề đã nêu. Thân bài là thành phần chủ
chốt của tác phẩm, là bộ phận trung tâm thể hiện t tởng,
chủ đề tác phẩm phóng sự. Thân bài là phần trình bày nội
dung sinh động của sự kiện. Trong phần này tác giả trình
7


bày những con số, chi tiết sự việc, con ngời có thật, điển
hình mà bản thân tác giả đã thu thập đợc. Những dữ kiện
ấy đợc sắp xếp một cách có chủ định nhằm minh họa một
cách rõ ràng nhất vấn đề đã nêu lên. Đồng thời phải đảm bảo
đáp ứng những tiêu chuẩn nh tính điển hình, thời sự, độc
đáo, hấp dẫn, nhằm đạt tới những hiệu quả thông tin cao
nhất.
+ Phần kết luận: Đây là phần đợc coi là quan trọng nhất
vì nó là mục đích của tác phẩm cần đạt tới. Trong phóng sự,
lập luận phải rõ ràng, các yếu tố luận cứ, luận chứng, luận
điểm phải liên kết với nhau tạo nên hiệu quả đồng nhất phần
này thờng đợc trình bày ngắn gọn, hàm súc và gây ấn tợng

mạnh.
- Trong 3 phần thì 2 phần sau đợc coi là chủ chống nhất
làm nên xơng thịt và linh hồn của phóng sự.
Để có đợc một tác phẩm phóng sự truyền hình hoàn
hảo phải đảm bảo 4 tiêu chí:
+ Phản ánh những vấn đề, sự kiện chứa đựng những
mâu thuẫn nổi bật.
+ Phản ánh hiện thực dới dạng một bức tranh sống động,
với những chi tiết vừa khái quát, vừa cụ thể, sinh động.
+ Còn nhân chứng trực tiếp tham gia thông tin, trong
đó tác giả cũng là một nhân chứng và là nhân chứng quan
trọng nhất.
+ Bút pháp phong phú, giọng điệu linh hoạt, ngôn ngữ
sinh động, hình ảnh, âm thanh rõ, nét...

8


Một phóng sự tốt là truyền đạt thông tin bằng hình ảnh
và âm thanh, với sự cân đối giữa hình ảnh và âm thanh.
Mỗi phóng sự phải có thời lợng tơng xứng... cho đến nay
vẫn đang có rất nhiều quan điểm về thời lợng của một
phóng sự. Tựu chung lại phóng sự truyền hình thờng trong
khoảng thời lợng từ 5 phút đến 8 phút.
Trên các chơng trình truyền hình hiện nay có một số
dạng phóng sự phổ biến sau:
- Phóng sự điều tra.
- Phóng sự vấn đề.
- Phóng sự sự kiện.
- Phóng sự chân dung.

b. Vai trò của phóng sự truyền hình:
Trớc hết, phải khẳng định ngay rằng: Cho đến nay
phóng sự truyền hình đã trở thành một thể loại không thể
thiếu đợc trong các chơng trình truyền hình của bất cứ một
Đài truyền hình nào.
Trong kết cấu một chơng trình truyền hình cụ thể thì
phóng sự truyền hình giữ vai trò quan trọng bậc nhất, nó
quyết định phần lớn sự thành công của chơng trình. Bởi
phóng sự truyền hình vừa thể hiện nội dung phản ánh
phong phú cả về đề tài lẫn nội dung phản ánh. Xen kẽ các chơng trình thời sự của Đài truyền hình là những phóng sự
truyền hình về những sự kiện xảy ra hàng giờ, hàng ngày,
thậm chí hàng phút trên thế giới. Khác với tin truyền hình
chỉ thông báo ngắn gọn về kết quả của một sự kiện, ở
"điểm nút" của sự kiện, còn phóng sự truyền hình phản ánh
9


chi tiết một sự kiện hấp dẫn, một biến cố nóng hổi mà ngời
xem cần quan tâm, cần biết. Phóng sự truyền hình sẽ cho
biết sự kiện đó diễn ra nh thế nào? cùng với những thông tin
bối cảnh của sự kiện đó, nguyên nhân của sự kiện, tác động
của sự kiện...
Phóng sự truyền hình sử dụng ngôn ngữ tổng hợp giữa
âm thanh và hình ảnh, cùng lúc hớng tới một luận đề nhất
định.
c. Tính hiệu quả của phóng sự truyền hình:
Phóng sự truyền hình truyền tải nội dung thông tin ở
thời hiện tại. Ngời xem hiểu đợc ngay lập tức phóng sự đợc
phát đi. Nội dung thông tin của phóng sự đợc tiếp nhận theo
trình tự logic diễn biến của sự kiện. Ngời xem khám phá dần

