Tuan 33 lop 9

So n ng v n 9 c Phong
Tuần 33
Tiết: 161, 162
Bắc sơn
A. Mục tiêu bài học: Giúp HS:
- Nắm nội dung, ý nghĩa của đoạn trích hồi bốn vở kịch. Bắc Sơn: Xung đột cơ bản của vở
kịch đợc bộc lộ gay gắt và tác động đến tâm lý của nhân vật Thơm, khiến cô đứng hẳn về phía
cách mạng, ngay trong hoàn cảnh cuộc khởi nghĩa đang bị kẻ thù đàn áp khốc liệt.
- Thấy đợc nghệ thuật viết kịch của Nguyễn Huy Tởng, tạo dựng trong tình huống, tổ chức đối
thoại và hành động, thể hiện nội tâm và tính cách nhân vật.
- Hình thành những hiểu biết sơ lợc (giảm) về thể loại kịch nói
B. Hoạt động dạy học
Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt
Hoạt động 1. Tìm hiểu chung về văn bản .
- HS đọc chú thích SGK
- GV giới thiệu thêm
+ Nguyễn Huy Tởng còn sáng tác nhiều tác phẩm cho thiếu
nhi, đợc bạn đọc nhỏ tuổi yêu thích.
+ Năm 1996, ông đợc nhà nớc truy tặng Giải thởng Hồ Chí
Minh và văn học nghệ thuật.
- Bắc Sơn là đoạn trích hồi bốn của một vở kịch dài.
GV: Dựa vào sgk, cho biết vì sao Bắc Sơn đợc gọi là kịch?
- Dùng ngôn ngữ trực tiếp của nhân vật để thể hiện mâu
thuẫn xung đột trong đời sống.
- Đây là hồi bốn của vở kịch năm hồi.
- Mỗi lớp kịch có một số nhân vật không đổi (lớp 1: Thơm-
Ngọc, lớp II: Thơm- Thái Cửu, Lớp III: Thơm Ngọc ;
Lớp IV: Thơm)
? Theo em, các lớp kịch trong văn bản này gần với phơng
thứcbiểu đạt nào đã học? Vì sao?
- Gần với phơng thức tự sự.

- Vì câu chuyện kịch đợc kể bằng một chuỗi các sự việc.
I. Tìm hiểu chung về văn bản
1. Tác giả
Nguyễn Huy Tởng (1912-1960),
quê Hà Nội. Là một trong những
nhà văn chủ chốt của nền văn học
cách mạng sau Cách mạng tháng
Tám.
2. Tác phẩm
- Bắc Sơn (1946) là vở kịch nổi
tiếng của nhà văn Nguyễn Huy T-
ởng, là tác phẩm mở đầu của kịch
nói cách mạng. Tác phẩm đã giúp
chúng ta hiểu về ý nghĩa cuộc khởi
nghĩa Bắc Sơn và sức mạnh cảm
hoá của cách mạng với quần chúng.
a) Kịch: Là một trong ba loại hình
văn hoá thuộc loại hình nghệ thuật
sân khấu
- Phơng thức thể hiện:
+ Bằng ngôn ngữ trực tiếp (đối
thoại, độc thoại)
+ Bằng cử chỉ, hành động nhân vật
- Thể loại:
+ Kịch hát (chèo, tuồng...)
LVC K9 - 2 1
So n ng v n 9 c Phong
- GV hớng dẫn cách đọc, chỉ định HS đọc phân vai.
Hãy tóm tắt nội dung sự việc trong hồi kịch này?
- Ngọc (chồng Thơm) rời nhà để cùng đám Việt gian lùng

bắt hai cán bộ cách mạng là Thái và Cửu để lấy tiền thởng.
Thái, Cửu vô tình chạy vào nhà Thơm, may đợc Thơm che
giấu và chạy thoát.
? Biến cố làm thành xung đột kịch trong hồi kịch này là gì?
- Bọn phản động (trong đó có Ngọc) truy bắt cán bộ cách
mạng (Thái Cửu). Quần chúng cách mạng (Thơm) bí mật
giải thoát cho cán bộ cách mạng
? ở đây, xung đột kịch diễn ra giữa các lực lợng xã hội nào?
Nhân vật tiêu biểu cho mỗi lực lợng là nhân vật nào?
Hoạt động 2. Đọc hiểu văn bản.
- Thơm là vợ Ngọc, một nho lại trong bộ máy cai trị của
TDP. Thơm đã quen với cuộc sống an nhàn, chồng chiều
chuộng, lại thích ăn diện, sắm sửa. Vì thế, cô đứng ngoài
phong trào khi cuộc khởi nghĩa nổ ra, mặc dù cha và em trai
là những quần chúng tích cực tham gia khởi nghĩa.
- Nhng ở Thơm vẫn cha mất đi bản chất trung thực, lòng tự
trọng và tình thơng ngời ở một cô gái từng lớn lên trong một
gia đình nông dân lao động. Chính vì thế Thơm rất quý trọng
ông giáo Thái ngời cán bộ cách mạng đến giúp củng cố
phong trào sau khi cuộc khởi nghĩa nổ ra. Khi lực lợng cách
+ Kịch thơ
+ Kịch nói (bi kịch, hài kịch, chính
kịch)
- Cấu trúc: hồi, lớp (cảnh).
3. Đọc kể (thuật lại) trích đoạn
a) Đọc
b) Kể tóm tắt:
c. Xung đột trong kịch Bắc Sơn:
- Xung đột giữa lực lợng cách
mạng và kẻ thù. Xung đột cơ bản

