Một số biện pháp nâng cao hiệu quả học nhóm cho học sinh tiểu học theo mô hình trường học mới (VNEN) của giáo viên chủ nhiệm lớp

Một số biện pháp nâng cao hiệu quả học nhóm cho học sinh Tiểu học
theo Mô hình trường học mới (VNEN) của giáo viên chủ nhiệm lớp.

Phần I: PHẦN MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
1.1. Lí do chọn đề tài
Trước đòi hỏi của thực tiễn nước ta trên con đường hội nhập và phát triển,
yêu cầu đổi mới giáo dục, trong đó đổi mới phương pháp dạy học là hết sức cần
thiết. Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8 (số 29/NQ/TW) của Ban chấp hành Trung
ương Đảng khóa XI về Đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng
yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đã khẳng định: “ Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ
phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại, phát huy tính tích cực chủ động,
sáng tạo và vận dụng kiến thức, kĩ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp
đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích
tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kĩ năng phát triển
năng lực.”
Giáo dục tiểu học có mục tiêu, nhiệm vụ cực kì quan trọng: xây dựng nền
móng cho nhân cách và năng lực của những công dân trong tương lai là hình
thành và phát triển văn hóa đọc, viết tiếng Việt và một số kiến thức cơ bản về toán
học, khoa học; các hoạt động nghệ thuật và giáo dục thể chất đã làm phong phú
tâm hồn học sinh để các em thấm nhuần cốt cách người Việt. Qua quá trình học
tập, cần hình thành cho học sinh năng lực nhận thức, năng lực tự học, các kĩ năng
giải quyết vấn đề, cách hòa nhập, thích ứng với môi trường và cộng đồng xã hội
theo định hướng của UNESCO: Học để biết, học để làm, học để tự khẳng định và
học để cùng chung sống.
Mục tiêu, nội dung giáo dục ảnh hưởng trực tiếp tới phương pháp dạy học
trong nhà trường. Và ngược lại, phương pháp dạy học cũng chi phối mục tiêu, nội
dung, cách đánh giá học sinh và đổi mới công tác quản lí giáo dục. Phương pháp
dạy học không những là chìa khóa vạn năng giúp học sinh tiếp cận kiến thức mà
còn tạo ra khả năng phương pháp phát hiện và giải quyết vấn đề trong đời sống.
1

Một số biện pháp nâng cao hiệu quả học nhóm cho học sinh Tiểu học
theo Mô hình trường học mới (VNEN) của giáo viên chủ nhiệm lớp.
Có thể nói, phương pháp dạy học tích cực tác động đến mọi nhân tố trong nhà
trường, thay đổi tích cực hoạt động của giáo viên, học sinh; tăng cường mối quan
hệ giữa nhà trường với gia đình và cộng đồng; chú trọng phát triển phẩm chất,
năng lực cho học sinh. Từ những định hướng trên chúng ta cần phải đổi mới nội
dung, phương pháp, cách thức tổ chức các hoạt động giáo dục trong nhà trường.
Trong hơn một thập kỉ qua, giáo dục tiểu học đã có nhiều cố gắng: phổ cập
giáo dục tiểu học đã tạo cơ hội đến trường cho hầu hết trẻ em trong độ tuổi đi học,
gần 100% giáo viên đạt chuẩn về trình độ đào tạo, chương trình kiên cố hóa
trường lớp, phong trào xây dựng trường chuẩn quốc gia, trường học thân thiện
học sinh tích cực đã góp phần đáng kể cải thiện cơ sở vật chất và diện mạo của
các trường tiểu học. Tuy nhiên giáo dục tiểu học vẫn còn nhiều bất cập: dạy chữ
nhiều hơn dạy người; chương trình, sách giáo khoa còn nặng; phương pháp dạy
học còn áp đặt, nhồi nhét, chậm đổi mới hoặc có đổi mới cũng chưa mạnh mẽ,
chưa rõ nét, chưa phát huy được tính tích cực của học sinh và chất lượng giáo dục
tiểu học chưa đáp ứng được yêu cầu xã hội. Vì vậy, nhu cầu đổi mới phương pháp
dạy học và giáo dục là hết sức bức thiết trong giai đoạn hiện nay và cũng đã và
đang bắt gặp mong muốn, nhiệt thành của đội ngũ cán bộ quả lí, giáo viên (GV)
mong muốn có được một hướng đi, một phương pháp dạy học mang tính đột phá,
thực sự hiệu quả trong việc thực hiện mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục tiểu
học. Trong những năm gần đây, và đặc biệt từ năm học 2012-2013, dự án Mô
hình trường học mới (VNEN) được triển khai thí điểm trên một số đơn vị đã đem
đến cho chúng ta một luồng gió mới, giúp các cấp quản lí chỉ đạo và cán bộ quản
lí, GV trường tiểu học định hướng rõ nét hơn về đổi mới phương pháp dạy học,
tập trung nâng cao năng lực người học đáp ứng mục tiêu của giáo dục tiểu học và
yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
Điều lệ trường tiểu học được ban hành tại Thông tư 41/2010/TT-BGD-ĐT

ngày 30/12/2010 đã nêu rõ: Học sinh được tổ chức theo lớp học, mỗi lớp học có
một giáo viên chủ nhiệm(GVCN) phụ trách và giảng dạy một hoặc nhiều môn học.
2


