SKKN SỬ DỤNG KIẾN THỨC LIÊN MÔN TRONG GIẢNG DẠY BÀI 5 CÁCH THỨC VẬN ĐỘNG, PHÁT TRIỂN CỦA SỰ VẬT VÀ HIỆN TƯỢNG (GDCD 10)

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI

MÃ SKKN
……………

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
TÊN ĐỀ TÀI:

SỬ DỤNG KIẾN THỨC LIÊN MÔN TRONG GIẢNG DẠY
BÀI 5: CÁCH THỨC VẬN ĐỘNG, PHÁT TRIỂN
CỦA SỰ VẬT VÀ HIỆN TƯỢNG
(GDCD 10)

Môn: Giáo dục công dân

NĂM HỌC: 2014 - 2015


Sử dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài 5: Cách thức vận động,
phát triển của sự vật, hiện tượng (GDCD 10)

MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU.........................................................................................................................2
1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI........................................................................................................2
2. CƠ SỞ LÍ LUẬN ...............................................................................................................3
3. CƠ SỞ THỰC TIỄN...........................................................................................................3
4. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU...............................................................................................4
5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU...............................................................................................4
6. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU....................................................................4
NỘI DUNG ĐỀ TÀI...................................................................................................................5
PHẦN I. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ...................................................................................5

1. THUẬN LỢI.......................................................................................................................5
2. KHÓ KHĂN.......................................................................................................................5
PHẦN II. GIẢI PHÁP................................................................................................................7
1. LÍ LUẬN CHO CÁCH LÀM MỚI ....................................................................................7
2. LÀM MỚI TRÊN CƠ SỞ NỘI DUNG BÀI HỌC.............................................................8
PHẦN III. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC .........................................................................................19
KẾT LUẬN...............................................................................................................................21

1/22


Sử dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài 5: Cách thức vận động,
phát triển của sự vật, hiện tượng (GDCD 10)

PHẦN MỞ ĐẦU
1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI.
Hiện nay, đất nước ta đang “Đẩy mạnh sự nghiệp đổi mới, thực hiện Công
nghiệp hóa, Hiện đại hóa đất nước , tích cực chủ động hội nhập kinh tế quốc tế,
phát triển đất nước theo con đường Xã hội chủ nghĩa” (NQ- TW Đảng- Khóa
IX). Cùng với sự kiện trên, hệ thống giáo dục nói chung ra sức phấn đấu thực
hiện có hiệu quả việc đổi mới chương trình Sách giáo khoa, đổi mới phương
pháp giảng dạy, nâng cao chất lượng Giáo dục theo chủ trương của Đảng và Nhà
nước nhằm mục đích nâng cao sự hiểu biết của học sinh về mọi mặt, đáp ứng
mục tiêu “Đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện” (Luật Giáo Dục).
Để thực hiện mục tiêu này, bộ môn Giáo dục công dân ở trường THPT được xác
định giữ một vị trí quan trọng trong việc góp phần trực tiếp đào tạo nhân cách
con người có được những phẩm chất đạo đức cần thiết.
Trong quá trình giảng dạy bộ môn Giáo dục công dân hiện nay, một vấn đề
cấp thiết đang được đặt ra là làm thế nào tạo cho được sự hứng thú học tập bộ
môn, huy động được sự tham gia tích cực của học sinh trong bài giảng. Có làm

được điều đó thì chúng ta mới thực sự nâng cao được chất lượng giáo dục bộ
môn ở bậc THPT.
Đối với học sinh lớp 10 nói riêng và học sinh bậc THPT nói chung, thì mặc
dù tư duy của các em đã tương đối phát triển, vốn sống, vốn hiểu biết cũng đã
phong phú hơn nhưng các em vẫn gặp rất nhiều khó khăn khi tiếp cận những vấn
đề mang tính lí luận cao trong môn học Giáo dục công dân . Đó cũng chính là
một nguyên nhân rất căn bản làm giảm hứng thú trong học tập của học sinh, dẫn
đến hạn chế kết quả học tập. Chính vì vậy, người giáo viên trong quá trình giảng
day, rất cần thiết phải gắn lí luận với thực tiễn, đổi mới cách giảng dạy để làm
cho môn học bớt khô khan, khó hiểu.
Qua thực tế, việc sử dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài 5: Cách
thức vận động, phát triển của sự vật, hiện tượng trong chương trình sách giáo
khoa Giáo dục công dân lớp 10 đã giúp cho tiết dạy, giờ dạy của cá nhân tôi,
sinh động hơn, hấp dẫn hơn và đạt hiệu quả cao hơn. Chính vì vậy tôi xin được
trình bày với các bạn đồng nghiệp một số kinh nghiệm của bản thân đã được đúc
rút từ trong thực tế giảng dạy môn Giáo dục công dân ở nhà trường THPT. Tôi
hi vọng rằng, sáng kiến này sẽ giúp cho kinh nghiệm giảng dạy của các bạn
đồng nghiệp càng thêm phong phú.