ấy đợc thể hiện thành những xung
đột cụ thể giữa các nhân vật và
trong nội tâm của một số nhân vật
(Thơm, bà cụ Phơng)
- Xung đột kịch diễn ra bằng chuỗi
các hành động kịch có quan hệ gắn
bó với nhau: xung đột giữa Ngọc
cùng đồng bọn với Thái, Cửu trong
lúc cuộc khởi nghĩa đã bị đàn áp,
kể thù đang truy lùng những chiến
sĩ cách mạng; xung đột trong nhân
vật Thơm và đã có những bớc ngoặt
quyết định, khiến cô lựa chọn cách
đứng hẳn về phía cách mạng.
II. Đọc hiểu văn bản
1. Nhân vật Thơm
a. Hoàn cảnh:
+ Cha, em trai: hi sinh
+ Mẹ: bỏ đi
- Còn một ngời thân duy nhất là
Ngọc (chồng)
+ Sống an nhàn , đợc chồng chiều
chuộng (sắm sửa, may mặc...)
b. Tâm trạng: Luôn day dứt, ân hận
về cha, mẹ
c. Thái độ với chồng:
+ Băn khoăn, nghi ngờ chồng làm
LVC K9 - 2 2
So n ng v n 9 c Phong
mạng bị đàn áp, cả cha và em trai hi sinh, Thơm ân hận và

càng bị giày vò khi dần đợc biết Ngọc làm tay sai cho địch,
dẫn quân Pháp về đánh úp lực lợng khởi nghĩa.
? Nhân vật Thơm xuất hiện trong lớp kịch nào?
- Cả 3 lớp.
? Những lớp kịch nào tập trung thể hiện đấu tranh của
Thơm với chồng? (Lớp 3)
Những lớp kịch nào thể hiện hành động của Thơm trong việc
giải thoát cho cán bộ cách mạng? (lớp 2, 4)
? Tóm tắt hành động kịch trong lớp 3?
Ngọc về, Thơm khôn khéo giữ chồng ở nhà để tạo an toàn
cho Thái, Cửu trốn thoát.
Lúc này, Thơm có những lời nói khác thờng nào đối với
chồng?
+ Tôi nói anh thằng Sáng.. trách không?
+ Chỉ thơng anh thằng Sáng vất vả, lo nghĩ nhiều.. mang
tật.
+ Tôi van anh thằng Sáng. Mai thì ở nhà mà ngủ cho nói lại
sức.
+ Sao không mời các ông ấy lên chơi cả cho vui có đợc
không?
? Sự khác thờng trong những lời nói này của Thơm là gì?
- Dịu hơn, thân thiện hơn. Nhng là những lời cửa miệng,
không thật lòng. Đó là những lời nói vờ, nói dối.
? Vì sao Thơm có những lời khác thờng đó?
- Vờ gây tình cảm với chồng để tạo điều kiện cho Thái, Cửu
trốn thoát.
? Qua hành động này, ta hiểu thêm điều gì về nhân vật
Thơm?
- Nếu có lợi cho cách mạng, có thể làm tất cả, kể cả giả dối
với ngời thân.

? Tóm tắt hành động kịch trong lớp 2.
Bị truy đuổi, Thái và Cửu vô tình chạy vào nhà Thơm. Sau
chút bối rối, Thơm đã giấu họ trong nhà để họ thoát ra phía
sau.
Trong tình huống này, Thơm đã có những cử chỉ nào?
Việt gian
+ Tìm cách dò xét
+ Cố níu chút hi vọng về chồng
d- Hành động
+ Che giấu Thái, Cửu (chiến sĩ
cách mạng) ngay trong buồng của
mình).
+ Khôn ngoan, che mắt Ngọc bảo
vệ cho 2 chiến sĩ cách mạng.
* Là ngời có bản chất trung thực,
lòng tự trọng, nhận thức về cách
mạng nên đã biến chuyển thái độ,
đúng đắn hẳn về phía cách mạng.
Cuộc đấu tranh cách mạng ngay cả
khi bị đàn áp khốc liệt, cách mạng
cũng không thể bị tiêu diệt, vẫn có
thể thức tỉnh quần chúng, cả với
những ngời ở vị trí trung gian nh
Thơm.
LVC K9 - 2 3
So n ng v n 9 c Phong
+ Gật đầu se sẽ (khi Thái bảo Cửu cứ yên tâm, cô Thơm
không làm gì đâu)
+ Ngăn lại (Khi Thái định ra ngoài xem xét tình hình)
+ Hốt hoảng (khi thấy giặc đang khám nhà hàng xóm_

