Quan niệm về con người chính trị trong triết học của c mác và việc xây dựng đội ngũ công chức ở việt nam hiện nay

HC VIN CHNH TR QUC GIA H CH MINH

PHM ANH HNG

Quan niệm về con người chính trị
trong triết học của C.Mác và việc xây dựng
đội ngũ công chức ở Việt Nam hiện nay

LUN N TIN S
CHUYấN NGNH: CH NGHA DUY VT BIN CHNG
V CH NGHA DUY VT LCH S

H NI - 2017


HC VIN CHNH TR QUC GIA H CH MINH

PHM ANH HNG

Quan niệm về con người chính trị
trong triết học của C.Mác và việc xây dựng
đội ngũ công chức ở Việt Nam hiện nay

LUN N TIN S
CHUYấN NGNH: CH NGHA DUY VT BIN CHNG
V CH NGHA DUY VT LCH S
Mó s: 62 22 03 02

Ngi hng dn khoa hc: GS.TS. NGUYN VN HUYấN

H NI - 2017

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của
riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung
thực, có nguồn gốc rõ ràng và được trích dẫn đầy đủ theo
quy định.

Tác giả luận án

Phạm Anh Hùng


MỤC LỤC
Trang
1

MỞ ĐẦU

Chương 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN
ĐỀ TÀI VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA VỚI LUẬN ÁN

1.1. Tình hình nghiên cứu về con người chính trị và con người chính
trị trong triết học C.Mác
1.2. Tình hình nghiên cứu về phẩm chất chính trị của công chức và
xây dựng phẩm chất chính trị của công chức
1.3. Đánh giá tình hình nghiên cứu và những vấn đề đặt ra đối với
luận án

6
6
10
23

Chương 2: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ CON NGƯỜI
CHÍNH TRỊ TRONG TRIẾT HỌC C.MÁC

2.1. Những tư tưởng triết học trước C.Mác về con người chính trị
2.2. Những vấn để chủ yếu về con người chính trị trong triết học
C.Mác
2.3. Những nhân tố cấu thành con người chính trị

25
25
39
66

Chương 3: ĐỘI NGŨ CÔNG CHỨC VIỆT NAM NHÌN TỪ QUAN NIỆM
CON NGƯỜI CHÍNH TRỊ TRONG TRIẾT HỌC C.MÁC

3.1. Đội ngũ công chức Việt Nam với tư cách là con người chính trị
3.2. Những vấn đề đặt ra đối với đội ngũ công chức Việt Nam hiện
nay với tư cách là con người chính trị theo quan niệm của triết
học C.Mác

78
78

90

Chương 4: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TIẾP TỤC XÂY DỰNG
ĐỘI NGŨ CÔNG CHỨC VIỆT NAM THEO LÝ LUẬN VỀ
CON NGƯỜI CHÍNH TRỊ TRONG TRIẾT HỌC C.MÁC

4.1. Phương hướng xây dựng đội ngũ công chức bảo đảm những yêu
cầu về phẩm chất của con người chính trị
4.2. Những giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao phẩm chất chính trị của
đội ngũ công chức ở nước ta hiện nay
KẾT LUẬN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

125
125
140
153
155


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

ĐCSVN

:

Đảng cộng sản Việt Nam

CNCS

:

Chủ nghĩa cộng sản

CNTB

:

Chủ nghĩa tư bản

CNXH

:

Chủ nghĩa xã hội

KTTT

:

Kinh tế thị trường

XHCN

:

Xã hội chủ nghĩa


DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang

Bảng 3.1: Số liệu điều tra, đánh giá thực trạng đội ngũ công chức về
chuyên môn nghiệp vụ

103

Bảng 3.2: Số liệu điều tra, đánh giá thực trạng đội ngũ công chức về
trình độ lý luận chính trị

107


1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Chính trị là lĩnh vực hoạt động cơ bản của con người, của loài người kể
từ khi xã hội có giai cấp và nhà nước. Để hoạt động sản xuất ra của cải vật
chất, thỏa mãn nhu cầu sống, xây dựng và phát triển một xã hội tốt đẹp, con
người (các công dân xã hội trong xã hội có giai cấp và nhà nước) và nhất là
những nhà lãnh đạo cầm quyền phải luôn suy nghĩ, tìm kiếm và hình thành
nên các mô hình tổ chức, xây dựng cách thức hoạt động của các tổ chức đó một
cách tốt nhất để thực hiện mục tiêu của cộng đồng, tổ chức mình. Điều đó nói
lên, trong xã hội có giai cấp và nhà nước, những con người trong các cộng đồng,
tổ chức chính trị đó phải là những con người có tư duy, biết cách tổ chức hoạt
động của cộng đồng, định hướng và dẫn dắt tổ chức, cộng đồng thực hiện các
mục đích của cuộc sống. Những con người như thế nằm trong nội hàm của khái
niệm con người chính trị. Con người chính trị theo nghĩa chung nhất là những
người hoạt động nhằm tổ chức và định hướng hoạt động của cộng đồng, đảm
bảo sự vận động, sự ổn định và phát triển của xã hội. Nghiên cứu con người
chính trị, nắm chắc những bản chất, đặc trưng, năng lực, phẩm chất cần thiết của
nó để xây dựng đội ngũ công chức của nhà nước với tư cách là những người đảm

đương các trọng trách, làm tốt các nhiệm vụ của quốc gia, dân tộc, thực hiện các
mục tiêu chính trị của Đảng, nhà nước và nhân dân.
Việt Nam đang trong giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại
hóa, xây dựng chủ nghĩa xã hội (CNXH) nhằm thực hiện những mục tiêu
chính trị tốt đẹp mà Đảng cộng sản Việt Nam (ĐCSVN) đã đặt ra. Công cuộc
xây dựng CNXH được Đảng nhận thức là vô cùng phức tạp, khó khăn, phải
trải qua nhiều bước và nhiều giai đoạn. Mục tiêu CNXH là mục tiêu mà toàn
Đảng và toàn dân ta quyết tâm thực hiện, vì nó mang lại độc lập, tự do, hạnh
phúc thực sự cho toàn thể nhân dân. Quyết tâm đó cũng được thể hiện trong
tinh thần, ý chí chính trị của những người làm việc trong bộ máy của Đảng và