sự kiện theo thứ tự mà tác giả sắp xếp. Mỗi hình ảnh, mỗi
âm thanh đều có nội dung của phóng sự truyền hình nhất
thiết phải cô đọng và ngắn gọn thì mới có hiệu quả. Chỉ
cần một vài thông tin mà làm cho khán giả không hiểu đúng
sẽ làm ảnh hởng đến sự chú ý và không còn cảm giác muốn
hứng thú theo dõi nữa.
Hiệu quả của phóng sự truyền hình chính là ở chỗ các
thông tin lý thú và bổ ích hơn tin về sự kiện, và khía cạnh
chuyển tải chiều sâu của nó
d. Phóng sự ngắn (phóng sự thời sự):
Phóng sự ngắn truyền hình thuộc một dạng của thể loại
phóng sự, có chung đặc điểm của phóng sự truyền hình,
về dung lợng khoảng từ một phút rỡi đến dới 5 phút.
Phóng sự ngắn có đặc điểm nổi trội đó là:
10


+ Tính thời sự: Phóng sự ngắn truyền hình phản ánh
một sự kiện nóng hổi hay một vấn đề thời sự trong đó chủ
yếu là những thông tin sự kiện, hình ảnh của phóng sự
ngắn truyền hình phải là hình ảnh thời sự của hiện tại.
+ Chi tiết: Phóng sự ngắn truyền hình thờng đi vào
những chi tiết và số liệu cụ thể và lời bình trong phóng sự
truyền hình không xa sự kiện mà bám chặt vào nó.
+ Hình ảnh: Trong phóng sự ngắn truyền hình thì
điều quan trọng nhất là những hình ảnh thời sự "đắt giá"
là khả năng nắm bắt thời cuộc nóng hổi.
+ Âm thanh: Trong phóng sự ngắn truyền hình, âm
thanh, đặc biệt là tiếng động hiện trờng (tiếng động nền)
là hết sức quan trọng, đây chính là yếu tố khẳng định

tính chính xác và tác động mạnh đến sự thu hút của khán
giả.
+ Sự kiện: Phóng sự ngắn truyền hình thông thờng
chỉ là sự phản ánh một sự kiện, một vấn đề một cách đầy
đủ và chi tiết.
Trong các chơng trình truyền hình hiện nay thì phóng
sự ngắn truyền hình đợc sử dụng khá phổ biến và chiếm u
thế. Đặc biệt là trong các chơng trình truyền hình thời sự,
chơng trình chuyên đề và chuyên mục...
Trong các chơng trình thời sự truyền hình hiện nay
thì phóng sự ngắn đợc sử dụng nh xơng sống của chơng
trình.
2. Phóng sự ngắn trong chơng trình thời sự của
Đài Phát thanh - Truyền hình Tuyên Quang
11


a. Đặc điểm công chúng báo chí ở Tuyên Quang
a.1. Đặc điểm dân c, dân số và quan hệ tộc ngời:
Tuyên Quang là một tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam.
Tỉnh Tuyên Quang có 6 huyện, thị xã (gồm: 5 huyện là Sơn
Dơng, Yên Sơn, Hàm Yên, Chiêm Hóa, Na Hang và thị xã
Tuyên Quang) có 145 xã, phờng, thị trấn trong đó có 38 xã và
1 thị trấn thuộc vùng cao, 22 xã vùng sâu, vùng xa.
Tổng diện tích đất tự nhiên của Tuyên Quang là 5.800
km2. Địa hình Tuyên Quang bị chia cắt lớn bởi hệ thống sông
ngòi dày đặc, núi đồi trùng điệp. Núi, đồi Tuyên Quang
chiếm 73% diện tích. Tuyên Quang là tỉnh đợc thiên nhiên u
đãi một nguồn tài nguyên khoáng sản giàu có. Rừng có nhiều
gỗ quý hiếm nh: đinh, lim, sến, táu, nghiến, lát... lòng đất