2/22


Sử dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài 5: Cách thức vận động,
phát triển của sự vật, hiện tượng (GDCD 10)
2. CƠ SỞ LÍ LUẬN .
Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói “Lí luận rất cần thiết, nhưng nếu học tập
không đúng thì sẽ không có kết quả. Do đó trong học tập lí luận chúng ta cần
nhấn mạnh: Lí luận phải liên hệ với thực tiễn, thống nhất giữa lí luận và thực
tiễn là một nguyên tắc căn bản của chủ nghĩa Mác Lê Nin. Thực tiễn không có lí
luận hướng dẫn thì thực tiễn mù quáng. Lí luận mà không liên hệ với thực tiễn là

lí luận suông.”( Hồ Chí Minh, Toàn tập, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000,
tr. 496)
Trong những năm qua do yêu cầu khách quan của sự phát triển khoa học
giáo dục, việc nâng cao chất lượng dạy và học đã có sự cải tiến về nội dung và
phương pháp dạy học nhằm đạt hiệu quả cao như phương pháp dạy học nêu vấn
đề, lấy học sinh làm trung tâm nhằm phát huy tính tích cực chủ động lĩnh hội
kiến thức của học sinh, phương pháp trực quạn đàm thoại…đã mang lại hiệu quả
đáng mừng.
Trong việc giảng dạy môn Giáo dục công dân ở nhà trường THPT, một

yêu cầu tổng quát đặt ra cho mỗi người giáo viên là làm sao truyền thụ
chính xác, đầy đủ các tri thức khoa học về chủ nghĩa Mác-LêNin, các
đường lối chủ trương chính sách của Đảng tới đối tượng học sinh THPT, là
đối tượng còn ít tuổi, vốn sống thực tiễn nghèo nàn, khả năng tư duy khái
quát chưa cao. Chính vì vậy việc vận dụng kiến thức liên môn vào trong
việc giảng dạy bài 5: Cách thức vận động, phát triển của sự vật, hiện tượng
(Phần thứ nhất – Công dân với việc hình thành thế giới quan, phương pháp
luận khoa học - GDCD lớp 10) sẽ góp phần thực hiện được yêu cầu trên.
3. CƠ SỞ THỰC TIỄN

* Thứ nhất: Bản thân tôi là một giáo viên dạy môn Giáo dục công
dân, luôn trăn trở về đổi mới phương pháp giảng dạy của mình, về đối
tượng giảng dạy của mình… để làm sao đó cho mỗi giờ giảng phải \đạt kết
quả cao nhất.
* Thứ hai: Xuất phát từ thực tế việc giảng dạy bài 5: Cách thức vận
động, phát triển của sự vật, hiện tượng (Phần thứ nhất – Công dân với việc
hình thành thế giới quan, phương pháp luận khoa học - GDCD lớp 10)
Qua thực tế áp dụng kinh nghiệm sử dụng kiến thức liên môn trong
bài này tôi thấy giờ dạy của mình đạt hiệu quả cao hơn, đáp ứng được yêu
cầu nâng cao chất lượng dạy học bộ môn.

3/22


Sử dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài 5: Cách thức vận động,
phát triển của sự vật, hiện tượng (GDCD 10)
4. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU.

1. Đối với giáo viên
- Sử dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài 5: Cách thức vận
động, phát triển của sự vật, hiện tượng (Phần thứ nhất – Công dân với việc
hình thành thế giới quan, phương pháp luận khoa học - GDCD lớp 10) sẽ
giúp người giáo viên dạy học hiệu quả hơn.
2. Đối với học sinh
- Sử dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài 5 :Cách thức vận
động, phát triển của sự vật, hiện tượng (Phần thứ nhất – Công dân với việc
hình thành thế giới quan, phương pháp luận khoa học - GDCD lớp 10) sẽ
giúp các em có một tư duy lôgíc trong học tập, qua đó các em cũng hứng
thú hơn trong học tập.
5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU.
Đề tài có những nhiệm vụ như sau:
- Nghiên cứu lí luận và thực tiễn vấn đề sử dụng kiến thức liên môn trong
giảng dạy bài 5: Cách thức vận động, phát triển của sự vật, hiện
tượng(Phần thứ nhất – Công dân với việc hình thành thế giới quan, phương

pháp luận khoa học - GDCD lớp 10)
- Đề xuất áp dụng bài giảng cụ thể để có thể sử dụng kiến thức liên môn
trong giảng dạy bài 5: Cách thức vận động, phát triển của sự vật, hiện
tượng (Phần thứ nhất – Công dân với việc hình thành thế giới quan,

phương pháp luận khoa học - GDCD lớp 10)
6. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU.
* ĐỐI TƯỢNG.
- Là học sinh khối 10
- Nội dung sách giáo khoa giáo dục công dân lớp 10, bài 5, “Cách thức
vận động, phát triển của sự vật và hiện tượng”
* PHẠM VI.
- Là học sinh lớp 10 năm học 2014- 2015.
- Sách giáo khoa giáo dục công dân lớp 10, và những tài liệu có liên quan.