2
Nhà nước. Quyết tâm chính trị đó được biểu hiện trong ý chí của toàn Đảng,
toàn dân trong những hành động, những chủ trương, chính sách, chiến lược để
hoạt động sản xuất, kinh doanh, phát triển xã hội. Bộ máy nhà nước muốn
khơi dậy, kiến tạo sự phát triển trong toàn bộ người dân trước hết, đội ngũ
công chức của nhà nước phải là những con người hành động có đủ phẩm chất,
năng lực và kỹ năng để làm tròn nhiệm vụ chính trị của mình là phục vụ nhân
dân để phát triển đất nước. Do đó, nghiên cứu con người chính trị trong bộ
máy nhà nước hiện nay là yêu cầu bức bách và cần thiết để xây dựng một nhà
nước liêm chính, kiến tạo phát triển, và hành động đảm bảo việc thúc đẩy đất
nước phát triển theo con đường XHCN.
Các nhiệm vụ trọng yếu của công cuộc xây dựng CNXH ở Việt Nam
hiện nay là xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, hoàn thiện
nhà nước pháp quyền XHCN, xây dựng nền văn hoá tiên tiến đậm đà bản sắc
dân tộc… Đó chính là những nhiệm vụ chính trị cốt lõi mà mỗi con người
chính trị ở Việt Nam phải thực hiện. Thực hiện nhiệm vụ này, đội ngũ công
chức Việt Nam cần có đủ phẩm chất, năng lực, kỹ năng chính trị tương ứng.
Xây dựng con người chính trị Việt Nam nói chung, đội ngũ công chức của

nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam nói riêng là nhiệm vụ quan trọng và
cấp bách hiện nay.
Triết học C.Mác là khoa học về thế giới quan và phương pháp luận
chung của tự nhiên, xã hội và con người, về phân tích xã hội hiện tại cũng
như chỉ ra quy luật vận động và phát triển tất yếu của xã hội. C.Mác đã chứng
minh một cách khoa học tính tất yếu của CNXH với tư cách là tương lai của
xã hội loài người. Đảng ta luôn khẳng định lấy chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tưởng và kim chỉ nam cho mọi hoạt động
của Đảng. Triết học của C.Mác không phải là triết học bàn về con người nói
riêng, chủ đề con người chính trị thuần tuý không phải là chủ đề trọng tâm
trong các nghiên cứu của ông. Tuy nhiên, trong triết học của mình, C.Mác
giành nhiều nghiên cứu để nói về con người cách mạng (nhân dân, công nhân,


3
nông dân) là những nền tảng lý luận khoa học hết sức quan trọng để nhận
thức, vận dụng để xây dựng con người chính trị nói chung và con người chính
trị của việc xây dựng xã hội XHCN nói riêng. Những luận giải khoa học của
triết học C.Mác cần phải được sử dụng làm nền tảng khoa học cho việc luận
giải, xây dựng con người chính trị Việt Nam nói chung và đội ngũ công chức
của Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam.
Với những lý do trên, nghiên cứu sinh lựa chọn đề tài: "Quan niệm về
con người chính trị trong triết học của C.Mác và việc xây dựng đội ngũ công
chức ở Việt Nam hiện nay" làm luận án tiến sĩ Triết học của mình.
2. Mục đích và nhiệm vụ của luận án
2.1. Mục đích nghiên cứu
Luận án phân tích, làm rõ những nội dung cơ bản của quan niệm con
người chính trị trong triết học của C.Mác làm cơ sở cho nhận thức và xây
dựng đội ngũ công chức Việt Nam với tư cách là những con người chính trị,
trên cơ sở đó đề xuất phương hướng và những giải pháp chủ yếu nhằm xây

dựng đội ngũ công chức nước ta, đáp ứng yêu cầu của công cuộc đổi mới,
thực hiện mục tiêu chính trị của Việt Nam.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để thực hiện được những mục đích trên, luận án sẽ giải quyết các
nhiệm vụ chủ yếu sau:
- Làm rõ lý luận về con người chính trị trong triết học C.Mác, con
người chính trị trong công chức Việt Nam, tầm quan trọng của việc nghiên
cứu con người chính trị trong xây dựng đội ngũ công chức nhà nước ở Việt
Nam hiện nay.
- Làm rõ những nhân tố cấu thành nên công chức Việt Nam với tư cách
là con người chính trị theo quan niệm về con người chính trị trong triết học
C.Mác và những vấn đề đặt ra về phẩm chất, năng lực và kỹ năng chính trị
của đội này.


4
- Đề xuất phương hướng và những giải pháp chủ yếu nhằm xây dựng
đội ngũ công chức nhà nước ở Việt Nam theo quan niệm con người chính trị
trong triết học Mác.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận án là con người chính trị trong triết học
của C.Mác và vấn đề xây dựng đội ngũ công chức ở nước ta hiện nay.
- Phạm vi nghiên cứu
Quan niệm về con người chính trị trong triết học C.Mác được thể hiện
trong nhiều tác phẩm của ông. Nó được thể hiện ở nhiều khía cạnh khác nhau
trong những phân tích của C.Mác về kinh tế, chính trị, văn hoá, nguồn lực con
người... Luận án chỉ khai thác quan niệm về con người chính trị của C.Mác từ
triết học.
Về xây dựng đội ngũ công chức, luận án tập trung nghiên cứu nó gắn

với những người làm việc trong các cơ quan nhà nước. Nghiên cứu xây dựng
đội ngũ công chức ở Việt Nam gắn với chủ trương xây dựng Nhà nước pháp
quyền Việt Nam được đặt ra từ Đại hội VII đến nay.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
- Cơ sở lý luận
Luận án được thực hiện trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của ĐCSVN. Phương pháp luận của chủ
nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử được sử dụng để nghiên cứu và
giải quyết các vấn đề có trong luận án.
- Các phương pháp nghiên cứu cụ thể:
Luận án sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể: lịch sử và lôgic,
phân tích và tổng hợp, trừu tượng hoá, khái quát hoá, lý luận gắn với thực tiễn.
5. Những đóng góp về khoa học của luận án
- Luận án làm rõ phạm trù con người chính trị trong triết học và phân
biệt nó với cách hiểu của chính trị học và xã hội học chính trị.