Tuyên Quang chứa nhiều khoáng sản nh vàng, thiếc, chì,
kẽm, barít, ăngtimon, mangan...
Tuyên Quang dân số trên 70 vạn ngời, với hơn 22 dân
tộc anh em, trong đó các dân tộc ít ngời chiếm tỷ lệ hơn
50% (Tày, Dao, Cao Lan, Nùng, H'mông...). Dân số thành thị
chiếm trên 10%, nông thôn chiếm gần 90%; hơn 80% dân
số sống bằng nghề nông - lâm nghiệp. Nói chung, các dân
tộc ở Tuyên Quang đều giữ đợc tiếng nói riêng, nhiều dân
tộc còn giữ đợc sắc phục và tập quán sinh hoạt, văn hóa,
kiến trúc nhà cửa độc đáo của mình... Mặc dù mỗi dân tộc
đều có bản sắc văn hóa riêng, song họ tích cực giao lu,
tiepé thu những tinh hoa văn hóa của các dân tộc khác và
của nhân loại, tạo nên tính đa dạng và phong phú trong đời
sống tinh thần của dân tộc.
12


Điều kiện tự nhiên tạo cho Tuyên Quang có lợi thế cả về
kinh tế - xã hội. Nhân dân các dân tộc trong tỉnh đã tạo
dựng lên nhiều truyền thống quý báu đó là: tinh thần đoàn
kết gắn bó cộng đồng, có lòng yêu nớc nồng nàn, ý thức tự
lực, tự cờng. Là mảnh đất vốn có lịch sử lâu đời, Tuyên
Quang nh một dấu son với Tân Trào là "Thủ đô khu giải
phóng"; nơi đã bảo vệ an toàn các cơ quan của Trung ơng
Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lãnh đạo thành công cuộc
tổng khởi nghĩa cách mạng tháng 8, giành độc lập tự do cho
dân tộc, khai sinh ra nớc Việt Nam Dân chủ cộng hòa.
Kim Bình - Chiêm Hóa là nơi diễn ra Đại hội đại biểu
Đảng toàn quốc lần thứ hai. Tuyên Quang còn là căn cứ của
cách mạng Lào anh em (Đà Bàn - xã Mỹ Bằng - Yên Sơn).

Phát huy truyền thống cách mạng, trong những năm qua
Đảng bộ và nhân dân các dân tộc tỉnh Tuyên Quang đã
đoàn kết, nỗ lực phấn đấu đạt đợc nhiều thành tựu quan
trọng. Nền kinh tế có bớc phát triển khá. Tốc độ tăng trởng
GDP bình quân hàng năm đạt trên 14%; về văn hóa - xã hội,
Tuyên Quang là tỉnh miền núi đầu tiên trong cả nớc hoàn
thành phổ cập giáo dục bậc tiểu học, xóa mù chữ (năm 1997)
và là tỉnh thứ 7 trong cả nớc đạt chuẩn phổ cập giáo dục bậc
Trung học cơ sở năm 2002. Còn hoạt động văn hóa, văn
nghệ, thể dục, thể thao phát triển mạnh, công tác chăm sóc
sức khỏe cho nhân dân đợc quan tâm đúng mức.
a.2. Đặc điểm tâm lý và nhu cầu tiếp nhận thông tin
báo chí:

13


ở Tuyên Quang, ngoài dân tộc Kinh chiếm tỷ lệ lớn nhất
thì đồng bào các dân tộc Tày, Nùng, Dao, Cao Lan có tỷ lệ
cao hơn cả. Do vị trí địa lý, tự nhiên của Tuyên Quang chia
thành 2 vùng rõ rệt nên đồng bào các dân tộc vùng thấp dễ
tiếp cận và chịu ảnh hởng của bản sắc văn hóa Việt Nam
hơn đồng bào khu vực vùng cao. Khả năng nhận thức, t duy
sáng tạo, trí tuệ đợc nâng lên rõ rệt. Chính bởi vậy nhu cầu
tiếp nhận thông tin báo chí lớn hơn rất nhiều so với vùng núi
cao.
Mặc dù vậy, đồng bào các dân tộc Tuyên Quang nói
chung, các dân tộc thiểu số nói riêng còn nhiều điểm hạn
chế đó là: trình độ dân trí không đồng đều, khả năng
tiếp cận, tiếp nhận thông tin khoa học kỹ thuật, thông tin báo