4/22


Sử dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài 5: Cách thức vận động,
phát triển của sự vật, hiện tượng (GDCD 10)

NỘI DUNG ĐỀ TÀI
PHẦN I. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ.
1. THUẬN LỢI.
Đây là phương pháp kích thích tư duy của học sinh và thông qua đó học
sinh sẽ thu nhận được nhiều tri thức bổ ích. Nhất là đối với khối lớp 10, các em
học về Triết học, một môn khoa học mang tính khái quát, trừu tượng cao, đặc
biệt đây cũng là lần đầu tiên các em được tiếp xúc với môn khoa học này( ở bậc
học dưới các em chưa từng được tiếp xúc với Triết học) thì việc sử dụng kiến
thức liên môn sẽ giúp các em tiếp cận vấn đề một cách khoa học, dễ hiểu tránh
tình trạng học thụ động.
2. KHÓ KHĂN.
Chúng ta biết rằng môn Giáo dục công dân là một môn khoa học được khái
quát từ thành tựu của các môn khoa học khác, của các hoạt động vật chất và tinh
thần của con người. Cho nên nó sẽ luôn được bổ sung những tri thức mới về

Triết học, về sự phát triển của xã hội và đời sống xã hội, về đường lối xây dựng
và bảo vệ Tổ quốc, về đạo đức và pháp luật. Trong đó riêng tri thức của Triết
học là loại tri thức có tính chất khái quát hóa, trừu tượng hóa rất khó. Song
những tri thức đó lại bắt nguồn từ thực tiễn đời sống và phục vụ đời sống. Vì
vậy khi học tập nghiên cứu Triết học cần phát huy tính tích cực trong suy nghĩ
và hành động, đặc biệt là phải luôn liên hệ tri thức Triết học với các môn khoa
học khác.
Tuy nhiên do nhận thức không đúng vai trò nhiệm vụ của bộ môn Giáo dục
công dân nên giáo viên hay lên lớp bằng phương pháp thuyết trình: giáo viên
đọc, học sinh ghi hoặc “phát thanh sách giáo khoa” học sinh chỉ học thuộc lòng
kiến thức được truyền thụ, làm như vậy không tuân thủ khoa học hiện đại lấy
học sinh làm trung tâm nên mang lại hiệu quả thấp. Học sinh nhận thức mơ
màng đặc biệt là tri thức Triết học.
Với đặc trưng của bộ môn Giáo dục công dân trong nhà trường THPT là
cung cấp cho học sinh những hiểu biết cơ bản, phù hợp với lứa tuổi học sinh về
các giá trị đạo đức, pháp luật, chủ trương chính sách của Đảng, hình thành và
phát triển ở các em tình cảm, niềm tin, những hành vi thói quen phù hợp với các
giá trị đã học, giúp cho học sinh có sự thống nhất cao giữa ý thức và hành vi. Vì
vậy khi giờ lên lớp không sử dụng phương pháp vận dụng tri thức liên môn vào
giảng dạy mà chỉ dung phương pháp đơn thuần giáo viên hỏi và học sinh trả lời
tôi thấy học sinh tiếp thu bài một cách cứng nhắc, tiết học trầm, học sinh thấy
nặng nề, mệt mỏi, bài giảng không sinh động, học sinh không hứng thú học.
5/22


Sử dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài 5: Cách thức vận động,
phát triển của sự vật, hiện tượng (GDCD 10)
Việc học sinh ghi nhiều, thụ động trong việc tiếp thu tri thức nên việc nắm bài
không được tốt, vân dụng vào làm bài tập còn hạn chế, kết quả không cao. Do
vậy kiến thức của học sinh thiếu tính hệ thống, thiếu vững chắc, học sinh chỉ nói

lại những điều giáo viên đã cho ghi và ở trong sách giáo khoa. Điều quan trọng
là không phát huy được tính tích cực, chủ động của học sinh trong việc lĩnh hội
kiến thức. Sau khi dạy xong bài 3 “ Sự vận động và phát triển của thế giới vật
chất” theo phương pháp thuyết trình là chủ yếu, học sinh chỉ lĩnh hội tri thức
một cách thụ động do tôi truyền tải ở lớp 10A1, 10A2, 10A3, 10A4, tôi đã làm
bài tập trắc nghiệm khách quan: cho học sinh xác định các hình thức vận động
và phân biệt khái niệm vận động trong Triết học và vận động theo cách hiểu
thông thường. Qua kiểm tra kết quả như sau:
10A1- Tỉ lệ
SL
%
Sĩ số
45
Số HS đạt giỏi
0
0
Số HS đạt khá
14
31
Số HS đạt TB
19
44
Số HS đạt yếu
12
25
Lớp

10A2SL
45
1

18
13
13

Tỉ lệ
%
2.2
40
29
28.8

10A3SL
47
0
12
20
15

Tỉ lệ
%
0
25.5
42.6
31.9

10A4SL
45
0
10
17

18

Tỉ lệ
%
0
22.2
37.8
40

Vì vậy, tôi thấy rất rõ sự cần thiết phải đổi mới phương pháp dạy học, trong
đó cần phải sử dụng kiến thức liên môn thì mới đạt hiệu quả cao hơn trong giảng
dạy.
Tuy nhiên, riêng với bài 5: Cách thức vận động, phát triển của sự vật,
hiện tượng cũng cần thấy rằng việc sử dụng kiến thức liên môn sẽ gặp khó khăn
khi đối tượng học sinh có kiến thức hạn chế, tức là những đối tượng học sinh
học kém.