5
- Góp phần làm rõ tầm quan trọng của việc vận dụng quan niệm về con
người chính trị của C.Mác trong xây dựng đội ngũ công chức ở Việt Nam.
- Làm rõ những nhân tố cấu thành nên công chức Việt Nam với tư cách
là con người chính trị và những vấn đề đặt ra về phẩm chất, năng lực và kỹ
năng chính trị của đội này.
- Đề xuất phương hướng và giải pháp chủ yếu nhằm xây dựng đội ngũ
công chức nhà nước ở Việt Nam hiện nay.
6. Ý nghĩa của luận án
- Ý nghĩa lý luận
Luận án đã góp phần khẳng định tầm quan trọng của lý luận về con
người chính trị trong triết học C.Mác như là cơ sở khoa học cho việc xây
dựng đội ngũ công chức.

Luận án có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho công tác tư
tưởng - văn hoá, công tác đào tạo lý luận chính trị cho công chức, các chính
sách và chủ trương của Nhà nước.
- Ý nghĩa thực tiễn
Luận án có thể làm tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu và giảng dạy
những vấn đề về con người chính trị và xây dựng đội ngũ công chức với tư
cách là con người chính trị trong các cơ quan Đảng, Nhà nước, trong các Học
viện, trường Đại học và cao đẳng…ở nước ta.
7. Kết cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung
của luận án gồm 4 chương, 10 tiết.


6
Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA ĐỐI VỚI LUẬN ÁN
1.1. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ CON NGƯỜI CHÍNH TRỊ VÀ CON
NGƯỜI CHÍNH TRỊ TRONG TRIẾT HỌC C.MÁC

1.1.1. Nghiên cứu về con người chính trị
Chủ đề "con người chính trị" với khái niệm "political man" là chủ đề
thường xuất hiện trong các cuốn sách và tạp chí khi viết về các nhà triết học
chính trị. Hầu hết các cuốn sách và các bài viết đều tập trung ở một vấn đề
căn bản: Lập luận về bản chất của con người trong đời sống chính trị để làm
nền tảng cho những lập luận về đời sống chính trị và sự vận hành của nó.
Cuốn sách nổi bật và đã được dịch ra tiếng Việt ở miền Nam Việt Nam
của Seymour Martin Lipset: "Political Man: The Social Bases of Politics"
(Con người chính trị: nền tảng xã hội của chính trị) [166]. Đây là cuốn sách
viết dưới dạng khoa học chính trị và xã hội học chính trị hơn là dưới góc độ

triết học. Trọng tâm của tập trung ở vấn đề chỉ ra con người chính trị chính là
chủ thể xã hội, là các cộng đồng xã hội trong hoạt động chính trị và phân tích
những ảnh hưởng của các cộng đồng xã hội của con người đó đến dân chủ ở
nhiều nơi trên thế giới. Cuốn sách chứng minh một cách thuyết phục vai trò
của con người chính trị trong việc giải quyết mối quan hệ giữa phát triển kinh
tế và thực hiện dân chủ ở mỗi nền dân chủ và ở ở nhiều nơi trên thế giới.
Con người chính trị được xem như là nội dung của một chuyên ngành
mới gọi là Nhân học chính trị (new political anthropology) được Alexander
Dugin (2009) "The fourth Political Theory" đề cập [164]. Cuốn sách đã đề
xuất và chứng mình rằng con người chính trị với tư cách là nền tảng của chính
trị là một trong những vấn đề trung tâm của một ngành khoa học mới đang
thịnh hành trên thế giới là Nhân học chính trị. Georges Balandier: "Nhân học
chính trị" [3] là công trình đầu tiên đề xuất một sự tổng hợp, một sự thử


7
nghiệm suy tư một cách tổng thể về các chủ thể của xã hội chính trị - vốn xa
lạ đối với lịch sử Phương Tây - đã được các nhà nhân học khai thác và mở ra
những khía cạnh mới phong phú và đa dạng. Công trình cũng đã nêu lên cơ sở
của sự phân bổ quyền lực nhà nước và quyền lực chính trị đối với hệ thống
các tầng lớp và mạng lưới xã hội trong một xã hội chính trị. Tuy nhiên, đây
cũng là công trình có thiên hướng tích hợp giữa xã hội học với chính trị học
khi xem xét các chủ thể xã hội của một xã hội chính trị.
"Con người chính trị Việt Nam - truyền thống và hiện đại" của Nguyễn
Văn Huyên [39]. Đề tài đã trình bày những vấn đề chung về con người chính
trị. Giới thiệu con người chính trị Việt Nam truyền thống (từ trong lịch sử đến
1945) và thời hiện đại (từ 1945 đến nay). Giới thiệu sự nghiệp cách mạng mới
và những yêu cầu mới đối với con người chính trị hiện nay. Tuy nhiên, trong
đề tài này, nhóm tác giả chủ yếu tiếp cận và sử dụng những phạm trù, khái
niệm của khoa học chính trị khi trình bầy các vấn đề của con người chính trị,

phần triết học được thể hiện trong công trình nghiên cứu chủ yếu dưới dạng
phương pháp luận, ở dạng cơ sở lý luận.
Nguyễn Văn Vĩnh: "Aristotle và Hàn Phi Tử - Con người chính trị và
thể chế chính trị" [162] đã luận giải thành công và thuyết phục về mối quan
hệ giữa con người chính trị và thể chế chính trị. Đây chính là mối quan hệ
tương tác với nhau. Quyền lực chính trị chỉ được xác lập trên thực tế thông
qua các thể chế chính trị, còn thể chế chính trị có vận hành được và có sức
sống lâu dài hay không lại phụ thuộc rất nhiều vào những chủ thể nắm bắt quy
luật và vận hành nền chính trị - những con người chính trị. Con người chính
trị chính là cái làm nên sự vận hành sống động của đời sống chính trị và các
thể chế chính trị.
Nguyễn Phú Trọng, Trần Xuân Sầm: "Luận cứ khoa học cho việc nâng
cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá - hiện
đại hoá" [139] đã khảo cứu về những vấn đề lý luận cơ bản của chủ nghĩa
Mác, Lê nin và tưởng Hồ Chí Minh, quan niệm cơ bản của Đảng về phẩm