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả học nhóm cho học sinh Tiểu học
theo Mô hình trường học mới (VNEN) của giáo viên chủ nhiệm lớp.
Điều này chứng tỏ rằng GVCN có một vị trí, vai trò hết sức quan trọng trong toàn
bộ quá trình học tập của lớp và thực hiện nhiệm vụ liên quan đến hoạt động giảng
dạy của giáo viên và việc học tập, tu dưỡng rèn luyện của học sinh.
GVCN lớp là người tổ chức, quản lý trực tiếp và sâu sát nhất về mọi mặt đối
với học sinh( HS) và thực hiện GD đạo đức lối sống, phát triển nhân cách, thực
hiện tư vấn....cho HS. Hơn nữa, GVCN tại các lớp tiểu học thường đảm nhận giảng
dạy các môn cơ bản như Toán, Tiếng việt....nên ảnh hưởng trực tiếp đến sự hình
thành kiến thức, kỹ năng cơ bản, kỹ năng công cụ đối với HS tiểu học. Vì vậy công
tác chủ nhiệm giữ vai trò quan trọng trong việc tổ chức các hoạt động, bồi dưỡng
năng lực cho học sinh góp phần tích cực vào việc nâng cao chất lượng GD toàn
diện.
Trường Tiểu học nơi tôi công tác đang được ngành Giáo dục giao nhiệm vụ
thực hiện thí điểm dạy học theo mô hình trường học mới Việt Nam (VNEN). Đó là
một vinh dự lớn nhưng cũng là một trách nhiệm không nhỏ là phải đi đầu, phải làm
nồng cốt trong việc đổi mới phương pháp dạy học.
Như vậy, xuất phát từ yêu cầu của đất nước trong thời kì hội nhập; từ mục
tiêu đào tạo của giáo dục tiểu học; từ vai trò của giáo viên chủ nhiệm lớp; từ việc
thực hiện thí điểm dạy học theo mô hình trường học mới Việt Nam(VNEN) ở
trường. Tôi đã chọn nghiên cứu và thực hiện đề tài: .“ Một số biện pháp nâng cao
hiệu quả học nhóm cho học sinh tiểu học theo Mô hình trường học mới (VNEN)
của giáo viên chủ nhiệm lớp” .
Dạy học theo nhóm là hình thức dạy học đặt học sinh vào môi trường học
tập tích cực, trong đó học sinh được tổ chức thành nhóm một cách thích hợp. Học

hợp tác nhóm giúp các em rèn luyện và phát triển kĩ năng làm việc, kĩ năng giao
tiếp, tạo điều kiện cho học sinh học hỏi lẫn nhau, phát huy vai trò trách nhiệm, tính
tích cực xã hội trên cơ sở làm việc hợp tác. Thông qua hoạt động nhóm, các em có
thể cùng làm việc với nhau những công việc mà một mình không thể tự làm được
trong một thời gian nhất định. Đối với cấp Tiểu học, việc rèn cho các em các kỹ
3


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả học nhóm cho học sinh Tiểu học
theo Mô hình trường học mới (VNEN) của giáo viên chủ nhiệm lớp.
năng học hợp tác nhóm là hết sức cần thiết, tạo điều kiện để các em có nhiều cơ hội
giao lưu, học hỏi lẫn nhau, giúp đỡ lẫn nhau, góp phần vào việc giáo dục toàn diện
nhân cách cho học sinh.
1.2. Điểm mới của Đề tài
Điểm mới của đề tài này là một số biện pháp nâng cao hiệu quả tổ chức dạy
học nhóm theo Mô hình trường học mới VNEN của giáo viên chủ nhiệm lớp trong
đó đi sâu về các biện pháp nâng cao nhận thức của giáo viên về vai trò và nhiệm vụ
của giáo viên và học sinh trong việc tổ chức dạy học theo nhóm và các biện pháp
kỹ thuật cần rèn cho giáo viên và học sinh để thực hiện dạy học nhóm đạt hiệu quả.
1.3. Phạm vi nghiên cứu áp dụng của Đề tài.
Với Đề tài “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả tổ chức dạy học nhóm
theo Mô hình trường học mới (VNEN) của giáo viên chủ nhiệm lớp”, tôi đang thực
hiện nghiên cứu và áp dụng vào lớp tôi đang làm công tác chủ nhiệm trong năm
học 2015-2016; 2016-2017 và có thể áp dụng cho tất các các giáo viên
chủ nhiệm các lớp dạy theo mô hình VNEN ở vùng nông thôn.