6/22


Sử dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài 5: Cách thức vận động,
phát triển của sự vật, hiện tượng (GDCD 10)

PHẦN II. GIẢI PHÁP
1. LÍ LUẬN CHO CÁCH LÀM MỚI .
Như chúng ta đã biết, học sinh cấp 3 và nhất là học sinh lớp 10- khối lớp
đầu tiên đặt nền móng cho ba năm học cấp 3 này luôn được đánh giá là khối lớp
học khó khăn vì các em mới chuyển sang một môi trường học tập mới, làm quen
với nhiều môn khoa học mới. Mà những kiến thức thuộc môn Giáo dục công
dân cũng khá trừu tượng, khô khan và cứng nên sẽ tạo cho các em cảm thấy giờ

học Giáo dục công dân là những giờ học tra tấn đầu óc của các em. Muốn các
em thoải mái, vui vẻ hợp tác giáo viên phải có nhiều cách để biến giờ học đó
thành thú vị mà sau khi kết thúc tiết học rồi học sinh vẫn còn mong đợi nhanh
đến tiết của tuần sau để biết thêm những điều thú vị khác và quan trọng là để
năng lực của các em được đánh giá và công nhận. Tất cả các phương pháp mới
hay các cách làm mới sẽ hiệu quả với một điều kiện nếu thiếu nó thì không
phương pháp và cách thức nào có thể đạt hiệu quả như mong đợi của học sinh và
giáo viên. Điều kiện đó là “phải có sự đoàn kết, tôn trọng giữa thầy và trò.” (tr.
318 HCM về giáo dục)
Tại sao lại phải sử dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài 5: Cách
thức vận động, phát triển của sự vật, hiện tượng?
Bài này nằm trong phần thứ nhất của chương trình Giáo dục công dân lớp
10, đó là những tri thức của khoa học Triết học. Mà như chúng ta đã biết, Triết
học là hệ thống các quan điểm lí luận chung nhất về thế giới và vị trí của con
người trong thế giới đó, cho nên những tri thức Triết học mang tính khái quát,
trừu tượng rất cao. Trong khi đó các em học sinh lớp 10 vừa bỡ ngỡ bước vào
bậc học THPT, thì lần đầu tiên làm quen với Triết học không khỏi làm cho các
em “choáng váng”, sợ hãi.
Vận dụng tri thức liên môn là phương pháp giáo viên sử dụng các tri thức
của khoa học cơ bản( khoa học tự nhiên, khoa học xã hội) vào các bài giảng
phần Triết học.
Phải vận dụng tri thức của các môn Khoa học tự nhiên vì dựa vào mối
quan hệ giữa Triết học và khoa học tự nhiên, các khái niệm, các quy luật, các
nguyên lí triết học đều được khái quát từ khoa học tự nhiên.
Hệ thống tri thức của Khoa học tự nhiên đã chứng minh cho các nguyên lí
Triết học là đúng đắn.
Ví dụ: Nguyên lí “Vận động của Triết học đã được khái quát từ những hình
thức vận động cơ bản của lĩnh vực vật chất.”
- Vận đông cơ học.
- Vận động vật lí.

7/22


Sử dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài 5: Cách thức vận động,
phát triển của sự vật, hiện tượng (GDCD 10)
- Vận động hóa học.
- Vận động sinh học
- Vân động xã hội.
Triết học đưa ra nguyên lí “ vận động ” không thể không khái quát từ thực
tiễn của các ngành khoa học cơ bản. Những hình thức vận động cụ thể của
nguyên tử, điện tử, các vật thể vĩ mô, các vật thể chất rắn, chất lỏng, chất khí,
vận động của các cơ thể sống, thực vật, động vật… tất cả đều là những tư liệu
quan trọng cho Triết học khái quát.
Phải vận dụng tri thức của các môn khoa học xã hội vì Chủ nghĩa duy vật
lịch sử có liên quan đến nhiều Khoa học xã hội. Những nguyên lí và quy luật
của Triết học duy vật lịch sử được khái quát từ những tư liệu cụ thể của Khoa
học xã hội. Do đó khi giảng các nguyên lí của Chủ nghĩa duy vật lịch sử không
thể không dựa vào khoa học xã hội.
Ví dụ: Nguyên lí về sự phát triển các hình thái kinh tế xã hội trong lịch sử.
Khi giảng nguyên lí này phải dựa vào môn lịch sử để thấy được sự phát
triển của các chế độ xã hội loài người đã diễn ra như thế nào. Dựa vào môn Kinh
tế học, Địa lí kinh tế và kinh tế cụ thể để nêu lên sự biến đổi vật chất của các xã
hội, trong đó có phương thức sản xuất là quan trọng.
2. LÀM MỚI TRÊN CƠ SỞ NỘI DUNG BÀI HỌC.
Khi vận dụng tri thức của các khoa học cụ thể vào giảng dạy bài 5: Cách
thức vận động, phát triển của sự vật, hiện tượng đòi hỏi phải có sự chuẩn bị
chu đáo vì đây là đưa một loai tri thức khác vào để minh họa, chứng minh cho
một luận điểm của Triết học. Nếu chọn tri trức đó không phù hợp sẽ có hại cho
bài giảng.
Đặc biệt phải chú ý là tránh khuynh hướng dài dòng, quá say sưa đi vào các