8
chất chính trị và những vấn đề lý luận cơ bản để nâng cao năng lực và phẩm
chất chính trị của cán bộ. Cuốn sách tuy được viết cách đây đã lâu nhưng do
những vấn đề lý luận cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh và của Đảng vẫn còn nhiều những giái trị tham khảo, đặc biệt là các
luận điểm về chính trị, hệ tương tưởng chính trị, bản lĩnh chính trị và đạo đức
của người cán bộ trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường.
Bùi Xuân Thanh: "Tư tưởng sử dụng người tài đức trong học thuyết chính
trị - xã hội của Mạnh Tử và ý nghĩa đối với thực tiễn nước ta" [121] đã trình bầy
vấn đề con người trong học thuyết của Mạnh Tử như là học thuyết chính trị - xã
hội, một thứ học thuyết triết học chính trị -xã hội. Điều đáng lưu ý trong bài viết
là tác giả đề cập đến việc cất nhắc người có tài đức để tham gia vào bộ máy nhà
nước và dĩ nhiên, tài đức được tác giả đề cập ở đây chính là tài đức phù hợp với

nền chính trị đương thời. Đây là bài học có ý nghĩa đối với việc xây dựng con
người chính trị trong đội ngũ cán bộ công chức hiện nay.
Phạm Ngọc Thanh: "Vai trò của con người trong chính trị và quản lý xã
hội" [120]. Đây là bài báo đi sâu và trình bầy nhiều ý tưởng sát với vấn đề con
người chính trị. Tác giả đã trình bầy khái quát được các ý tưởng về con người
trong đời sống chính trị và tham gia vào các hoạt động chính trị. Đây cũng chính
là lĩnh vực hoạt động của con người chính trị mà luận án muốn nghiên cứu.
Bài báo để cập trực tiếp đến khái niệm con người chính trị gần đây nhất
là của Hoàng Thị Thảo: "Quan niệm của Monstesquier về con người chính
trị" [129]. Thông qua nghiên cứu tư tưởng của Montesquieu tác giả đã chỉ ra
những đặc tính bất biến của con người trong hoạt động chính trị. Từ đánh giá
bản chất bất biến của con người trong hoạt động chính trị để đánh giá về hệ giá
trị của chính trị như dân chủ và tự do. Đây là hướng tiếp cận giống với tiếp cận
của Luận án để nghiên cứu về con người chính trị trong triết học của C.Mác.
1.1.2. Nghiên cứu về con người chính trị trong triết học C.Mác
Những công trinh nghiên cứu trực tiếp về con người chính trị trong triết học
của C.Mác đến nay không nhiều. Con người chính trị thường được đề cập gián


9
tiếp thông qua những nghiên cứu trung gian về xây dựng con người mới XHCN,
người đảng viên, về đội ngũ lãnh đạo quản lý, đội ngũ cán bộ của Đảng Cộng sản
và nhà nước XHCN. Từ khía cạnh coi con người chính trị chính là tổng hoà các
thuộc tính của con người khi tham gia các hoạt động chính trị được các nhà
nghiên cứu Việt Nam đề cập dưới nhiều góc cạnh khác nhau như: phẩm chất của
người lãnh đạo, phẩm chất đạo đức, tác phong của người cán bộ, của người đảng
viên... Trong những tác phẩm gián tiếp này, một số tác giả đều ít nhiều đề cập đến
quan điểm của C.Mác với nhiều thuộc tính về chính trị khác nhau trong con người
chính trị.
Để tài cấp Bộ "Đạo đức người cán bộ lãnh đạo chính trị trong điều

kiện kinh tế thị trường ở Việt Nam hiện nay - thực trạng và xu hướng biến
động" [47] đã chỉ ra những vấn đề đạo đức của người cán bộ lãnh đạo chính
trị. Trong đó, vấn đề đạo đức được đề tài sử dụng chính là đạo đức của con
người chính trị nhưng gắn với đối tượng đặc biệt trong phạm trù con người
chính trị chính là những công chức giữ cương vị lãnh đạo. Trong bài báo của
cùng tác giả Nguyễn Thế Kiệt: "Sự thống nhất biện chứng giữa năng lực lãnh
đạo, quản lý với bản lĩnh chính trị trong hoạt động của người cán bộ chủ chốt
của hệ thống chính trị nước ta hiện nay" [48] cũng đã chỉ ra mối liên hệ biện
chứng giữa năng lực, kỹ năng của người lãnh đạo chính trị với những phẩm chất
chính trị của người cán bộ lãnh đạo quản lý cần thiết phải trau dồi và rèn luyện.
Các tác giả Nguyễn Phú Trọng, Trần Xuân Sầm: "Luận cứ khoa học
cho việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh công
nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước" [139] đã chỉ ra những cơ sở khoa học từ lý
luận của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng
trong suốt quá trình cách mạng để xây dựng những tiêu chuẩn cẩn thiết cho
người cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh CNH,HĐH. Những tiêu chí về chính trị
của đội ngũ cán bộ cũng được đề cập như: trung thành với mục tiêu XHCN, có
bản lĩnh chính trị, trình độ lý luận chính trị… Những phẩm chất cề chính trị, về
năng lực và kỹ năng chính trị cũng được nhiều tác giả khác đề cập đến như: Tác