+ Ngoan ngoãn và mau lẹ, đẩy hai ngời vào trong buồng (khi
thấy Ngọc về)
Trong những lời Thơm nói với Thái và Cửu, những lời nào
bộc lộ rõ nhất thái độ của Thơm đối với cách mạng?
-tôi cứ lo cho hai ông. Tởng các ông chạy đợc xa rồi.
- tôi không báo hai ông đâu. Tôi chết thì chết chứ không báo
hai ông đâu.
Những cử chỉ, thái độ ấy cho thấy Thơm là ngời nh thế nào
đối với cách mạng?
=> Có tình cảm đặc biệt với cách mạng. Thơm quý trọng ng-
ời cách mạng. Thơm quý trọng ngời cách mạng, khinh ghét
kẻ bán nớc theo giặc.
Nhận xét về nghệ thuật khắc hoạ nhân vật Thơm trong các
lớp kịch này?
- Thể hiện diễn biến tâm lí phức tạp của nhân vật bằng các cử
chỉ, lời nói điển hình.
? Từ đó, tính cách nhân vật Thơm hiện lên nh thế nào?
- Trong sáng, thẳng thắn, lơng thiện.
Em hiểu gì về những ngời quần chúng cách mạng qua nhân
vật Thơm?
- Căm ghét bọn tay sai bán nớc và bọn giặc cớp nớc. Nhiều
thiện cảm với cách mạng. Sẵn sàng đặt lợi ích cách mạng lên
trên hết.
? Nhân vật Ngọc xuất hiện qua những lớp kịch nào? (lớp 1
và 3)
? Hành động xuyên suốt lớp kịch này của nhân vật Ngọc là
gì? Để thực hiện hành động này, Ngọc đã p hải đối mặt với
một ngời, đó là ai?
- Lùng bắt hai cán bộ cách mạng là Thái và Cửu để lấy tiền
thởng. Để thực hiện hành động này, Ngọc đã phải đối mặt

với vợ mình Thơm.
? Xuất hiện ở lớp 3, tính cách Ngọc bộc lộ qua những lời nói
2. Nhân vật Ngọc
- Ham muốn địa vị, quyền lực, tiền
tài
- Làm tay sai cho giặc (Việt gian)
- Tên Việt gian bán nớc đê tiện,
đáng khinh, đáng ghét.
LVC K9 - 2 4
So n ng v n 9 c Phong
điển hình nào?
- Thôi thì chẳng may chú mấy thằng Sáng đã nh thế, mình
thơng thì cứ thơng trong bụng, rồi còn tính vệc làm ăn, chứ
cha con, chị em đứt ruột ra đợc ấy chứ lị (khi thấy vợ buồn
rầu)
- Bắt đợc hai thằng ấy thì cũng đợc vài ngàn đồng. Chia cho
tất cả anhh em một nửa, mình lấy một nửa. Cái nhà này, thế
là lấy xong rồi(.) Tậu đợcmấy mẫu ruộng nữa (khi nói về
cái lợi của việc bắt Thái, Cửu)
? Bình luận về tính cách nhân vật Ngọc qua những lời nói
đó?
- Giả nhân giả nghĩa. Ham tiền của và hám danh.
? Nhân vật Ngọc tiêu biểu cho lớp ngời nào trong thời kì
khó khăn của cách mạng?
-sợ giặc, làm tay sai cho giặc để mu cầu lợi ích riêng. Phản
bội nhân dân, đất nớc.
? Xung đột trong các lớp kịch này còn là xung đột của những
tính cách. Qua hai nhân vật Thơm và Ngọ, hãy chỉ ra nội
dung xung đột của hai tính cách này?
Thơm Ngọc

- Ngay thẳng
- Trong sáng
- Giàu tình nghĩa
- Quanh co
- Hiểm độ
- Bất nghĩa.
? Sự xung đột của hai tính cách này gợi tình cảm gì ở ngời
đọc?
- Yêu quý, cảm thông với Thơm.
- Ghê sợ, căm ghét với Ngọc.
Hoạt động 3. Tổng kết
GV: Nêu nét chính về nội dung nghệ thuật của lớp kịch?
- HS đọc ghi nhớ (SGK)
3. Nhân vật Thái, Cửu
(Chiến sĩ cách mạng)
Thái: bình tĩnh, sáng suốt
- Cửu: hăng hái, nóng nảy
=> Họ là những chiến sĩ cách mạng
kiên cờng trung thành đối với Tổ
quốc, cách mạng, đất nớc...
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật: Cách tạo dựng tình
huống sử dụng ngôn ngữ đối thoại
2. Nội dung:
Thể hiện diễn biến nội tâm nhân
vật Thơm ngời phụ nữ có chồng
theo giặc- đứng hẳn về phía cách
mạng.
Củng cố:
? Đọc các lớp kịch trích trong vở kịch Bắc Sơn, em hiểu gì về ngời cách mạng và kẻ phản cách mạng?

- Ngời cách mạng nh Thái, Cửu, Thơm là ngời yêu nớc, đặt lợi ích cách mạng lên trên hết.
- Kẻ phản cách mạng nh Ngọc và đồng bọn là kẻ bán nớc, sẵn sàng làm tất cả vì lợi ích bản thân.
LVC K9 - 2 5