chi tiết sẽ làm loãng những kiến thức cần cung cấp cho học sinh. Đối các tri thức
học sinh chưa học cần phải tránh để khỏi gây sự phức tạp cho bài giảng, luôn
cân nhắc để giảm tải tối đa cho học sinh.
Nếu có những thông tin mới, hiện đại, tính cập nhật, tính thời sự sẽ hấp dẫn
học sinh hơn.
Sử dụng tri thức liên môn là phương pháp mới hiện nay đối với việc giảng
dạy phần Triết học trong môn Giáo dục công dân ở bậc THPT. Sử dụng phương
pháp này phải khoa học, chứ không phải áp đặt, tùy tiện, ngẫu hứng. Sử dụng tri
thức liên môn là phương tiện đi đến nội dung.

8/22


Sử dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài 5: Cách thức vận động,
phát triển của sự vật, hiện tượng (GDCD 10)
Ngoài ra, theo tôi, khi sử dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài 5:
Cách thức vận động, phát triển của sự vật, hiện tượng cũng cần phải đặc biệt
chú ý tới đối tượng học sinh. Với những lớp đa số học sinh học tốt các môn
Khoa học tự nhiên (Ở trường tôi là những lớp từ A1 đến A6) thì nên chọn các
môn Khoa học tự nhiên vào để giảng dạy, còn những lớp mà đa số các em học
tốt các môn Khoa học xã hội (Ở trường tôi là những lớp từ A7, A8) thì nên chọn
các môn khoa học xã hội vào để giảng dạy. Làm như vậy sẽ đảm bảo nguyên tắc
tính vừa sức đối với học sinh, học sinh sẽ dễ dàng tiếp thu, sẽ có hứng thú hơn.
Ví dụ
Đối với những lớp học sinh đa số học tốt các môn Khoa học tự nhiên, khi
giảng Phần 3: Quan hệ giữa sự biến đổi về lượng dẫn đến sự biến đổi về chất
tôi sẽ lấy những ví dụ liên quan đến tri thức của các môn sau:
Toán học:
VD1: Sự tăng lên về lượng (số lượng -bằng con số) đến một giới hạn nhất
định (điểm nút) thì sẽ có sự biến đổi về chất.VD:Thay đổi lượng 1.2,3….9 thì

vẫn có chất là hàng đơn vị, nếu tăng qua giới hạn 10(điểm nút) sẽ thành chất
mới là hàng chục…vv
VD2: Sự thay đổi các đại lượng trong hình học cũng tạo nên sự biến đổi về
chất. Ví dụ: hình chữ nhật chiều dài 20cm, chiều rộng 10cm người ta tăng và
giảm chiều rộng theo hai phía. Nếu tăng chiều rộng từ 10cm lên 20cm thì hình
chữ nhật sẽ trở thành hình vuông, chất mới là hình vuông. Nếu giảm chiều rộng
từ 10cm xuống 0cm nó sẽ biến thành đường thẳng, chất mới là đường thẳng.

9/22


Sử dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài 5: Cách thức vận động,
phát triển của sự vật, hiện tượng (GDCD 10)

A

20cm

B

HCN

D

A

10cm

C

20cm

Hình vuông

D

B

20cm

C

Đoạn thẳng20cm
A

B

Hóa học:
O +O → O2 (Oxi)
O2 + O → O3 (Ozon)
C2H4 + H2 → C2H6 (etan)
C3H6 + H2 → C3H8 (propan)
C4H8 + H2 → C4H10 (butan)

10/22


Sử dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài 5: Cách thức vận động,
phát triển của sự vật, hiện tượng (GDCD 10)
Vật lý