10
giả Nguyễn Văn Tân: "Phát huy tính tích cực xã hội của đội ngũ cán bộ nước ta
hiện nay" [119]; Trần Thành: "Để trở thành người lãnh đạo giỏi" [123]; Phạm
Ngọc Quy: "Văn hoá chính trị với việc bồi dưỡng đội ngũ cán bộ lãnh đạo ở
nước ta hiện nay" [109]; Trần Thành: "Bản lĩnh chính trị với năng lực của cán
bộ lãnh đạo quản lý trong hệ thống chính trị ở nước ta hiện nay" [124].
Tô Huy Rứa: "Mô hình tổ chức và hoạt động của hệ thống chính trị ở
một số nước trên thế giới" [111]. Cuốn sách có một phần lý luận nhỏ trình bầy
về bản chất của con người trong hoạt động chính trị theo tiếp cận của các nhà

triết học của chủ nghĩa tự nhiên. Trong đó, cuốn sách có trình bầy phương
pháp tiếp cận của C.Mác dựa trên nền tảng quan niệm về bản chất con người
xã hội để lý giải về mô hình tổ chức và hoạt động của hệ thống chính trị
Tô Huy Rứa, Trần Khắc Việt: "Làm người cộng sản trong giai đoạn
hiện nay" [112]. Cuốn sách đã một phần trong Phần thứ nhất để nói về con
người chính trị với tư cách là đảng viên Đảng cộng sản trong tư tưởng của
C.Mác, Anghen, Lênin và Hồ Chí Minh.
Tóm lại, các công trình đề cập đến con người chính trị trong lý luận của
chủ nghĩa Mác là gián tiếp, hoặc chỉ đề cập đến những yếu tố bộ phận, những
nhân tố cấu thành nên con người chính trị chứ chưa đề cập trực tiếp với tư
cách là một phạm trù khoa học.
1.2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ PHẨM CHẤT CHÍNH TRỊ VÀ XÂY
DỰNG PHẨM CHẤT CHÍNH TRỊ CỦA CÔNG CHỨC

1.2.1. Nghiên cứu về phẩm chất chính trị của công chức
Hướng nghiên cứu những phẩm chất chính trị gắn liền với đội ngũ cán
bộ công chức Việt Nam cũng được chú ý và nghiên cứu ở nhiều khía cạnh và
cấp độ khác nhau. Công chức Việt Nam với tư cách là con người chính trị
luôn lưu giữ những thuộc tính, những phẩm chất chính trị truyền thống của
con người Việt Nam nói chung. Cũng đã có những nghiên cứu về những giá
trị được lưu giữ trong con người Việt Nam nói chung và do vậy nó có thể
được lưu giữ trong con người chính trị công chức Việt Nam hiện nay.


11
Phan Trọng Thưởng: "Xây dựng con người và phát triển văn hoá Việt
Nam trong hai mươi năm đổi mới và hội nhập quốc tế - Quan điểm, giải pháp
đến năm 2020" [136]. Đề tài tổng quan bối cảnh và những nhân tố tác động
đến sự nghiệp xây dựng con người và phát triển văn hoá Việt Nam trong 20
năm đổi mới và hội nhập quốc tế. Đánh giá thực trạng xây dựng con người và

phát triển văn hoá Việt Nam trong thời gian này. Dự báo xu thế phát triển, đề
xuất một số quan điểm, giải pháp xây dựng con người và phát triển văn hoá
Việt Nam đến 2020.
Nguyễn Văn Tài: "Phát huy tính tích cực xã hội của đội ngũ cán bộ
nước ta hiện nay" [117] đã đi sâu phân tích, làm rõ những cơ sở lý luận và
thực tiễn của đường lối, chính sách cán bộ của Đảng ta. Đặt biệt với phương
pháp tiếp cận vấn đề một cách có hệ thống, tác giả đã đưa ra những đánh giá
sát thực về tình hình cán bộ nước ta hiện nay, đề xuất những giải pháp khá cụ
thể, có tính khả thi để góp phần kiện toàn, nâng cao chất lượng cán bộ các cấp
trong đó có những phẩm chất chính trị của người cán bộ.
Đặng Cảnh Khanh: "Xây dựng con người Việt Nam" [43] đã trình bầy
thực trạng sự biến đổi của con người Việt Nam và việc xây dựng con người Việt
Nam. Đề xuất những quan điểm, giải pháp về xây dựng con người Việt Nam.
Những phẩm chất truyền thống của người Việt Nam dễ có những di tồn
vào trong những thói quen, trong văn hoá của người làm trong bộ máy nhà nước ở
Việt Nam. Theo khía cạnh này cũng đã được các công trình nghiên cứu đề cập.
Phan Hữu Dật: "Phương sách dùng người của ông cha ta trong lịch sử"
[11]; Phạm Hồng Tung: "Lược khảo về kinh nghiệm phát hiện, đào tạo và sử
dụng nhân tài trong lịch sử Việt Nam" [147] đã khái quát nhận thức của ông
cha ta về vai trò của người tài cũng như những kinh nghiệm, biện pháp thu
hút, sử dụng hiền tài trong lịch sử Việt Nam, chủ yếu dưới thời phong kiến.Từ
chuyên ngành triết học, hiếm khi chúng ta bắt gặp đề tài đề cập trực tiếp đến
con người chính trị. Chuyên ngành đề cập nhiều nhất đến con người chính trị
là Chính trị học và xã hội học chính trị. Nhưng khác với triết học, hai chuyên


12
ngành này đề cập đến con người chính trị với tư cách là thủ lĩnh hay nhóm
tinh hoa của xã hội.
Trương Thị Thông: "Bệnh quan liêu trong công tác cán bộ trong điều

kiện Đảng Cộng sản Việt Nam cầm quyền - Thực trạng và giải pháp để đề
phòng và khắc phục" [131] đã trình bày những vấn đề lý luận về bệnh quan
liêu trong công tác cán bộ nói chung trong điều kiện Đảng Cộng sản cầm
quyền. Phân tích thực trạng bệnh quan liêu trong công tác cán bộ ở nước ta
hiện nay. Đề xuất phương hướng và giải pháp chủ yếu nhằm đề phòng, khắc
phục bệnh quan liêu trong công tác cán bộ trong điều kiện Đảng Cộng sản
cầm quyền ở nước ta. Đây là đề tài nói về công tác cán bộ của Đảng nói
chung nhưng có giá trị tham khảo đối với luận án khi viết chương 4.
Nguyễn Thị Tâm: "Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp huyện các
tỉnh miền Trung đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính hiện nay" 118] đã khái
quát những yêu cầu đặt ra đối với đội ngũ cán bộ, công chức cấp huyện trong
cải cách hành chính hiện nay. Đánh giá thực trạng công tác xây dựng đội ngũ
cán bộ, công chức cấp huyện trong mối quan hệ với cải cách hành chính ở các
tỉnh Duyên hải miền Trung. Đề xuất phương hướng, quan điểm, mục tiêu và giải
pháp xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp huyện đáp ứng yêu cầu cải cách
hành chính ở các tỉnh miền Trung. Tuy Đề tài tập trung vào đối tượng cán bộ
công chức đặc thù của khu vực duyên hải miền Trung nhưng luận án tham khảo
được ý tưởng phong phú để tác giả viết các chương 3 và 4 của luận án.
Trong nhiều năm trước đây, đã có nhiều công trình nghiên cứu của
nhiều tác giả đề cập ở nhiều góc độ khác nhau với những hình thức thể hiện
khác nhau được đăng tải trên sách, báo, tạp chí cả Trung ương và địa phương,
có nội dung liên quan đến luận án này. Mặc dù các tư liệu thực trạng đã lạc
hậu nhưng những vấn đề và chủ đề lý luận vẫn cần thiết đối với việc viết luận
án. Đó là nguồn tư liệu quý báu giúp tác giả tham khảo, kế thừa trong quá
trình nghiên cứu hoàn thiện luận án như:


13
Nguyễn Thế Phấn: "Quan hệ giữa lý luận và chính trị" [97]; Đỗ
Nguyên Phương: "Mấy vấn đề trong công tác lý luận" [102]; Hồ Bá Thâm:

"Phát triển năng lực tư duy của người lãnh đạo quản lý hiện nay" [130];
Nguyễn Thái Sơn: "Đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ chủ
chốt" [114]; Trần Thành: "Tư duy lý luận đối với người cán bộ lãnh đạo, chỉ
đạo thực tiễn" [123]; Ngô Ngọc Thắng:"Đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị
cho đội ngũ cán bộ cấp cơ sở trong thời kỳ đổi mới" [126]; Đỗ Cao Quang:
"Nâng cao trình độ tư duy lý luận cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã miền
núi hiện nay" [104]; Vũ Đình Chuyên: "Nâng cao năng lực tư duy lý luận của
đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý cấp huyện ở nước ta hiện nay" [7]; Nông
Văn Tiềm: "Nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo,
quản lý cấp huyện ở tỉnh Cao Bằng trong giai đoạn hiện nay" [137]; Tô
Hoàng Hiệp: "Nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ lãnh
đạo, quản lý chủ chốt cấp xã miền Tây Nam Bộ hiện nay" [35].
Về các bài báo khoa học liên quan tới vấn đề này, có thể kể tới các
công trình sau:
Ngô Thành Can: "Xây dựng tính chuyên nghiệp của đội ngũ cán bộ
công chức" [5] đã chỉ ra được những mặt mạnh, mặt yếu, ưu điểm và nhược
điểm trong tính chuyên nghiệp của đội ngũ cán bộ công chức. Bài báo cũng
góp phần giúp luận án nhìn rõ hơn chiều cạnh chính trị trong hoạt động
chuyên môn nghiệp vụ của đội ngũ cán bộ công chức.
Nguyễn Thị Hồng Hải: "Một số vấn đề về phát triển năng lực của cán bộ
công chức" [30] đã đề xuất một số vấn đề để phát triển năng lực cho cán bộ công
chức như kèm cặp và huấn luyện, giao thêm quyền lực cho cấp dưới, trao quyền
quyết định cho cấp dưới. Bài nghiên cứu này được kế thừa ở phần ý tưởng cho
các giải pháp để xây dựng con người chính trị trong đội ngũ cán bộ công chức
Giang Thanh Nghị: "Một số suy nghĩ về công tác đào tạo, bồi dưỡng
cán bộ công chức hiện nay" [92] đã trình bầy tầm quan trọng của công tác đào
tạo và bồi dưỡng cán bộ công chức trên tất cả các mặt từ chuyên môn nghiệp


14

vụ đến lý luận chính trị. Bài báo nêu được tầm quan trọng của công tác đào
tạo này đối với công cuộc cải cách hành chính. Nội dung của bài báo được
tham khảo để sử dụng viết phần giải pháp cho công tác giáo dục và đào tạo tư
tưởng và lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ công chức.
Trần Anh Tuấn: "Vấn đề công vụ và trách nhiệm công vụ trong
luật Cán bộ công chức" [143] giúp luận án tham khảo được về những vấn đề
trách nhiệm trong nền công vụ và giúp xây dựng quan niệm về công vụ như là
một dạng của hoạt động chính trị của đội ngũ cán bộ công chức.
Văn Tất Thu: "Về đội ngũ cán bộ, công chức Việt Nam trong điều kiện
xây dựng nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân" [132] đã có những
gợi ý rất xác đáng để luận án tham khảo. Trong bài báo, tác giả đã chứng
minh và luận giải cho hoạt động công vụ của cán bộ công chính là hoạt động
quyền lực, sử dụng quyền lực, là hoạt động phục vụ lợi ích của người dân,
theo định hướng chính trị của Đảng... Do vậy, hoạt động công vụ cần được
xem xét là hoạt động chính trị
Đinh Thi Minh Tuyết: "Tư tưởng Hồ Chí Minh về sử dụng cán bộ công
chức" [148] đã trình bầy tư tưởng Hồ Chí Minh một cách toàn diện từ bố trí
phân công công tác, đào tạo, bồi dưỡng, luân chuyển, biệt phái, bổ nhiệm
công chức làm nhiệm vụ lãnh đạo, đến đánh giá, khen thưởng và kỷ luật cán
bộ. Điều đặc biệt trong trình bầy tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề này, bài
báo đã nói lên được những khía cạnh chính trị mà Hồ Chí Minh đã rất quan
tâm trong việc sử dụng cán bộ
1.2.2. Nghiên cứu về xây dựng đội ngũ công chức
Có nhiều công trình bàn về xây dựng đội ngũ công chức nhà nước, đâu
đó cũng có những tư tưởng cho thấy tầm quan trọng của việc phân tích đội
ngũ cán bộ công chức dưới góc độ là con người chính trị.
Về xây dựng đội ngũ công chức nhà nước ở Việt Nam, có thể đề cập tới
một số công trình như:
Tô Tử Hạ: "Công chức và vấn đề xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức
hiện nay" [28] đã bàn về kinh nghiệm xây dựng đội ngũ công chức trên thế