Phần II: PHẦN NỘI DUNG
1.THỰC TRẠNG CÔNG TÁC TỔ CHỨC DẠY HỌC NHÓM CỦA CÁC GIÁO VIÊN Ở
TRƯỜNG TIỂU HỌC NƠI TÔI CÔNG TÁC(E), HUYỆN L, TỈNH QUẢNG BÌNH:

Trường tiểu học E nằm trên địa bàn xã C, huyện L, tỉnh Quảng Bình, là một
trường thuộc xã vùng ven quốc lộ 1A. Từ năm học 2011- 2012 trở về trước, quan
điểm dạy học của giáo viên chủ yếu là lên lớp cố gắng truyền tải hết khối lượng
kiến thức theo yêu cầu trong sách giáo khoa, học chủ yếu là ngồi nghe thầy cô
giảng bài sau đó luyện tập theo những gì các em tiếp thu được. Việc đánh giá kết
quả học tập của học sinh chủ yếu thông qua học thuộc lòng hoặc việc áp dụng bài
học vào thực tiễn một cách máy móc: “Thầy bảo thế nào thì làm thế đó – với hình
thức trả bài cho thầy”. Đánh giá cảm tính, không thông qua biểu hiện cụ thể.
Những tiết học được tổ chức theo hình thức nhóm, trò chơi học tập, sắm vai…rất
ít; điều này chỉ diễn ra khi thao giảng, hội giảng, nhưng cũng chỉ mang tính hình
4


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả học nhóm cho học sinh Tiểu học
theo Mô hình trường học mới (VNEN) của giáo viên chủ nhiệm lớp.
thức. Trong những năm gần đây, nhà trường thực hiện dạy học thí điểm mô hình
trường học mới VNEN nên các giáo viên đã thực hiện đổi mới cách tổ chức lớp
học, đơn vị học tập cơ bản là học nhóm, theo quan điểm dạy học lấy học sinh làm
trung tâm và từng bước nâng cao chất lượng giáo dục theo chương trình của Bộ.
Dạy học theo nhóm đã được GV sử dụng khá phổ biến và thường xuyên: Từ khi có
chủ trương đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tăng cường sự tham gia của
HS, phát huy tối đa vai trò chủ động, tích cực của các em thì dạy học theo nhóm đã
được coi là phương pháp dạy học hữu hiệu và bước đầu đã làm thay đổi bộ mặt
phương pháp dạy học trong nhà trường phổ thông. GV đã nhận thức được những
ích lợi của dạy học nhóm: GV đã thấy rõ tác dụng của dạy học theo nhóm trong
việc phát huy tính tích cực, chủ động, tăng cường sự tham gia của HS như: mọi HS
đều được trình bày ý kiến, HS tự tìm ra tri thức, nắm bài chắc hơn, hứng thú với
học tập hơn.v.v... và phát triển những kĩ năng XH cho HS như: biết lắng nghe và
tôn trọng ý kiến của bạn, biết trình bày ý kiến của mình cho các bạn nghe và hiểu,
biết thống nhất ý kiến,v.v...; Còn đối với GV thì dạy học nhóm giúp họ không phải

nói nhiều trên lớp, nhưng chuẩn bị bài cần kỹ lưỡng hơn; hiểu khả năng của HS
hơn.v.v.... GV đã có kiến thức và một số kỹ năng để tiến hành dạy học theo nhóm.
Qua dự giờ của một số giáo viên đều cho thấy về cơ bản GV biết sử dụng phương
pháp dạy học nhóm phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ, mục tiêu và nội dung bài học.
GV bước đầu đã biết lựa chọn hình thức và cơ cấu nhóm tương đối phù hợp, đã nêu
được các bước dạy học theo nhóm. Khâu chuẩn bị của GV cho HS trong nhóm làm
việc theo 10 bước học tập cũng rất tốt. HS bước đầu đã có những kĩ năng làm việc
theo nhóm: Các em đã biết nhanh chóng gia nhập vào nhóm, bầu nhóm trưởng, thư
kí; bước đầu biết bày tỏ quan điểm, ý kiến và trình bày mạch lạc kết quả làm việc
chung của cả nhóm.
Bên cạnh những kết quả tích cực như trên, vẫn còn những tồn tại nhất định, cụ thể
là:
1. Về giáo viên:
5


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả học nhóm cho học sinh Tiểu học
theo Mô hình trường học mới (VNEN) của giáo viên chủ nhiệm lớp.
- Còn lúng túng trong việc thiết kế, điều chỉnh tài liệu hướng dẫn học, thiết kế được
hệ thống câu hỏi giúp học sinh chia sẻ để chốt kiến thức bài học. Kỹ năng tổ chức,
quan sát, hỗ trợ cho học sinh còn thiếu linh hoạt. Giáo viên đôi lúc còn tổ
chức hình thức chưa phát huy hết tác dụng của việc học nhóm.
Còn đơn điệu trong việc sử dụng các hình thức tiến hành và nhiệm
vụ giao cho nhóm. Nhiệm vụ giao cho nhóm còn đơn giản, ít
phương án trả lời, không cần huy động nhiều kinh nghiệm của
từng cá nhân và thiếu định hướng để HS buộc phải phân chia công
việc hay phải trưng cầu ý kiến riêng của từng người trong nhóm.
2. Về học sinh:
- Một số học sinh không nắm quy trình tự học, còn thiếu mạnh dạn tự tin trong
việc chia sẻ với bạn hoặc chưa tích cực, tự giác học tập còn nói chuyện riêng,

làm việc riêng không theo sự điều hành của nhóm trưởng. Khi không hiểu bài
cũng không chủ động chia sẻ hợp tác với bạn để hoàn thành nhiệm vụ.
- Một số học sinh kỹ năng tự nhận xét, nhận xét bạn, hỗ trợ cho bạn còn nhiều
hạn chế còn nhận xét đánh giá qua loa chưa chỉ ra được đúng chỗ nào sai chỗ
nào để hỗ trợ cho bạn.
- Vai trò điều hành của một số nhóm trưởng còn hạn chế: các em chưa bao quát
được hoạt động của nhóm, chưa linh hoạt trong quá trình tổ chức chia sẻ, đánh
giá nhận xét, tổng hợp thống nhất ý kiến.
Ngay từ đầu năm học khi đã khảo sát, phân loại đối tượng học sinh, tôi đã hướng
dẫn và xây dựng kế hoạch cụ thể cho các em.
* Kết quả khảo sát đầu năm học 2015 – 2016 các kĩ năng của HS lớp 5A
lớp tôi dạy như sau:
Tổng số HS: 20 em
Mạnh dạn,tự tin: 2 em
Kĩ năng học nhóm: Biết thực hiện các thoạt động theo sách hướng dẫn học: 10 em
6


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả học nhóm cho học sinh Tiểu học
theo Mô hình trường học mới (VNEN) của giáo viên chủ nhiệm lớp.
Rụt rè, thiếu tự tin, còn ỷ lại vào bạn: 8 em
- Giáo viên chưa hiểu rõ hoạt động nhóm giúp học sinh tích cực và tham gia nhiều
hơn; các kĩ năng giao tiếp về mặt xã hội và một số kĩ năng sống được phát triển.
Chưa hiểu được thông qua hoạt động nhóm, các em có thể tự diễn đạt bằng lời và
chia sẻ các ý tưởng của mình với những người khác trong việc phát triển các kĩ
năng ngôn ngữ, qua đó các em có thể giúp đỡ lẫn nhau. Thông qua hoạt động
nhóm, GV có thể hỗ trợ các đối tượng HS theo nhu cầu khác nhau đồng thời tạo
cho các em tính mạnh dạn, tự tin trong quá trình giao tiếp. Gần 40% học sinh là học
sinh vốn từ vựng còn nghèo nàn, sự rụt rè thiếu tự tin khi giao tiếp ngôn ngữ diễn ra
còn phổ biến.

Trước tình hình như vậy, tôi hết sức băn khoăn, trăn trở. Làm thế nào để tổ
chức và nâng cao năng lực cho HS trong lớp? Làm thế nào để nâng cao chất lượng
dạy-học, chất lượng toàn diện của lớp mình phụ trách? Với lí do đó, tôi chuyên tâm
nghiên cứu thực hiện một số biện pháp nâng cao hiệu quả tổ chức hoạt động nhóm
khi dạy theo Mô hình trường học mới VNEN nhằm bồi dưỡng và nâng cao năng
lực cho HS lớp mình phụ trách.
2. MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HỌC NHÓM THEO MÔ HÌNH
TRƯỜNG HỌC MỚI VNEN Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC E, HUYỆN L, TỈNH QUẢNG
BÌNH.

Dựa trên nghiên cứu lý luận về dạy học ở bậc tiểu học nói chung và qua được
trực tiếp tìm hiểu việc triển khai thực hiện dạy học theo VNEN ở trường tiểu học và
thực hiện tổ chức hoạt động nhóm khi dạy theo Mô hình trường học mới VNEN tôi
mạnh dạn đề xuất một số nhóm giải pháp như sau:
I.Nhóm giải pháp đối với giáo viên:
1.1.Bồi dưỡng nâng cao nhận thức để hiểu được bản chất của việc dạy học
nhóm theo Mô hình trường học mới; xác định được vai trò của giáo viên, nhiệm

7


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả học nhóm cho học sinh Tiểu học
theo Mô hình trường học mới (VNEN) của giáo viên chủ nhiệm lớp.
vụ học sinh từ đó mới làm rõ được cần rèn cho bản thân mình những kỹ năng gì
và học sinh những kỹ năng gì để tổ chức dạy học theo nhóm đạt hiệu quả.
Dạy và học theo Mô hình trường học mới thực chất là đổi mới hình thức tổ
chức lớp học, đổi mới phương pháp dạy, phương pháp học, sự đổi mới căn bản
trong Mô hình VNEN là chuyển hoạt động dạy của giáo viên thành hoạt động học
của học sinh; chuyển từ hoạt động quy mô lớp là chủ yếu thành hoạt động quy mô
nhóm là chủ yếu; học sinh từ làm việc với giáo viên chuyển thành làm việc với Tài

liệu hướng dẫn học, có sự tương tác với bạn. Vai trò của giáo viên là tổ chức lớp
học, theo dõi quá trình tự học của tất cả học sinh và các nhóm học tập để hỗ trợ; đòi
hỏi giáo viên phải tích cực, nhiệt tình hơn, phải tập trung quan sát một cách vừa cụ
thể đến từng em vừa phải bao quát toàn lớp. Giáo viên phải chủ động, linh hoạt,
sáng tạo trong mọi tình huống để có thể trợ giúp học sinh bất kỳ lúc nào học sinh
cần.
Nhiệm vụ của học sinh trong các tiết học VNEN là tự học theo Tài liệu
hướng dẫn học(TLHDH), chủ động hợp tác chia sẻ với bạn hoặc tìm sự hỗ trợ của
giáo viên khi gặp vướng mắc để hoàn thành nhiệm vụ học tập, tự đánh giá và đánh
giá bạn về kết quả học tập.
Đợn vị cơ bản của lớp học VNEN là nhóm. Mỗi nhóm có một nhóm trưởng.
Nhiệm vụ của nhóm trưởng là người tổ chức các hoạt động, công việc cho nhóm,
sắp xếp vai trò các thành viên, đảm bảo rằng mọi thành viên đều có cơ hội để đóng
góp. Ngay cả khi các thành viên đang làm việc cá nhân hoặc cặp đôi, nhóm trưởng
vẫn là người tổ chức và giám sát hoạt động của cả nhóm. Không nhất thiết nhóm
trưởng phải là những em học sinh học khá, mạnh mẽ, có khả năng điều khiển các
bạn. Mọi thành viên trong nhóm đều được trao cơ hội làm trưởng nhóm. Sự rèn
luyện thường xuyên trong vai trò này không những làm các em hiểu và thông cảm
cho nhiệm vụ trưởng nhóm mà còn giúp rèn luyện khả năng lãnh đạo của các em.
Để hình thành được kĩ năng tự học, tự quản của học sinh thì phải qua một
quá trình hỗ trợ giúp đỡ của giáo viên. Giáo viên phải xác định được mức độ tự
8


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả học nhóm cho học sinh Tiểu học
theo Mô hình trường học mới (VNEN) của giáo viên chủ nhiệm lớp.
học, tự quản của từng khối lớp khác nhau và phải kiên trì bồi dưỡng cho các em.
Nếu giáo viên nào nóng vội áp đặt học sinh thì sẽ thất bại.
1.2. Bồi dưỡng một số kỹ năng cần thiết khi tổ chức dạy học theo nhóm:
Với vai trò là tổ chức, hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ kịp thời hoạt động học của

từng cá nhân, từng nhóm; kiểm soát được việc học của cá nhân, của nhóm; đánh giá
được tinh thần, thái độ, kết quả học tập; đánh giá được năng lực học tập, điều hành
của mỗi cá nhân, mỗi nhóm, để phát huy hiệu quả hoạt động nhóm và giúp HS tự
học, bản thân tôi đã tự bồi dưỡng những kỹ năng sau:
- Thiết kế phiếu học tập với nhiệm vụ học tập hết sức cụ thể, dễ hiểu, phù
hợp với học sinh;
- Chọn vị trí tốt nhất để có thể theo dõi được các nhóm và tất cả HS, nhắc
nhở HS tập trung, thực hiện nhiệm vụ học tập, nhắc nhở kịp thời những HS chưa
tập trung học, HS làm ảnh hưởng đến học tập của các bạn, các nhóm;
- Hướng dẫn HS nghiên cứu phiếu học tập, tương tác trong cặp đôi, tương tác
nhóm;
- Kiểm soát được việc học của từng HS thông qua quan sát, trao đổi trực tiếp,
kiểm tra kết quả; kiểm soát được hoạt động chia sẻ trong cặp, trao đổi trong nhóm.
- Chủ động tương tác với HS, phát hiện những vướng mắc của cá nhân, các
nhóm để kịp thời hỗ trợ HS vượt qua khó khăn. Ưu tiên HS yếu, HS nhút nhát
được tham gia nhiều ở nhóm. HS khá giúp bạn chỉnh sửa, hoàn thiện kết quả.
- Tuyệt đối không để HS khá làm thay, học thay cho nhóm; HS yếu bị bỏ rơi,
đứng ngoài hoạt động của nhóm.
- Cuối bài học phải đánh giá được từng HS, từng nhóm; đánh giá được
những biểu hiện có tiến bộ về năng lực và phẩm chất của mỗi HS.
. II.Nhóm giải pháp đối với học sinh:
2.1. Tìm hiểu học sinh
- Ngay từ đầu năm học, tôi đã tìm gặp GV chủ nhiệm năm trước, phụ huynh
học sinh hoặc thông qua Sổ theo dõi chất lượng giáo dục để nắm bắt về kiến thức,
9


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả học nhóm cho học sinh Tiểu học
theo Mô hình trường học mới (VNEN) của giáo viên chủ nhiệm lớp.
năng lực, phẩm chất của từng học sinh; những điểm mạnh cũng như những hạn chế

của các em để xây dựng kế hoạch, có biện pháp giúp đỡ giáo dục phù hợp, cụ thể
với từng học sinh của lớp mình. Khi đã nắm rõ tình hình học tập, rèn luyện của
từng em GV mới có những định hướng, những chỉ dẫn giúp các em phát huy những
mặt mạnh và khắc phục những hạn chế để các em tiếp tục hoàn thiện mình.
2.2.Bồi dưỡng kĩ năng tự học và học nhóm cho học sinh :
Tôi đã hướng dẫn học sinh biết cách tự học và học theo mô hình trường học
mới, theo các yêu cầu sau đây:
- Biết sử dụng sách hướng dẫn học:
+ Đọc mục tiêu của bài học, biết sau tiết học mình phải nắm được gì? biết
làm gì?;
+ Biết mỗi Hoạt động (hoạt động cơ bản, hoạt động thực hành, hoạt động
ứng dụng) có mấy nhiệm vụ?;
+ Tự nghiên cứu tài liệu; tự trả lời các nội dung, yêu cầu trong sách; tự hình
thành kiến thức (nếu có điều chưa hiểu có thể hỏi bạn hoặc hỏi GV).
- Biết và thực hiện đúng nguyên tắc học nhóm, đó là:
+ Trước tiên, cá nhân tự học, tự nghiên cứu tài liệu, kết nối và hình thành
kiến thức mới;
+ Sau đó chia sẻ với bạn trong cặp đôi, hoặc trao đổi trong nhóm để nói kết
quả tự học của mình, nghe kết quả của bạn và nghe ý kiến đóng góp của bạn về kết
quả của mình; điều chỉnh kết quả tự học cho đúng và đầy đủ.
- Biết tìm sự hỗ trợ:
Khi gặp khó khăn, biết tìm sự hỗ trợ của bạn hoặc GV để vượt qua khó khăn
và biết báo cáo kết quả học tập với GV.
- Biết đánh giá:
Biết mình còn vướng mắc gì, chưa hoàn thành nhiệm vụ nào; bạn nào có kết
quả tốt, bạn nào tích cực học trong nhóm.
10


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả học nhóm cho học sinh Tiểu học

theo Mô hình trường học mới (VNEN) của giáo viên chủ nhiệm lớp.
Những tuần đầu, GV phải ngồi học với từng nhóm (có thể tiết Toán học với
nhóm 1, tiết Tiếng Việt học cùng nhóm 2, tiết Tự nhiên - Xã hội học cùng nhóm
3,..) để hướng dẫn các em biết cách tự học và biết học theo nhóm.
Đây là sự chuẩn bị cần thiết, GV phải kiên trì, bền bỉ để hình thành phương
pháp tự học và học theo nhóm cho HS.
2.3. Bồi dưỡng kỹ năng tổ chức điều hành cho nhóm trưởng :
Nhóm trưởng là người điều hành hoạt động học tập trong nhóm. Để giúp học
sinh làm tốt nhiệm vụ của một nhóm trưởng, tôi đã bồi dưỡng cho nhóm trưởng để
đạt những yêu cầu sau:
- Trước hết nhóm trưởng phải là người biết cách tự học, tự mình hoàn thành
tốt nhiệm vụ học tập trong sách, tài liệu học tập.
- Nắm được quy trình học nhóm là:
+ Cá nhân tự học;
+ Chia sẻ trong cặp đôi;
+ Trao đổi trong nhóm;
+ Báo cáo trước lớp, báo cáo với GV.
- Biết cách điều hành hoạt động học:
+ Dành “đủ” thời gian để các nhân tự nghiên cứu tài liệu ( mọi cá nhân đều
phải làm việc, không để bạn nào không đọc sách không làm việc hoặc gây
ảnh hưởng đến bạn khác).
+ Chia sẻ cặp đôi : Người này nói, người kia nghe, góp ý, nhận xét; sau đó đổi
vai người nói cho người nghe; cuối cùng thống nhất ý kiến chung của hai người
+ Trao đổi nhóm: Đại diện từng cặp báo cáo, các cặp khác nghe, nhận xét,
góp ý; trao đổi phản hồi, tiếp thu góp ý; thống nhất chung cả nhóm về nội
dung học tập; phân công người báo cáo trước lớp hoặc báo cáo với GV).
- Những điều lưu ý với nhóm trưởng:
+ Nhóm trưởng điều hành nhóm hoạt động có thứ tự, từng người nói, từng
người phát biểu, góp ý;
11

Một số biện pháp nâng cao hiệu quả học nhóm cho học sinh Tiểu học
theo Mô hình trường học mới (VNEN) của giáo viên chủ nhiệm lớp.
+ Mọi người lắng nghe tiếp thu.
+ Ai cũng có ý kiến, không để một người nói quá nhiều, nói tranh phần người
khác;
+ Ưu tiên bạn học yếu, bạn nhút nhát phát biểu trước, phát biểu nhiều;
+ Bạn học giỏi nói sau cùng, nhường các bạn nói trước. Chú ý để bạn giỏi
chỉ nói điều quan trọng, điều cần thiết;
+ Nhóm trưởng không áp đặt, cản trở mọi người phát biểu;
+ Nhóm trưởng phải tôn trọng mọi người, không là người “thống trị” nhóm;
+ Điều hành để không có bạn nào đứng ngoài hoạt động nhóm.
Những phẩm chất và năng lực điều hành nhóm tốt sẽ giúp cho hoạt động tự
quản tự học trong nhóm có kết quả.
GV phải bồi dưỡng cho nhóm trưởng. Thậm chí làm nhóm trưởng “mẫu” để
các nhóm trưởng biết điều hành có kết quả hoạt động của nhóm.
2.4. Giúp học sinh còn nhiều hạn chế:
Trong một lớp học, thường thì lúc nào cũng có một vài học sinh còn yếu nên
vào đầu năm học tôi nắm bắt tình hình qua giáo viên chủ nhiệm năm trước để biết
được từng đối tượng còn hạn chế môn học nào, kỹ năng nào để có kế hoạch giúp
đỡ. Phân công các HS yếu vào các nhóm (mỗi nhóm chỉ nên có 1 HS yếu). Giao cho
nhóm trưởng, hoặc HS học tốt cùng cặp đôi với HS yếu để giúp đỡ trực tiếp. Khi giao
nhiệm vụ cho HS học tốt giúp đỡ bạn, cần lưu ý với học sinh một số điểm sau:
- Nhắc bạn đọc kĩ tài liệu, nói rõ những điều đã hiểu hoặc chưa hiểu;
- Hướng dẫn, giải thích để bạn hiểu đúng tài liệu;
- Yêu cầu bạn nhắc lại và báo cáo kết quả trước nhóm.
- Tuyệt đối không được làm thay, làm hộ cho bạn.
- Ân cần, tận tình giúp đỡ bạn cách học, tự nhận xét bản thân.
Bàn bạc với gia đình, với nhóm, với lớp tìm các biện pháp, phân công giúp

đỡ HS yếu.
12


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả học nhóm cho học sinh Tiểu học
theo Mô hình trường học mới (VNEN) của giáo viên chủ nhiệm lớp.
HS học yếu phải tự học nhiều, được hướng dẫn, được nói nhiều, trao đổi
nhiều sẽ từng bước tiến bộ. HS giúp bạn phải tạo cơ hội để HS yếu hoạt động
nhiều: đọc nhiều, làm nhiều, nói nhiều.
2.5.Chia nhóm, bố trí chỗ ngồi, vị trí các nhóm và rèn các nền nếp về tư thế
ngồi học tránh các bệnh học đường:
Có nhiều cách chia nhóm nhưng tôi thường chọn 2 cách đó là nhóm đa trình
độ trong các tiết học chính khóa và nhóm cùng trình độ cho các tiết ôn luyện. Số
lượng học sinh mỗi nhóm thường phải là số chẵn (6 em hoặc 4 em) để thuận tiện
cho hoạt động cặp đôi. Để đề phóng các bệnh học đường mà dư luận xã hội đang
quan tâm khi tổ chức dạy học theo nhóm, tôi đã rèn cho học sinh các nền nếp và
thói quen như: luân phiên đổi vị trí chỗ ngồi theo chiều kim đồng hồ mỗi ngày
một lần thay đổi vị trí nhóm mỗi tuần một lần; khi thay đổi hoạt động cặp đôi hoặc
toàn lớp thì tự xoay mình theo hướng hoạt động không ngoái cổ nhìn.
KẾT QUẢ
* Kết quả khảo sát cuối năm học 2015 – 2016 các kĩ năng của HS lớp 5A lớp tôi
dạy như sau:
Tổng số HS: 20 em
Mạnh dạn,tự tin: 5 em
Kĩ năng học nhóm: Biết thực hiện các thoạt động theo sách hướng dẫn học: 15 em
Rụt rè, thiếu tự tin, còn ỷ lại vào bạn: 0 em
Qua kết quả điều tra cho thấy các năng lực, phẩm chất của các em được hình thành
và phát triển trong quá trình học tập, rèn luyện, hoạt động trải nghiệm cuộc sống.
Mỗi em ngày một mạnh dạn, tự tin, tiến bộ về mọi mặt.
GV đã nhận thức được những ích lợi của dạy học nhóm: GV đã thấy rõ tác dụng

của dạy học theo nhóm trong việc phát huy tính tích cực, chủ động, tăng cường sự
tham gia của HS, như: mọi HS đều được trình bày ý kiến, HS tự tìm ra tri thức,
nắm bài chắc hơn, hứng thú với học tập hơn.v.v... và phát triển những kĩ năng XH
13


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả học nhóm cho học sinh Tiểu học
theo Mô hình trường học mới (VNEN) của giáo viên chủ nhiệm lớp.
cho HS, như biết lắng nghe và tôn trọng ý kiến của bạn, biết trình bày ý kiến của
mình cho các bạn nghe và hiểu, biết thống nhất ý kiến,v.v…
Học sinh đã có những kĩ năng làm việc theo nhóm: Các em đã biết nhanh chóng
gia nhập vào nhóm, bầu nhóm trưởng, thư kí; bước đầu biết bày tỏ quan điểm ý
kiến và trình bày mạch lạc kết quả làm việc chung của cả nhóm.

Phần III : KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1.Ý nghĩa và bài học kinh nghiệm:
- Học nhóm theo mô hình VNEN giúp học sinh phát huy tính tự học, sáng tạo, tính
tự giác, tự quản, sự tự tin, hứng thú trong học tập. Với phương pháp dạy học mới,
giúp các em phát huy tốt các kĩ năng(KN): KN giao tiếp, KN hợp tác, KN tự đánh
giá lẫn nhau trong giờ học.
- Tạo điều kiện đẩy mạnh đổi mới PPDH và các hình thức dạy học trên cơ sở tổ
chức các hoạt động phát huy tính tích cực, chủ động, khả năng tự học của học sinh.
Tăng khả năng thực hành, vận dụng, tích hợp được hoạt động phát triển ngôn ngữ
của học sinh thông qua các hoạt động học tập.
- Chú trọng khai thác và sử dụng những kinh nghiệm của học sinh trong đời sống
hàng ngày. Gắn kết giữa nội dung dạy học với đời sống thực tiễn của học sinh, của
cộng đồng thông qua hoạt động ứng dụng của mỗi bài., rèn cho các em kĩ năng giải
quyết các vấn đề, các khó khăn của nhóm và chính bản thân các em trong mõi tiết
học.
- Để có được kĩ năng tổ chức hoạt động nhóm, đòi hỏi người giáo viên phải không

ngừng nghiên cứu, tìm tòi, học hỏi và rèn luyện.
- Phải nắm vững yêu cầu về quan điểm dạy học, chương trình, nội dung dạy học.
- Thấy được tầm quan trọng và ích lợi của hoạt động nhóm trong quá trình dạy học.
- Nắm vững các cách chia nhóm và tổ chức nhóm.
- Rèn luyện cách chia nhóm thông qua các tiết học một cách thường xuyên.
- Chuẩn bị tốt cho mình bộ đồ dùng phục vụ cho việc học nhóm của HS.
14


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả học nhóm cho học sinh Tiểu học
theo Mô hình trường học mới (VNEN) của giáo viên chủ nhiệm lớp.
- Hoạt động nhóm có thể áp dụng được cho tất cả các tiết học ở tất cả các khối lớp
ở cấp Tiểu học, đặc biệt là mô hình trường học mới VNEN.
2.Kiến nghị:
Để hoạt động hướng dẫn và dạy học theo nhóm trở thành hoạt động dạy học thường
xuyên, có chất lượng, mang lại hiệu quả cao cho công tác dạy học và nâng cao chất
lượng giáo dục. Cụm chuyên môn và các trường thường xuyên tổ chức các chuyên
đề theo từng môn và các hoạt động giáo dục cho giáo viên học hỏi, trao đổi kinh
nghiệm lẫn nhau./.

15