Khi nước tồn tại ở nhiệt độ từ 00 – 1000 C thì có chất là thể lỏng, còn khi
tăng ( hoặc giảm) nhiệt độ lên trên 100 độ C ( hoặc dưới 0 độ C) thì chất mới là
thể khí hoặc thể lỏng.
Còn đối với những lớp học sinh đa số học tốt các môn khoa học Xã hội,
khi giảng Phần 3: Quan hệ giữa sự biến đổi về lượng dẫn đến sự biến đổi về
chất tôi sẽ lấy những ví dụ liên quan đến tri thức của các môn sau:
Tiếng Anh:
Quá trình học ngoại ngữ chính là quá trình tích lũy về lượng (tích lũy từ
ngữ) chuẩn bị cho sự nhảy vọt, biến đổi về chất.( Từ level 1 lên các level 2,3,
4..vv)
Lịch sử:
Phong trào cách mạng Việt Nam qua các cao trào 1930-1931, 1936- 1939,
1939-1945, và cách mạng tháng Tám là quá trình phát triển liên tục về lượng
dẫn đến sự thay đổi về chất.
Văn học
Các câu ca dao, tục ngữ, hoặc các câu thơ
“Năng mưa thì giếng năng đầy
Anh năng đi lại mẹ thầy năng thương.”
Hoặc:
“Có công mài sắt có ngày nên kim”.
Sau đây tôi xin phép được đưa ra giáo án có sử dụng kiến thức liên môn
trong bài 5: Cách thức vận động, phát triển của sự vật, hiện tượng mà tôi đã
giảng dạy thành công .

11/22


Sử dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài 5: Cách thức vận động,
phát triển của sự vật, hiện tượng (GDCD 10)
BÀI 5: CÁCH THỨC VẬN ĐỘNG, PHÁT TRIỂN

CỦA SỰ VẬT VÀ HIỆN TƯỢNG.
1. Kiểm tra bài cũ
2.Bài mới:
Đặt vấn đề:
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung
Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm
“Chất”

1. Chất
- Chất là khái niệm dùng để chỉ những
thuộc tính cơ bản, vốn có của sự vật và
hiện tượng, tiêu biểu cho sự vật và hiện
tượng đó, phân biệt nó với các sự vật
hiện tượng khác.

VD:- Nguyên tố đồng (cu) có
nguyên tử lượng là 63,54 đvC,
Nhiệt độ nóng chảy là 1083 độ C
-Phân tử nước ( H2O) có chất là
được cấu tạo từ 2 H và O
- Chất của cuộc cách mạng Tháng
Tám năm 1945 là cuộc cách mạng
dân tộc dân chủ nhân dân.
- Chất của em là Hs THPT( cấp 3)
? Em hãy lấy những vd khác về
chất?
→ Gọi hs trả lời
→ Gọi hs khác nx
→ Gv nx, kết luận.

Chuyển

2. Lượng.
→

Hoạt động 2: Tìm hiểu khái niệm
“Lượng”

- Là khái niệm dùng để chỉ những thuộc
12/22


Sử dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài 5: Cách thức vận động,
phát triển của sự vật, hiện tượng (GDCD 10)
tính vốn có của sự vật và hiện tượng,
biểu thị trình độ phát triển(cao, thấp),
qui mô (lớn, nhỏ), tốc độ vận
động( nhanh, chậm), số lượng (ít, nhiều)
…của sự vật và hiện tượng.

VD : Trong Vd trên ( Vd về chất)
thì lượng là:
-63,54 đvcC, 1083 độ C đối với
nguyên tố cu
- 2 nguyên tố H và 1 nguyên tố O
là lượng của phân tử nước
- lượng của cuộc cách mạng tháng
Tám là mức độ của cuộc cách mạng
đó, để nó là cuộc cách mạng dân tộc
dân chủ nhân dân( mức độ giải

phóng dân tộc đến đâu, mức độ giải
phóng giai cấp đến đâu).
- Lượng của em là lớp 10.
? Em hãy lấy những vd khác về
Lượng? (Những Vd về chất mà
phần trước Hs đã lấy)
→ Gọi hs trả lời
→ Gọi hs khác nx
→ Gv nx, kết luận.

Chuyển

→
13/22


Sử dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài 5: Cách thức vận động,
phát triển của sự vật, hiện tượng (GDCD 10)
3. Quan hệ giữa sự biến đổi về lượng
và sự biến đổi về chất.
a. Sự biến đổi về lượng dẫn đến
Hoạt động 3: Tìm hiểu “Quan hệ

sự biến đổi về chất.

giữa sự biến đổi về lượng và sự biến
đổi về chất”.
Gv : Phân tích Vd sau ( tùy từng đối
tượng Hs để lựa chọn Vd cho phù
hợp)

Vd: Hcn ABCD có chiều dài 20cm,
chiều rộng 10cm, người ta có thể
tăng hoặc giảm chiều rộng theo hai
phía để giải thích sự biến đổi của
hình học.
→Chất là HCN.
→Lượng là độ dài các cạnh.
Nếu thay đổi lượng của Hcn
này( thay đổi chiều rộng) thì Hcn
ABCD sẽ thay đổi như sau:
→Nếu tăng dần chiều rộng từ 10cm
đến dưới 20 cm thì chất của ABCD
chưa đổi, vẫn là Hcn, nhưng nếu
đến 20 cm thì chất của ABCD sẽ
đổi, từ chất là Hcn sang chất mới là
hình vuông.
→ Nếu giảm dần chiều rộng từ 10m
đến trên 0cm thì chất của ABCD
chưa đổi, vẫn là Hcn, nhưng nếu
đến 0 cm thì chất của ABCD sẽ đổi,
từ chất là Hcn sang chất mới là đoạn
14/22


Sử dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài 5: Cách thức vận động,
phát triển của sự vật, hiện tượng (GDCD 10)
thẳng có độ dài 20cm.
Hình vẽ:
B

A

HCN

D

A

C

20cm

B

Hình vuông
20cm

D

C

Đoạn thẳng20cm
A

B

Như vây:
- Giới hạn từ lớn hơn 0cm và nhỏ
hơn 20 cm được gọi là độ.
- Khái niệm “ Độ”: Giới hạn mà trong

đó sự biến đổi về lượng chưa là thay
đổi về chất của sự vật, hiện tượng
- Tại điểm 0cm và 20cm thì sự biến

được gọi là độ.