15
giới và quá trình hình thành, phát triển đội ngũ công chức nước ta từ sau Cách
mạng Tháng Tám đến nay qua các vấn đề: nghĩa vụ và quyền lợi, tiêu chuẩn,
tuyển dụng và đào tạo, quản lý,...
Viện Khoa học - Tổ chức cán bộ: "Đạo đức, phong cách, lề lối làm
việc của cán bộ, công chức theo tư tưởng Hồ Chí Minh" [155] đã tập hợp
những bài viết tại Hội thảo khoa học nhân kỷ niệm 50 năm Chủ tịch Hồ Chí
Minh viết Sửa đổi lối làm việc. Các bài nghiên cứu làm rõ về tiêu chuẩn, nội
dung, yêu cầu học tập, một số phẩm chất chính trị cần thiết của người cán bộ
công chức và qua đó làm rõ vai trò và ý nghĩa đối với nhiệm vụ cải cách hành
chính, xây dựng nhà nước Việt Nam XHCN.
Thang Văn Phúc, Nguyễn Minh Phương: "Cơ sở lý luận và thực tiễn
xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức" [100] đã phân tích 6 nội dung là cơ sở
lý luận và thực tiễn của việc xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức. Đây là công
trình tham khảo rất bổ ích cho công tác xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức.
Về các công trình luận án đã công bố có luận án của Nguyễn Bắc Son:
"Nâng cao chất lượng đội ngũ công chức quản lý nhà nước đáp ứng yêu cầu
công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước" [113] đã phân tích thực trạng chất
lượng đội ngũ công chức quản lý nhà nước Việt Nam, luận án đề ra một số
giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ công chức quản lý nhà nước đáp
ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá.
Lê Văn Tuấn (2004), "Những phẩm chất cơ bản cần có của người cán
bộ trong sự nghiệp đổi mới" [140] đã nêu lên những phẩm chất mà tác giả cho
là quan trọng của người cán bộ trong sự nghiệp đổi mới, tuy nhiên chưa nói
trực tiếp về những phẩm chất chính trị của người cán bộ công chức nhưng đã
trình bầy nhiều khía cạnh có thể khai thác, ứng dụng cho phân tích về các
phẩm chất chính trị cấu thành nên con người chính trị của luận án.
Lương Đình Hải: "Mấy vấn đề về phẩm chất đạo đức của cán bộ, đảng

viên trong thời kỳ đổi mới" [29] đã đề cập đến một số hạn chế, suy thoái đạo đức
của cán bộ, đảng viên và giải pháp khắc phục. Tuy tác giả trình bầy những phẩm


16
chất đạo đức chung, nhưng đối với đội ngũ cán bộ công chức, đó đều là những
phẩm chất đạo đức của người làm chính trị, trong các hoạt động chính trị.
Trần Sĩ Phán: "Mấy vấn đề đạo đức người cán bộ, đảng viên trong văn
kiện Đại hội X của Đảng" [96]. Trong cấu trúc nhân cách nói chung, nhân
cách người cán bộ, đảng viên nói riêng, đạo đức luôn giữ vị trí nền tảng và vì
vậy, đạo đức là nhân tố nền tảng để người cán bộ hoạt động chính trị- bảo
đảm quyền lợi hoặc thu hút, nêu gương để nhân dân noi theo. Vì thế, vấn đề
giáo dục đạo đức càng trở nên cần thiết trong công tác giáo dục và rèn luyện
con người chính trị của đội ngũ cán bộ, công chức.
Văn Tất Thu: "Về đội ngũ cán bộ công chức Việt Nam trong điều kiện
xây dựng nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân" [132]. Bài viết khái
quát một số đặc điểm của đội ngũ cán bộ công chức nước ta.
Những công trình trên đã cung cấp những tư liệu quý về đội ngũ công
chức nhà nước và tính tất yếu của việc vận dụng mối quan hệ giữa đạo đức và
pháp luật trong xây dựng đội ngũ công chức nhà nước.
Xuất phát từ mục tiêu xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN và ý
nghĩa của việc xây dựng những phẩm chất chính trị của công chức nhà nước
trong nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt Nam.
Bàn về nhà nước pháp quyền XHCN và mục tiêu xây dựng nhà nước
pháp quyền XHCN có một số công trình như: Đào Trí Úc: "Xây dựng nhà
nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam" [152]; Đại học quốc gia Hà
Nội: "Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước pháp quyền" [22]; Nguyễn Duy
Quý, Nguyễn Tất Viễn: "Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam
của dân, do dân, vì dân - Lý luận và thực tiễn" [110]. Những công trình trên
đã góp phần nghiên cứu sâu về vấn đề pháp luật và nhà nước pháp quyền, nhà

nước pháp quyền XHCN dưới nhiều góc độ tiếp cận của triết học, luật học,
chính trị học,… Đây là những thành tựu rất có giá trị về lý luận và thực tiễn.
Các công trình này đều thống nhất ở quan điểm cho rằng vận dụng mối quan
hệ giữa đạo đức và pháp luật trong xây dựng đội ngũ công chức nhà nước


17
chính là nhằm đạt tới mục tiêu xây dựng đội ngũ cán bộ phù hợp với yêu cầu
xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN ở nước ta. Bởi vì trong nhà nước pháp
quyền XHCN, đạo đức và pháp luật là thống nhất và cùng hướng tới phục vụ
lợi ích toàn dân.
Về bài báo khoa học, có những công trình như:
Lê Minh Quân: "Vấn đề đổi mới và hoàn thiện nhà nước theo hướng
xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa" [105]. Tác giả có nhấn
mạnh yêu cầu xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức có phẩm chất chính trị
và năng lực chuyên môn cao, tuy nhiên chưa nói nhiều đến vấn đề đạo đức
công chức. Công trình cũng đề cập tới tính tất yếu xây dựng nhà nước pháp
quyền XHCN…
Phạm Văn Đức: "Về một số nét đặc thù của nhà nước pháp quyền xã
hội chủ nghĩa ở Việt Nam" [23]. Theo tác giả,ngoài các đặc trưng chung, nhà
nước pháp quyền XHCN chúng ta đang xây dựng còn có một số đặc thù riêng.
Có thể nói, nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam là sự thống nhất giữa cái
phổ biến và cái đặc thù.
Nguyễn Văn Phúc: "Văn hoá quản lý nhà nước và vấn đề nâng cao văn
hoá quản lý nhà nước ở nước ta hiện nay" [98]. Theo tác giả,trên bình diện
đạo đức, sự yếu kém trong rèn luyện đạo đức và do đó, khả năng nêu gương
yếu kém là điều đáng quan ngại nhất. Chính điều đó ảnh hưởng không tốt đến
hiệu quả của quản lý nhà nước. Điều này có thể tác động xấu tới quá trình xây
dựng nhà nước pháp quyền. Vì vậy, cần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ
công chức hiện nay.