chí còn gặp nhiều khó khăn. Một điều dễ nhận thấy ở
đồng bào các dân tộc nơi đây là bản tính tự ti, bảo thủ,
cố hữu, cục bộ địa phơng, lòng tự tôn dân tộc và tiếng nói
riêng thái quá đã khiến cho việc tiếp thu cái mới, tiến bộ còn
chậm. Cho đến hiện nay, vẫn còn nhiều hủ tục, thói quen lạc
hậu mà không mấy dễ dàng có thể thay đổi đợc đặc biệt
là những nơi đồng bào vùng sâu, vùng cao, vùng xa. Một khó
khăn nữa đó là tâm lý tích cực học tập, tiếp thu khoa học
kỹ thuật cha thực sự rõ nét, thích cuộc sống du canh, du c tự
do còn không ít trong cộng đồng dân c nơi xa xôi, hẻo lánh.
a.3. Tình hình thông tin báo chí và đời sống văn hóa
tinh thần của đồng bào các dân tộc Tuyên Quang:
Do có những đặc điểm riêng về điều kiện tự nhiên và
xã hội so với các vùng miền khác trong khu vực và cả nớc. Đặc
14


biệt là vùng núi cao, vùng sâu, vùng xa còn gặp nhiều khó
khăn trong công tác tiếp cận thông tin báo chí. Trong nhiều
năm qua cấp uỷ, chính quyền từ tỉnh đến cơ sở ở Tuyên
Quang đã đặc biệt quan tâm đến nhiệm vụ tuyên truyền
đờng lối đổi mới của Đảng, Nhà nớc, công tác thông tin, báo
chí phục vụ nhân dân các dân tộc khu vực miền núi đã và
đang tích cực đợc thực hiện. Các cơ quan chức năng, ban,
ngành đoàn thể từ tỉnh đến cơ sở đã tích cực tham gia
quản lý và tổ chức đa thông tin, báo chí phục vụ cho đồng
bào các dân tộc trong tỉnh nói chung và miền núi nói riêng.
Các loại hình báo chí, số lợng và nội dung thông tin ngày
càng phong phú và đa dạng. Việc quản lý, chỉ đạo công tác
thông tin, tuyên truyền từng bớc đợc cải thiện và đem lại hiệu

quả rõ rệt. Ngân sách nhà nớc đầu t cho lĩnh vực này hàng
năm đều tăng lên, đáp ứng ngày càng cao yêu cầu công tác
thông tin, tuyên truyền. Sự quan tâm của Đảng, Nhà nớc và
địa phơng đã đem lại hiệu quả kinh tế, văn hóa, xã hội, đời
sống của đồng bào từng bớc đợc cải thiện và nâng cao; bộ
mặt nông thôn miền núi ngày càng có sự khởi sắc.
Mặc dù đã có đợc những chuyển biến tích cực nói trên,
song sự thu hẹp khoảng cách phát triển về mọi mặt của
đồng bào các dân tộc giữa các vùng miền cha thực sự nh
mong muốn, đặc biệt là so với mặt bằng chung của khu vực
và cả nớc. Nguyên nhân chính do Tuyên Quang vẫn là tỉnh
thuộc diện nghèo trong cả nớc; lại là tỉnh miền núi nên gặp
không ít khó khan trong công tác thông tin, tuyên truyền.
Trong đó các ấn phẩm, báo chí, chơng trình phát thanh,
truyền hình cha đến đợc hết với đồng bào các dân tộc
15


trong tỉnh, cha đáp ứng đợc nguyện vọng của nhân dân và
công chúng. Công tác tuyên truyền, thông tin báo chí chủ
yếu thông qua hệ thống báo, đài và công tác tuyên truyền
miệng.
a.4. Chơng trình thời sự truyền hình của Đài Phát
thanh - Truyền hình Tuyên Quang:
Ngày 30/10/1976; Uỷ ban nhân dân tỉnh Hà Tuyên đã
ra quyết định thành lập Đài Phát thanh Hà Tuyên, tiền thân
của Đài Phát thanh - Truyền hình Tuyên Quang ngày nay. Thời
điểm này Đài chỉ có chức năng làm truyền thanh và phát
thanh với 4 thứ tiếng: Kinh, Tày, Dao, H'mông.
Năm 1978, Uỷ ban nhân dân tỉnh Hà Tuyên giao nhiệm

vụ xây dựng Đài truyền hình các huyện thị xã và các trạm
truyền thanh cơ sở. Từ đó, Đài không chỉ là một tờ báo nói
điện tử mà còn trở thành ngành phát thanh của tỉnh.
Tháng 10/1991, tỉnh Hà Tuyên chia tách thành 2 tỉnh
Tuyên Quang và Hà Giang, cùng thời điểm này Đài đợc tỉnh
giao thêm nhiệm vụ mới là làm truyền hình trở thành Đài Phát
thanh - Truyền hình Tuyên Quang.
Thực hiện nhiệm vụ đợc giao. Đài Phát thanh truyền
hình tỉnh Tuyên Quang đã tổ chức sản xuất và phát song
chơng trình truyền hình phục vụ đồng bào các dân tộc
trong tỉnh.
Từ năm 1992-1997 - Đài thực hiện mỗi tuần sản xuất 3
chơng trình thời sự phát sóng vào thứ 3 - 5 và 7 thời lợng 15
phút.
Đầu năm 1998: thực hiện sản xuất - phát sóng mỗi tuần
5 chơng trình, thời lợng 30 phút.
16


Từ năm 2001 - 11/2004: thực hiện sản xuất và phát sóng
45 phút/chơng trình.
Từ năm 2004 - nay: Đài đã nâng số buổi phát sóng lên 2
chơng trình/ngày gồm chơng trình thời sự buổi tra và chơng trình thời sự buổi tối. Cùng với phần tin tức thời sự. Đài
đã duy trì và phát sóng định kỳ 22 chuyên mục nh: thuế
Tuyên Quang, an ninh Tuyên Quang, văn hóa xã hội, khuyến
nông Tuyên Quang, ngời tốt việc tốt, xuất khẩu lao động, lao
động và công đoàn, quân sự, quốc phòng... Các tin, bài để
phản ánh mọi mặt của đời sống xã hội nh: chính trị - kinh
tế, văn hóa, xã hội, an ninh quốc phòng... Các Đài Truyền
thanh huyện, thị xã duy trì tốt còn chuyên mục "Đài huyện

thị" và gửi tin, bài cộng tác viên thờng xuyên với Đài tỉnh.
Bình quân mỗi tháng Đài thực hiện sản xuất và phát sóng
trên 300 tin, bài.
* Thuận lợi:
Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh luôn nhận đợc sự
quan tâm sâu sắc của Tỉnh uỷ, Hội đồng nhân dân, Uỷ
ban nhân dân và 2 Đài quốc gia. Sự phối kết hợp chặt chẽ
giữa các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể, địa phơng cơ sở.
Đài có đội ngũ cán bộ, phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật
viên trình độ chuyên môn, tay nghề vững vàng. Ban Thời sự
hiện nay gồm 90% cán bộ, phóng viên, biên tập viên có trình
độ cao đẳng, đại học; 100% kỹ thuật viên có trình độ từ
cao đẳng trở lên
Một thuận lợi nữa là trong những năm qua, tỉnh đã quan
tâm đầu t, nâng cấp cơ sở vật chất của Đài ngày một
17


khang trang hơn. Xây dựng cột phát sóng cao 125 mét để
nâng cao diện phủ sóng, đầu t trang thiết bị hiện đại cho
trung tâm sản xuất chơng trình, trung tâm truyền dẫn
phát sóng, thiết bị máy quay camera, xe truyền hình lu
động...
* Khó khăn:
Bên cạnh những thuận lợi, Đài cũng còn gặp nhiều khó khăn,
hạn chế nh:
Cơ sở vật chất mặc dù đã đợc đầu t nhng vẫn cha
đồng bộ, cha đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.
Thiết bị sản xuất chơng trình còn đơn chiếc. Hiện Đài
Phát thanh - Truyền hình Tuyên Quang mới chỉ tiếp, phát

sóng đợc 2 kênh VTV1 và VTV3 chơng trình của Đài cha thực
hiện kênh riêng nên không nâng cao đợc thời lợng chơng
trình.
Đội ngũ cán bộ, phóng viên còn thiếu về số lợng, trình
độ chuyên môn còn hạn chế (thiếu phóng viên chuyên ngành
Truyền hình). Đội ngũ Phát thanh viên hầu hết do tuyển
thẳng, cha đợc bồi dỡng nghiệp vụ.
Điều kiện địa lý ảnh hởng xấu đến diện phủ sóng.
Hiện tại sóng truyền hình mới chỉ phủ đợc ở thị xã Tuyên
Quang và một số vùng lân cận, các huyện đều phải thực
hiện phát lại chơng trình của Đài tỉnh. Diện phủ sóng đến
nay mới đạt tỷ lệ 70,3% dân số.
* Đặc điểm của chơng trình:
+ Về thời gian, thời lợng phát sóng:

18


Từ tháng 6/2005, chơng trình thời sự truyền hình đợc
thực hiện phát 2 chơng trình/ngày.
Buổi 1: Phát sóng từ 11h45' đến 12h (15 phút/chơng
trình)
Buổi 2: Phát sóng từ 19h45' đến 20h15' (30 phút/chơng trình).
+ Nội dung, hình thức thể hiện:
Chơng trình thời sự buổi tra chủ yếu đa các tin tức
diễn ra trong ngày. Ngoài phần tin là các phóng sự ngắn, gong ngời tốt, việc tốt, điểm báo, thông tin giá cả thị trờng,
chuyên mục an toàn giao thông...
Chơng trình thời sự buổi tối, ngoài phần tin tức, là các
phóng sự ngắn, sau đó là các chuyên mục, chuyên đề.
- Hình thức thể hiện; Mỗi chơng trình đợc giao cho

một Biên tập viên và Phát thanh viên thực hiện. Phát thanh
viên là ngời khâu nối và dẫn chơng trình xuyên suốt.
+ Khả năng chuyển tải thông tin trong chơng trình thời
sự:
Theo kết quả điều tra về tỷ lệ công chúng xem chơng
trình thời sự của Đài Phát thanh - Truyền hình Tuyên Quang
nh sau:
+ Thờng xuyên xem:

65%.

+ Thỉnh thoảng xem:

20%.

+ Hiếm khi:

15%.

Qua số liệu khảo sát trên cho thấy, công chúng địa phơng theo dõi và quan tâm đến chơng trình thời sự truyền
hình địa phơng cha nhiều. Nguyên nhân còn tồn tại quá
19


nhiều tin tức hội nghị, trong khi đó còn thiếu vắng những
thông tin, sự kiện nóng hổi, những vấn đề bức xúc, đề tài
hấp dẫn, phong phú sinh động từ cuộc sống hàng ngày.
Nhìn chung Đài Phát thanh - Truyền hình Tuyên Quang mới
chỉ thực sự hoàn thành đợc nhiệm vụ là tuyên truyền chủ trơng chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nớc và địa phơng, còn việc đáp ứng nhu cầu thông tin bạn xem truyền
hình còn nhiều hạn chế.

+ Nội dung thông tin:
Khảo sát trong 2 năm 2005 và 6 tháng đầu năm 2006
cho thấy. Hàng tháng, quý, năm Đài đều có kế hoạch tuyên
truyền cụ thể dựa trên 4 nhóm nội dung là: thông tin về
chính trị, thông tin về kinh tế, thông tin văn hóa - xã hội và
thông tin an ninh - quốc phòng.
Một chơng trình thời sự truyền hình bao giờ cũng đợc
bắt đầu bằng những sự kiện của nhóm thông tin thời sự
chính trị, tiếp đến là nhóm thông tin thời sự chính trị, tiếp
đến là nhóm thông tin kinh tế, văn hóa xã hội và cuối cùng là
nhóm thông tin an ninh - quốc phòng, cũng qua khảo sát
trong 2 năm cho thấy
Mức độ quan tâm của công chúng đối với các nhóm
thông tin:
- Thông tin chính trị:

70%.

- Thông tin kinh tế:

85%.

- Thông tin văn hóa - xã hội:

55%.

- Thông tin an ninh - quốc phòng:

58%.

- Các thông tin khác:

30%.
20


Qua điều tra cho thấy, công chúng Tuyên Quang quan
tâm tới thông tin đều ở mức tơng đối cao. Điều này phản
ánh nhu cầu của nhân dân đối với thông tin là hết sức khách
quan. Tuy nhiên khả năng đáp ứng nhu cầu của Đài ngoài
những mặt đợc còn nhiều hạn chế. Điều đó thể hiện ở 2
khía cạnh là: giá trị thông tin và tính thời sự của thông tin.
Thông thờng các thông tin có tính thời sự và giá trị nằm ở
phần tin và các phóng sự ngắn. Hiện nay, Đài Phát thanh
Truyền hình Tuyên Quang đã bớc đầu thực hiện tốt các sự
kiện thời sự diễn ra trong ngày ở địa phơng đợc đề cập và
phản ánh ngay.
Cũng qua khảo sát cho thấy về chất lợng nội dung thông
tin.
- Tin bài cha phong phú:

11%.

- Thông tin chậm:

7%.

- Các bài phân tích, đánh giá hiệu quả:

33%.

- Không có thông tin thiết thực:

19%.

- Tin nhàm chán hội nghị:

30%.

+ Khả năng chuyển tải thông tin của phóng sự ngắn
trong chơng trình thời sự truyền hình Đài Phát thanh Truyền
hình Tuyên Quang.
Phóng sự ngắn với đặc trng, thể loại của nó hiện đang
đợc sử dụng nhiều trong chơng trình thời sự của các Đài địa
phwng và Đài Truyền hình Việt Nam. Đặc điểm phân biệt
phóng sự ngắn không chỉ căn cứ vào thời lợng mà còn ở cách
nêu và giải quyết thông tin, sự kiện.

21


Khảo sát trong 2 năm 2005 và 2006 về chơng trình thời
sự truyền hình trong 320 chơng trình, chuyển tải 5.880 tin,
phóng sự, 528 chuyên mục và 56 chơng trình văn nghệ (năm
2005).
(6 tháng đầu năm 2006) sản xuất 280 chơng trình do
năm 2006 thực hiện 2 chơng trình/ngày, chuyển tải trên
4.000 tin bài.
Trong đó tỷ lệ phóng sự ngắn của chơng trình thời sự
Đài Phát thanh - Truyền hình Tuyên Quang chiếm khoảng

45% thời lợng chơng trình.
Phóng sự ngắn trong chơng trình thời sự truyền hình
của Đài Phát thanh - Truyền hình Tuyên Quang đợc xác định
là phơng tiện điểm huyệt quan trọng của chơng trình hôm
đó. Hầu hết trong chơng trình thời sự hàng ngày đều có từ
2 đến 4 phóng sự ngắn, tập trung vào các sự kiện có tính
thời sự cao, hoặc những vấn đề mà công chúng quan tâm.
Thờng xuất hiện trong những hoàn cảnh có vấn đề, các
mảng đề tài lớn đợc các phóng viên, biên tập viên khai thác
nh kinh tế, văn hóa - xã hội, điều tra. Tập trung vào các chủ
đề Tuyên Quang sản xuất nông, lâm nghiệp, phát triển cây
công nghiệp, sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp,
dịch vụ và du lịch trên địa bàn, đặc biệt là các khâu đột
phá về kinh tế của tỉnh và các huyện, thị xã.
Còn chủ đề đợc khai thác khá mạnh là cải cách hành
chính, thu hút đầu t, an toàn giao thông, giải phóng mặt
bằng thờng đợc thể hiện bằng các phóng sự điều tra.

22


Các chủ đề về giải quyết việc làm, xuất khẩu lao
động, công tác tái định c của các hộ đồng bào di dân cũng
đợc khai thác có hiệu quả.
Nổi bật về hiệu quả của phóng sự ngắn trong chơng
trình thời sự truyền hình là các phóng sự thời sự chính trị,
phóng sự điều tra và phóng sự vấn đề và phóng sự chân
dung khả năng chuyển tải thông tin của phóng sự ngắn trong
chơng trình thời sự truyền hình là hết sức bổ ích bởi do
chính đặc điểm của thể loại này.

Qua thực tế khảo sát trong 2 năm 2005 và 2006 cho
thấy. Hầu hết các phóng sự ngắn của chơng trình thời sự
truyền hình Đài Phát thanh - Truyền hình Tuyên Quang đều
phát huy tối u hiệu quả của chơng trình và đã trở thành thể
loại tuyên tryuền khá đậm đặc. Các vấn đề, sự kiện đợc các
phóng viên biên tập viên lựa chọn đều mang tính thời sự cao,
hình ảnh, âm thanh, tiếng động rõ, nét, văn phong thể
hiện khá mạch lạc, các vấn đề nêu ra và cách thức giải quyết
vấn đề khá logic. Bởi vậy lợng thông tin ở thể loại này đợc
khán giả, công chúng đón, đợi nhiều. Nhiều phóng sự ngắn
trong chơng trình đã thực sự gây ấn tợng mạnh, tạo nên
không khí thi đua sôi nổi, củng cố nhiều phóng sự đợc sử
dụng nh tiêu điểm trong các vấn đề nóng hổi nh công tác di
dân tái định c, an toàn giao thông, giải phóng mặt bằng,
giải quyết đơn th khiếu nại, tố cáo.

23


Chơng 2
tổ chức thực hiện phóng sự ngắn
1. Yêu cầu của chơng trình thời sự
Một chơng trình thời sự truyền hình địa phơng đợc
coi là một tác phẩm báo chí hoàn chỉnh với kết cấu gồm các
yếu tố: tổ chức sắp xếp bố cục chơng trình, bình dẫn
khâu nối các thông tin, sự kiện, vấn đề đợc thông tin trong
chơng trình.
Việc sắp xếp bố cục một chơng trình thời sự truyền
hình hoàn chỉnh, phù hợp vơi tính chất, nội dung của vấn
đề, sự kiện là hết sức quan trọng, để có đợc một chơng

trình hay, hấp dẫn và lôi cuốn công chúng không chỉ phụ
thuộc vào chất lợng tin hay phóng sự, mà còn phụ thuộc khá
nhiều vào năng lực, trình độ của biên tập và tổ chức sản
xuất của biên tập viên đợc giao đảm nhiệm chơng trình.
Qua thực tế năm 2005-2006, còn chơng trình thời sự
truyền hình của Đài Phát thanh - Truyền hình Tuyên Quang
thì số lợng phóng sự ngắn đợc sử dụng khá nhiều. Hầu hết
đợc sử dụng trong các loại phóng sự sự kiện, ngời tốt việc tốt,
phóng sự điều tra và phóng sự vấn đề: nhiều sự kiện thông
tin đã đợc Biên tập viên, phóng viên khéo léo đa tầm lên
thành phóng sự rất hiệu quả, nêu vấn đề và giải quyết vấn
đề khá thấu đáo, đem lại sự thỏa mãn của công chúng.
Thông thờng trong chơng trình thời sự truyền hình
của Đài Phát thanh - Truyền hình Tuyên Quang hiện nay thì
vị trí của phóng sự ngắn luôn đợc bố trí một cách khá logic
24


và ổn định theo xu hóng giảm dần về lợng thông tin và giá
trị của thông tin. Các phóng sự ngắn thờng đợc sắp xếp sau
phần chùm tin thời sự chính trị - xã hội.
Tuy nhiên, bố cục chơng trình cũng đã đợc biên tập viên
không dập khuôn, công thức. Trong nhiều trờng hợp phóng sự
ngắn có những sự kiện mang tính thời sự và có ý nghĩa xã
hội lớn thì các phóng sự này thờng đợc đa lên ngay đầu chơng trình để thu hút công chúng. Tuy nhiên, những trờng
hợp này, thì khả năng bố trí bố cục chơng trình cần thiết
phải có sự sáng tạo và sắp xếp các tin, phóng sự tiếp theo
phải cực kỳ hợp lý mới có thể không gây sự nhàm chán cho
công chúng.
Hiện nay, mỗi chơng trình thời sự truyền hình của Đài

Phát thanh - Truyền hình Tuyên Quang thờng có kết cấu gồm
chùm tin thời sự khoảng từ 7 đến 10 tin, sau đó sắp xếp từ
2 đến 4 phóng sự ngắn và kết thúc chơng trình là một
chuyên mục hoặc chuyên đề. Theo cách bố trí này, phóng sự
ngắn thờng có mặt trong hai khoảng thời gian là sau chùm
tin và trong chuyên mục. Với cách sắp xếp bố cục chơng
trình này thì vai trò của phóng sự ngắn đợc nâng tầm lên
rất nhiều, song cũng không phải là không có hạn chế. Hạn
chế thờng gặp chính là chất lợng phóng sự ngắn nếu không
đảm bảo rất dễ phản tác dụng làm cho ngời xem sẽ không
còn hứng thú để xem những phần tiếp theo của chơng
trình. Hạn chế nữa chính là một số chơng trình các tin,
phóng sự chỉ là tập hợp còn tác phẩm liền kề nhau với các nội

25