đổi về lượng sẽ dẫn đến sự biến đổi
về chất thì người ta gọi đó là điểm
nút.
15/22


Sử dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài 5: Cách thức vận động,
phát triển của sự vật, hiện tượng (GDCD 10)

- Khái niệm “Điểm nút”: Điểm giới
hạn mà mà tại đó sự biến đổi của
lượng làm thay đổi chất của sự vật
hiện tượng được gọi là điểm nút.
→Mọi sự biến đổi đều bắt đầu từ sự
biến đổi về lượng. Lượng biến đổi từ từ
trong giới hạn độ, ở đó sự biến đổi về
lượng có làm ảnh hưởng đến trạng thái
của chất nhưng chưa làm cho chất thay
đổi. Chỉ khi nào lượng biến đổi qua
điểm nút thì sự biến đổi về lượng mới
( Tương tự như vậy sẽ lựa chọn

dẫn đến sự thay đổi về chất.

phân tích các Vd khác cho phù hợp
với đối tượng Hs).

Chuyển

→

b. Chất mới ra đời lại bao hàm
một lượng mới tương ứng.

GV: tiếp tục phân tích VD trên để
Hs thấy rõ khi chất mới ra đời thì lại
sẽ bao hàm một lượng mới tương
ứng để tạo ra sự thống nhất mới
giữa chất và lượng:
→ Khi chất là Hcn ABCD thì lượng
là độ dài chiều dài 20cm, chiều rộng
10cm.
→ Khi chất là hình vuông ABCD
16/22


Sử dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài 5: Cách thức vận động,
phát triển của sự vật, hiện tượng (GDCD 10)
thì lượng là độ dài các cạnh 20cm.
→ Khi chất là đoạn thẳng thì lượng
là độ dài đoạn thẳng (20cm)
→ Kết luận:
- Mỗi sự vật, hiện tượng đều có chất
đặc trưng và lượng đặc trưng phù

hợp với nó. Vì vậy, khi một chất
mới ra đời lại bao hàm một lượng
mới để tạo thành sự thống nhất mới
giữa chất và lượng.
• Bài học
Hoạt động 4: Hs rút ra bài học
trong học tập và trong cuộc sống.
? Qua nghiên cứu về mối quan hệ
giữa chất và lượng em rút ra bài học
gì cho mình trong học tập và trong
cuộc sống?
→ Gọi hs trả lời
→ Gọi hs khác nx
→ Gv nx, kết luận.

- Trong học tập và rèn luyện , chúng
ta phải kiên trì, nhẫn nại, không coi
thường việc nhỏ.
-

Mọi hành động nôn nóng hoặc nửa
vời đều không đem lại kết quả như
mong muốn.

Kết luận: Gv kết luận toàn bàì.
17/22


Sử dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài 5: Cách thức vận động,
phát triển của sự vật, hiện tượng (GDCD 10)

3. Củng cố :
- Cho hs lấy các vd khác về lượng, chất và quan hệ giữa sự biến đổi về
lượng và sự biến đổi về chất.
- Làm bài tập số 4, tr 33 SGK.

4. Dặn dò:
- Dặn hs về nhà tiếp tục lấy các Vd khác về lượng, chất và quan hệ giữa sự
biến đổi về lượng và sự biến đổi về chất.
- Dặn hs Học bài và chuẩn bị bài 6: Khuynh hướng phát triển cảu sự vật và
hiện tượng.

18/22


Sử dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài 5: Cách thức vận động,
phát triển của sự vật, hiện tượng (GDCD 10)

PHẦN III. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC .
Đối tượng học sinh là học sinh lớp 10 của trường.
1. VỀ CHẤT LƯỢNG ĐẠT ĐƯỢC THÔNG QUA ĐIỂM SỐ KHI ÁP
DỤNG CÁCH LÀM MỚI.
Đây là kết quả đạt được thông qua số liệu điểm kiểm tra 15 phút của các
lớp 10, sau khi học xong bài này, năm học 2014- 2015.
Những lớp sử dụng kiến thức liên môn vào giảng dạy.
Lớp
10A1
10A2
10A3
10A4

Sĩ số
45
45
47
45

Giỏi
13,6%
5.1%
14,3%
9,5%

Khá
34%
25,7%
40,5%
40,5%

Tb
52,4%
69,2%
45,2%
50%

Yếu
0%
0%
0%
0%

Kém
0%
0%
0%
0%

Những lớp không sử dụng kiến thức liên môn vào giảng dạy.
Lớp
10A9
10A10
10A11
10A12

Sĩ số
34
33
36
31

Giỏi
3%
0%
0%
2,2%

Khá
20%
17,1%
12,9%
20,5%

19/22

Tb
55,8%
57,2%
60,3%
52,3%

Yếu
22,2%
25,7%
25,8%
25%

Kém
0%
0%
0%
0%


Sử dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài 5: Cách thức vận động,
phát triển của sự vật, hiện tượng (GDCD 10)
2. VỀ TÌNH CẢM VÀ THÁI ĐỘ CỦA CỦA CÁC EM KHI HỌC CÓ
ÁP DỤNG CÁCH LÀM MỚI.
Tôi lấy kết quả dạy của một số lớp khối 10 năm 2014- 2015.
Những lớp sử dụng kiến thức liên môn vào giảng dạy.

Lớp

SS Học
sinh

10A1
10A2
10A3
10A4

45
45
47
45

Thái độ học sinh
chú ý đến nội
dung bài học.
100%
100%
100%
100%

Hào hứng, thú vị
với tiết học.

Xung phong
trả lời

100%
100%

100%
100%

50%
70%
60%
80%

Những lớp không sử dụng kiến thức liên môn vào giảng dạy.

Lớp

SS Học
sinh

10A9
10A10
10A11
10A12

35
38
41
44

Thái độ học sinh
chú ý đến nội
dung bài học.
85%
80%

85%
90%

Hào hứng, thú vị
với tiết học.

Xung phong
trả lời

65%
50%
60%
70%

15%
8%
8%
15%

Trên đây là những số liệu qua quá trình giảng dạy và đánh giá tôi đã rút ra
thông qua một số lớp của khối lớp 10, để thấy được kết quả và có những đánh
giá cụ thể, rõ ràng hơn cho sáng kiến này.

20/22


Sử dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài 5: Cách thức vận động,
phát triển của sự vật, hiện tượng (GDCD 10)

KẾT LUẬN

Việc vận dụng các phương pháp giáo dục đòi hỏi phải có kiên trì nghiên
cứu, làm thế nào để sử dụng có chất lượng, hiệu quả từng phương pháp một, và
qua một lần sử dụng một phương pháp nào đó, rút kết kinh nghiệm, để đạt chất
lượng hiệu quả lần sau cao hơn lần trước; với sự linh hoạt xử lí trong quá trình
giảng dạy, áp dụng sáng tạo các phương pháp đặc trưng bộ môn, học sinh hiểu
bài, nắm vững kiến thức, biết vận dụng vào thực tế cuộc sống ….giúp cho hiệu
quả chất lượng bộ môn ngày một nâng cao.
Qua giảng dạy bản thân tôi tự nhận thấy vấn đề nêu trên, rất cần thiết khi
thực hiện dạy bài 5: Cách thức vận động, phát triển của sự vật, hiện tượng,
nên tôi mạnh dạn nêu lên để quý đồng nghiệp tham khảo, cũng mong góp một
phần nhỏ kinh nghiệm của mình vào việc nâng cao chất lượng bộ môn Giáo dục
công dân nói riêng và vào sự nghiệp giáo dục nói chung .Rất mong được sự
đóng góp ý kiến chân thành của quý đồng nghiệp để bản thân tôi ngày một giảng
dạy tốt hơn .
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Lời cam đoan: Tôi xin cam kết đây là công trình nghiên cứu của riêng cá
nhân tôi!

Hà Nội, ngày 20 tháng 05 năm 2015

21/22


Sử dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy bài 5: Cách thức vận động,
phát triển của sự vật, hiện tượng (GDCD 10)

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Kể chuyện Bác Hồ - tập 3
Nhà xuất bản giáo dục. Năm 2009.
2. Hồ Chí Minh về giáo dục.

Nhà xuất bản từ điển bách khoa. Năm 2007.
3. Hồ Chí Minh sự hội tụ tinh hoa tư tưởng đạo đức nhân loại.
Nhà xuất bản văn hóa thông tin. Năm 2007.
4. Quản lí hành chính nhà nước và quản lí nghành giáo dục và đào tạo.
Nhà xuất bản Đại học sư phạm- Năm 2002.
5. Sách giáo khoa, sách giáo viên môn giáo dục công dân lớp 10.
Nhà xuất bản giáo dục. Năm 2007
6. Sách thiết kế bài giảng môn giáo dục công dân lớp 10.
Nhà xuất bản Hà Nội. Năm 2007.
7. Tài liệu bồi dưỡng giáo viên môn giáo dục công dân lớp 11.
Nhà xuất bản giáo dục. Năm 2007.
8. Từ điển tiếng việt thuộc trung tâm từ điển học.
Nhà xuất bản Đà Nẵng. Năm 2006.
9. Hồ Chí Minh, Toàn tập, NXB Chính trị quốc gia năm 2000.

22/22


ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP TRÊN
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………….............................................
.................................................................................................................................

……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………….............................................
.................................................................................................................................