Đào Trí Úc: "Di sản tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về nhà nước
và pháp luật" [151]. Theo tác giả, di sản của chủ tịch Hồ Chí Minh đó là tư
tưởng về xây dựng chính quyền mạnh mẽ và sáng suốt của nhân dân, do nhân
dân, vì nhân dân; là tư tưởng về một nền pháp quyền của nhân dân và vì lợi
ích của nhân dân. Đó là nền pháp quyền, pháp luật và đạo đức là thống nhất,
tất cả vì lợi ích của nhân dân.


18
Nguyễn Thị Việt Hương, Lê Thị Hương: "Nhu cầu tích hợp các giá trị
truyền thống trong mô hình nhà nước pháp quyền Việt Nam" [42]. Nhu cầu ấy
sở dĩ có được là do: Thứ nhất, truyền thống về tính nhân dân của nhà nước;
thứ hai, truyền thống xây dựng một nhà nước trung ương tập quyền có sự
phân công và phối hợp giữa các cơ quan nhà nước trong hoạt động điều hành,
quản lý đất nước; thứ ba, kinh nghiệm thiết kế và vận hành chính quyền cơ
sở; thứ tư, kinh nghiệm về việc xây dựng và sử dụng các cơ chế kiểm soát
đảm bảo sự thống nhất của quyền lực, chống sự lạm quyền; thứ năm, kinh
nghiệm xây dựng và quản lý đội ngũ thi hành công vụ. Vì vậy, các giá trị
truyền thống (trong đó có đạo đức) có thể được tích hợp nhằm xây dựng nhà
nước pháp quyền vững mạnh.
Những tác động của những nhân tố khách quan tới việc xây dựng
những phẩm chất chính trị trong đội ngũ công chức nhà nước ở Việt Nam
hiện nay:
Nhân tố khách quan đầu tiên tác động tới việc xây dựng đội ngũ công
chức nhà nước là toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế quốc tế (hai mặt). Hai nhân tố
này làm biến đổi nhiều đến đạo đức của người làm chính trị. Đối với người cán
bộ công chức, đó chính là những nhân tố làm biến đổi đạo đức công vụ của họ:
Nguyễn Thị Thanh Huyền: "Toàn cầu hoá và nguy cơ suy thoái đạo
đức, lối sống con người Việt Nam hiện nay" [40]. Theo tác giả, toàn cầu hoá
là một xu thế khách quan, có tác động mạnh mẽ đến mỗi quốc gia, dân tộc và

mỗi cá nhân con người. Sự tác động của nó có tính hai mặt: tích cực và tiêu
cực. Tác động tiêu cực của toàn cầu hoá dẫn đến nhiều nguy cơ trong đó có
nguy cơ suy thoái, đạo đức, lối sống của người Việt Nam hiện nay. Đây là bài
báo có giá trị tham khảo về ý tưởng để luận án đánh giá những biến đổi về
đạo đức của người người làm công vụ..
Nhân tố khách quan thứ hai được đề tài quan tâm nghiên cứu là nền
kinh tế thị trường. Về vấn đề này, có công trình của Viện Triết học - Trung
tâm Khoa học xã hội và Nhân văn quốc gia: "Mấy vấn đề đạo đức trong điều


19
kiện kinh tế thị trường" [160]. Công trình trên đã tập hợp những nghiên cứu
về tác động của kinh tế thị trường tới đạo đức, sự phát triển của đạo đức trong
điều kiện kinh tế thị trường, trong đó mặt trái của kinh tế thị trường đang gây
tác động tiêu cực tới đạo đức xã hội.
Ngoài ra, tác giả Vũ Trọng Dung với công trình: "Tác động của kinh tế
thị trường đến đạo đức người cán bộ quản lý" [15]. Bài viết đã phân tích
những tác động tích cực và tiêu cực của kinh tế thị trường đến đạo đức người
cán bộ quản lý. Theo tác giả, cùng với việc phát triển kinh tế thị trường, cần
phải đặc biệt quan tâm tới việc giáo dục đạo đức, bồi dưỡng lý tưởng XHCN
cho con người.
Công trình của tác giả Nguyễn Phú Trọng, Trần Xuân Sầm: "Luận cứ
khoa học cho việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh
công nghiệp hoá, hiện đại hoá" [139] đã đề cập tới tính tất yếu của việc xây
dựng đội ngũ cán bộ phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
Những nhân tố khách quan trên đòi hỏi trong quá trình xây dựng những
phẩm chất chính trị của người cán bộ công chức phải đặc biệt lưu tâm đến
khía cạnh đạo đức công vụ của họ. Những công chức nhà nước là những
người vừa có phẩm chất đạo đức, vừa có ý thức và trách nhiệm chính trị cao
nhằm hoàn thành nhiệm vụ với nhân dân.

1.2.3. Nghiên cứu về thực trạng đội ngũ công chức nhà nước ở Việt
Nam hiện nay
Bàn về thực trạng đội ngũ công chức nhà nước Việt Nam hiện nay, có
một số công trình như: Thang Văn Phúc, Nguyễn Minh Phương: "Cơ sở lý
luận và thực tiễn xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức" [100]. Sách phân tích
6 nội dung là cơ sở lý luận và thực tiễn của việc xây dựng đội ngũ cán bộ,
công chức, trong đó có vấn đề thực trạng đội ngũ cán bộ công chức và thể chế
quản lý cán bộ, công chức hiện nay; kinh nghiệm tuyển chọn và sử dụng quan
lại trong lịch sử Việt Nam. Đây là công trình tham khảo rất bổ ích cho công
tác xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức.